Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ AMIT * * * * * * . . - - - - . NIN/film/ zrI AtmAnaMda prakAza mAsikanA grAhakone 23-24 mAM varSanI bheTa. ITIATI" ||rA jA zrI zAMtisUri kRta dharmaratna prakaraNa. CHECKS@a escucoccaecaCKBS (c)la$$$$$$982(r)(r)e(r)(c)haEDG2025 prasiddhakartA, zrI jaina AtmAnaMda sabhA. bhAvanagara, $$$20
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ - in antici zrI AtmAnaMda prakAza mAsikanA grAhakone 23-24 mI bheTa. Conce G [4 zrI zAMti sUri kRta-- dharmaratnaprakaraNa. (jemAM dharma ratnane yeAgya thavA mATe sarva dharmasthAnanI sAdhAraNa bhUmikArUpa ekavIza guNA, bhAvazrAvaka ane bhAvasAdhunuM vistArapUrvaka aneka rasika kathAo sahita svarUpa Avela che ) dharUpI ratnanA arthI manuSya mATe-- prasiddha karyAM, zrI jaina AtmAnaMda sabhA. bhAvaMtagara. kI. rU. 10 sthAna 08 mirartin zrI jaina AtmAnada graMtho >> */
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 100 100 bhAvanagara - dhI 'AnaMda' prInTIMga presamAM zAha gulAbacaMda lallubhAie chApyuM. 090990P H...... prasiddhakartA, zrI jaina AtmAnaMda sabhA. bhAvanagara.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ to - prastAvanA. zika zrI AtmAnaMda prakAza mAsikanA grAhakone A trevIsamA tathA cAvI zamA varSanI " zrI dharmaratna prakaraNa" nAmanI buka bheTanI buka. bheTa tarike ApatAM amane AnaMda thAya che. dara varSe vividha viSayo, tattvajJAna, itihAsa, caritra, kathAnuyoga ane AcAra vigerenA pustake udAra bhAvanAthI bheTa ApavAmAM Ave che tethIja tevo AnaMda thAya te sahaja che. A graMthanA kartA zrI zAMtisUri mahArAja che, ke jeo zrI brahada ga7mAM zrI sarvadevasUrinA ziSya zrI nemicaMdrasUrinA graMthakartA mahA ziSya hatA. teozrIe saMvata 1271 nA vaizAka suda 8 bhAne paricaya gurUvAranA roja A graMtha racyo che ane te pAvRtti ane kALa. sAthe che. A graMthanA racanAra mahAtmAthI arvAcIna zrI deveMdrasUrie A graMthanI bIjI moTI TIkA caudamA saikAnA AraMbhamAM racela che. teTalI sAmAnya hakIkata, A graMtha mULa A sabhA taraphathI bAra varSa pUrve prakTa thayela che, tenI prastAvanAmAMthI maLela A sthaLe ApI graMthakartA mahAna purUSe maMdabuddhivALAne bodha thavA mATe A dharmaratna graMtha lakhyo che ane dharma grahaNa karavA tathA tenuM pAlana karavA mATe saMkSiptamAM je upadeza Ape che te sAmAnya rIte have jaNAvIye chIye. A graMthamAM zrAvaka ane sAdhunA saMbadhathI be prakAranA dharmaratna kahela che. jene ekavIza guNarUpI ratnanI saMpatti susthira graMthaparicaya. che, teja manuSya A (zrAvaka ane sAdhu ) baMne prakA ranA dharmaratnane meLavI zake che, ane te ekavIza gaNoe je yukta hoya e manuSya sadA dharmaratnane yogya che.
