________________
४६०
શ્રાવકનાં બાર વ્રતે યાને તેની માતા ચૂલનીની સાથે રાજકાર્યોની વિચારણા કરવા લાગ્યા. તેથી ઇન્દ્રિયને રોકવી મુશ્કેલ હોવાથી, બ્રહ્મની મિત્રતાને અવગણીને અને લોકાપવાદની પરવા કર્યા વિના ચૂલનીની જ સાથે તે વિષયસુખ સેવવા લાગ્યું.
કેટલાક દિવસે જતાં બ્રહારાજાના અનન્ય હદયભૂત ધનુ નામના મંત્રીએ આ વૃત્તાંત જાણ્યો. જે આ પ્રમાણે અકાર્ય આચરે છે તે બ્રહ્મદત્તના ઉદયને કેવી રીતે ઈચ્છશે એમ વિચારતા તેણે પિતાના પુત્ર વરધનુને કહ્યું : હે વત્સ ! આ ચૂલની દુરાચારિણી થઈ છે. તેથી આ વિગત બ્રહ્મદત્તને એકાંતમાં જણાવ. તેથી તેણે તે પ્રમાણે કર્યું. દુરાચારને મનથી સહન નહિ કરતા કુમારે ચૂલનીને બોધ પમાડવા માટે કાગ અને કેયલને ભેગા પકડીને “બીજે પણ જે આ પ્રમાણે કરશે તેને હું આ પ્રમાણે કેદ કરીશ” એ પ્રમાણે બોલતા અંતઃપુરમાં પ્રવેશ કર્યો. બીજે દિવસે શ્રેષ્ઠ હાથણીની સાથે વર્ણશંકર હાથીને લઈને તે જ પ્રમાણે આવ્યું.
તેથી દીર્ઘરાજાએ તે સાંભળીને ચૂલનીને કહ્યું? તારા પુત્રે મને કાગડે કયે છે અને તને કેયલ ક૯પી છે. ચુલનીએ કહ્યુંઃ બાળક હોવાથી જેમ તેમ બેલે છે. દીર્વે કહ્યું: એમ ન બેલ. આ વિચારપૂર્વક કરનારે હોવાથી આ પ્રમાણે કહે છે. તેથી કેમલ પણ વ્યાધિને નાશ કરીએ, આપણુ રતિસુખનો પ્રતિબંધ કરનાર અને મારી નાખીએ. હું તને આધીન છું, એથી તને બીજા પણ પુત્રો થશે. કામસુખમાં આસક્ત તેણે વિચાર કરવા ગ્ય પણ નહિ એવા એના વચનને કરવાનું સ્વીકાર્યું.
કારણ કે રાગથી ઘેરાયેલી સ્ત્રી પુત્રને નાશ કરે છે, પતિને મારે છે, ધનનો વિનાશ કરે છે. અથવા તે શું છે? કે જેને રાગથી ઘેરાયેલી સ્ત્રી નથી કરતી ! ” તથા બીજાઓએ પણ કહ્યું છે કે-“સ્ત્રી મનને આશ્રય, સેંકડો કપનું ઘર, સાહસેનું શહેર, તૃષ્ણરૂપી અગ્નિની જન્મભૂમિ, કામદેવને સાગર, કપરૂપી જંગલને અવધિ (=છેડો), મર્યાદાભગનું કારણુ, કુલને મલિન કરનારી અને સદા મુશ્કેલીથી જાણી શકાય તેવા ચિત્તવાળી છે. આવી સ્ત્રી બહુ સર્ષોથી ગહન એ વિકટ પ્રદેશ છે.
ક્યા વિરીએ આવો વિકટ પ્રદેશ બનાવ્યો? 7 ચુલનીએ કહ્યું : જે એમ છે તે
૧. અર્થાત બ્રહ્મરાજાના હૃદયથી જેનું હૃદય બીજું ભિન્ન નથી, અર્થાત એક જ છે તેવો. ૨. =જુદી જાતિના પુરુષથી જુદી જાતિની સ્ત્રીમાં ઉત્પન્ન થયેલ વર્ણ શંકર.
૩. મારવાને વિચાર પણ ન કરાય. આથી દીર્ધનું વચન આરિરસ્વ=વિચાર કરવા યોગ્ય પણ નથી. જે વચન વિચાર કરવા યોગ્ય પણ ન હોય, તે વચનને કરવાનું =અમલમાં મૂકવાનું કેવી 'રીતે સ્વીકારાય ?
૪. પુરુષોનું મન સદા સ્ત્રીમાં જ હોય છે, આથી સ્ત્રી મનને આશ્રય છે.
