________________
૬૮
તારી માફક દુનિયા નાસમજ છે !
ભિખુ દેવવધૂને કહ્યું, “એમ શરીરને આવો દંડ આપવાથી શું થાય ? એ મારશે; પરંતુ તેથી શું ? આપે જ કહ્યું છે કે આ શરીર ધર્મકાર્યમાં યોજાય, તો પુણ્ય પ્રાપ્ત થાય છે. એ રીતે એ લોકો મારા પર ઉપકાર કરશે અને મારી મારીને શું મારશે.”
ભગવાન બુદ્ધે ગંભીરતાથી કહ્યું, “મેં એમની નિર્દયતા જોઈ છે. તને રિબાવી-રિબાવીને તારા પ્રાણ હરી લે.”
મારા પ્રાણ જ હરશે ને ? આત્માને તો નહિ હરે ને ?”
ભગવાન બુદ્ધ ભિખ્ખું દેવવર્ધનની દઢતા જોઈને પ્રસન્ન થયા અને કહ્યું, “એક સાચા ઉપદેશકની યોગ્યતા છે. ક્ષમા, સહિષ્ણુતા અને નિષ્ઠા. એ બધા જ ગુણ તારામાં છે. તું જરૂર તારા કાર્યમાં સફળ થઈશ.”
શિકારે નીકળેલો રાજા જંગલમાં ઘણો દૂર નીકળી ગયો. એણે એનો અશ્વ એટલા વેગથી દોડાવ્યો કે સૈનિકો અને અંગરક્ષકો પાછળ રહી ગયા અને વનમાં ભૂલો પડ્યો. આસપાસ ગીચ ઝાડી સિવાય કશું દેખાય નહિ. ખૂબ લાંબો પંથ વેગથી કાપ્યો હોવાથી રાજા થાકીને લોથપોથ થઈ ગયો હતો. તરસ અને ભૂખને કારણે એનો જીવ જતો હતો.
દૂર દૂર સુધી નજર કરતાં એક નાનકડી ઝૂંપડી દેખાઈ. રાજા ત્યાં પહોંચ્યો. ઝુંપડાવાસીએ આંગણે આવેલા અતિથિનું ભાવભીનું સ્વાગત કર્યું. એને પાણી આપ્યું અને પોતાની પાસે જે કંઈ હતું એ ભોજન આપ્યું. રાજાના જીવમાં જીવ આવ્યો અને અતિ પ્રસન્ન થયો. ઝૂંપડાવાસીની વિદાય લેતી વખતે એણે કહ્યું,
ભાઈ, તારી ભક્તિ અને ભાવનાથી હું ખુશ થયો છું. હું આ રાજ્યનો શાસક છું અને તને મારું આ ચંદનનું વન ભેટ રૂપે આપું છું, તેથી તારું બાકીનું જીવન સુખેથી પસાર કરી શકે.”
ઝૂંપડાવાસીને ચંદનના વન પરનો અધિકાર મળ્યો, પરંતુ એને ચંદનની કોઈ જાણકારી નહોતી. એ તો ચંદનના વૃક્ષને કાપીને એનો કોલસો બનાવવા લાગ્યો અને તે શહેરમાં જઈને વેચવા લાગ્યો. આમ એની આજીવિકા ચાલવા લાગી, પરંતુ એમ કરવા જતાં વનનાં બધાં જ વૃક્ષો એણે કાપી નાખ્યાં. એનો કોલસો બનાવીને શહેરમાં વેચ્યો. માત્ર છેલ્લું વૃક્ષ બચ્યું હતું. એને
136 શ્રદ્ધાનાં સુમન
શ્રદ્ધાનાં સુમન B 137
