________________
શ્રી નવપદ પ્રકરણ ગ્રંથને ગુજરાતી ભાવાનુવાદ અભાવથી દાન આપ્યું ન હતું તે પણ તેમને દાનનું ફળ સ્વર્ગ અને મેક્ષ વગેરે મળ્યું એમ સાંભળીને કે જોઈને અંતરાય રહિત જીવને શુભ દાનબુદ્ધિ થાય છે.
ટીકાથ:- શુભ એટલે પુણ્ય (=પવિત્ર) અથવા સુખ હતુ. આ પ્રમાણે ગાથાને સંક્ષેપથી અર્થ છે. વિસ્તારથી અર્થ બે દષ્ટાંતથી જાણવો.
હરણનું દષ્ટાંત તે બે દષ્ટાંતમાં હરણના દષ્ટાંતમાં પૂર્વે અનર્થદંડ વ્રતમાં વાસુદેવનું જે ચરિત્ર વર્ણવ્યું હતું તે બધું જ “કૌશાંબીવનમાં જરાકુમારે ફેંકેલા બાણથી હણાયેલ વાસુદેવ મૃત્યુ પામ્ય” ત્યાં સુધી કહેવું. પછીની વિગત આ પ્રમાણે છે –
બળદેવ તળાવમાંથી પાણી લઈને આવ્યા. વાસુદેવને મૃત્યુ પામેલા જોઈને મૂર્છા પામીને પૃથ્વીતલ ઉપર ઢળી પડ્યો. કેટલાક સમય પછી ચેતના આવતાં મહાન સિહનાદ કરીને કહ્યું જેણે આ મારા ભાઈને મારી નાખ્યો તે જે સાચે જ સુભટ હોય તે મને દર્શન આપે. ખરેખર ! ધીર પુરુષે સુતેલા, પ્રમાદમાં પડેલા કે વ્યાકુળ બનેલા પુરુષ ઉપર પ્રહાર કરતા નથી. તેથી નકકી આ કઈ અધમપુરુષ છે. આ પ્રમાણે મેટા અવાજથી બોલતા તેણે સર્વ તરફ દિશાઓનું અવલોકન કર્યું. કૃષ્ણની પાસેના પ્રદેશમાં પરિભ્રમણ કરીને ફરી કૃષ્ણની પાસે આવ્યા. ગાઢ મેહથી એને વિવેકરૂપ ચક્ષુ બીડાઈ ગયા. તે પ્રલાપ કરવા લાગ્યું -
હે બંધુ! હે કૃણ હે ! પૃથ્વી ઉપર અદ્વિતીયવીર ! મને એકલાને છોડીને તમે કયાં ગયા છે? અથવા આ પ્રમાણે વિલાપ કરતા પણ મને ઉત્તર કેમ આપતા નથી? હે પુરુષોત્તમ! હમણાં આ સૂર્ય અસ્તાચલ પર્વતના શિખરની પાછળ જઈ રહ્યો છે, તેથી ઉઠીને સંધ્યાની ઉપાસના કરે. ઉત્તમ પુરુષો સંધ્યા સમયે શયન કરતા નથી. અતિશય અંધકારવાળી આ રાત દૂર જંગલી પશુઓથી વ્યાપ્ત અટવીમાં આ પ્રમાણે કેવી રીતે પસાર કરવી?” ઈત્યાદિ વિલાપ કરતા જ તેની રાત પૂર્ણ થઈ, સૂર્યોદય થયે, તે પણ કૃષ્ણ ઉક્યા નહિ. આથી કૃષ્ણસ્નેહથી મોહિત મનવાળા અને તેના વિયેગને ન ઈચ્છતા બળદેવ કૃષ્ણને પોતાની ખાંધ ઉપર મૂકીને પર્વત, જંગલ અને ગુફાઓમાં ભમવા લાગ્યા, આમ પરિભ્રમણ કરતા એમના છ મહિના પસાર થઈ ગયા. પછી સિદ્ધાર્થ નામને સારથિ, કે જે પૂર્વે વ્રત લઈને દેવ થયે હતું, તેણે અવધિજ્ઞાનથી બલદેવને તેવી અવસ્થાવાળો છે. આથી તે તેને પ્રતિબંધ કરવા ત્યાં આવ્યો. તેણે દેવમાયાથી બલદેવને પર્વતના વિશાળ શિખરના સાંકડા પ્રદેશમાંથી મહારથને ઉતરતે બતાવ્યું. સમાન ભૂમિ ઉપર આવેલા તે રથના સેંકડો ટુકડા થઈ
પર
