Book Title: Shatavdhani Dhirajlal Shah Jivan Darshan
Author(s): Shantikumar J Bhatt, Ramanlal C Shah and others
Publisher: Dhirajlal Shah Sanman Samiti
View full book text
________________
૯૮
જીવન-દર્શન ગામમાં મહાજનનો પાળે એક સાંઢ-આખલે હતે. તે બનતાં સુધી કોઈને ભારતે નહિ, પણ કોઈ તેને ખીજવાનું કારણ આપે તે એને મિજાજ જલદી બગડી જતે અને તે ખીજવનારને શીંગડે ચડાવ્યા સિવાય કોડ નહિ.
ગાની આંખમાં મેં એક પ્રકારનો સ્નેહ નિહાળે. કદાચ તે કારણે જ લેકે તેને ભલી કહેતા હશે. ગાયનાં શરીરમાં તેત્રીશ કેટિ દેવ વસે છે, એ વાત ગામલેકેએ કહેલી, એટલે અમે તેને ઘણું ભાગે ગાયમાતા કહીને જ બેલાવતા. પણ એ માતા જયારે ચરવા નીકળતી અને ઉકરડા વગેરેમાં પહોંચી વિષ્ટા ખાવા લાગતી, ત્યારે મારું મન ખિન્ન થઈ જતું. જેનાં શરીરમાં તેત્રીશ કટિ દેવ વસે, તે આ રીતે વિષ્ટા શા માટે ખાતી હશે? પણ તેને ઉત્તર ભાગ્યે જ મળત. ગાયનું મૂત્ર પવિત્ર ગણાતું અને ખસ-ખૂજલી થઈ હોય તે તેના સ્નાનથી ફાયદે થતું, એટલે એક-બે વાર તેનાથી સ્નાન પણ કર્યું હશે ! ગાય કુંગરાતી ત્યારે ભારે થતી. પછી તે કેઈની નહિ. જે આવે તેને માર્યા વિના ન મૂકે પણ તેને ક્રોધ શાંત પડી ગયા પછી વાંધો નહિ. તેને વાછરડાં પર ઘણું હેત, વાછરડાને પ્રેમથી ચાટે, તેનું શરીર સાફ કરે અને ધવડાવે પણ ખરી !
ગામમાં ભેંસે ઘણી હતી, દૂધ, દહીં અને ઘીને મોટો ભાગ તે જ પૂરે પાડતી - હતી, એટલે તેના પ્રત્યે પ્રેમ હોય એ સ્વાભાવિક છે. ભેંસનું ભરાવદાર શરીર અને લાંબા વાંકા શીંગડાં જોઈ દિલ ખુશ થતું, પણ જ્યારે તળાવ કે ખાચિયામાં પડીને તેની નાન કરવાની રીત જેતે ત્યારે એ ખુશી ખલાસ થતી ! અમે તે કાદવથી ન ખરડાઈએ માટે તળાવમાં પગ મૂકતા પણ ડરતા, ત્યારે આ તે કાદવથી આખા શરીરને ખરડવામાં આનંદ માનતી !
ગામમાં કેટલાક ઘોડા પણ હતા. ઊંચાઈમાં ઠીક ઠીક, રંગે પણ સારા. તેના પર પ્રથમ ચડેલે, ત્યારે પટકાયેલે, એટલે ફરી ચડવાનું મન થતું નહિ, પરંતુ ગામગામતરે જતાં તેના પર બેસવાના પ્રસંગો આવેલા. દશેરાના દિવસે ગામના ઘોડા દોડતા ત્યારે જેવાની ખૂબ મજા આવતી. ઘોડાના વાળથી કઈ વસ્તુને બાંધી હોય તો ખબર ન પડે. - તેને આંગળી સાથે બાંધી રાખ્યો હોય તે પેલી ચીજને હકમથી હાલતી બતાવી શકીએ, તેથી ઘોડાના પૂંછડામાંથી વાળ તેડવા જતા. એ કામ ઘણી ચાલાકીથી કરવાનું હતું. નહિ તે પેટમાં એક લાત વાગે ને સોયે વરસ પૂરા થાય! પરંતુ અમે એ કામમાં સફળતા મેળવતા હતા. ઘડાની કેશવાળી મને ખૂબ ગમતી. તેને હણહણાટ સાંભળો ત્યારે મારી સુસ્તી ઉડી જતી અને ટટાર થઈ સ્તો.
ગધેડાં કુંભાર અને રાવળને ત્યાં પાળવામાં આવતાં, પણ ઘણીવાર તેને ચરવા માટે છૂટાં મૂકતાં ત્યારે ગામમાં જ્યાં ત્યાં રખડતાં. એટલે તેમને પણ ઠીક ઠીક પરિચય થયેલે, પ્રથમ જ્યારે ગધેડાં લૂંકતા ત્યારે કાનમાં આંગળી નાખત, પણ પછીથી તેની
