________________
૧૦૩૭
એક પત્ર
અનુગામીને આ અંગે કશું ધ્યાન દોર્યું નથી. આને શું માધ્યસ્થ્ય કહેવાય?
તમે તમારા લેખમાં સ્વસ્થ ચર્ચા...પ્રત્યુત્તર વાળ્યો હોત...વગેરે જણાવ્યું છે. એમને જે ત્રુટિઓ ભાસી...એ મને પ્રેમથી જણાવી હોત. વિચારવા જણાવ્યું હોત- હું મારા વિચાર જણાવું... એના પર તેઓ ફરીથી વિચાર કરે...જણાવવા જેવું જણાવે... આ સ્વસ્થ ચર્ચાનો શિરસ્તો તમારા જેવા પ્રબુદ્ધ વિદ્વાન ન જાણતા હોય એવું કેમ માની શકાય ? એ મહાત્માએ આવું કશું કર્યું નથી...જે ત્રુટિઓ પોતાને ભાસી એ ત્રુટિઓ જ છે એવો નિશ્ચય જ કરી લીધો... (કારણ કે નિશ્ચય વગર તો છાપીને જાહેર કરાય જ શી રીતે ? હું તો નિશ્ચય વગર આવું છાપવાની હિંમત ક્યારેય ન કરી શકું. વળી આ રીતે તો જેને અન્યના જે નિરૂપણમાં જે ત્રુટિ ભાસી એ છાપી જ નાખવાની.. એ અન્ય નિરૂપકની સાથે કોઈ ચર્ચા વિચારણા કરવાની જ નહીં...તો તો શાસનમાં કેટલી અવ્યવસ્થા ફેલાઈ જાય એ શું સમજાય એવું નથી ? હા, એ અન્ય નિરૂપક સાથે પૂર્વે આવી કોઈ પ્રસંગે એમની અપ્રજ્ઞાપનીયતા વગેરે ભાસી હોય તો વાત જુદી... છતાં એવે અવસરે પણ, પોતાને ભાસેલી ત્રુટિઓ ખરેખર ત્રુટિરૂપ છે કે નહીં ? એ અન્ય વિદ્વાન પાસે ચકાસાવ્યા વગર છપાવાય શી રીતે ? આ મહાત્માએ પોતાના આ વિસ્તૃત લેખને ચકાસાવ્યો હોય એવું જણાતું નથી, કારણ કે એવો કશો ઉલ્લેખ એમાં છે નહીં. આ બાબતો સૂચવે છે કે એમણે તો એમને ભાસેલી ત્રુટિઓનો ત્રુટિઓ તરીકે નિશ્ચય જ કરી લીધો છે. છેલ્લે જે વિદ્વજ્જનોને ક્ષતિઓ સૂચવવાની વિનંતી હોય છે તે તો, પોતાને તો નિશ્ચય છે જ. છતાં છદ્મસ્થતાના કારણે કોઈ ક્ષતિ રહી હોય તે અંગે હોય છે). ચાલો, એમને એમ છપાવી દીધું તો ભલે છપાવી દીધું... પછી પણ ‘સપ્તભંગીવિંશિકા ગ્રન્થ અંગે મેં એક ચર્ચા આ અંકમાં રજુ કરી છે, એ વાંચશો વિચારશો... મારી ક્ષતિ હોય તો
