________________
ચતુર્દશમ પરિચ્છેદ ]
અન્ય વિશેષ માહિતી
[ ૨૭૭
તે ચાલુ રહે જ અને બંધ થાય તો પણ ૧૧૨-પર હકીકત એટલી છે કે વિક્રમ સંવત અને શકસંવતની બાદ જતાં) ૬૦ વર્ષનું આવે છે. પરંતુ નહપાણના વચ્ચેનું અંતર ૧૩૫ વર્ષનું છે, તેમાં વિક્રમ સંવતની મરણ બાદ જબલ્ક તે પછી પણ થોડા સમય આદિ આપણે (જુઓ પુ. ૪, ખંડ ૮) ઈ. સ. પૂ. સુધી તે તેના સિક્કા ચાલુ રહ્યા હોય જ; એટલે પ૭માં થયાનું સાબિત કરી આપ્યું છે. તે હિસાબે કે ઈ. સ. પૂ. ૭૪ અથવા ૭૦ ના સમયથી ઈ. સ. શકસંવતની આદિ ઈ. સ. ૭૮માં ગણી લેવી રહે. જોકે પૂ. ૫ર સુધીનું અંતર ૧૦-૨૨ વર્ષનું જ રહે. આ સમય નં. ૨૪, ૨૫ વાળાને લાગુ પડે છે. પરંતુ મતલબ કે ઓછામાં ઓછું અંતર બે વર્ષનું અને ઉપરની જે ચાર દલીલ નં. ૧૭, ૧૮ની તરફેણમાં વધારેમાં વધારે ૨૦ વર્ષનું જ ગણી શકાય. હવે જતી રજુ કરાઈ છે તે ચારે પાછી આ ૨૪, ૨૫ની જે નં. ૨૪, ૨૫ વાળું યુગ્મ કલંક નિર્મૂળ કરનાર વિરૂદ્ધ જતી ગણી લેવી પડશે. ઉપરાંત એમ પણ તરીકે અને તેમાંથી નં. ૨૪ ને તેણીના પુત્ર તરીકે કહી શકાશે કે શકસંવતના સ્થાપક વિષે જે માન્યતા લેખીએ તો તેને સમય ઈ. સ. ૭૫ લગભગ ઠરાવાય. પ્રવર્તી રહી છે તેમાંજ અનેક મુશ્કેલીઓ માલુમ એટલે કે તે બેના સમયની વચ્ચે અંતર લગભગ દેઢ- પડી રહે છે જેને કાંઈક ખ્યાલ આપણે ગત પરિચ્છેદે સેથી બસો વર્ષનું પડી જશે. બીજી બાજુ આપણને આપી ચૂક્યા છીએ તેનો પણ વિચાર કરવો જ પડશે. સિક્કાચિત્રોનો અભ્યાસ બતાવે છે કે નહપાણના છતાં એવી પણ દલીલ લાવી શકાશે કે, શાલિવાહન ચહેરાવાળા સિક્કા ઉપર ગૌતમીપુત્ર શાતકરણિએ શકનો સમય (ગત પરિચછેદમાં વિચારાયા પ્રમાણે) સ્વહૃદયની તિરસ્કારયુક્ત લાગણી દર્શાવવા પિતાનું ભલે નક્કી ન થઈ શકે; પરંતુ તે સિવાય કાં બીજો ! મહોરું પડાવ્યું છે. હવે વિચારે કે આ પ્રમાણે શક ચાલ્યાનું ગણી ન શકાય? અને તેને સમય ઈ. સ. પ્રચલિત સિકકાચિત્રો ઉપર મતદર્શન કરવાનું કાર્ય ૭૮માં ઠરાવી લેવાય ? મતલબ કે શાલિવાહન શક જે ૨ થી ૨૦ વર્ષ જેટલે ગાળો હોય તે બનવા- પણ જુદો અને ઈ. સ. ૭૮ને શક પણ જુદે ઠરાવો. યોગ્ય છે કે દેઢા બસો વર્ષના અંતરગાળે શક્ય આ બાબત વિશેષ સંશોધનથી જે નિવેડો આવે તે ખરો. છે? દોઢસો બસો વર્ષના ગાળે તે નહપાના સિક્કાઓ આપણે તે આ પ્રમાણે સૂચના કરીને અત્ર અટકીશું. પણ તેના જ વંશની રાજહકમત ચાલુ રહી હોય આ વંશમાં જેમ અનેક ગૈાતમીપુત્રો અને વાસિદ્ધિતે, એવા અદશ્ય થઈ ગયા હોય કે ગમે તેટલી પુત્રો થવાથી મુશ્કેલીઓ ઉભી થઈ છે, તેમ વળી મહેનત કર્યા છતાંએ મળવા દુર્લભ થઈ પડે. તાત્પર્ય
કાઈકની સાથે તેમજ તદ્દન એ છે કે સિક્કાઈ પુરાવાથી પણ સિદ્ધ થઈ શકે અન્ય વિશેષ એકાકી, પુલુમાવી શબ્દ જોડાએલ છે કે નં. ૧૭, ૧૮વાળા યુગ્મની સાથે જ રાણી માહિતી હોવાથી તેમાં વૃદ્ધિ પણ થવા બળશ્રીને સંબંધ હોઈ શકે.
પામી છે, તેમ કેટલીક સરળતા ઉપર પ્રમાણે ચાર દલીલ નં. ૨૪, ૨૫ના પણ થઈ છે એમ સ્વીકારવું રહે છે. આ પરત્વેને ઉલ્લેખ યુગ્મની વિરૂદ્ધ જનારી દેખાય છે. જ્યારે એક જ ગત પરિચ્છેદમાં આપણે કરી ગયા છીએ. અત્યારે લીલ તેની તરફેણમાં અમારી નજરમાં આવે ત્યાં સુધી આટલા વર્ષે પણ જ્યારે આ સ્થિતિ પ્રવર્તી રહી ડેક અંશે પણ રજુ કરી શકાય તેવી છે. સર્વમાન્ય છે ત્યારે, પૂર્વે ૫૦-૭૫ વર્ષે તે તેથી પણ વધારે
સૌરાષ્ટ્રની ભૂમિ ઉપરથી મળી આવતા કહેવાય; બીજી થાય છે કે કલંક ભૂંસી નાંખવાનું કાર્ય સૌરાષ્ટ્રની ભૂમિ ઉપર હકીકત એમ છે કે, આ જીત નં. ૧૭ વાળાના ઓગણીસમા રૂષભદાત્તના વંશજોને હરાવવાથી થયું છે અને તેને સમય ઈ. વર્ષે છે, તેનું રાજ્ય ૨૫ વર્ષ ચાલી ઇ. સ. પૂ. ૪૭માં પૂરું સ. પૂ. ૫૨-૩ ગણો રહે છે (જુઓ પુ.૩, પરિચ્છેદ ૧૦). થાય છે તે હિસાબે પણ સાલ મળતી આવે છે. એટલે ચોક્કસ (૪) જુઓ પુ. ૪, પૃ. ૧૦૧
