________________
મોક્ષ તત્વ
૨૮૩
ઉત્તર-બીજાને સાધનથી સાધ્યનું જ્ઞાન કરાવવા માટે જે વચન બોલવામાં આવે છે તેને “પરાર્થનુમાન” કહેવાય છે. (તે શબ્દ રૂપ હોવાથી અને જ્ઞાનનું કારણ હોવાથી ઉપચારથી જ્ઞાનરૂપ છે.)
પ્રશ્ન ૧૪૯-આગમ પ્રમાણ કોને કહે છે?
ઉત્તર–આપ્ત પુરૂષ-નિર્દોષ અને પરમ માન્ય મહર્ષિઓનાં વચનથી ઉત્પન્ન થતાં જ્ઞાનને આગમ પ્રમાણ કહેવાય છે અને તેના વચનને પણ ઉપચારથી “અજપ્રમાણ” કહેવાય છે,
પ્રશ્ન ૧૫૦-આત કોને કહે છે?
ઉત્તર-જેનું વચન પ્રમાણથી બાધિત ન હોય. જે વસ્તુ જેવી હોય તેવી જ જાણે અને જેવી જાણે તેવી જ કહે તેને “આસ” કહેવાય છે.
પ્રશ્ન ૧૫-આગમના કેટલા ભેદ છે?
ઉત્તર-(૧) સુત્રાગમ (૨) અર્થીગમ અને (૩) તદુભયાગમ.
પ્રશ્ન ઉપર-ઉપમાન પ્રમાણ કોને કહે છે?
ઉત્તર-જેના દ્વારા સદશતાથી ઉપમેય પદાર્થોનું જ્ઞાન થાય છે, તેને ઉપમાન પ્રમાણ કહેવાય છે, જેમ કેગવયગાયની સમાન હોય છે. અથવા કઈ પ્રસિદ્ધ અને જ્ઞાત વસ્તુની અપ્રસિદ્ધ તથા અજ્ઞાત વસ્તુની ઉપમા આપવી.
પ્રશ્ન ૧૫૩-ઉપમાન પ્રમાણના કેટલા ભેદ છે?
