Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 07 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श० ८ उ०१० सू०६ कर्मप्रकृतिनिरूपणम् ५२१
टीका-'कई णं भंते ! कम्मपगडीओ पण्णत्ताओ ? ' गौतमः पृच्छति-हे भदन्त ! कति-कियत्यः खलु कर्मप्रायः प्रज्ञप्ताः ? भगवानाह-' गोयमा ! अट्ठ कम्म पगडीओ पण्णत्ताओ' हे गौतम ! अष्ट कमप्रकृतयः प्रज्ञप्ताः, ता आह-'तं जहा' तद्यथा-'नाणावरणिज्जं जाव अंतराइयं ' ज्ञानावरणीयं, यावत्-दर्शनावरणीयं, वेदनीयं, मोहनीयम् , आयुष्यम् , नाम, गोत्रम् , आन्तभाणियब्वं सेसं तं चेव ) किन्तु वेदनीय, आयु, नाम और गोत्र इन चार अघातियां कर्मों द्वारा आवेष्टित परिवेष्टित होने का कयन जैसा नैरयिकों में कहा गया है वैसा ही मनुष्यों में जानना चाहिये। बाकी का और सब कथन पहिले जैसा ही जानना चाहिये। ___टीकार्थ-पहिले जीवप्रदेशां का निरूपण किया गया है। ये जीवप्रदेश प्रायः कर्मप्रकृतियों से अनुगत-युक्त होते हैं, यहां पर सूत्रकार ने उन्हीं कर्मप्रकृतियों का कथन किया है इसमें गौतम ने प्रभु से ऐसा पूछा है (कइ णं भंते ! कम्मपगडीओ पण्णत्ताओ) हे भदन्त ! जीव के प्रत्येक प्रदेशों को आवृत्त करने वाली कर्मप्रकृतियां कितनी कही गई हैं ? इसके उत्तर में प्रभु कहते है-(गोयमा ! अट्ट कम्मपगडीओ पण्णत्ताओ) हे गौतम ! कर्मप्रकृतियाँ आठ कही गई हैं। (तं जहा) जो इस प्रकार से हैं-(नाणावरणिजं जाव अंतराइयं ) ज्ञानावरणीय, दर्शनावरणीय, वेदनीय, मोहनीय, आयुष्य, नाम, गोत्र और आन्तरायिक । નામ અને ગેત્ર, એ ચાર અઘાતિયા કર્મો દ્વારા આવેષ્ટિત પરિવેષ્ટિત થવાનું કથન જેવું નારકેના વિષયમાં કહ્યું છે, એવું જ મનુષ્યોમાં પણ સમજવું. બાકીનું સમસ્ત કથન પહેલાના કથન (જ્ઞાનાવરણીયના કથન) પ્રમાણે જ સમજવું
ટીકાર્થ–પહેલાં જીવપ્રદેશોનું નિરૂપણ કરવામાં આવ્યું. તે જીવપ્રદેશ સામાન્ય રીતે કર્મ પ્રકૃતિથી અનુગત (યુક્ત) હોય છે. તે સંબંધને અનુલક્ષીને સૂત્રકારે અહીં કમ પ્રકૃતિનું કથન કર્યું છે. આ વિષયને અનુલક્ષીને ગૌતમ સ્વામી મહાવીર પ્રભુને આ પ્રમાણે પ્રશ્ન પૂછે છે–
(करणं भंते ! कम्मपयडीभो पण्णत्ताओ?) महन्त ! ना प्रत्ये: પ્રદેશોને આવૃત્ત કરનારી કમં પ્રકૃતિ કેટલી કહી છે ? તેને ઉત્તર આપતા महावीर प्रभु ४३ छ है-" गोयमा ! " गौतम ! “ अटु कम्मपयडीओ पण्णत्ताओ" प्रकृतियो मा ४डी छे “ तंजहा" तमना नाम नीय प्रमाणे छ-( नाणावरणिजं जाव अंतराइयं) (१) ज्ञाना१२०ीय, (२) शनावरणीय, (3) वहनीय, (४) मोडनीय, (५) मायुष्य, (६) नाम, (७) गोत्र म२ (८) मन्त।य.
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૭