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 A graMthamAM mukhyatve karIne traNa vAcanA ( viSa) upara vivecana karela che. prathama sarvadharma sthAnanI sAdhAraNa bhUmi graMthamAM Apa- kArUpa ekavIza guNanuM svarUpa, bIjAmAM bhAva vAmAM Avela zrAvakanA lakSaNa ane tenuM vivecana ane trIjA viSaya traNa vAcanA. tarIke bhAvasAdhunA lakSaNe ane svarUpa ane chevaTe dharmaratnanuM anaMtara ane paraMpara phaLa batAvela A graMthamAM traNe vAcanAmAM judA judA viSaya upara aAvIza kathAe ApI dareka viSayanI puSTi karela che. che. A graMthanuM nAma dharmaratna che. ane tenA adhikArI uttama zrAvaka ane anagAra ke je 21 guNo jemanAmAM dharmaratnanA a- birAjamAna-susthira hoya te che tethI prathama zrAvaka dhikArI prathama kone kahe te saMkSiptamAM jaNAvIye to te asthAne zrAvaka ratnane nahi gaNAya. sAmAnya artha ane tenA bheda. zrAvaka zabdano artha nIce mujaba che. zraddhALu bhAti kRti zAsanaM, dhanaM vapedAzu vRNoti darzanam / kuMtatyapuNyAni karoti saMyama, taM zrAvakaM prAhuramI vicakSaNAH "zrI ninana jaf" bhAvArtha--je zraddhALupaNAne daDha kare, jinezvara bhagavAnanI AjJAne zravaNa kare, zubha kSetramAM dhanane zI vAve (vyaya kare) samyatvane vare, pApono nAza kare, saMyama kare (mana iMdriyane vaza kare) tene vicakSaNa purUSo zrAvaka kahe che. zrAvake zAstramAM cAra prakAranA kahelA che. kula mAgatathI prApta thayela hoya, paraMtu tratAdika na le tyAM sudhI te prathama nAma zrAvaka, keInuM nAmaja zrAvaka
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoya te bIje nAma zrAvaka, temaja citrAmaNa ke mUrtimAM zrAvapaNuM sthApyuM hoya te trIjA sthApanA zrAvaka. A traNa prakAranA zrAvakane zrAvaka kahevAmAM AvatA nathI, paraMtu cothA bhAva zrAvakane mATe atre kahIye chIye, A dharmaratna graMthamAM batAvela guNane adhikArI paNa teja hoI zake che. uparanA lekamAM zrAvaka kene kahevo te batAvyuM che te bhAva zrAvakane mATeja che; kAraNa ke te purUSa jenA darzananI aneka prakAre parIkSA karI tenA upara vizeSa zraddhALu thAya, jinezvara bhagavAnanA zAstro niraMtara sAMbhaLavAthI saMsAranuM asArapaNuM ane lakSmInI caMcaLatA jANatAM pitAne prApta thayela dhana zubha kSetramAM kIrti, nAma vagerenI apekSA rAkhyA vinA lAbhAlAbha jANuM vApare, AvI sthiti thAya tyAre samyakattva prApta thayuM che tema jANavuM ane samyakatva ratnanI prApti thaI to pachI svayameva pApano nAza thaI jAya che ane I itathA mana sahaja prayatnathI vaza thAya che tethI saMyama karanAre thAya che. AvA lakSaNe vALAja kharekhara zrAvaka che ane tevo purUSaja dharmaratnane yogya hoya che. have zrAvaka zabdano artha saMkSiptamAMja jaNAvI A graMtha ke jenuM nAma dhamaratna che, te dharma kene kahe ane te dharmarUpI rana dhamakene kahevo? upArjana kema thAya te A graMthanA kartA mahAtmAe je jaNAvela che te kahevAmAM Ave che. durgatimAM paDatA prANIone je dhAraNa karI rAkhe te dharma kahevAya che. te dharmaja samagra anarthone nAza karavAmAM hetubhUta