________________
.૭૦
સૂત્ર સંવેદના
ભગવાનના વચનથી મુનિ જાણે છે કે બહિર્વર્તી જગતના તમામ ભાવો આત્મા માટે અનુપયોગી છે. તેથી તે કોઈ ખાદ્ય પદાર્થ, દશ્ય પદાર્થ, શ્રવ્ય પદાર્થ કે ભક્તિવાળા કોઈ શ્રાવકાદિ પ્રત્યે લાગણીનો પરિણામ થવા દેતો નથી. કેવળ સ્વ અને પરના કલ્યાણમાત્રની મનોવૃત્તિ હોય છે. આમ ભગવાનના વચનાનુસાર સ્વ-પરના સંયમની વૃદ્ધિ અર્થે પર પદાર્થની ઈચ્છાના ત્યાગપૂર્વક જીવવાનો યત્ન કરવો એ નિર્લોભતા કે મુક્તિ નામનો યતિધર્મ છે.
૫. તપ : આહારાદિનો ત્યાગ કરવો તે તપ છે. ઈહલોક અને પરલોકની કોઈપણ અપેક્ષા વગર માત્ર કર્મનિર્જરા માટે અનશનાદિ તપના અનુષ્ઠાનો કરવા, તે શુદ્ધ નિર્જરા કરાવતો તપ નામનો યતિધર્મ છે.
૬. સંયમ : મન અને ઈન્દ્રિયને કાબુમાં રાખવા તે સંયમ છે. ઇન્દ્રિય, કષાય અને ત્રણ પ્રકારના દંડના નિગ્રહ દ્વારા પ્રેક્ષાપૂર્વક આશ્રવના દ્વારા બંધ કરવા તે સંયમ નામનો યતિધર્મ છે.
૭. સત્ય : યથાર્થ બોલવું તે સત્ય છે. ગુરુ અને આગમ સ્વરૂપ સૂત્રો દ્વારા જેની અનુજ્ઞા મળી હોય, જે બીજાને ઉપતાપ કરનાર ન હોય, જેમાં દોષ ન હોય, જે વચન બાબતમાં સાધુને કોઈ શંકા ના હોય એટલે કે જે નિશ્ચિત વચન હોય અને શાસ્ત્રનો જે વિષય હોય એવું જ હિત, મિત અને પથ્ય બોલવું તે સત્ય નામનો યતિધર્મ છે.
૮. શૌચ : મન, વચન, કાયાની પવિત્રતા તે શૌચ છે. સ્કૂલનાઓના કારણે પાપમળથી મલિન બનેલા આત્માની આલોચના અને પ્રાયશ્ચિતથી શુદ્ધિ કરવી એ શૌચ નામનો યતિધર્મ છે.
૯. આકિંચન : કોઈ પણ પરિગ્રહ રાખવાની ઈચ્છાનો અભાવ તે અકિંચન છે. સંયમ માટે ઉપકારી ન હોય તેવી એક પણ વસ્તુ ગ્રહણ ન કરવી તે આકિંચન નામનો યતિધર્મ છે.
૧૦. બ્રહ્મચર્ય : અબ્રહ્મનો ત્યાગ તે બ્રહ્મચર્ય છે. મૈથુન સંજ્ઞા ઉપર વિજય મેળવી વિકારયુક્ત રૂપનું દર્શન, સ્પર્શકરણ કે ભોગકથાના શ્રવણનો ત્યાગ કરવો તથા સંભોગ ક્રિયાનો ત્યાગ કરવો અને બ્રહ્મમાં (આત્મામાં) સ્થિર થવા માટે યત્ન કરવો તે પરિશુદ્ધ બ્રહ્મચર્ય નામનો યતિધર્મ છે. “હે ક્ષમાશ્રમણ !” આ શબ્દ પ્રયોગ કરતાં જ ક્ષમાદિ આ દશે યતિધર્મનું
