Parvna Vyakhyano

Author(s): Kirtipurnashreeji
Publisher: Kirtipurnashreeji

Page 5

વ્યાખ્યાન પહેલું
જ્ઞાનપંચમીનું વ્યાખ્યાન પરમોપકારી, પરમતીર્થંકરદેવ જ્યારે ધર્મતીર્થની સ્થાપના કરે છે ત્યારે ગણધરોને પ્રથમ ત્રિપદી આપે છે. ઉપૂઈવા, વિગમેઈવા, ધુવેઈવા આ ત્રિપદીના આધારથી ગણધરોએ દ્વાદશાંગીની રચના કરી.
આચારાંગથી માંડીને દૃષ્ટિવાદ સૂત્ર સુધી કરી. આ દ્વાદશાંગી એ તીર્થ છે, અને આ જ જ્ઞાન છે. જ્ઞાન એ શાસન છે, એ જ તીર્થ છે. આ જગતમાં સર્વશ્રેષ્ઠ હોય તો તે જ્ઞાન છે.
पढमं नाणं तओ दया. માણસ જ્ઞાની નહિ બને તો દયાળુ કેવી રીતે બનશે? ભણ્યા વિના એકેન્દ્રિયાદિનું જ્ઞાન કેવી રીતે જાણશે ? અહિંસાદિ પાંચને કેવી રીતે જાણશે ? બાર પ્રકારના તપમાં પણ શ્રેષ્ઠ તપ જ્ઞાનતપ જ બતાવ્યો છે.
सज्झाय समो तवो नत्थि. જ્ઞાનના માધ્યમથી જીવાત્મા અનંત અનંત કર્મોને શ્વાસોશ્વાસમાં ખપાવે છે. કેટલું જ્ઞાન પ્રાપ્ત કર્યું તે કરતાં પણ જ્ઞાનની આરાધનાથી જીવ કર્મો ખપાવે છે.
જ્ઞાનની ઉપેક્ષા કરવાવાળો જીવ કોઈ જ સર્વજ્ઞ બનતો નથી. પણ આરાધના તથા ઉપાસના કરનાર સર્વજ્ઞ અને જ્ઞાની બને જ છે.
__ इच्छा निरोधो तपः મનને જ્ઞાનમાં જોડવાથી સંસારની ઈચ્છાઓ વિલીન થઈ જાય છે, શાનની રટણા હોવી જોઈએ. મારે જ્ઞાની બનવું જ છે આવો સંકલ્પ કરવો જોઈએ.
આપણા શાસનમાં શોભન મુનિ થઈ ગયા. પ્રકાંડ વિદ્વાન હતા. એક દિવસ ગોચરી વહોરવા જતાં વિકલ્પ કર્યો કે સંસ્કૃત સ્તુતિની મારે આજે રચના કરવી. ચોવીશી બનાવવી અને રચના કરતાં કરતાં એક ઘેર પ્રવેશ કર્યો.
એક બહેન વિચક્ષણ હતી. મહારાજ ધૂનમાં હતા અને પેલી બાઈએ પાત્રામાં પત્થર મૂકી દીધો, મુકામમાં ગયા, ગોચરી બતાવતાં પથ્થર જોયો, બધાએ મજાક કરી.
પેલી બાઈ ઉપાશ્રયે પહોંચી ગઈ, ક્ષમા માંગી. ગુરૂએ મુનિને પૂછ્યું, ગોચરી વહોરતાં ક્યાં મન હતું? વિગત જણાવી, ગુરૂમહારાજ શોભનમુનિની જ્ઞાનમગ્નતા પર ઓવારી ગયા. જ્ઞાનમગ્નતા અંગે જ્ઞાનસારમાં પૂ. યશો વિમ.સા. જણાવે છે કે –
ज्ञानमग्नस्य यच्छर्म तद्वक्तुं नैव शक्यते. આ તો જ્ઞાનનો સ્વાદ (ટ્રસ્ટ) લે તેને જ ખબર પડે. આજે તો જ્ઞાનોપાસના આપણાથી દૂર દૂર ઠેલાઈ ગઈ છે. પાઠશાળા પણ ઠંડી ઠંડી પડી ગઈ છે.