________________
ર૪-૧: શ્રી મહાવીર જિન સ્તવન
[૪૭૧ સેનાની દેણીમાં છાશ લેવી જોઉ”—એવી અંધ પુરુષની માગણીમાં લાંબા આયુષ્યની, અંધાપો દૂર થવાની અને ઘરનાં ઘરની માગણી આવી જ જાય છે. આવી દીર્ઘ નજરની માગણી વીરતા માગવામાં છે. તે ભવાંતરના સુખ માટે અને સ્થાયી લાભ માટે છે. (૧)
છઉમથ્ય વીરજ વેશ્યા સંગે, અભિસંધિજ મતિ અંગે રે, સૂક્ષ્મણૂલ ક્રિયાને રંગે, યોગી થયો ઉમંગે રે. વીર. ૨
અર્થ-છસ્વસ્થ વીર્યના ક્ષપશમથી અને કર્મ લેવાની દશા અને કર્મ લેવાની સ્વયંબુદ્ધિ થવાથી તેને અંગે તથા આત્મિક અને સ્થૂળ-વ્યાવહારિક ક્રિયા કરવાને રંગ લગાવી મહાવીરસ્વામી હસે હેસે સાધુ બન્યા. (૨)
વિવેચન-છદ્રસ્થ વીર્ય લેડ્યાને સંબંધે કર્યગ્રહણ યોગ્ય બુદ્ધિ થાય છે. એ સર્વ જોઈને સ્થળ અને સૂક્ષ્મ ક્રિયા કરવાને રંગ લાગવાથી વીરસ્વામી આનંદપૂર્વક-ઉત્સાહથી જાતે ભેગી થઈ ગયા.
“છ” એટલે કપટ અથવા છલ. “છદ્મ” એટલે ઘર પણ થાય છે. છસ્થ એટલે સાંસારિક છઘD વીર્ય અને મુક્ત વીર્ય એ બે જાતનું વીર્ય છે. લેડ્યા એટલે આત્મિક અધ્યવસાય. સાંસારિક. અપેક્ષાએ થતું વીર્ય, એને જે લેડ્યા થાય, મને વ્યાપાર થાય અથવા આત્મિક અધ્યવસાય થાય એ સવ અભિસંધિજ છે, એટલે કર્મ ગ્રહણ કરવાને યોગ્ય છે. આ સર્વ જોઈને શ્રી વીરને તે સ્થળ અને સૂફમ ક્રિયા કરવાને એ સુંદર મોકો મળી ગયે, એમને સંસાર પર એવી ધૃણા આવી ગઈ કે એ ઘણા ઉત્સાહથી સંસાર ત્યાગી યેગી થયા, દીક્ષા લીધી અને સંસારથી મુક્ત થયા. આ વીરના ત્યાગને મહિમા છે, અને તે પ્રશસ્ત હોઈ અનુકરણીય છે.
અભિસંધિજ એટલે કર્મ ગ્રહણ કરવાને યોગ્ય; એની વ્યાખ્યા “કમ્મપયડી” ગ્રંથમાં આપવામાં આવી છે. છદ્મસ્થ વય અને લેડ્યાને લીધે કમ ગ્રહણ થાય છે. એ સર્વ જોઈને વીર પરમાત્મા યેગી થયા અને તે પૂરતા ઉત્સાહથી થયા. તે વીરને પગલે ચાલવા જેવું છે. (૨) - અસંખ્ય પ્રદેશે વીર્ય અસંખ, યોગ અસંખિત કંખે રે,
પુદૂગળગણ તેણે લેશુ વિશે, યથાશક્તિ મતિ લેખે રે. વીર. ૩
પાઠાંતર—“વીરજ' સ્થાને ભીમશી માણેક “વીરય' છાપે છે. “સૂક્ષ્મ’ સ્થાને ભીમશી માણેક “સુક્ષ્મ” છાપે છે. (૨) | શબ્દાથ– છઉમથ્થ” = છક્વસ્થ, સાંસારિક. ( વિવેચન જુઓ). વીરજ = વીય, શક્તિ, ક્ષાપશમિક સમકિતવાળી આત્મપરિણતિ. સંગે = સેબતે, સાથે. અભિસંધિજ = કર્મ લેવાની દશા, કમ ગ્રહણ કરવાની સ્થિતિ (જ્ઞાનસાર.) મતિ = બુદ્ધિ, સમજણ. અંગે = ને લીધે. સૂક્ષ્મ = દેહકંપનરૂપ ક્રિયા, આત્મિક ક્રિયા. થલ = શરીર સંકેચાવું, ટાચકા કુટવા વગેરે બાહ્ય ક્રિયા. ક્રિયા = કાય, વતન. રંગે = ઉત્સાહ. યોગી = ત્યાગી. વૈરાગી. થ = ઉપન્યા. ઉમંગ = હસ, આનંદ. (૨)
પાઠાંતર– પ્રદેશે' સ્થાને ભીમશી માણેક “ પ્રશે” છાપે છે. “અસંખો’ સ્થાને પ્રથમ પાદમાં ભીમશી માણેક “ અસંખે' છાપે છે. લેખે ને બદલે ભીમશી માણેક “ લેખેં' છાપે છે. (૩)
