________________
1
७०४
, भगवतीसूत्रे
}
वतव्या तव सव्वेसिं निवसे भाणियन्त्र एवं पूर्वोक्तरीत्या यथैव पृथिवीकायिकानां वक्तव्यता उक्ता तथैव सर्वेषामप्कायिकादीनां चतुर्णामपि वक्तव्यलं निरवशेषं सर्वं भणितव्यम्, तदाह - ' जात्र वनस्सइकाइयाणं, जाव के त्राया वसकाइया ओगाढा ? अनंता' यावत् तेजस्कायिकानां वायुकायिकानां वनस्पति कायिकानां वक्तव्यता पृथिवीकायिकत्रदेव स्वयमूहनीया, यावत् तेषां प्रत्येकं पञ्च पञ्च पृथिवीकायिहादिभिरभिलाषा अरसेयाः, तत्रान्तिमाभिलापस्वरूपमाह - तत्र कियन्तो वनस्पतिकायिका जीवा अवगाढा भवन्ति ? इति प्रश्ना मिलापः, उत्तराभिलापस्तु तत्र अनन्ता वनस्पतिकायिका अवगादा भवन्ति इति भावः ॥ सू० ११ ॥
वत्तच्वया तव सव्वेसि निरवसेसं भाणियचं' पूर्वोक्त रीति से जैसी वक्तवता पृथिवीकायिक जीवों की कही गई है उसी प्रकार की वक्त पता सम्पूर्णरूप से समस्त अष्कायिकादि चारों जीवों से सम्बन्ध में भी कहनी चाहिये । इसी बात को स्पष्ट करने के लिये सूत्रकार 'जाव वणस्सइकाइयाणं, जाव केवइया वास्सकाया ओगाढा' अनंता' इस सूत्र को प्रश्नोत्तर के रूप में प्रकट करते हैं इसमें वे कहते हैं कि यावत् तेजस्कायिक, वायुकायिक, वनस्पतिकायिक इन जीवों की वक्तव्यता पृथिवीकायिक जीवों के जैसी ही है यह बात अपने आप समझना चाहिये, यावत् इसके प्रत्येक के पांच पांच अभिलाप पृथिवीकायिक जीवोंके जैसे ही हैं-अन्तिम अभिलाप इस प्रकार से है-हे भदन्त ! जहां पर वनस्पतिकाधिक एक जीव अवगाढ होता है-वहां सव्वेसि निरवसेसं भाणियां " पडेसां नेवी वक्तव्यता पृथ्वीमयिक लवोनी કહી છે, એજ પ્રકારની વક્તવ્યતા સપૂર્ણ રૂપે અકાયિકાદિ ચારે પ્રકારના જીવા વિષે કહેવી જોઇએ એજ વાતને વધુ સ્પષ્ટ કરવા માટે 66 સૂત્રકાર जाव वणस्स इकाइयाणं, जाव केवइया वणस्स इकाइया ओगाढा अणंता " मा सूत्रने પ્રશ્નાત્તર રૂપે પ્રકટ કરે છે તેમાં તેઓ કહે છે કે અપ્રકાયિક, તેજસ્કાયિક, વાયુકાયિક અને વનસ્પતિકાયિકની વકતન્યતા પૃથ્વીકાયક જીવાની વકતવ્યતા જેવી જ છે, તે વાત જાતે જ સમજી લેવી તે પ્રત્યેકના પાંચ પાંચ પ્રશ્નોત્તર પૃથ્વીકાયિકના પ્રશ્નોત્તરા જેવાં જ સમજી લેવા છેલ્લા અભિલાપ આ પ્રકારના છે— પ્રશ્ન-હે ભગવન્! જે સ્થાન પર એક વનસ્પતિકાયિક જીવ અવગાઢ હાય છે, તે સ્થાન પર કેટલા વનસ્પતિકાયિક જીવે અવગાહુ હાય છે?
