________________
૩૨
નયકર્ણિકા
આપણા ચરિત્રનાયકે પોતે પોતાના “લોકપ્રકાશ' નામના અદ્વિતીય ગ્રંથના ૩૬ સર્ગોમાંના પ્રત્યેક સર્ગની પાછળ એક જ જાતનો શ્લોક આપ્યો છે તેમાં પોતાની સંસારદશાના માતાપિતાનાં નામો પણ આપેલાં છે, તો નમૂનાનો એક શ્લોક લઈએ.
विश्वाश्चर्यदकीर्तिकीर्तिविजयश्रीवाचकेन्द्रान्तसद् राजश्रीतनयोऽतनिष्ठ विनयः श्रीतेजपालात्मजः । काव्यं यत्किल तत्र निश्चितजगत्तत्त्वे प्रदीपोपमे संपूर्ण खलु सप्तविंशतितमः सगों निसर्गोज्वलः ॥
અર્થ - વિશ્વને આશ્ચર્ય ઉપજાવનારી કીર્તિવાળા શ્રી કીર્તિવિજય વાચકેન્દ્રના શિષ્ય, રાજશ્રીના પુત્ર અને શ્રી તેજપાલના આત્મજ-પુત્ર વિનય (વિજયજી)એ જે કાવ્ય કર્યું તે પ્રકર્ષે ઝગઝગતા દીવા સમાન અને
આવી રીતે છેલ્લી ઢાલની છેલ્લી કડીઓ આપેલી છે તેમાં પોતાનું નામ પોતાના ગુરુના નામરહિત આપ્યું છે, તેથી શંકા ઉદ્દભવે છે. વિનય એ નામથી વિનયવિજય, વિનયવિમલ, અને વિનયપ્રભ એ ત્રણે જાણી શકાય. હવે આ નામથી વિનયવિજય જલઈ શકાય તો કંઈ વાંધો રહેતો હોય એમ લાગતું નથી, કારણ કે પોતે વિદ્વાન હતા અને આ કૃતિ વિદ્વત્તાભરી છે. છતાં અહીં નિવેદન કરવાનું કે શ્રી વિનયવિજયજી શ્રી મહાવીર સ્વામીના એક નાનકડા પાંચ કડીના સ્તવનમાં પણ પોતાના ગુરુ કીર્તિવિજયનું નામ ભૂલી નથી ગયા. તો અહીં કેમ લખ્યું નથી એ શંકા ઉત્પન્ન થાય છે.
અલબત્ત શ્રીપાલરાસના પૂર્વાર્ધમાં દરેક ઢાલની નીચે વિનય એટલું નામ આપ્યું છે, પણ તે રાસ અધૂરો રહ્યો છે. તેમ જ બીજી ઢાલવાળા સ્તવનોમાંની છેલ્લી હાલની છેલ્લી કડીઓમાં વિનય નામ આપે છે છતાં તેની નીચે એક કલશ કરી પોતાની પકપરંપરા થોડીઘણી જણાવે છે. વિનયવિલાસ તરીકે પ્રસિદ્ધ થયેલાં નાનાં નાનાં ઉત્તમ આધ્યાત્મિક પદોમાં પોતાના ગુરુનું નામ જોડવાથી લાંબું થઈ જાય અને તે દરેક પદમાં લાવવું અગવડભર્યું થાય તેથી પદમાં તેનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો નથી.
આટલું કહી કદાચ છેલ્લી ઢાલની છેલ્લી કડીમાં “વિનય' એ નામ નાંખ્યા પછી કરેલો કલશ હાથ ન આવતાં ન છપાયો હોય એમ ધારી તે ગ્રંથ નામે “અધ્યાત્મગીતા'ના નામને અહીં સ્થાન આપવામાં આવ્યું છે. આ સંબંધી વિશેષ ખુલાસો કરનારનો ઉપકાર થશે. પાછળથી મળી આવેલ ચોવીશી તથા વીશીને અધ્યાત્મ-ગીતા પછી ઉમેરવામાં આવેલ છે.