hovAthI tathA kalyANanA samUhane karanAra nAra hovAthI ratnarUpa che. AvA dharmaratnanI jeo prArthanA kare teo dharma ratnanA arthIo ( adhikArIo ) kahevAya che. je stramAM kahelA doSavALo na hoya te adhikArI kahevAya ane je vinayavALo, gurU pAse prApta thayela ane dharmane pUchanAra hoya teja A dharmaratnane arthI kahevAya che. A apAra bhavasAgaramAM bhramaNa karatAM prANIone manuSyapaNuMja pAmavuM prathama durlabha che, temAM vaLI anarthone dUra karanAra saddharma rUpI zreSTha ratna pAmavuM te te ati durlabha che. vikaleMdriyane to dharmaprApti
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ cheja nahi ane paceMdriya jIvone tenI yogyatAnA heturUpa (manuSyabhava, karmabhUmi, Aryadeza, ucca kuLa, dIrgha AyuSyanI prApti, dharmazravaNa karavAnI zraddhA, saddagurUno vega, dharmanuM zravaNa karavuM) guNanI sAmagrI rahita hoya te temane paNa dharmarUpI ratna sulabha nathI. jethI ekavIza guNavALe jIva dharma prAptane yogya che. te prathama graMthakAra mahArAje batAvela che; jema mahela banAvavA mATe hADakAM vagere zalya dUra karI pAye caNavAno prathama vAcanA Adara karavAmAM Ave che, kemake te vagara majabuta prAsAda ekavIza guNanuM banato nathI, tema dharmanA artha janoe A guNe - svarUpa. sArI rIte upArjana karavA joIe, kAraNake viziSTa prakAranA dharmanI prApti te guNoneja Adhina che tethI te zrAvakanA ekavIza guNa akSakapaNuM vagerenuM sarala ane suMdara vivecana kathAo sAthe prathama vAcanAmAM Apela che. 1 prathama akSakapaNuM-svaparane upakAra karavAmAM zaktimAna hoya, ane gaMbhIratAvALA ane buddhinI nipuNatA sahita hoya te traNe bAbatane vistArathI jaNAvI te upara nArada ane parvatakanI kathA ApI A guNanuM ravarUpa samajAvela che. bIjo prazasta rUpavALe-te upara caMdanA sAdhvInI kathA, trIjA semya prakRti guNa upara aMgaRSinI kathA, cothA lekapriya guNa upara sujAtanI kathA, pAMcamA akrUra guNa, chaThThA pApabhIrU guNa upara sulasanI kathA, sAtamA azaThapaNuM AThamA sudAkSiNyatA guNa upara sulakanuM daSTAMta, navamA lajjALu guNa upara caMDarUdra sUrinuM daSTAMta, dazamA dayALupaNAnA guNa upara dharmarUcinuM daSTAMta, agyAramA madhyastha guNa upara somavasunuM daSTAMta, bAramA guNAnurAgI guNa upara dhanasArthavAha ane vaMkacULanuM daSTAMta, teramA satkartha guNa, caMdamAM sukhakSayukta guNa, paMdaramA dIrghadazIpaNAnA guNa upara dhanazreNInuM dRSTAMta, seLa vizeSajJa, sataramAM vRddhAnugaguNa, aDhArame vinayaguNa upara puSpasAlanA putra phaLasAlanuM daSTAMta, egaNuzamAM kRtajJatAnA guNa upara bhImanuM daSTAMta, vIzamA parahitArthakArI guNa upara vijayanuM daSTAMta ane evIzAmAM ladhalakSya nAmanA guNa upara Arya rakSitanI kathA, sAthe
