________________
શ્રી વિનયવિજયજી
- ૩૯
શ્રીમદ્ આવ્યા, અને એક સરસ યુક્તિ શોધી કહાડી. તેઓશ્રીએ એક શ્લોક એવો રચ્યો કે તેમાં ઓષ્ઠસ્થાની અક્ષરો નામે પ, ફ, બ, ભ, મ લગભગ ચાલ્યા જ આવે. આ શ્લોક ઉપાશ્રયના દ્વાર ઉપર ચોંટાડ્યો. અને તેની નીચે એ ભાવાર્થની સૂચના કરી કે “જે કોઈ શાસ્ત્રાર્થ કે વાદવિવાદ કરવા ઈચ્છતો હોય તે જો ઉપરનો શ્લોક પોતાના બે હોઠો એકબીજાને અડાડ્યા વગર બોલી શકે, તો જ ઉપાશ્રયના દ્વારની અંદર આવી શકે અને શાસ્ત્રાર્થ કરી શકે. અને એકબીજાના હોઠ શ્લોક બોલતી વખતે અડતા નથી તેની પરીક્ષા એ જ કે નીચેના હોઠને સિંદૂર લગાડી તે શ્લોક બોલવો અને તે બોલતાં ઉપલા હોઠને સિંદૂર ન લાગવું જોઈએ.” સવાર પડતાં વ્યાખ્યાન શરૂ થયું, અને બ્રાહ્મણ પંડિતો આવ્યા. તેઓએ દ્વાર પરની સૂચના વાંચતાં જોયું કે પોતે શરત પ્રમાણે શ્લોક બોલી શકે તેમ નથી, તેથી ચાલ્યા ગયા. આ દિવસે વ્યાખ્યાન નિરાબાધ ચાલ્યું અને શ્રાવકો આનંદ પામ્યા. ત્યાર પછી શ્રી યશોવિજયજીને શરત પ્રમાણે શ્લોક બોલવાનું કહેતાં તેઓ પોતાને તેમ બોલવાનો અભ્યાસ હતો તેથી નીચેના હોઠને સિંદૂર ચોપડી ઉપલા હોઠને સિંદૂર ન લાગે તેવી રીતે કડકડાટ બોલી ગયા. આથી બ્રાહ્મણો ખિન્ન થઈ ગયા. આટલેથી વાત અટકાવી શકાતી હોવા છતાં પણ શ્રીમદ્ યશોવિજયજીએ યથાયોગ્ય શાસ્ત્રાર્થવાદ કરવાનું કહ્યું. બ્રાહ્મણોએ હા પાડી. રાજ્યસભામાં તત્સંબંધે નિયમિત તાપ્રલેખ થયો અને તેમાં શ્રી યશોવિજયજીએ એવી શરત નાંખી કે પોતે હારે તો જૈન સાધુવેષ પરિત્યજી બ્રાહ્મણ ધર્મ સ્વીકારે. પોતે જીતે તો ૫૦૦ બ્રાહ્મણો જૈન ધર્મ અંગીકાર કરે. શાસ્ત્રાર્થ શરૂ થયો. બ્રાહ્મણ પંડિતોના કહેવાથી પૂર્વપક્ષ કરવાનું શ્રી યશોવિજયજીને શિરે આવ્યું. તેમણે પૂર્વપક્ષ શરૂ કર્યો. સંસ્કૃત વાણીમાં અવિચ્છિન્ન પ્રવાહે વાદ ચલાવ્યો. ન્યાયપૂર્વક એક પછી એક દલીલો ચાલી. એક દિવસ થયો, બે દિવસ થયા, ત્રણ દિવસ થયા પરંતુ પૂર્વપક્ષ પૂર્ણ થાય નહિ અને ટૂંક સમયમાં પૂર્ણ થવાની વકી પણ જણાય નહિ. બ્રાહ્મણો હતાશ થયા, જાણ્યું કે આ કોઈ શાસ્ત્રપારંગત સમર્થ જ્ઞાની છે, અને તેને પહોંચી શકાય તેમ નથી. તેથી તેઓએ શ્રીમને પોતાનો પૂર્વપક્ષ બંધ રાખવાને વીનવ્યું, પોતાની હાર કબૂલ કરી, અને શરત પ્રમાણે ૫૦૦ બ્રાહ્મણો જૈન થયા. (કહેવાય છે કે ઉક્ત તાપ્રલેખ ખંભાતમાં કોઈ ઉપાશ્રય, મંદિર કે ભંડારમાં હજુ મોજૂદ
