________________
( અષ્ટપ્રવચન માતાનું સ્વરૂપ) આપણો જૈન ધર્મ અહિંસા પ્રધાન અને જીવદયામૂલક છે. જેના મૂળમાં જીવદયા રહેલી હોય. તેને ધર્મ કહેવાય. ઉપધાન દરમ્યાન આરાધકોએ જીવદયાનું પાલન કરવાનું હોય છે. તે મોટી જ્ઞાની ભગવંતોએ અષ્ટપ્રવચન માતા બતાવી છે. જેમાં પાંચ સમિતિ અને ત્રણ ગુપ્તિનો સમાવેશ થાય છે. એ આત્માને સાવધ પ્રવૃત્તિમાંથી ઉગારી સંવરમાર્ગમાં સ્થિર કરે છે. ૧) ઈર્યાસમિતિઃ ચાલવાનો વિવેક - હિંમેશા નીચે જોઈને સાડાત્રણ હાથ જેટલી ભૂમિમાં દષ્ટિ રાખીને જયણાપૂર્વક ચાલવું તેને ઈર્યાસમિતિ કહેવાય. ઉતાવળથી નીચે જોયા વગર ચાલવાનું ટાળવું. ચાલતી વખતે રસ્તામાં કીડી વગેરે કોઈપણ નાનાકે મોટાછવજંતુ પગનીચે આવી જાય તેની કાળજી રાખવી. રાત્રે ચાલતી વખતે દંડાસણનો ઉપયોગ કરવો. ૨) ભાષા સમિતિ બોલવાનો વિવેક. જ્યારે જરૂર પડે ત્યારે જ બોલવું.
જ્યારે બોલીએ ત્યારે હંમેશા મુહપત્તિના ઉપયોગપૂર્વક જ બોલવું. એટલે મોઢાં આગળ મુહપત્તી રાખીને બોલવું. ૩) એષણા સમિતિ ખાવાપીવાનો વિવેક - (જેટલું જરૂર હોય તે મુજબ વાપરવું. ખાતી વખતે ઢોળવું નહિ, એઠું છાંડવું નહિ. ખાતાં ખાતાં બોલવું નહિ. જરૂર પડે તો પાણી પીને પછી બોલવું. વાપર્યા પછી થાળી ધોઈને પીવી અને થાળી લુછીને ચોખ્ખી કરવી. વાપરતા નીચે દાણા વિગેરે પાડવાનહિ. નીચે પડેલા દાણા વીણી લેવા અને વાપરી જવાં.) ૪) આદાનભંડમત્તનિકખેવણા સમિતિ:- વસ્તુ લેવા-મૂકવાનો વિવેક કોઈપણ વસ્તુ પુસ્તક, કપડાં, વસ્ત્ર, પાત્ર વિગેરે કોઈપણ વસ્તુ લેતા પહેલાં ચરવળાથી કે પુંજણીથી પૂજવું, નીચે બેસતી વખતે પૂંછને કટાસણ પાથરવું. સંથારો કરતી વખતે ભૂમિ પૂજીને સંથારો પાથરવો. ૫) પારિષ્ઠાપનિકાસમિતિ:-નકામી વસ્તુનાવિસર્જનનો વિવેક - સ્થંડિલ - માવું ગમેત્યાં પરઠવવા નહિ. સ્પંડિલ-માવુ એની શુધ્ધ ભૂમિમાં જ પરઠવવાં, પરાવતી વખતે ભૂમિ શુદ્ધ જોવી. વાંકા વળીને કોઈ જીવજંતુ હોય નહિ તે જોવું. પરઠવતાં પહેલાં પ્યાલો નીચે મૂકી “અણજાણહ જસુગહો’ બોલવું. પરઠવ્યા બાદ ત્રણવાર વોસિરે કહેવું.
37.