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ te te guNonuM sAmAnya ane vizeSa rIte vistArathI svarUpa jaNAvI te upara uparokta kathAo ApI graMthakAra mahArAje A prathama viSayane bahuja sarala karI Ape che ke jethI vAMcake ke jijJAsu tene sugamatAthI Adara karI zake. chevaTe A viSayano upasaMhAra karatAM A ekavIza guNe paikI keTalA guNa hoya te purUSa dharmano adhikArI thaI zake ? tema citrakAra jema prathama bhUmikA zuddha kare che, tema dharmaratnanA adhikArI thavA mATe bhUmikA zuddha karavArUpa A guNe prApta karavA joIe tema jaNAvI A prathama viSaya samApta karavAmAM Avela che. bIjA bhAvazrAvakanA viSayamAM prathama bhAvazrAvaka kone kahevA ? cAra prakAranA zrAvakenuM varNana, bhAvazrAvakanA cha liMganuM bIjI vAcanA- svarUpa, (sAMbhaLavuM, jANavuM, grahaNa karavuM ane pALavuM, bhAvazrAvakanuM e cAra prakAranA kRtavRta karmanuM vivecana, tenA upara svarUpa. ArogyakijanI kathA, zilavaMta zrAvaka kene kahe? tenA zuM guNadoSa ? tenA upara mahAzatakanI kathA, bhAvazrAvakanA pAMca guNanuM svarUpa, trIjA lakSaNa upara yazasuyazanI kathA, cothA lakSaNa upara dharmanaMdananuM daSTAMta, trIjA cothA bheda upara saMprati rAjAnuM daSTAMta, pAMcamA lakSaNa pravacana kuzaLa upara zrAvakadharma rAjAnI kathA, bhAvanA viSayavALA bIjA sattara liMgomAM, AgamapUrvaka kriyAo kema karavI? devagurU vaMdana vidhi, pratyAkhyAna vidhi, dharma-kriyA karatAM lajajA nahiM pAmavA upara nAgadeva ane dattakInI kathA, dehasthitinA kAraNarUpa dhana vageremAM bhAvazrAvaka kema rahe che tenuM vivecana, cAritranA manoratha ciMtavane maMda AdaravALo thaI gRhavAsa pArake gaNI tenuM pAlana kare teja bhAvazrAvaka te upara vasuzreNInA putra siddhanI kathA, vagere hakIkata vAMcatAM AlhAda utpanna kare tevI hakIkta, temaja mokSAbhilASi jano khAsa jANavA ane AdaravA lAyaka hAIne graMthakartA mahAtmAe bahu suMdara ane kTa rIte jaNAvela che. A rIte bIjA bhAvazrAvakanA viSayane samApta karI trIjA bhAvasAdhunuM svarUpa batAvatAM A pramANe sattara guNee karI yukta bhAvazrAvaka dravyasAdhu zI rIte che?
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ te prathama jaNAvI AvA dravyasAdhu kuzaLa ane upArjana karatAM zIdhrapaNe bhAvasAdhupaNuM pAme che te rIte trIjA bhAvasAdhuno viSayane trIjI vAcanA- saMbaMdha joDI bhAvasAdhunuM svarUpa jaNAvavAmAM Ave che. bhAvasAdhu kene prathama bhAvasAdhunI sAmAnya vyAkhyA jaNAvI bhAvakahevA ? sAdhu kevA hoya te jANavA mATe tenA sAta liMga | (samagra kiyA mArgonusArI heya, dharmamAM utkRSTa zraddhA, sarala bhAvane lIdhe prajJApanIyapaNuM, kriyAo karavAmAM apramAdipaNuM, banI zake tevA anuSThAnamAM AraMbha, guNane viSe atyaMta anurAga, ane atyaMta gurUnI AjJAnuM ArAdhana) nA svarUpa sAthe atRpti kene kahevI ? zubha dezanA, zrutadAna kema ApavuM, dezanAzuddhi, khalitazuddhi, vagere aneka viSayonA aMtargata-vivecano ane pAMcamA liMga upara Arya mahAgiri ane azakyAnuSThAna upara zivabhUtinI kathA ApI te lakSaNane saralatApUrvaka samajAvela che. temaja chevaTe sAtamA liMga gurUAzA ArAdhanane mATe kahevAmAM AvatAM, zrI AcArAMgasUtramAM jaNAvela gurUkuLa vAsamAM rahetA sAdhune pragaTa thatAM guNo ane gurUkuLa vAsamAM vasavuM te sarva guNanuM mULarUpa che, te batAvI gurUkuLa vAsane tyAga karavAthI