________________
પ-તપચિતવવાના કાઉસગ્નની રીતઃ
સવારના પ્રતિક્રમણમાં તપ ચિંતવવાનો કાઉસ્સગ્ન કરવાનો હોય છે, તપ ચિતવવાની રીત નહિ આવડતી હોવાથી ધણાં ભાઈ-બહેનો ૧૬ નવકારનો કાઉસ્સગ્ન કરી લે છે, પણ તપચિંતવવાની રીત ઘણી સહેલી છે અને તેના ચિંતનમાં ૧૬ નવકારના કાઉસ્સગ્ગથી અધિક સમય જતો નથી.
તપ ચિંતવવા માટે સૌથી પહેલો વિચાર એ કરવાનો છે કે
શ્રી મહાવીર ભગવાનના શાસનમાં ઉત્કૃષ્ટ તપ છ માસનો થઈ શકે છે. શ્રી મહાવીરદેવે એ તપ કર્યો હતો. આવો વિચાર કરીને પોતે પોતાના આત્માને પૂછવું કે-છ મહિનાના ઉપવાસનો તપતું કરી શકીશ?' પછી પોતે જ જવાબ વિચારવો કે - “ભાવના છે, પણ શક્તિ નથી, પરિણામ નથી.”
આટલો વિચાર ક્યા પછી તપનું પ્રમાણ ઘટાડતા જવાનું છે. તેમાં પોતે જેટલો તપ વધુમાં વધુ કર્યો હોય અથવા વધુમાં વધુ જેટલો તપ કરવાની શક્તિ હોય, તેટલા તપ સુધી ‘ભાવના છે પણ શક્તિ નથી, પરિણામ નથી.’ એ પ્રમાણે વિચારવાનું છે અને જેટલો તપ કર્યો હોય અગર કરવાની શક્તિ હોય, તેટલા તપથી એમ વિચારવાનું છે કે - “ભાવના છે, શક્તિ છે પણ પરિણામ નથી”.) અને જેટલો તપ કરવાનો નિર્ણય હોય તેટલા તપ સુધી એ પ્રમાણે વિચાર્યા બાદ એમ વિચારવાનું છે કે ભાવના છે, શક્તિ પણ છે અને પરિણામ પણ છે આવો વિચાર કરીને, પોતે કરવા ધારેલોતપ કરવાનો નિર્ણય કરવા સાથે કાઉસ્સગ્ગ પૂર્ણ કરવાનો છે.
એ મુજબ છ મહિનાનો તપ, છ મહિનામાં એક દિવસ ઉણો તપ, છ મહિનામાં બે દિવસ ઉણો તપ - એમ છ મહિનામાં ૨૯ દિવસ ઉણા તપ સુધી આવીને પાંચ મહિનાનો તપ કરવાનો વિચાર કરવો અને પાંચ મહિનામાં ૨૯ દિવસ ઉણા તપ સુધી આવીને ચાર મહિનાના તપનો વિચાર કરવો. એ રીતે એક મહિનાના તપ સુધી આવીને તેમાંથી પણ એક એક દિવસ ઘટાડીને વિચાર કરવો. તેમાં એક મહિનામાં ૧૪ દિવસ ઘટાડતાં ૧૬ દિવસ બાકી રહે, એટલે એમ વિચાર કરવો કે - ૩૪ ભક્તનો તપ કરીશ ?” આ પ્રમાણે વિચારવાનું કારણ એ છે કે – ૧૬ ઉપવાસ = ૩૪ ભક્ત, ૧૫ ઉપવાસ = ૩૨ ભક્ત, ૧૪ ઉપવાસ = ૩૦ ભક્ત, ૧૩ ઉપવાસ = ૨૮ ભક્ત અને એ જ પ્રમાણે ૧ ઉપવાસ =૪ ભક્ત એવી સંજ્ઞા શાસ્તે નક્કી કરેલી છે. (જેટલા ઉપવાસ હોય તેને બેથી ગુણતાં જે સંખ્યા
| 13 |
