________________
93
મુનિશ્રીની દલીલ એ હતી કે ઉત્પાદકોને પરવડે તેવા ભાવો મળવા જ જોઈએ, એ વસ્તુનો સિદ્ધાંતમાં સ્વીકાર થવો જોઈએ અને બીજી વાત અંકુશના કાયદાથી કાળા બજાર કે સંગ્રહખોરી પર અંકુશ આવેલ નથી અને અનીતિ ભ્રષ્ટાચારે માઝા મૂકી છે. તો સહુ પ્રથમ સરકારે અંકુશ ઉઠાવી લેવા જોઈએ.
દરમ્યાન ગાંધીજીએ અંકુશો વિરુદ્ધ ઝુંબેશ ચલાવી દેશભરનો લોકમત પ્રબળ કર્યો હતો. પરિણામે ૧૦મી ડિસેમ્બરે ૧૯૪૭ના રોજ ભારત સરકારે દેશભરમાંથી અનાજ ઉપરના અંકુશ ઉઠાવી લીધા.
મુનિશ્રીને થયું કે પ્રથમ પગલું સ૨કા૨ે તો ભર્યું હવે બીજું પ્રજાએ ભરવું જોઈએ. બાવળામાં એક મિટિંગ બોલાવી તેમાં ડાંગર પકવતા ગામોના ખેડૂતો, આગેવાનોને બોલાવી સમજાવ્યું કે ‘સરકારે પોતાની ફરજ બજાવી છે, સરકારી અંકુશ ન જોઈતા હોય તો સ્વૈચ્છિક અંકુશ સ્વીકારી લો.’
એક મિટી બની. તેણે ડાંગરના પરવડતા ભાવ નક્કી કર્યા. સરકારે અંકુશ ઉઠાવી લીધા તે દિવસે ફરજિયાત લેવીના બાંધેલા ભાવ મણના રૂપિયા ૮ અને ૩ આના હતા. કમિટીએ દસ નક્કી કર્યા. અને નૈતિકભાવ એવું નામ આપ્યું. આ ભાવે ખેડૂતો પોતાની ડાંગર વેચે, તેથી વધુ ભાવ ન લે. હાજર ખેડૂતોએ આ નિર્ણય સર્વાનુમતે કર્યો.
પણ આ ભાવે ખરીદે કોણ ? ખરીદ્યા પછી ખાનાર ગ્રાહકને ચોખા બનાવી વેચવાની વ્યવસ્થાનું શું ? ક્યા ભાવે વેચાણ કરવું ? વધુ ભાવ ન લેવાય, સંગ્રહખોરી ન થાય એનું શું ?
નળકાંઠાની ડાંગર નજીકના કસબામાં વેચાતી હતી. તે કસબાના અનાજના વેપારીઓની સભા મુનિશ્રીના સાંનિધ્યમાં બોલાવી પણ તેમાં માત્ર ૪ સભ્યો જ આવ્યા અને કોઈ નિર્ણય થઈ શક્યો નહીં. લાખો મણ ડાંગર ખરીદવી, સંઘરવી, વેચવી, મૂડી રોકાણનો પણ સવાલ, ઘણો વિશાળ પ્રશ્ન હતો.
મુનિશ્રીનું ચિંતન આ દિવસોમાં, આ પ્રશ્ન પર વધુ એકાગ્ર બન્યું. છેવટે ૧ લી જાન્યુઆરી ૧૯૪૮ના દિવસે ડાંગર પકવતા ગામોના આગેવાન ખેડૂતોનું સંમેલન ઝાંપ ગામમાં બોલાવવાનું નક્કી કર્યું. તેમાં ગુજરાતના ટોચના આગેવાનો રવિશંકર મહારાજ, બબલભાઈ મહેતા, લક્ષ્મીદાસ આસર, ભોગીલાલ લાલા, પરીક્ષિતલાલ મજમુદાર જેવા હાજર હતા. મુનિશ્રીએ એક યોજના રજૂ કરી. ખેડૂતોનું એક ખેડૂત મંડળ બનાવવું. મંડળનો સભ્ય કોણ બને ? જે ખેડૂત રૂપિયા સંત સમાગમનાં સંભારણાં
