________________
વચન ઉચ્ચારનાર, ૩. ન્યાયસંપન્ન સુખ-વૈભવના સ્વામી, ૪. ઈન્દ્રિય સશક્ત, સંપૂર્ણ ગુણ નિષ્પન્ન, ૫. મન રાગ-દ્વેષ-કષાય રહિત હોય છે. આ ભવે કે આગામી ભવે સાનુકૂળ સંયોગોવાળા ધર્મવાસિત માત-પિતાના ગૃહે જન્મ થાય. આ બધી આ જીવને સાનુકૂળતા મળે છે. તેનું મુખ્ય કારણ વ્રતનું, સંયમી જીવનનું નિર્દોષ જીવન, તેના કારણે છએ જીવ નિકાયના જીવોને એ પૂજ્યો અભયદાન આપે છે.
દાન આપનાર પાત્ર ભાવવાહી હોય. (શરીરાદિની કાંઈ ખોડ-ઉણપ ન હોય) લેનાર જીવન જરૂરીઆત હોય, આપ્યા પછી હર્ષના આંસુ આવે, રોમરાજી વિકસે, બહુમાન સભાવથી દાન આપે. દાન આપવા તક મળી તેની અનુમોદના કરે અને મધુરવાણીનો વ્યવહાર કરે તો આપેલું દાન પુણ્યાનુબંધી પુણ્ય બંધાવે. દાનમાં જો કાંઈ ખામી હોય તો ધારેલું પુણ્ય બંધાય નહિં. દાનથી જે ધનપ્રાપ્તિ આદિ લાભ થવાનો હોય, થયો હોય તે નવા પાપનો પણ બંધ કરાવે તો તે અશક્ય નથી.* તીર્થંકર પરમાત્માના પવિત્ર હાથે સંવત્સરી દાન લેનાર આત્મા છ મહિના સુધી રોગ-શોકથી મુક્ત થાય છે.
ધર્મના ૪ પાયામાં દાનને પ્રથમ સ્થાન બહુ જ સમજદારીથી અપાયું છે. શિયળ ધર્મમાં, તપ ધર્મમાં કે ભાવ ધર્મમાં દાનની છાયા જોવા મળે છે. એના કારણે તીર્થકર નામકર્મની નિકાચના જે શુભ વિચાર-ભાવથી થાય છે તે અન્ય રીતે અશક્ય છે.
ગૌતમપદની સાથે દાન થોડું સંકલિત થયું હવે ગણધરને પણ જો સંકલિત કરીએ તો ? કારણ ગૌતમ એટલે ગૌતમસ્વામી અને ગૌતમસ્વામી એટલે ગણધર. દરેક તીર્થકરના લબ્ધિસંપન્ન ગણધર હોય જ. એક ગણધરને આરાધવાથી સર્વ ગણધરની આરાધના થાય છે. તીર્થંકર પરમાત્મા એક પહોર દેશના આપી પછી દેવજીંદામાં પધારે. ત્યારે ગણધરો પાદપીઠ ઉપર બેસી દેશના આપે. “તીર્થકર સમા આયરીયા” એ ઉક્તિ અનુસાર ગણધરોનું મહત્વ જિનશાસનમાં ઘણું છે. એ સર્વ ગણધરો નામકર્મના ૧૦૩ ભેદમાં શુભ નામકર્મના જે ભાંગા છે, તેના અપ્રગટ રીતે અધિકારી છે. તેથી ગણધર પદનું આરાધન આ રીતે ગૌતમપદની સાથે અવાંતર કરવામાં અનુકૂળતા છે.
ગૌતમપદના ૧૨ ખમાસમણામાં છેલ્લો મંત્ર ૨૪ તીર્થકરના, ગણધરના નામે બોલાય છે. આનો અર્થ એ કે વર્તમાન શાસનપતિ ભ. મહાવીરના પ્રથમ ગણધરને વર્તમાનમાં મુખ્યતા અપાઈ. બાકી બધા ૧૪૫૨ ગણધરોનું આરાધન તીર્થકર નામકર્મની નિકાચના માટે માન્ય-યોગ્ય છે.
શાલિભદ્રજી. * મમ્મણ શેઠ.
૧૩૧
