________________
४७०
પ્રજ્ઞાવબોઘ-વિવેચન ભાગ-૨
હરિશ્ચંદ્ર-વંશે તમે, ખરી. સુબુદ્ધિ-વંશે હું ય રે; ખરી
ક્રમ-આગત કુલ-કાર્ય આ, ખરી ફરજ ગણીને કહું ય રે-ખરી અર્થ - હે રાજન! આપ હરિશ્ચંદ્ર વંશમાં થયેલા છો અને હું સુબુદ્ધિ મંત્રીના વંશમા થયો છું; માટે કુલ ક્રાગત આ કાર્યને મારી ફરજ ગણીને આપને કહું છું. રહા
અવસર સિવાય ત્યાગને, ખરી. આદરવાને કાજ રે- ખરી.
કહું, કારણ તે સુણો - ખરી. હે! સમજા મહારાજ રે. ખરી અર્થ - અવસર વગર હું આપને ત્યાગ કરવા કહું છું તે સકારણ છે, તે સાંભળો. હે મહારાજ! આપ તો સમજુ છો. ૨૪
નંદનવન આજે ગયો, ખરી. દીઠા બે મુનિરાય રે; ખરી.
જ્ઞાની ચારણ મુનિને, ખરીવંદી લાગ્યો પાય રે. ખરી અર્થ - હું આજે નંદનવનમાં ગયો હતો. ત્યાં બે ચારણ મુનિઓને દીઠા. મહામોહરૂપી અંધકારને છેદનારા એવા સૂર્ય ચંદ્ર સમાન જ્ઞાની મુનિઓને વંદન કરી તેમના ચરણ સ્પર્શ કર્યા. રપા
સુણી દેશના પૂછિયું - ખરી નૃપ-આયુષ્ય-પ્રમાણ રે, ખરી,
કહે મુનિ કરુણા કરી - ખરી. “એક જ મહિનો જાણ રે’ ખરી અર્થ :- મહાત્માની ઘર્મદેશના સાંભળી તેમને આપના આયુષ્યનું પ્રમાણ પૂછ્યું ત્યારે તેમણે કરુણા કરી આપનું આયુષ્ય એક માસનું જ હવે બાકી છે એમ જણાવ્યું. રિકા
ત્વરા તેથી ઘર્મે કરો, ખરી કહ્યું સર્વ એ કાજ રે, ખરી
ભલે બીજા નિંદે છતાં, ખરીચહું હિત, મહારાજ રે.” ખરી, અર્થ :- માટે હે મહામતિવાન મહારાજા! હવે ઘર્મ આરાઘવાની ત્વરા કરો. એ માટે જ આ સર્વ આપને કહ્યું છે. ભલે બીજા મારી નિંદા કરે પણ હું આપના હિતને ઇચ્છું છું. રા.
કહે મહાબળ : “આપ તો, ખરી. સાચા બંધુ સમાન રે; ખરી.
વિષય-મગ્ન હું તો હતો, ખરીબ મોહે મત્ત અભાન રે. ખરી અર્થ :- હવે મહાબળ રાજા કહે : હે સ્વયંબદ્ધ! હે બુદ્ધિના સમુદ્ર! મારા સાચા બંધુ તો આપ જ છો કે જે મારા હિતને અર્થે સદા વિહલ છો. હું તો વિષયમાં મગ્ન હતો, મોહરૂપી દારૂ પીને ઉન્મત્ત અભાન જેવો બની ગયો હતો. ૨૮
આપે આજે જગાડિયો, ખરી. આપે કર્યું સુકાર્ય રે, ખરી.
હવે કહો હું શું કરું? ખરી. કયો ઘર્મ છે આર્ય રે? ખરી. અર્થ – આપે આજે મને તે મોહનિદ્રામાંથી જગાડ્યો. આપે તો ઘણું મોટું સત્કાર્ય કર્યું છે. હવે મને કહો કે કેવી રીતે ઘર્મની આરાઘના કરું? કયો ઘર્મ આસ્તિક આર્યોને આરાઘવા યોગ્ય છે? તે હવે શીધ્ર કહો. સારા
ઘર લાગ્યું, કૂંપ ખોદવો,” ખરી. હવે જીવવું અલ્પ રે.” ખરી, કહે મંત્રી : “હે! ભૂપતિ, ખરી તજો ખેદ વિકલ્પ રે. ખરી
