________________
६५२
भगवतीसुत्रे
पुद्गलास्तिकाय प्रदेशाः क्रियद्भिः धर्मास्तिकाय प्रदेशैः स्पृष्टा भवन्ति ? भगवा'नाह-' जहनपर तेणेव संखेज्जएणं दुगुणेणं दुरूवाहिएणं, उकोसपर तेणेत्र संखे'ज्जएणं पंचगुणेणं दुरूत्राहिणं' हे गौतम । जघन्यपदे जघन्येन तेनैव - यत् - संख्येयोऽयं स्कन्धस्तेनैव प्रदेशसंख्येयकेन द्विगुणेन द्विरूपाधिकेन धर्मास्ति'कायपदेशेन संख्येयाः पुद्गलास्तिकायमदेशाः स्पृष्टा भवन्ति, उत्कृष्टपदे - उत्कृष्टेन, तिथकाय परसेहिं पुट्ठा' हे भदन्त ! पुद्गलास्तिकाय के संख्यातप्रदेश धर्मास्तिकाय के कितने प्रदेशों द्वारा स्पृष्ट होते हैं ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं - 'जहन्नपए तेणेव संखेज्जेणं दुगुणेणं दुरूवाहिएणं उक्को'सपए तेणेव संखेज्जएणं पंचगुणेणं दुरूवाहिएणं' हे गौतम! पुद्गलास्तिकाय के संख्यातप्रदेश जघन्यपद में धर्मास्तिकाय के दो अधिक द्विगुणित संख्यातप्रदेशों द्वारा स्पृष्ट होते हैं और उत्कृष्टपद में वे दो अधिक पंचगुणित संख्यात प्रदेशों द्वारा स्पृष्ट होते हैं। इसको हम इस प्रकार से समझ सकते हैं- मानलो - जघन्यपद में २० -प्रदेशिक स्कंध लोकान्त में एक प्रदेश में स्थित है-इसे पूर्वोक्त नयमतानुसार यों मानना चाहिये कि वह लोक के २० प्रदेशों में अवगाढ (रहा हुआ) है । सो जहां वह अवगाढ है वहाँ के उन २० प्रदेशों द्वारा तथा उसी नयमतानुसार अपने उपरितन या अधस्तन २० प्रदेशों 'द्वारा, एवं आजूबाजू के दो प्रदेशों द्वारा इस प्रकार धर्मास्तिकाय के ४२
गौतम स्वामीना अश्न- " संखेज्जा भते ! पोंग्गलत्थिकाय एसा केवइएहि धम्मत्थिकाय एसेहिं पुट्ठा १" डे लगवन् ! युगसास्तिडायना सभ्यात प्रदेशी ધર્માસ્તિકાયના કેટલા પ્રદેશે વડે પૃષ્ટ થાય છે ?
भडावीर अलुना उत्तर- " जहन्नपर तेणेव संखेज्जेणं दुनुणेणं दुरूवाहिएणं, चक्क्रोसपए तेणेव संखेज्जएणं पंचगुणेणं दुरूवाहिएणं " गौतम ! युद्दगलास्तिકાયના સખ્યાત પ્રદેશે ધર્માસ્તિકાયના આછામાં ઓછા તે સખ્યાતના ખમણા કરતાં એ અધિક પ્રદેશે! વડે પૃષ્ટ થાય છે અને વધારેમાં વધારે તે સખ્યાતના પાંચ ગણુાં કરતાં એ અધિક પ્રદેશે। વડે પૃષ્ટ થાય છે. આ કથનનુ સ્પષ્ટીકરણ આ પ્રમાણે કરી શકાય-ધારા કે વીસ પ્રદેશિક એક સ્કધ લાકાન્તમાં એક પ્રદેશમાં રહેલા છે. પૂર્વોક્ત નયમતાનુસાર એવું માનવું જોઈએ કે તે લાકના ૨૦ પ્રદેશામાં અવગાઢ (રહેલા) છે તેથી જ્યાં તે રહેલા છે ત્યાંના તે ૨૦ પ્રદેશેા દ્વારા, તથા એજ નયમતાનુસાર પેાતાના ઉપશ્મિન અથવા અધસ્તન ૨૦ પ્રદેશેા દ્વારા અને આજૂમાજૂના એ પ્રદેશેા દ્વારા, આ રીતે ધર્માસ્તિકાયના આછામાં ઓછા ૪૨ પ્રદેશ વડે પુદૃગલાસ્તિકાયના
