________________
:૨૮૪
તત્ત્વ પૃચ્છા
ઉત્તર-તેનાં ચાર ભેદ છે.
(૧) સને સત્ની ઉપમા – વિદ્યમાન વસ્તુને વિદ્યમાન વસ્તુની ઉપમા આપવી. જેવી રીતે વિદ્યમાન તીર્થંકરના વક્ષસ્થલ (છાતી)ને દરવાજાની ઉપમા આપવામાં આવે છે.
(૨) સત્ને અસની ઉપમા વિદ્યમાન પદાર્થોને અવિદ્યમાન પદાની ઉપમા આપવી. જેમકે વિદ્યમાન નારકી દૈવ આદિના આયુષ્ય પડ્યેાયમ, સાગરાપમ પરિમાણુ છે, તેને અવિદ્યમાન યેાજન પિરમાણુ કૂવાની ઉપમા આપવામાં આવી છે.
(૩) અસહ્ને સત્ની ઉપમા-જે અવસ્થા નષ્ટ થઈ ચૂકી છે, તેને વિદ્યમાન સત્ વસ્તુની ઉપમા આપવી. જેમ કે– વસંતઋતુના નીચે પડી ગયેલા જૂના સુકા પાંદડા નવા ઉગતા કુપલને કહે છે- ભાઈ ! અમે પણ એક વખત તમારી જેમ કેામળ, કાંતિવાળા અને ચીકણા હતા. અમારી આજે જે દશા છે, તમારી પણ એક દિવસ તેવી જ દશા થશે. આ પાંદડાઓના પરસ્પરમાં કાલ્પનિક વાર્તાલાપ તે અસને સત્ત્ની ઉપમા છે.
(૪) અસત્ત્ને અસની ઉપમા : અવિદ્યમાન વસ્તુને અવિદ્યમાન વસ્તુની ઉપમા. જેમ-ગધેડાના શીંગડા આકાશના ફૂલ જેવા છે.
પ્રશ્ન ૧૫૪-પ્રમાણનું ફળ શું છે ?