zuddha bhikSA, upadhi vagere AgamamAM sArA kahyA nathI tenA upara zabararAjanI kathA ane sAthe baheMtAlIza prakAranA AhAranA deSanuM sAthe ja svarUpa ApI A bhAvasAdhunA sAta liMgalakSaNonuM vistArapUrvaka khAsa jANavA yogya vivecana karavAmAM Avela che. tyArabAda je guNavAna hoya te ja gurU ane yathArtha rIte zAstranA arthane je kahe tevo guNa hoya te gurU eTalI TuMkI vyAkhyA karI che vratanuM pAraNuM, cha kAyanI rakSA, akaya, gRhI bhAjana, pabhraMka, niSadyA, snAna, ane zebhA e cha vastuno tyAga tevA mukhya aDhAra guNa sahita tene gurU kahevA, ane tenI sevA, AzA, phaLa ApanAra che. ATaluM gurU mATe jaNAvI tyAM ziSya zaMkA kare che ke pramatta guNasthAne rahelA sAdhuone sarva guNenI saMpatti durlabha che, ane tenA taratamapaNa karIne aneka gurUo jovAmAM Ave che ane sAmAcArI paNa vividha prakAranI jovAmAM Ave che te kAno Azraya
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ kare ? te praznanA javAbamAM, mULa, guNe-pAMca mahAvra vaDe sabodhapUrvaka udyamanA atizaye karI yukta, deSa lavanA vegathI, thoDA doSanA saMbaMdhathI tevA gurU tyAga karavA lAyaka nathI. keTalAka AvA gurUprakRtithI maMda hoya athavA vRddha hoya, mAMdA hoya ke alpazrutavALA hoya to paNa teo zrutajJAna sahita ane zuddha AcaraNavALA hoya to) tenI hilanA karanAra mUDha AtmA mithyAtva pAmI saMsAramAM paDe che. AgamanA vacanone anusarI zuddha mULa guNavALA gurUne sAmAcArIne bheda chatAM paNa nahIM tajavA yogya batAvI, tevA kAMIka pramAdavALA te gurU jevAmAM Ave te priyavacana, aMjalI ane praNAmapUrvaka utsAhanA vacanoe karIne pharI temane sanmArganA anuSThAnamAM pravartAve paraMtu mULa guNa yukta hovAthI taje nahi, AvI rIte gurUnuM svarUpa batAvI gADha pramAdi thayelA selagasUrine tenA ziSya paMthake kevI rIte pharIthI mArgamAM sthApyA te selagasUri kathA vistArathI ApI A viSayane saMpUrNa karyo che. A viSayamAM gurU kene kahevA ? gurUkuLavAsamAM rahevAthI utpanna thatAM guNe, tajavAthI thatA doSo: pramatta gurU pratye suziSyanuM kartavya, ane chevaTe samAcArI bheda chatAM zuddha mULa guNavALA gurUne tajavA nahiM vagere hakIkato mananapUrvaka jANavA jevI che. gurUnuM bahumAna karavAthI upajatA guNo ane na karavAthI upajatA doSo te pachI jaNAve che ane jinazAzanamAM pAMca prakAranA sAdhuo * pulAka, bakuza, kuzIla, nigraMtha ane snAtaka je kahyA che tenuM varNana ApavAmAM Ave che, je manana karavA jevuM che. bakuza ane kuzIla je tIrtha kahevAya che, jemAM doSanA lezo saMbhave che chatAM tene na varjavA ane pachI na varjavA yogya kAI nahIM thAya sarva varjavA yogya thaze, tevI zaMkAnA samAdhAnamAM bakuza ane kuzIla kone kahevA tenuM svarUpa kahevA sAthe temanAmAM deSala hoya chatAM pramatta ane guNasthAne pravartatA chatAM cAritravAna ja che, kAraNa ke jyAM sudhI temaNe eka paNa vata oLaMgyuM na hoya tyAM sudhI te tIrthane pravartAvanArA saMbhave che, AthI karIne keTalAka pAsatkAdikanuM paNa cAritra IccheluM che eTale ke mULa guNa (pAMca mahAvrata) mAMthI eka paNa oLaMge te pAMce oLa
