Book Title: Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
सूर्यज्ञप्तिप्रकाशिका टोका सू० १६ प्रथमप्राभृते पञ्चमं प्राभृतप्राभृतम् सूर्यः तदापि दिनरात्रिव्यवस्था तथैव । 'तया णं राईदियं तहेव' रात्रिंदिवं तथैव ॥ रात्रिदिवसव्यवस्था तथैव, अर्थात् सर्वाभ्यन्तरमण्डलसंचरणसमये सर्वोत्कृष्टो दिवसों भवति सर्वजवन्या रात्रिश्च भवति । एवं सर्वबाबमण्डलसंचरणसमये सर्वोत्कृष्टा रात्रि भवति, सर्वजघन्यो दिवसश्चेति विशेषः 'तत्थ जे ते एकमासु-ताणो किंचिद्दी समुदं वा ओगाहित्ता सूरिए चारं चरइ' तत्र ये खलु एयमाहुस्तेन किमपि द्वीपं समुद्र या अवगाद्य सूर्य चारं चरति ।। तत्र-पञ्चप्रतिपत्तिविषये, ये तीर्थान्तरीया एवं-त्रयस्त्रिंशदादियोजनक्रमेण स्ववक्तव्यविषये आहुस्ते न किमपि द्वीपं समुद्रं वा अवगाह्य सूर्य श्वारं चरति । 'ते एव माहंमु' समुद्र को माने केवल लवण समुद्र का आधा भाग को जब सूर्य अवगाहित करते हैं तब भी दिनरात्रि की व्यवस्था उसी प्रकार कही गई है। (तया णं राईदियं तहेव) तब दिनरात भी उसी प्रकार माने दिनरात्री की व्यवस्था उसी पूर्वोक्त प्रकार से कही है अर्थात् सर्वाभ्यन्तर भंडल के संचरण समय में सर्वोत्कृष्ट दिवस होता है तथा सर्व जघन्य-सर्वाल्पा रात्री होती है उसी प्रकार सर्वबाट मंडल के संचरण समय में सर्वोत्कृष्ट रात्री होती है एवं सर्वजघन्य दिवस होता है यह विशेषता है (तत्य जे ते एवमाहंसु ताणो किंचिद्दोवं समुदं वा ओगाहित्ता सूरिए चारं चरइ) उनमें जो ऐसा कहते हैं कि कोई द्वीप या समुद्र का अवगाहन कर के सूर्य गति नहीं करता है इस प्रकार की पांचवीं प्रतिपत्ति के विषय में जो तीर्थान्तरीय एकसो तेत्तीस वगैरह कम से अपने अपने वक्तव्य के विषय में कहा है वे कोई दीप या समुद्र को अवगाहित कर के सूर्य गति करता है ऐसा नहीं कहते हैं । (ते एवमासु) એટલે કે કેવળ લવણસમુદ્રના અર્ધા ભાગનું જ્યારે સૂર્ય અવગાહન કરે છે. ત્યારે પણ हिवसरात्रीनी व्यवस्था के प्रभारी उवामां आवे छे. (तथा गं राइदियं तहेव) ત્યારે રાતદિવસ એજ પ્રમાણે કહેવામાં આવેલ છે. એટલે કે દિવસ અને રાત્રીની વ્યવસ્થા પૂર્વોક્ત પ્રકારથી જ કહેલ છે. અર્થાત્ સર્વાભ્યન્તરમંડળના સંચરણ સમયમાં સર્વોત્કૃષ્ટ દિવસ હોય છે, તથા સર્વજઘન્ય એટલે કે સૌથી નાની રાત હોય છે, એ જ પ્રમાણે સર્વ બાહ્યમંડળના સંચરણ સમયમાં સંસ્કૃષ્ટ રાત્રી હોય છે અને સજઘન્ય એટલે સૌથી नाना हिसडाय छे. २॥ से मन्ने ४थनमा ! पाछे. (तत्य जे ते एवमासु ताणो किंचि हीवं समुदं वा ओगाहित्ता सूरिए चार चरइ) तभी मे ड પણ દ્વીપ કે સમુદ્રનું અવગાહન કરીને સૂર્ય ગતિ કરતું નથી. આ પ્રમાણેના કથનવાળી પાંચમી પ્રતિપત્તિના સંબંધમાં જે તીર્થાન્તરીયે એક તેત્રીસ વિગેરેના ક્રમથી પિતપોતાના કથનના સંબંધમાં કહે છે તેઓ કોઈ પણ દ્વીપ અને સમુદ્રને અવગાહિત કરીને સૂર્ય शति ४२ छ तम ता नथी. (ते एवमासु) तो मानीय शवयामा मावेस पक्ष्य.
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: ૧
