Ratna Sanchay Granth

Author(s): Jethalal Haribhai Shastri, Kunvarji Anandji Shravak
Publisher: Kutchhi Oshwal Dasha Jain Mahajan

Page 5

પિતાના ઉપયોગને અવસરે તે અમૂલ્ય ગણાય છે. જેમકે સેયના ઉપગ કાળે સોય જ અમૂલ્ય છે અને અન્ય શસ્ત્રના ઉપગ કાળે અન્ય શજ અમૂલ્ય છે. આ જ રીતે જિનાગમરૂપી સમુદ્રમાં અસંખ્ય સૂક્તરૂપી (ઉપદેશરૂપી) રત્ન છે, તે સર્વે ગ્રાહકે અને પાત્રને આશ્રી ઉપયોગી અને અમૂલ્ય છે. તેની સંખ્યા ગણતરીને અવિષય છે, છતાં વાનકીની જેમ કેટલાંક સૂક્તરત્નો આગમસાગરમાંથી શ્રીમાન પરમોપકારી હર્ષ (નિધાન) સૂરિએ ઉદ્ધરીને તેને આ ગ્રંથમાં સંચય કર્યો છે, તેથી તેનું નામ કર્તાએ જ “રત્નસંચય રાખ્યું છે.
આ ગ્રંથમાં સંપાદકે ઉપર્યુક્ત ચારે અનુગના ઓછાવત્તા વિષયે તરતમાતાએ ભેળા કરેલા છે અને તે સર્વે આધુનિક ધર્મજિજ્ઞાસુઓને માટે, ધર્મોપદેશકેને માટે અને ધર્માભ્યાસીઓને માટે અતિ ઉપયોગી છે, એમ આ ગ્રંથ અથવા તેના વિષયેની અનુક્રમણિકા વાંચવાથી સ્પષ્ટ સમજી શકાય તેમ છે,
ગ્રંથસંપાદક સૂરિમહારાજના જન્માદિક, જન્મભૂખ્યાદિક, સંસારસ્થિતિ અને અનગારત્વ સ્થિતિ વિગેરે કાંઈ પણ હકીકત છે ઉપલબ્ધ થઈ નથી. તેમ જ તેમણે બીજા કેઈ ગ્રંથો ઉદ્ધર્યા કે રચ્યાનું કાંઈ જણાયું નથી. માત્ર–ગુજરાતમાં આવેલા લેલપાટક નામના નગરમાં અંચળગચ્છને નાયક ગણિશ્રી ગુણ નિધાનસૂરિના ઉપદેશથી હર્ષના સમૂહવાળા હર્ષસૂરિ નામના શિષ્ય શ્રુતસાગરમાંથી ઉદ્ધરીને આ રત્નસંચય ગ્રંથ રચે છે. તે દુપસહસૂરિ મહારાજા સુધી જય પામે. '' આવા અર્થવાળી અંતિમ બે ગાથાઓ કર્તાએ લખેલી છે, તેટલું જ તેમનું ચરિત્ર જાણવામાં છે. ઉપરાંત સંબોધસત્તરીની ટીકા ઉપદેશ પ્રાસાદ અને દેવચંદ્રજીકૃત પ્રશ્નોત્તર વિગેરે ગ્રંથમાં આ રત્નસંચય ગ્રંથની સાક્ષી આપેલી જોવામાં આવે છે. આ પ્રમાણે નગરના નામ ઉપરથી, સંક્ષિપ્ત પ્રશસ્તિ ઉપરથી અને સાક્ષીના ગ્રંથ ઉપરથી આ ગ્રંથની વધારે પ્રાચીનતા જણાય છે.
આ ગ્રંથમાં કર્તાએ કોઈપણ અનુકમથી વિષ લીધા હોય તેમ કહી શકાતું નથી. કેઈપણ વિષય પરિપૂર્ણ કહી શકાતું નથી.