________________
વિજયરાજાને મૃગારાણીનો પ્રથમ પુત્ર મૃગાલોઢીયા. કહેવાય છે, કે માંસના લોચા જેવા જન્મેલા પુત્રને નિર્જન સ્થાને છોડી દેવાની રાણીની ઈચ્છા થઈ પણ રાજાએ તે કાર્ય ન કરવા માટે દુઃખી પુત્રની વૈયાવચ્ચ દાસી દ્વારા કરાવવા રાણીને સમજાવ્યા. એક દિવસ ભ.મહાવીરે ગૌતમસ્વામીને અશાતાવેદનીય કર્મના વિપાકને જોવા વિજયરાજાના પુત્રને જોવા મોકલ્યા. ગણધર ભ. પ્રભુની આજ્ઞા મુજબ રાજમહેલમાં ગયા અને પુત્રની કરૂણા-અશાતા-કર્મના ઉદયને નિહાળી એક ક્ષણ વિચારમાં પડી ગયા. રાજાના ઘરે પુણ્યવાન જ જન્મે એની જગ્યાએ પુણ્યોદય ને પાપોદયવાળા પુત્રને જોઈ કર્મની કથાસત્ય સમજી ગયા.
ભગવતી સૂત્રમાં કહ્યું છે કે, એક મુનિ છઠ્ઠ તપ અને સાત લવ જેટલું આયુષ્ય ન હોવાના કારણે કેવળજ્ઞાનનાં સ્થાને સર્વાર્થ સિદ્ધ વિમાને પહોંચ્યા.
શાતાવેદનીય કર્મના વિશિષ્ટ ઉદયે સર્વાર્થ સિદ્ધ વિમાનમાં ગયેલા જીવના સુખ માટે નીચે મુજબ થોડો શાસ્ત્રમાં પરિચય અપાયો છે.
(૧) સર્વાર્થસિદ્ધ વિમાનવાસી દેવનું આયુષ્ય વધુમાં વધુ (૩૩ સાગરોપમ) હોય. (૨) એ જીવની લેગ્યા શુભ હોય. (૩) આહાર સંજ્ઞા અતિ અલ્પ હોય (૩૩૦૦૦ વર્ષે અમૃતના ઓડકાર જેવો એ જીવ આહાર લે. ટૂંકમાં સુધા વેદનીય કર્મના કારણે અલ્પ માત્રાનો આહાર કરી શાતા પામે. (૪) પ્રાયશયામાં જ સુતા હોય. (૫) પૂર્વ ભવે મેળવેલા જ્ઞાનને (રત્નમય ગ્રંથોદ્વારા) વાગોળે સ્વાધ્યાય દ્વાર મનન ચિંતન કરે. (૬) શયાની ઉપર ૨૫૩ મોતીઓથી યુક્ત ચંદરવો હોય અને તેનાંથી સુમધુર સંગીત જે નિર્માણ થાય એનું ભયસંજ્ઞા દૂર કરીએ જીવ શ્રવણ કરે. (૭) કાયા-એક હાથ પ્રમાણ હોય. (૮) નિર્મળ અવધિજ્ઞાનીને એકાવતારી હોય. (૯) નિયમા બીજે ભવે મોક્ષે જાય. (૧૦) દેવો મુખ દ્વારા આહાર ન લે તેથી કવલા આહારી ન હોય પણ શરીરના છીદ્રો દ્વારા આહાર લેતા હોવાથી લોમાહારી હોય છે.
કર્મ બંધાયા પછી આઠ કર્મ જ્યારે ક્ષય થાય ત્યારે એ જીવ નિયમા મોક્ષે જ જાય. પણ મોહનીય કર્મ એવું છે કે તેનો ઉપશમ થયા પછી ક્ષય થાય. જ્યારે ઘાતકર્મ એવું છે કે તેનો ક્ષયોપશમ થયા પછી ક્ષય થાય.
(૧) શાતા વેદનીયઃ જેના ઉદયથી આત્માને આરોગ્ય અને ઈન્દ્રિયાદિથી ઉત્પન્ન થએલ, ભૌતિક સુખનો અનુભવ થાય. (મુખ્યત્વે દેવ-મનુષ્ય)
(૨) અશાતા વેદનીયઃ જે કર્મના ઉદયે જીવને રોગ-શોકાદિ અને ઈકિયાદિથી પ્રતિકૂળ સામગ્રી (અપૂર્ણ-સંપૂર્ણ)ના કારણે દુઃખ આર્તધ્યાનાદિનો અનુભવ થાય. (મુખ્યત્વે તિર્યંચ નારકાદિ જીવો ભારેકર્મી મનુષ્યને પણ)
આહારના ત્રણ પ્રકારઃ (૧) ઓજાહાર, (૨) લોમાહાર, (૩) કવલાહાર.
( પત્ર
