________________
૪૯૬ ]
શ્રી આનંદઘન-ચાવીશી ઉદય અને સત્તાને અભાવ હાય છે, કારણ એમને કર્મ જ નથી. આ વાત ગણધરોએ અનાવેલા આગમ ગ્રંથોમાં કહેલી છે. આ બે ત્રિવિધ રચનાને લઇને પૂજો, સેવા. (૧૦)
ઠાગ જાણુગ ગુણુઠાણુક ત્રિહુ વિષે રે, કાઢયા જેણે ત્રિદોષ પોષો રે; શેષો રે રાષ-તેાષ કીધા તુમે રે. ૧૧
અર્થ—આપે તે ત્રણ પ્રકારનાં સ્થાનકને જાણ્યાં છે અને જેણે ત્રણ દોષા–પ્રમત્ત, ક્ષીણમાહુ અને અયાગીપણું—તેને દૂર કર્યા છે, અને રાષ-તેાષની પોષણાને ત્યાગ કર્યાં છે. એમ ત્રણ પ્રકારની અનેક વીરતા ધારણ કરી છે. (૧૧)
ટા—સ્થાનક મિથ્યાત્વાદિના જ્ઞાયક; સ્થાનક અવિરતાદિ ગુણુસ્થાનક-ગુણુઠાણું પ્રમત્તાદિ અથવા અવિરતિ, પ્રમત્ત, ક્ષીણમહાદ્રિ ત્રિધિધ ગુણઠાણે ત્રિદોષ કાઢત્રા, અથવા પ્રમત્ત, ક્ષીણમેહ, અયેગી ઇત્યાદિ સ્થાનકે અજ્ઞાન, અસંયમ, અસિદ્ધ એ ત્રિદોષનો પોષ નાશ કીધા. વળી રોષતેષના શેષ જેણે કીધા. પાપપુષ્ટિ, પુણ્યતુષ્ટિ ઉભય નાશ ઇત્યાદિ ત્રિવિધ વીરતા છે. (૧૧)
વિવેચન~વળી બીજી ત્રિપદી-ત્રિવિધ પ્રકારો-જુદી જુદી રીતે બતાવે છે. તમે ગુણસ્થાનકો-ગુણુઠાણાને ઓળખી ત્રણ પ્રકારના દોષાને ટાળી નાખ્યા છે, દૂર કર્યા છે અને તમે રાષ-તોષની પોષણા ન કરી; એવા તમને હું નમું છું. અવિરતિ (ચેાથું ગુણુઠાણું), પ્રમત્ત (છઠ્ઠું ગુણસ્થાનક) અને ક્ષીણમેહ (અગિયારમુ· ગુણસ્થાનક)—એ ત્રણે ગુણસ્થાનકે થતા દોષોને આપ જાણી છે, એટલે આપ ગુણસ્થાનકના જાણુગ–જાણનાર છે. આ એક ત્રિપદી થઈ. અને એ ગુણસ્થાનકે અવિરતિ (ત્યાગભાવના અભાવ) પ્રમાદ અને અસિદ્ધપણાના દોષો આપના લક્ષમાં છે. આ બીજી ત્રિવિધ સંપત્તિ થઇ. અને આપે રાતેષના શાષ કર્યો છે. રાષ-પાપતુષ્ટિ અને તાષ-પુણ્યતુષ્ટિ, એટલે પાપ-પુણ્ય અનૈના નાશ કર્યો છે. આવી અનેક ત્રિપદીએ આપને લાગે છે. આપને હું નમું' છું, વંદુ છું. (૧૧)
સહજ સ્વભાવ સુધારસ સેચનવૃષ્ટિથી રે, ત્રિવિધ તાપના નાશ હોવે રે; જોવે રે ત્રિભુવન ભાવ સભાવથી રે. ૧૨
શબ્દાર્થ—ડાણગ = સ્થાનક. જાગ = નાયક, જાણનારા. ગુણઠાણુક = ગુણસ્થાનક. ત્રિહુ = ત્રણ. વિષે = પ્રકારે, કાઢવા = દૂર કર્યાં. ત્રિદોષ = ત્રણ દોષો ઃ પ્રમત્ત, ક્ષીણમેહ, અયોગિતા. પોષો = પોષણા. શાષા = રોષણા. રાષ–તાય = પાપપુષ્ટિ અને પુણ્યતુષ્ટિ. કીધા = કર્યાં. તુમે = તમે, આપે. (૧૧)
શબ્દા—વિવેચનકાર શ્રી મોતીચંદભાઈએ આ કડીના શબ્દાર્થ નથી લખ્યા. એટલે એના શબ્દાર્થ હું અહી આપુ છું. સહજ સ્વભાવ = પોતાના મૂળ સ્વભાવ, આત્મભાવરૂપ. સુધારસ = અમૃતરસનું. સેચનસૃષ્ટિથી = સિંચન કરનાર વરસાદથી ત્રિવિધ = ત્રણ પ્રકારના મિથ્યાત્વ, અવિરતિ અને કપાયરૂપ; અથવા જન્મ, જરા અને મૃત્યુરૂપ. તાપ = ગરમી. નાશ = વિનાશ. હાવે = થાય. જોવે = નિહાળે. ત્રિભુવનભાવ = સ્વગ`, મૃત્યુ અને પાતાળ–એ ત્રણ લોકના ભાવા–પદાર્થોને. સભાવથી = સ્વભાવથી, આત્માના સહજ સ્વભાવરૂપ સ.નથી. (૧૨)—સંપાદક