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 gyA che vagere jaNavI kene tajavA ane kAne na tajavI e hakIkatanuM samarthana graMthakAra mahArAje ThIka karyuM che. uparokata guNae karI yukta batAvela gurUnI avagaNanA karanAra pApazramaNa ane hAMsI karanAra mahA mehane bAMdhe che ane tapa karatAM chatAM anaMtasaMsArI thAya che, ane tene tajanAra bhAvasAdhu zuddha cAritra pAme che vagere jaNAvI bhAvasAdhu dharmanA sAta lakSaNanI samApti ane tenA phaLane jaNAvI te trIjI vAcanA pUrNa karavAmAM Ave che. zrAvaka ane sAdhunA saMbaMdhathI be prakAranA dharmaratnane A graMthamAM jaNAvela che, te jenAmAM prathama vAcanAmAM batAvelA ekavIza guNarUpI ratnanI saMpatti susthira che, te ja manuSya A baMne prakAranA dharmaratnane saMpUrNa meLavI zake che ane A dharmaratnane yogya che. chevaTe pUrvAcAryo purUSonI lAghA karI svaparanA anugrahathI ja potAnAja mativaibhava anusAre A bhAvartha saMkSiptamAM graMthavaDe racyo che ane tene samyapha prakAre siddhAMtane anusarI yuktivaDe je vicAre che teo pApa5ka rahita thaI mekSa sukha pAme che, ema jaNAvI zrI vardhamAna svAmIne chevaTe namaskAra karI zrI zAMtisUri mahArAje A graMtha samApta karyo che. A dharmaratna graMtha te kharekhara ratnarUpaja heI tene paThana pAThana karanAra manuSyane nizcayathI dharmaratnane lAyaka banAve che, aMtima-prArthanA. teTaluM ja nahiM paraMtu A graMthamAM Avela prathamathI chevaTa sudhInA tamAma viSaye upadezarUpI madhurarasathI bharapura hAI vAcakane temAM praveza karatAM pote jANe amRtanuM ja pAna na karato hoya tema svAbhAvika jaNAya che. mekSanA abhilASi--bhavya AtmAone A dharmaratnamAM jaNAvela viSayo zeyapUrvaka Adara karavA yogya hAI nizcaya mekSa najIka tevA AtmAone laI javA mATe prabaLa sAdhana rUpa che ane tenA vAcaka varga-grAhaka manuSya tene grahaNa karI siddhAtmA bane teja paramAtmA paratve aMtima prArthanA. A mULa graMtha A sabhAmAM prasiddha karela che ane manuSyane te atyaMta
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ upakAraka hovAthI pravartakajI mahArAja zrI kAMtivijayajI AbhAradarzana. mahArAjanA ziSyaratna munirAja zrI caturavijayajI mahArAje A graMtha bhASAMtara karAvI pragaTa karavA AjJA karI hatI. A sabhA taraphathI pragaTa thatAM saMskRta graMthamAM moTe bhAge upakAra paNa A mahAtmAone ja che, ane te mATe A sabhA teozrInI aNI che temAM A eka graMtha prakaTa thatAM te mahAtmAnI vizeSa AbhArI A sabhA thaI che. te sAthe teonI kRpA ane upadezathI A sabhAnA onararI sekreTarI zeTha harajIvanadAsa dIpacaMde potAnA svargavAsI pitAzrI zeTha dIpacaMda gAMDAbhAInA smaraNArthe A graMthamAM sahAya ApI pitRbhikta bajAvI che te mATe temane dhanyavAda ghaTe che. vaLI A graMthanuM bhASAMtara sAyaMta tapAsI javA mATe saddaguNAnurAgI munirAja zrI kapUravijayajI mahArAje je kRpA batAvI che ane kaI kaI prasaMge tevI kRpA batAve che te mATe paNa teozrIne AbhAra mAnavAnuM amAruM kartavya A