________________
( ૩૦ )
ધમ રત્ન પ્રકરણ.
માટે મંત્ર ને બદલે મg એટલે આ ધર્મને યેગ્ય નથી એમ જાણવું. પુનઃ શબ્દ ઇa (નિશ્ચય) ના અર્થમાં અહીં છે, તેથી તેને સંબંધ આ પ્રમાણે કર-અકરજ લઘુકમી હોવાથી ગ્ય છે. કહ્યું છે કે–”
હવે છઠ્ઠા પાપભીરુ ગુણનું સ્વરૂપ કહે છે. इहपरलोगावाए, संभावेंतो न वट्टई पावे ।
बीहइ अयसकलंका, तो खलु धम्मारिहो भीरु ॥१३॥
મૂલાથ–ભીરૂ માણસ આ લેક અને પરલોકના કષ્ટને વિચાર કરે છે, અને અપયશના કલંકથી બીએ છે, તેથી તે પાપકર્મમાં પ્રવતે નથી. તેથી કરીને તે પાપભીરૂ માણસ ધર્મને યોગ્ય જ છે.
ટીકાથ–રાજાને નિગ્રહ (દંડ) વિગેરે આ લોકના કષ્ટ અને નરક ગતિમાં જવું વિગેરે પરલોકના કષ્ટને મનમાં વિચારતે માણસ હિંસા, અસત્ય વિગેરે પાપકર્મમાં પ્રવર્તતો નથી. તથા અપયશના કલંકથી એટલે કુળનું મલિનપણું થશે એવા હેતુથી પણ પાપમાં પ્રવર્તતે નથી એમ સંબંધ કરે. તેથી કરીને અણુ શબ્દને નિશ્રય અર્થ હોવાથી પાપભીરુ પુરૂષ ધર્મને યોગ્ય જ છે. ભાવાર્થ એ છે કે જે માણસને પાપકર્મ કરવાની ઈચ્છા ન હોય તે જ યુક્તાયુક્તને વિચાર કરે છે, માટે તેજ ધર્મને છે. કહ્યું છે કે –“અનુરાગ અને એકાન્ત વડે પ્રેરિત એ ઇંદ્રિને સમૂહ ચપળ છતાં જે વિદ્વાન મનુષ્ય યુક્તાયુક્તનો વિચાર કરે છે, તેઓને ધન્ય છે.” કારણકે તે પુરૂષ–“વધ, મારણ, અભ્યાખ્યાન (ખોટું આળ) દેવું અને પરધનનો વિનાશ કરવો એ વિગેરે પાપ કર્મ એકવાર કરવાથી પણ તેને સર્વથી જઘન્ય ઉદય દશ ગુણે થાય છે.” આવાં આવાં પાપના ફળ સાંભળીને સુલસની જેમ દુર્ગતિના હેતુઓને અત્યંત ત્યાગ કરે છે.
