Pali Hindi Shabdakosh Part 01 Khand 02

Author(s): Ravindra Panth and Others
Publisher: Nav Nalanda Mahavihar

Page 304

आहरति
277
आहरापित
आहरतीति आहारोति अयं पनत्थो निब्बत्तितओजावसेन वेदितब्बो, विसुद्धि. महाटी. 1.391; सो (पच्चयो) च यं यं फलं जनेति तं तं आहरति नाम, तस्मा आहारोति वुच्चति, अ. नि. अट्ठ. 3.300; - रीयति कर्म. वा., वर्त, प्र. पु., ए. व. - आहरीयतीति आहारो .... ध. स. अट्ठ. 361; ला. अ., 3. (स्वयं का हनन करने हेतु शस्त्र को) लेता है, ग्रहण करता है (अर्थात् आत्महनन करता है)रेसि अद्य., प्र. पु., ए. व. - मा आयस्मा छन्नो सत्थं आहरेसि, स. नि. 2(2).63; सत्थं आहरेसीति जीवितहारकसत्थं आहरि, आहरित्वा कण्ठनाळं छिन्दि, स. नि. अट्ठ. 3.19; - रिस्सामि भवि., उ. पु., ए. व. - "सत्थं, आवसो सारिपुत्त,
आहरिस्सामि, नावकङ्खामि जीवितान्ति, म. नि. 3.317; - रितं भू. का. कृ., नपुं., प्र. वि., ए. व. - तेन खो पन समयेन आयस्मतो गोधिकेन सत्थं आहरितं होति, स. नि. 1(1).142; सत्थं आहरितं होतीति थेरो किर "किं मह इमिना जीवितेनाति ? उत्तानो निप्पज्जित्वा सत्थेन गळनाळि छिन्दि, स. नि. अट्ठ. 1.162; - रेय्यं विधि., उ. पु., ए. व. - यंनूनाहं सत्थं आहरेय्यन्ति, स. नि. 1(1).142; - तुकामो पु०, प्र. वि., ए. व., शस्त्र ग्रहण करने की इच्छा कर रहा - तस्मा सत्थं आहरितुकामो अहोसि, स. नि. अट्ठ. 1.161; ला. अ., 4. भीतर से निकालता या बाहर ले आता है, बाहर निकालता है, खींच कर बाहर ले आता है, वापस ले आता है, दूर ले आता है, हटा देता है, वापस कर देता है, सुरक्षित कर लेता है - र अनु., म. पु., ए. व. - तमेनं राजा एवं वदेय्य, दधिस्स मे रसं आहर.... मि. प. 66; "आहर में, भन्ते, भण्डिक नाहं अकल्लको ति, पारा. 73; - रितुं निमि., कृ. - तेसं रसानं... विनि जित्वा रसं आहरितुं ..., मि. प. 66; - रिस्सामि भवि., उ. पु., ए. व. - तव जीवितं आहरिस्सामि, जा. अट्ठ. 3.158; ला. अ., 5. कहीं अन्यत्र से ले आता है, उदधृत करता है, परम्परा अथवा बुद्धवचन को उदधृत करता है, कहता है, पाठ करता है - रामि वर्तः, उ. पु., ए. व. - भो गोतम, मव्ह एका उपमा उपट्ठाति, आहरामि तं उपमन्ति वदति, म. नि. अट्ठ. (मू.प.) 1(2).173; - र/राहि अनु., म. पु., ए. व. - “सो सुत्तं आहराति वत्तब्बो, म. नि. अट्ठ. (म.प.) 2.10; "सुत्तं आहराही ति, अ. नि. अट्ठ, 3.346; - थ म. पु., ब. व. - ते पनेवं तु वत्तब्बा “सुत्तं आहरथा ति हि, अभि. अव. 659; - रिस्सति भवि०, प्र. पु., ए. व. - इदमेव आहरिस्सति, म. नि. अट्ठ. (म.प.) 2.10; -
रिस्सं/रिस्सामि उ. पु., ए. व. - अत्थरस साधकं एत्थ पालिप्पदेसन्तु आहरिस्सं सद्द. 1.33; आहरिस्सामि सत्तं, सद्द. 1.114; -रि अद्य., प्र. पु., ए. व. - अतीतं आहरि, जा. अट्ठ. 1.404; सो हि भगवा ... पुब्बकेहि सम्मासम्बुद्धेहि अनुयातं पुराणमग्गवरमाहरि खु. पा. अट्ठ. 153; उपमं आहरि, म. नि. अट्ट. (मू.प.) 1(2).173; - न्तो वर्त. कृ., पु., प्र. वि., ए. व. - कुलवंसं आहरन्तो, दी. नि. अट्ठ. 1.208; - रियमान त्रि., कर्म. वा. का वर्त. कृ., आत्मने. - नासु स्त्री., सप्त. वि., ब. व. - इमस्मि पन ठाने आहरियमानासु ... सब्बं पाकट होति, विसुद्धि. 2.300; - रित्वा/रित्वान पू. का. कृ. - इमस्स अतीतकारणं आहरित्वा सोकं खूपसमेत्वा ..., पे. व. अट्ठ. 33; थेरो ... दसबलस्स अपचितिदस्सनत्थं "सेय्यथापि आवसो पुरिसो सारत्थिको सारगवेसी ति सारोपमं आहरित्वा ..., ध. स. अट्ठ. 6; - रितुं निमि. कृ. - ... इमा च उपमा भयतुपट्ठानतो पभुति यत्थ कत्थचि आणे ठत्वा आहरितुं वट्टेय्यु, विसुद्धि. 2.300. आहरहत्थ त्रि., ब. स., दूसरे को सहारा देने हेतु अथवा
अपनी ओर लाने हेतु हाथ को फैलाने वाला - त्थो पु., प्र. वि., ए. व. - स्वायं आहरहत्थो ककुधो, महाव. 34; भन्ते, आहरहत्थान्ति एवं वदन्तो विय ओणतोति आहरहत्थो, महाव. अट्ठ. 242. आहरहत्थक त्रि., दूसरे को ऊपर उठाने के लिए "मेरा हाथ ले लो” कहने वाला - को पु., प्र. वि., ए. व. - आहरहत्थको नाम वहुं भुजित्वा अत्तनो धम्मताय उट्ठातुं असक्कोन्तो आहरहत्थान्ति वदति, महानि. अट्ठ. 276; स. प. के अन्त., - आहरहत्थकतत्रवट्टक अलंसाटककाकमासकभुत्तवमितकभोजनं भुजित्वा, म. नि. अट्ठ. (मू.प.) 1(1).294; महग्घसो चाति महाभोजनो
आहरहत्थक ... अञ्जतरो विय, ध. प. अट्ठ. 2.290. आहरापन नपुं, आ + Vहर के प्रेर. से व्यु., क्रि. ना., ले
आने के लिए प्रेरित करना, वापस बुलवाना, उपलब्ध या प्राप्त कराना - नं प्र. वि., ए. व. - अपराधानुरूप उदकदारुवालिकादीनं आहरापनम्पि कातब्बन्ति वुत्तं, महाव. अट्ठ. 279. आहरापित त्रि., आ + Vहर के प्रेर. का भू. क. कृ., वापस बुलवाया गया या प्राप्त कराया गया - तं पु., द्वि. वि., ए. व. - आहरापितञ्च गोणं रक्खित्वा, पारा. अट्ठ. 2.136.