________________
હિંદુસ્તાનનો પ્રાચીન ઇતિહાસ भूतनन्दि ततश्चापि वैदेशितु भविष्यति
Rાનાં તું થાજો . . . એટલે કે નહયાન પર જીત મેળવ્યા પછી સાતવાહને મધ્ય હિંદમાં આવ્યા અને ત્યાં આવી તેમણે ગુંગ અને કાર્વ રાજાઓ પર જીત મેળવી ત્યાર પછી.
શુંગવંશના અંત પછી થએલા નાગ રાજાઓની યાદી નીચે મુજબ છે: (૭) ભૂતનંદિ અથવા ભૂતિનંદ " (૮) શિશુનંદિ (૯) શેનિંદિ–શિશુનંદિને નાન ભાઈ.
બીજા રાજાઓનો નામનિર્દેશ કરવામાં આવ્યો નથી. વાયુપુરાણ આ વિદિશા નાગેને “વૃષ” અથવા શિવના આખલા અથવા નંદિ કહે છે. શુંગવંશના અંત પછી ગાદીએ આવેલા નાગવંશના આ રાજાઓનાં નામને અંતે નંદિપદ જોડેલું જોવામાં આવે છે.
ઈસ્વીસનના પહેલા સૈકામાં શુંગવંશના અંત પછી શરૂ થએલા નાગવંશના રાજાઓની હયાતીનું સમર્થન કરતો એક લેખ “પદમાવાયાં ગામ આગળથી મળી આવ્યો છે. આ હાલનું “પદમાવાયાં પ્રાચીન પદ્માવતીના સ્થાન પર આવેલું છે. કોઈ જાહેર સંસ્થાના સભ્યોએ યક્ષમણિભદ્રની મૂર્તિની સ્થાપના કરી હતી. તેની પરના સ્થાપના લેખમાં તે સ્થાપના રાજા સ્વામીશિવનંદિના અમલના ચોથા વર્ષમાં થયાનું જણાવેલું છે. લિપિ જોતાં એ લેખ ઇસ્વીસનના પહેલા સૈકામાં મૂકી શકાય. આ જોતાં એમ જણાય છે કે શિવનંદિ–ચશોનંદિ પછી થઈ ગએલા તથા પુરાણોમાં જેનાં નામો આપવામાં આવ્યાં નથી તેમનો એક રાજા હે. જોઈએ. પુરાણોમાં આપેલી વંશાવળીઓની બાબતમાં એક વાત લક્ષમાં રાખવા જેવી છે. જ્યારે કોઈ વંશ સ્વતંત્ર મટી જઈ કોઈ બીજા સર્વોપરી સત્તાધારી વંશના રાજાના અમલ નીચે પસાર થાય છે, ત્યારે પુરાણ તે વંશના રાજાઓનાં નામ આપતાં અટકી જાય છે; સંભવ છે કે તેના અમલના ચોથા વર્ષ પછી આ શિવમંદિરાજા કનિષ્કની સત્તા નીચે આવી
