________________
મન ચંચળ છે. છતાં કર્મ એ ચંચળ મનને ગગનવિહાર કરવા હેત નથી. આજે જેમ માનવી પુણ્યહીન હોય છતાં પુરુષાર્થ કરોડપતિ થવાનો કરે. પંડીત પુત્ર કપિલને રાજા પ્રસન્ન થયો. જો કે રાજા રોજ બે માસાનું સુવર્ણદાન આપતો હતો. પણ આ ભાગ્યશાળી ઉપર રાજી થયો. અને જે માગવું હોય તે માંગવા કહ્યું. પંડીત પુત્ર કપિલે વિચાર કરવા બે મિનીટ માંગી. બગીચામાં જઈ વિચાર કર્યો ૨-૪ માસા સુવર્ણથી શું થશે. ૧૦૦૦ ૨૦૦૦ માગું ? તે પણ ખૂટી જશે. ગામ માગું પ્રાન્ત માંગુ અડધુ રાજ્ય માગું ? અચાનક વિચાર આવ્યો કે રાજાનું રાજ્ય માંગવા બેઠો તે સારું છે ? લોભનો થોભ ન હોય. ત્યાંજ એ માંગનારે દીશા બદલી નાખી. કાંઈજ જોઈતું નથી. એમ નમ્રભાવે રાજાને કહ્યું.
ગોત્રકર્મને કુંભાર જેવું કહ્યું છે. કુંભાર માટીને કેળવે, નરમ બનાવે અને ઈચ્છા અનુસાર નાના-મોટા માટલા, કુંડા, દીવા વિ. બનાવે તેમ કર્મ આ જીવને જેવા કર્મ બાંધ્યા હોય તેવા ગોત્ર (ફળ)માં જન્મ અપાવે. અર્થાત્ સારા કર્મના ઉદયથી ઐશ્વર્ય સન્માન વિગેરે યુક્ત જાતિ અને ઉત્તમ કુળમાં જીવનો જન્મ થાય. તેજ રીતે નીચગોત્ર કર્મ-જે કર્મના ઉદયથી ઐશ્વર્ય-સત્કાર-સન્માન રહિત નીચ જાતિ અને નીચકુળમાં જન્મ થાય. શરીર, ધન, પરિવારાદિ પણ તેવા મળે. - કુંભાર-ઘડા તો બનાવે પણ ઘરે લઈ જનાર એ ઘડામાં પાણી પણ ભરે ને દુર્ગધીત પદાર્થ પણ ભરે. તેમ નીચ કુળમાં જન્મેલ જીવ ઉચ્ચકુળને શોભે તેવી પણ ભાગ્યના યોગે કદાચ કાર્ય કરે. નીચકુળમાં જન્મવાનું તે જીવ માટે નિકાચિત કર્મના અનુસાર નિશ્ચિત હતું પણ ત્યાં ભાગ્યનું પાંદડું બદલાઈને તે જીવ પ્રસંશનીય કાર્ય કરતો થયો.ક
''
'''': ૧ : ૧ -
એક નાનો
ઉચ્ચ કુળમાં તીર્થકર, ગણધર, ઉગ્રકુળ, ભોગકુળ, રાજન્યકુળ, હરિવંશકુળ, ઈન્દ્ર, ચક્રવર્તિ વાસુદેવ, બળદેવ, હીરો, માણેક, કલ્પવૃક્ષ આદિ આવી શકે છે. તે માટે પૂર્વમાં જીવે (૧) દેવ-ગુરુ-જ્ઞાનની સેવા (૨) જિનધર્મની આરાધના-પ્રભાવના (૩) અણુવ્રતગુણવત-શિક્ષાવ્રતનો સ્વીકાર આરાધના(૪) નિયાણા વગરની કર્મક્ષયની બુદ્ધિથી તપસ્યા (૫) નિર્મળ નિરાભિમાની જીવન (૬) ગુણાનુરાગી પણું (૭) જૈન દર્શન અહિંસામૂલક પર જ્યાં સુધી શ્રેણીક રાજાનું નામ બિંબસાર પ્રસિદ્ધ હતું ત્યાં સુધી એ જીવે હિંસા પણ કરી પરંતુ ભ.
મહાવીરના સમાગમથી એ આત્માએ શુભકરણી કરી તીર્થંકર પદની નિકાચના પણ કરી
