________________
૬ આશીર્વાદ કે તમારું ગામ ઉજ્જડ થાય !
ભક્તિ, જ્ઞાન અને વૈરાગ્યનો સમન્વય સાધનારા ગુરુ નાનકે બાલ્યાવસ્થાથી જ ચિંતન-મનનમાં ડૂબેલા રહેતા હતા. એમણે વિવિધ સંપ્રદાયના સાધુઓનો સત્સંગ કર્યો તેમ જ હરદ્વાર, અયોધ્યા, પટણા, લાહોર, બગદાદ અને મક્કા-મદીના જેવાં સ્થળોની યાત્રા કરી. તેઓ કરતારપુરમાં સ્થાયી થયા, તે પૂર્વે એમણે પુષ્કળ ભ્રમણ કર્યું હતું.
ગુરુ નાનક એક ગામમાં પ્રવેશ્યા. સંતના આગમનને કારણે આખા ગામમાં આનંદનું વાતાવરણ ફેલાઈ ગયું. લોકોએ ગુરુ નાનકની ચિંતનશીલ વાણીનું આકંઠ પાન કર્યું. એમની પાસેથી નામસ્મરણનું મહત્ત્વ સમજ્યા અને પરમાત્મ-પ્રાપ્તિ માટે આંતરિક સાધનાની ઓળખ મેળવી.
ગ્રામજનો અત્યંત ધન્યતા અનુભવતા હતા. ગુરુ નાનકદેવે વિદાય લીધી, ત્યારે છેક ગામના પાદર સુધી વિદાય આપવા આવ્યા અને આંખોમાં આંસુ સાથે ગુરુ નાનકદેવ પાસે યાચના કરી,
આપ જરૂર આ ગામમાં પુનઃ પધારશો. અમને આપના કોઈ આશીર્વાદ આપો.”
ગુરુ નાનકે કહ્યું, “હે પ્રિય ગ્રામજનો, મારા આશીર્વાદ છે કે તમારું ગામ ઉજ્જડ બને.”
ગુરુ નાનકની વાણી સાંભળતાં જ સહુ આશ્ચર્ય અને
આઘાતની લાગણી અનુભવવા લાગ્યા. આ તે આશીર્વાદ કે શાપ? ગામ આબાદ બનવાના આશીર્વાદ પાઠવવાને બદલે ઉજ્જડ બનવાના આશીર્વાદ આપ્યા ?
ગુરુ નાનકનો એક શિષ્ય અકળાઈ ઊઠડ્યો. એણે ગુરુને પૂછયું પણ ખરું,
“ગુરુદેવ, આટલા બધા પ્રેમાળ ગ્રામજનોને આપે આવા આશિષ આપ્યા ? એમણે ભાવપૂર્વક કેવો સરસ આદર-સત્કાર કર્યો. એકાગ્ર બનીને આપની વાણી સાંભળી અને એના બદલામાં આવો શાપ?”
ગુરુ નાનકે કહ્યું, “આ ગામ સજ્જનો અને ભાવનાશાળીઓનું ગામ છે. અહીં આટલા બધા ઉદાર દિલવાળા અને ધાર્મિક વૃત્તિવાળા લોકો એકઠા થયા છે. જો આ ગામ ભાંગી પડે, તો એ બધા બીજાં ગામોમાં જ છે અને એ ગામોને એમની સજ્જનતા અને ધર્મપરાયણતાનો લાભ મળશે. માટે આ ગામ ઉજ્જડ થાય તેમ કહ્યું. શુભનો સંગ્રહ ન હોય, શુભની વહેંચણી હોય. ”
ગુરુદેવની આ અવળવાણીનો મર્મ પામતાં શિષ્યો આનંદ પામ્યા. થોડા સમય બાદ એક બીજા ગામમાં ગુરુ નાનક અને એમના શિષ્યસમુદાયને જુદો જ અનુભવ થયો. એ ગામમાં આદર-સત્કારને બદલે અપશબ્દો મળ્યા. ફૂલના હાર પહેરાવવાને બદલે કાંકરા અને પથ્થરોનો વરસાદ વરસ્યો, આવે સમયે ગુરુ નાનકદેવે વિદાય લેતી વખતે ગામવાસીઓને કહ્યું, “તમારું ગામ ખૂબ આબાદ બનો. અહીંના એકેય માણસને ગામ છોડવાનું મન ન થાય તેવું બનો.”
| 12 | શ્રદ્ધાનાં સુમન
શ્રદ્ધાનાં સુમન B 13
