________________
ભાષાંતર
૩૭ કરે છે. અશક એવા આચાર્યું કેઈપણ સ્થાને, કોઈપણ કારણથી અસાવદ્ય આચર્યું હોય અને બીજા ગીતાર્થોએ તે નિવાર્યું ન હોય તે એ બહુજન સંમત એવી રીતિ તે આચરણા ગણાય. વળી આચન પચ્ચકખાણ અને ઉદ્દેશાદિકમાં મોટા સાધુઓ પણ આચાર્યને વંદન કરે, પણ પ્રતિકમના ખામણામાં મોટા વંધન ન કરે, પણ આચાર્યજ તેઓને કરે, એવી રીતે આચાર્ય આદિને ખમાવીને સર્વ સાધુઓ દુરાચિત અને દુપ્રતિકાંતને શોધવા માટે નિર્મળ એવા કાઉસ્સો કરે. જીવ પ્રમાદે ભરેલું છે, અને સંસારમાં પ્રમાદની ભાવનાથી પણ અનાદિથી વાસિત છે, તેથી સાધુમાં પણ તેવા અતિચાર થાય, માટે તેની શુદ્ધિને કાઉસ્સગ્ન કરે. કોઈ શંકા કરે કે એમ અશુદ્ધિની સંભાવન કરીએ તે કાર્ગોમાં પણ તે અશુદ્ધિ થવાથી અનવસ્થા આવે? તે શંકાના ઉત્તરમાં કહે છે કે પ્રમાદનો જય કરવાના કામમાં પ્રમાદ જીતીને પ્રવર્તવાથી અનવસ્થા રહેતી નથી. તે કાર્યોત્સર્ગોમાં પણ જે સૂકમ દૂષણ રહે તે પણ તેનાથી જ જીતાય છે. કાત્સર્ગ વારંવાર થતા નથી, જે માટે સક પણ સાધુને વ્યાપાર સૂમ પણ પ્રમાદની પ્રતિકૂળતાવાળો છે. પ્રતિક્રમણમાં બીજે કાર્યોત્સર્ગ ચારિત્રને છે. ત્રીજે દર્શનશુદ્ધિ માટે હોય છે, એ શ્રુતજ્ઞાનને છે, પછી પિતાની સ્તુતિ, અને કુતિકર્મ (વંદન) કરવાનું છે. હમણાં જણાવ્યું તે ચારિત્રશુદ્ધિ માટે કાર્યોત્સર્ગ ધર્મપ્રેમી અને પાપભીરુ સાધુઓ સામાયિક કથનપૂર્વક પચાસ શ્વાસે શ્વાસ (બે લેગસ્સનો)ને કરે. વિધિથી તે કાત્યાગ પારીને શુદ્ધચારિત્રવાળા સાધુ લેગસ્સ કહીને, અરિહંતઈયાણું૦ વિગેરે કહીને તેને કાર્યોત્સર્ગ કહે. આ કાયોત્સર્ગ દર્શનશુદ્ધિ માટે છે અને પચીસ શ્વાસોશ્વાસનો છે. તેને વિધિથી પારીને પુફખરવારી છે કહે, અને પછી શ્રત અતિચારની શુદ્ધિ માટે પચીસ શ્વાસોશ્વાસને શ્રતજ્ઞાનને કાર્યોત્સર્ગ કરે. પછી તેને વિધિથી પારે ચારિત્ર એજ સાર છે, અને નિશ્ચયથી દર્શન અને જ્ઞાન એ બે ચારિત્રનાં અને છે, માટે સારભૂત એવા ચારિત્રમાં પ્રયત્ન કરે જ જોઈએ. અહીં શુદ્ધિ તે પશ્ચાનવીએ છે. સર્વ અતિચારો શોધીને પછી સિધ્ધાણું એ સત્ર કહે, પછી પૂર્વ કહેલી વિધિએ ગુરૂને વંદન કરે, કેમકે લેકમાં પણ સારી રીતિએ કાર્ય કરનારા મનુષ્ય હુકમ લેતાં અને તે હુકમ બજાવ્યા પછી નિવેદનમાં નમસ્કાર કરે છે, તેમ અહિ જિનેશ્વર પણ આજ્ઞાની માફક પવિત્ર કાર્ય કરીને સ્વર અને શખથી વધતી ત્રણ થયે કહે, પણ તેમાં ગુરૂમહારાજ એક થેય કહે. પછી શેષ સાધુએ ત્રણ થયે કહે. એજ હકીકત કહે છે કે ગુરૂએ સ્તુતિમંગલ કહ્યા પછી શેષ લોકો થાય કે સ્તુતિ કહે. પ્રતિક્રમણ કર્યા પછી ગુરૂમહારાજની પાસે છેડે કાળ બેસવું, કારણકે વિસ્મૃત થએલી કેઈક મર્યાદા તેઓ યાદ કરાવે, અને એમ બેસવાથી વિનય પણ નાશ ન પામે, આ ગાથાઓથી જણાવાયેલ પ્રતિકમણના વિધિમાં અવતા આદિને કાઉસગ્ન નથી કહ્યાા તેનું સમાધાન કરે છે કે અતદેવતા વગેરેના કાઉસગ્ગ આચરણાથી થાય છે. માસી અને સંવછરીને દિવસે ક્ષેત્રદેવતાને કાર્યોત્સર્ગ અને પાક્ષિકમાં શાદેવતાને કાયોત્સર્ગ હોય છે. કેટલાક માસીમાં પણ શમ્યદેવતાને કાત્સર્ગ કરે છે. કાલગ્રહ સ્વાયાય આદિ બધા વિધિ અહીં વિશેષ સત્રથી જાણ. હવે પ્રભાતના પ્રતિકમણને વિધિ યથાક્રમે જયાવવામાં આવશે. સામાયિકસત્ર બોલીને અહીં પહેલે ચારિત્ર વૃદ્ધિ માટે પચીસ શ્વાસે શ્વાસ પ્રમાણ કાઉસગ્ન ધીર પુરૂ કરે છે. પછી વિશિષી કાઉસગ્ગ પારીને ગૃહચા સ્ત્રવાળા સાધુઓ ગરમ કરીને
