________________
પ્રસ્તાવના
હતો તેને બદલે બધાને એક દિવસને ક્યારથી થયો? હરિભદ્રસૂરિએ જે ભાગકાળ લખ્યું છે તે શું એમના સમયની માન્યતા છે કે એમની પૂર્વેની માન્યતાને એમણે રજૂ કરી છે ? - હરિભદ્રસૂરિએ આવસ્મયની ટીકાના પત્ર ૭૯૪ આમાં નીચે પ્રમાણે કથન કર્યું છે -
“संवच्छरिए य आवस्सए कए पाओसिए पज्जोसवणाकप्पा कढिज्जति । सो पुण पुट्वि च अणागय पञ्चरत्तं कहिज्जइ ૨ | gam સામારિ ત્તિ છે
આ ઉપરથી એમ લાગે છે કે સંવત્સરીને દિવસે રાતે છેલ્લે વખત આવે ત્યારે પજજો વણાકપ (કલ્પસૂત્રોનું કણ (કથન) કરાય છે. આ પણ રાત્રિએ જ અને તે પણ સાધુઓમાં અર્થાત્ સભામાં કે સંઘ સમક્ષ કણ કરવાનું એ સમયે ન હતું. આથી પ્રશ્ન ઉદ્ભવે છે કે જે વણાકપ સ્થળે સ્થળે સભાની સમક્ષ વાંચવાનું કેણે ક્યારથી શરૂ કર્યું ?
એમ જણાય છે કે નિસીહની યુણિણની રચના પહેલાં–અર્થાત, એના કર્તા જિનદાસગણિ મહત્તરના સમય પૂર્વે પ સવણકપ આનંદપુર નગરમાં મૂળ ચૈત્યમાં સર્વ જનની સમક્ષ વંચાતું હતું.
૧. અહીં મુનિઓના મેળાવડા થયા હતા. આ નગર કયાં સુધી વિદ્યમાન હતું અને એની પ્રધાનતા કયાં સુધી રહી?
૨. આના સમનાથે હુનિસીહ (ઉ. ૧૦)ના ભાસ અને એની ચુણિના પાડ અનુક્રમે રજૂ કરું છું:
"दिवसतो ण चेव कप्पति, खेत्तं च पडुच्च सुणेजमण्णेसि । असती य व इयरेसिं, दंडिगमभत्थितो कड्ढे ॥ ६०९॥" "पज्जोसवणाकप्पो दिवसता कड्ढि ण चेव कप्पति, जत्थ वि खेत्तं पडुच्च कढिजति, जहा दिवसता आणंदपुरे मूलचेतियघरे सव्वजणसमक्खं कढिज्जति, तत्थ वि साहू ण कड्ढे ति, पासत्था. कड्ढति, तं साहू सुणेज्जा, ण दासा, पासत्थाण वा कट्ठगस्स असति डंडगेण वा अब्भदिओ सड्ढेहिं पा ताहे दिवसतो कड्ढति” (हाथपाथी भा. १, पत्र ३५५)
