Bhaj Re Mana Part 02

Author(s): Shrimad Rajchandra Sadhna Kendra Rajnagar Kukma Kutchh
Publisher: Shrimad Rajchandra Ashram

Page 333

સવૈયા
બનારસીદાસ
કૈં અપની પદ આપ સંભારત, કૈ ગુરૂકે મુખકી સુનિ બાની, ભેદવિજ્ઞાન જગ્યાઁ જિન્હિકૈ, પ્રગટી સુવિવેક કલા રસધાની; ભાવ અનંત ભયે પ્રતિબિંબિત, જીવન મોક્ષ દસા ઠહરાની, તે નર દર્પન જ્ય અવિકાર, રહે થિરરૂપ સદા સુખદાની.
કાજ વિના ન કરૈ જિય ઉધમ, લાજ વિના રન માંહિ ન જૂમૈ, ડીલ વિના ન સર્ધી પરમારથ, સીલ વિના સતસૌં ન અરૂઐ; નેમ વિના ન લહેં નિહä પદ, પ્રેમ બિના રસ રીતિ ન બૂઝે, ધ્યાન વિના ન થંભૈ મનકી ગતિ, ગ્યાન બિના શિવ પંથ ન સૂઝે.
કેઈ ઉદાસ રહે પ્રભુ કારન, કેઈ કહૈ ઉઠિ જાંહિ કહીકે, કેઈ પ્રનામ કરૈ ગઢિ મૂરતિ, કેઈ પહાર ચડૈ ચઢિ છીકે; કેઈ કહૈ અસમાનકે ઉપરિ, કેઈ કહે પ્રભુ હેઠિ જમીૐ, મેરો ધની નહિ દૂર દિસંતર, મોહીમેં હૈં મોહિ સૂઝત નીકે.
સ્વારથકે સાચે પરમારથકે સાથે ચિત્ત, સાચે સાચેં બૈન કહૈ સાચે જૈનમતી હૈં, કાહૂકે વિરુદ્ધિ નાહિ, પરજાય બુદ્ધિ નાહિ, આતમગવેપી ન ગૃહસ્થ હૈ ન જતી હૈ; રિદ્ધિ સિદ્ધિ વૃદ્ધિ દીસેં ઘટમેં પ્રગટ સદા, અંતરકી લÐિસૌં અજાચી લચ્છપતી હૈં, દાસ ભગવંતકે ઉદાસ રહૈં જગતસૌં, સુખિયા સદૈવ ઐસે જીવ સમકિતી હૈ.
ધરમ ન જાનત બખાનત ભરમરૂપ, ઠૌર ઠૌર ઠાનત લરાઈ પછપાતકી, ભૂલ્યો અભિમાનમેં ન પાવ ધરે ધરનીમેં, હિરદે મેં કરની વિચારે ઉતપાતકી; ફિ ડાંવાડોલસૌ કરમકે લોલિનિમેં, હૌં રહી અવસ્થા સુ બધેલેકૈસે પાતકી, જાકી છાતી તાતી કારી કુટિલ કુવાતી ભારી, ઐસો બ્રહ્મઘાતી હૈં મિથ્યાતી મહાપાતકી.
ભજ રે મના
સકામી સુમરન કરે, પાવે ઉત્તમ ધામ નિષ્કામી સુમરન કરે, પાવે અવિચલ રામ ૧૩૨૮૦
અનુભવકે રસકો રસાયન કહત જંગ, અનુભવ અભ્યાસ યહી તીરથકી ઠૌર હૈ, અનુભવકી જો રસા કહાવૈં સોઈ પોરસા સુ, અનુભવ અઘોરસાસૌ ઉરધકી દૌર હૈ; અનુભવકી કેલિ યહૈ કામધેનુ ચિત્રાવલિ, અનુભવો સ્વાદ પંચ અમૃતકો કૌર હૈ, અનુભવ કરમ તોરે પરમસૌ પ્રીતિ જોરે, અનુભૌ સમાન ન ઘરમ કોઉ ઔર હૈ.
કુલકી આચાર તાહિ મૂરખ ધરમ કહૈ, પંડિત ધરમ કð વસ્તુકે સુભાઉકી, ખેહક ખજાની તાહિ અજ્ઞાની અરથ કહૈ, જ્ઞાની કહૈ અરથ દરબ-દરસાઉ; દંપતિકી ભોગ તાહિ દુરબુદ્ધિ કામ કહૈ, સુધી કામ કહૈ અભિલાષ ચિત્ત ચાઉકી, ઇન્દ્રલોક થાનકી અજાન લોગ કહૈ મોખ, સુધી મોખ કહૈં એક બંધ કે અભાઉી.
સરલ સઠ કહૈ, વક્તાકો ધીઠ કહૈ, વિનય કરે તાસો કહે ધનકો અધીન હૈ, ક્ષમીકો નિર્બલ કહે, દમીકો અદત્તિ કહે, મધુર વચન બોલે તાસો કહૈ દીન હૈ; ધરમીકો દંભી, નિસ્પૃહીંકો ગુમાની કહે, તૃષ્ણા ઘટાવૈ, તાસો કહૈ ભાગહીન હૈ, જહાં સાધુગુણ દેખૈ, તિનકો લગાવૈ દોષ, ઐસો કછુ દુર્જનકો હિરદો મલીન હૈ.
રવિકે ઉદ્યોત અસ્ત હોત દિન દિન પ્રતિ, અંજુલિકે જીવન જ્યોં જીવન ઘટતું હૈ કાલકે ગ્રસત ક્ષિણ ક્ષિણ હોત ક્ષીણ તન, આરેકે ચલત માની કાઠ સૌ કટતું હૈ; એતે પરિ મૂરખ ન ખો‰ પરમારથી, સ્વારથકે હેતુ ભ્રમ ભારત ફરતું હૈ, લૌ ફિરે લોગનિર્સો પચ્યો પરે જોગનિૌ, વિપૈરસ ભોગનિસૌ નેકુ ન હટતું હૈ
સોભામેં શૃંગાર બર્સ, વીર પુરૂષારથમેં કોમલ હિયેમેં કરૂણા રસ બખાનિયે, આનંદમેં હાસ્ય ફંડ મુંડમેં વિરાજૈ રૌદ્ર, બિભત્સ તહાં જહાં ગિલાનિ મન આનિયે; ચિંતામેં ભયાનક, આશ્ચર્યમેં અદભુત, માયાકી અરૂચિ તામેં શાંત રસ માનિયે, એઈ નવ રસ ભવરૂપ એઈ ભાવરૂપ ઇનકો વિલેછિન સુદૃષ્ટિ જાગે જાનિયે.
ગુરુ ગોવિંદ દોનો ખડે, કિસકે લાગૂ પાય ? બલિહારી ગુરુ આપકી, ગોવિંદ દિયો બતાય
૧૩૨૦
ભજ રે મના