sthAne bhUlatA nathI. A graMthanI zuddhimATe yathAzakita prayatna karavAmAM Avyo che. chatAM dRSTidoSa ke predeSane laIne athavA bIjI rIte koI paNa sthaLe khalanA jaNAya to mithyAduSkRta pUrvaka kSamA mAgavA sAthe amone jaNAvavA vijJapti karIye chIye. koI paNa mAsika ke saMsthA AvA ati upayogI ane ATale meTa graMtha grAhakone daravarSe bheTa A sabhAnI jema ApatI ja nathI tema bIjA mAsikee, chapAvavAnA kAgaLo chapAI bAIDIMga vigerenI meMghavArI thatAMja tarataja lavAjama vadhArela chatAM A sabhAe jaina samAjane vAMcanane hALe lAbha ApavAnI udAratAthI Athaka bAbatamAM keTaluMka sahana karIne paNa atyAra sudhI lavAjama vadhAryuM nathI ane daravarSe AvI meTI bheTanI buka ApavAno krama paNa (lavAjama upara gaNatrI rAkhyA-sivAya ) uparanA ucca hetune laIne cAlu rAkhela che, te jaina baMdhuonA dhyAnamAM hovuM ja joIe. A sabhA hajIpaNuM sAhitya mATe bhaviSyamAM aneka lAbha udAratAthI ApavA mAMge che, paraMtu te badhuM grAhakonI saMkhyAnI vRddhi upara
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 ane jaina enI nAnAdhAranA kArya mATe A sabhAne paisAnI sahAya ApavA upara ja che. sAhityanI pragati, sastuM sAhitya pragaTa karIne ane tevI sAhitya pracAranI sevA A sabhA bajAvavA mAge che. paraMtu tenA AdhAra jaina zrImatA peAtAnI udAratA tevA graMtho pragaTa karavA A sabhAne batAve Arthika sahAya kare tenA upara che. para mAtmA tevI zubha icchA A sabhAnI pAra pADe tema prArthanA karIye chIe. AtmAnad bhavana. vIra saMvata 2452. AtmasaMvata 31 vikrama saMvata 1982. jyeSTa kRSNa SaSThI gurUvAra. gAMdhI vallabhadAsa tribhuvanadAsa, sekreTarI.
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ S2 sva. zeTha dIpacaMda gAMDAbhAI-bhAvanagara. AnaMda presa-bhAvanagara.
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ ka S cheka che e A 6 sa ma Na zrImAna zeTha dIpacaMda gAMDAbhAI-bhAvanagara. laghuvayathI sAmAnya sthitimAM vyavahArika jIvanano AraMbha karI, amuka varSa pachI svabaLa ane vyApArI buddhithI saMpattinI vRddhi karI, chevaTanI jIMdagI sudhI savartana ane bhadrikapaNAe karI deva, gurU ane dharmanI bhakti karavAmAM tatpara rahelA ane A sabhA upara atyaMta prIti dharAvanArA evA guNothI AkarSAI A laghu graMtha A svargavAsI AtmA prati arpaNa karIe chIe. prakAzaka,
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSayAnukramaNikA. 8 2 A 2 rU naMbara. viSaya. 1 maMgaLAcaraNa. 2 namaskAra prayajana. ... prathama vAcanAnA viSaye. 3 manuSyapaNuM ane saddharma pALavAnI durlabhatA. 4 dharmaratnanA durlabhapaNuM upara dRSTAMta. ... ... 5 ekavIza guNa prApti thaye yogyatA. .. 6 ekavIza guNanA nAmo. cha akSaka prathama guNasvarUpa ane te uparanArada ane parvatanI kathA... 12 8 prazastarUpa bIjA guNanuM svarUpa.. ... ... 9 prakRti saumya iti trIjA guNanuM svarUpa ane te upara aMgarUSinuM udAharaNa.... .. * * * 10 lokapriya cothA guNanuM svarUpa ane te upara sujAtanI kathA. ...23 11 akkara nAmanA pAMcamA guNanuM svarUpa. ... ... .. 