________________
ચતુર્થ પરિચ્છેદ 3. અનુવાદની સમજૂતિ
૩૫ હાથીગુફાના લેખનું પક્તિવાર વિવરણ કરતાં, પરિસ્થિતિનો વિચ્છેદ થય મનાય છે. એટલે કે તે પંક્તિ ૧૬માં જણાવી ગયા છીએ કે રોઝિનને અર્થ, સમય બાદ આ અવસર્પિણી કાળમાં કોઈને તે
નાશ થઈ ગયેલ destroyed જ્ઞાનની પ્રાપ્તિ થવાની જ નથી એમ જૈનશાસનું ને પ્રસંગ ન કરતાં, જેને નાશ થવા કથન છે; તે માટે તેમને અંતિમ કેવળી કહેવાય છે. તે અને પુસ્તકોદ્ધાર. ચાલુ થઈ ગયો છે=which સિવાય એક બીજી સ્થિતિના કેવળી પણ કહેવાય છે. . ને સંબંધ is being destroyed એવા તેમનું બિરૂદ “શ્રુતકેવળી છે. તેઓને જ્ઞાન પરત્વે તો
રૂપમાં કરવાનો છે. તેના ટેકામાં કેવળી જેટલું જ્ઞાન હોવાનું ગણાય છે, પરંતુ બીજી કેટલીક એમ પણ જણાવ્યું હતું કે, જે વસ્તુને નાશ જ થઈ આવશ્યક સ્થિતિને તેમનામાં અભાવ હોવાથી કેવળગયો છે તે પછી તેનું રક્ષણ કરવું તે કથન જ જ્ઞાનની પ્રાપ્તિ તેમને થઈ શકતી નથી. આ પ્રમાણે બેહૂદું ગણાય તેમ છે. વળી જ્યારે રાજા ખારવેલન કેવળી અને શ્રુતકેવળીને તફાવત છે. આવા કૃતસમય મૌર્યકાળની પૂર્વે હોવાનું પુરવાર થઈ ચૂકયું કેવળીમાં શ્રી ભદ્રબાહુ છેવટના થયા ગણાય છે, જે છે. ત્યારે તેના સમય બાદ જ-મૌર્યકાળે લુપ્ત થવાનું ચંદ્રગુપ્ત સમ્રાટના ગુરુ હતા તેમજ, મહાનંદ ઉર્ફે નવમા . જે સરજાયું છે તેને માટે તે વોઇિનનો પ્રયોગ કરી નંદના એક મહાઅમાત્ય અકડાળના જ્યેષ્ઠ પુત્ર તથા શકે? કે ભવિષ્યકાળ સૂચક વિનરથતિ અથવા તો તેને બીજા એક મહાઅમાત્ય શ્રિયકજીના વડીલ બંધ મળતા પ્રાકૃત શબ્દ વાપરે ? ઉપરાંત મુરિચ ા ને સ્થૂલભદ્રજીના પણ તે ગુરુ થતા હતા. આ અંતિમ બદલે જ દાઢ વધારે ઉચિત ગણાય તેમ છે. જે શ્રત કેવળી શ્રી ભદ્રબાહુને દીક્ષા સમય મ. સ. ૧૩૯ માર્ય કહેવાને હેતુ હેત તો કુરિયને સ્થાને મૌર્ય અને સ્વર્ગગમન મ. સં. ૧૭૦માં ગણાય છે. કહેવાની શબ્દ વાપરે ઠીક ગણુત.
મતલબ એ છે કે મ. સ. ૬૪ થી ૧૭૦ સુધીના ૧૦૬ કે અત્ર આલેખવાની હકીકત કેટલેક દરજે વર્ષના ગાળામાં મૃત જ્ઞાન-જ્ઞાનરૂપે તે સચવાઈ રહ્યું જેનધર્મને અંગે છે. પરંતુ તેમાં એતિહાસિક તવ હતું જ. પરંતુ જેમ સમય આગળ વધ્યે જતો હતો. સમાયેલું છે તેથી તેને જણાવવી પડે છે. પુ. ૨. પૃ. ૩૧ની અને વારંવાર દુષ્કાળ પડયે જતા હતા, તેમ મનુષ્યની ચી. ૧ર૬માં શ્રી મહાવીરની પટ્ટવલી આપી છે. તે શક્તિઓ પણ ક્ષીણ થતી જતી હતી. એટલે જ્ઞાન ઉપરથી જણાશે કે તેમની બીજી ગાદીએ શ્રી જંબુ થયા અત્યાર સુધી જે અનૈક્રિય હતું તે ધીમે ધીમે અદ્રિય છે અને તેમને જ્ઞાનપ્રાપ્તિ ૨૦માં થતાં તેમની ગાદીએ બન્યું જતું હતું. વળી સ્મૃતિની શક્તિ અનૈતિય ગણાય તેમના શિષ્ય આવ્યા છે. પરંતુ તે જ્ઞાનીદશામાં જ વર્ષ છે એટલે કે આ સમય સુધી સ્મૃતિપટમાં જ્ઞાન રહી રહીને મ. સ. ૬૪માં મોક્ષને પામ્યા છે અને ત્યારથી શકતું હતું પણ હવે તેનો ક્ષય થવા માંડયો હતો. તેમ કૈવલ્ય જ્ઞાનને તથા તે સાથે અન્ય કેટલીક આવશ્યક બીજી સ્થિતિ એ હતી કે અંતિમ શ્રુતકેવળી શ્રી.ભકામને
(૧) કેવળજ્ઞાન પ્રાપ્ત થયું એટલે તે છવને સંસારનું પોતે ૪૪ વર્ષ પર્યત જીવંત રહ્યા છે. બંધન છૂટી જવાનું છે એટલું નક્કી થયું જ ગણાય; જ્યારે (૨) વળી જુઓ પુ. ૨. પૃ. ૧૫૧ તથા તેની ટીકા. ગાદી ઉપર રહીને ચતુર્વિધ સંઘની દેરવણી કરવી તે સંસા- (૩) સ્પર્શ, રસ, બાણ, ચક્ષુ અને શોત્રએમ શરીરની રિક કાર્યમાં ગણાય છે. માટે જવું કેવળજ્ઞાન પ્રાપ્ત થાય પાંચ ઇકિયે છે તેનાથી જ્ઞાન પ્રાપ્ત થાય તે દ્રિય કહેવાય કે તે છ ગાદી ઉપરથી ઉતરી જવું જ રહે. પછી કેવળી અને ઇંદ્રિય સિવાય જેની પ્રાપ્તિ કરાય અનેંદ્રિય. કેવળજ્ઞાન અવસ્થામાં ભલે ગમે તેટલો કાળ જીવંત રહે. એટલે અહીં શ્રી તે અનૈ દ્રિયની કક્ષામાં આવે છે. આ સમય પછી તેનો અંબને મ. સ. ૨૦માં ગાદી ઉપરથી ઉતરી જવું પડયું છેધીમે ધીમે લેપ થવા માંડયો હતો એમ કહેવાનો ભાવાર્થ છે ને તે સ્થાને તેમના પર આવ્યા છે. જો કે તે બાદ (૪) સરખા નીચેની ટીકા નં. ૭,
