________________
છતાં એ ત્રણે મુનિઓ પ્રવજ્યા ત્યજી ગૃહસ્થી બન્યા. સંસારના વિષય સુખ ભોગવવા લાગ્યા. પરંતુ અલ્પકાળમાં જ ભોગાવલી કર્મ ક્ષીણ થયું ત્યારે ભોગથી વિરકત પણ બન્યા. પોતે આચરેલા કુકર્મની ખરા હૃદયપૂર્વક નિંદા કરવા લાગ્યા. સદ્ભાગ્યના યોગે ફરીથી ગુરુ પાસે જઈ પાપને આલોવી ચારિત્રધર્મનો સ્વીકાર કર્યો. જેમ ૧૪મા ગુણસ્થાનકે ચઢી રહેલો આત્મા ૧૧મા ગુણસ્થાનકને ઓળંગવા જતાં મોહનીયના કારણે છેક નીચે પડી જાય પણ ચેતી જવાથી જલ્દી એ ગુણ સ્થાનકનું આરોહન કરે તેમ આ ત્રણે મુનિ શુકલધ્યાન રૂપી અગ્નિથી સર્વ કર્મ મળને બાળી-ક્ષય કરી કેવળ લક્ષ્મીને પામ્યા. તેમ તમારો યુવરાજ પુત્ર પણ કર્મ ક્ષીણ થયે આજ ભવમાં મોક્ષે જશે. એ આત્મા પણ હળુકર્મી છે.
કર્મની લીલાને સાંભળી, વિશ્વભર રાજાએ કનકકેતુને રાજગાદી ઉપર સ્થાપી ઉલ્લાસથી ઉત્સવપૂર્વક ચારિત્ર ગ્રહણ કર્યું. બાહ્ય-અત્યંતર તપ દુષ્કર રીતે કરી નિર્મળ ધર્મધ્યાનથી અલ્પ સમયમાં ક્લિષ્ટ કર્મનો ક્ષય કરી કેવળજ્ઞાનને પામ્યા.
કનકકેતુ રાજા થયા બાદ વિષય સુખ ભોગવે છે ને રાજ્યને નીતિમય સંભાળે છે. અચાનક એક દિવસ રાજાના શરીરે દાહજવર ઉત્પન્ન થયો. વ્યાધિએ રાજાના બધા સુખ હરી લીધા. દિવસ રાત બધાને એકજ ચિંતા થઈ વ્યાધિ ક્યારે મટશે ? ક્યારે રાજા શાતા પામશે ?
રાત્રીનો સમય હતો. મધ્યરાત્રીએ રાજા અર્ધજાગૃત અવસ્થામાં હતા. તેવામાં કોઈ એક વ્યક્તિ સંસ્કૃત શ્લોક મધુર રીતે બોલતો હતો. તે સાંભળી રાજા સ્વસ્થ થઈ શ્લોકના અર્થનું ચિંત્વન કરવા લાગ્યો. શ્લોક આવો હતો :
સુખાય સર્વ કંતુનાં, પ્રાયઃ સર્વાઃ પ્રવૃત્તયઃ |
ન ધર્મેણ વિના સૌખ્ય, ધર્મષારંભવના / અર્થ: ઘણું કરી સર્વ જીવો સુખ માટે પ્રવૃત્તિ કરે છે. પરંતુ સુખ ધર્મ વિના મળતું નથી અને તે ધર્મ આરંભ-સમારંભ ત્યજવાથી થાય છે. ટૂંકમાં, સુખાર્થી પુરુષોએ ધર્મમાં તત્પર રહેવું, ઉદ્યમશીલ રહેવું.
રાજાએ આખી રાત્રી ચિંતન-મનનમાં પસાર કરી. સુખ શાંતિનો, આત્મકલ્યાણનો માર્ગ કોઈ ઉપકારી મને કહી રહ્યા છે. હવે મારે પુરુષાર્થ કરવો જ પડશે. માટે નિર્ણય કર્યો કે, જો મારો વ્યાધિ દૂર થશે તો હું પણ આધિ-વ્યાધિ-ઉપાધિ ત્યજી શાશ્વત સુખ પ્રાપ્ત કરવા સવારે જ સંયમ ગ્રહણ કરીશ.* * અનાથીમુનિ પણ આજ રીતે સંયમી થયા. ૧૨૬