29 12 pAbhi chaThThA guNanuM svarUpa ane te upara sulasanuM daSTAMta. . 30 13 azaTha nAmanA sAtamA guNanuM svarUpa. ... ... ... 32 14 sudAkSiNya nAmanA AThamA guNanuM svarUpa ane te upara sulaka - kumAranuM AkhyAna. .. *** .. ****** 15 lajajAlu nAmanA navamA guNanuM svarUpa te upara caMDarUdasUrinA zaSyanI kathA. - - - cinuM 16 dayALupaNuM nAmanA dazamA guNanuM svarUpa te upara dharma rUcinuM vRttAMta. ... ... ... ... ... ... 17 madhyastha saumyaSTi nAmanA agyAramA guNanuM svarUpa ane te upara samavasunuM caritra. ... ... ..... 18 guNAnurAga nAmanA bAramA guNanuM svarUpa ane te upara dhanasArtha | vAha ane vaMkacUlanI kathA. ... ... ... ... 19 sakatha nAmanA teramAM guNanuM svarUpa. . . . 50
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 supakSa nAmanA caudamA guNanuM svarUpa ane te upara prabhAkaranuM vRtAMta 53 21 dIrdhadarzIpaNu nAmanA paMdaramAM guNanuM svarUpa ane te upara dhana zaikInuM cAritra. .. *********** 22 vizeSajJa nAmanA soLamA guNanuM svarUpa. .. 23 vRddhAnuga nAmanA sataramAM guNanuM svarUpa ane te upara maMtrInI kathA... 24 vinaya nAmanA aDhAramA guNanuM svarUpa ane te upara puSpasAlanA putra phaLasalanI kathA.. 25 kRtApaNuM nAmanA ogaNIzamA guNanuM svarUpa ane te upara bhImanuM udAharaNa. *** 26 parahitArthakArI paNa nAmano vazamA guNanuM svarUpa ane te upara vijayakInI kathA. .... ... 27 labdhalakSya nAmanA ekavIzamA guNanuM svarUpa te upara Arya rakSitanuM vRtAMta. ********* 28 prastuta viSayano upasaMhAra karavA pUvaka prakaraNanA arthanI samApti... 29 traNa prakAranA dharmAdhikArInuM ciMtana. * 30 guNa upArjana karavAno yatna upara prabhAsanuM AkhyAna. bIjI vAcanAnA viSayo. 31 cAra prakAranA zrAvakanuM varNana ane bhAva zrAvakanA lakSaNe. ... 32 bIjA bhAva zrAvakanA viSaya upara vivecana... .. 33 bhAvazrAvakanA cha liMga (lakSaNo)ne nAma... 34 cAra prakAranA kRtavratakarma nAmanA prathama liMganuM svarUpa. 35 AkarNana (vatanuM zravaNa karavuM) tathA jANavuM te be bhedanuM svarUpa 36 grahaNa, pratisevanArUpa trIjA cothA bhedanuM svarUpa. . 37 roga tathA upasargamAM sthirabhAve rahevo upara Arogya dvijanI kathA.. *** 38 bIjA liMganA cha prakAra-zilapaNAnuM svarUpa. ... .... 39 cha prakAre varjanarUpa zilanA svarUpa para bhAvanA. ... ... 40 satya paraMtu kaThera vacana bolavAthI prAyazcita levA upara mahA- zatakanI kathA 41 bhAvazrAvakanA trIjA lakSaNanA pAMca bhedonuM svarUpa
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ * 117 4ra vAdhyAya, karaNa, vinaya, anabhiniveza ane rUci e pAMcanA vizeSa svarUpa. ... ... ... .. * 104 43 rUciguNa upara yaza ane suyazanI kathA. .. * ... 107. 44 bhAva zrAvakanuM cothuM lakSaNa RjuvyavahAra ane tenA cAra bhedonuM svarUpa. .. ... ... ... 110 45 tenA viparitapaNAne viSe deva darzana. ... .. 112 46 RjuvyavahAra lakSaNa upara gharmanaMdanI kathA. ... . 113 47 pAMcamAM lakSaNa gurU zuzruSA ane tenA cAra prakAranuM svarUpa. ... 115 48 sevA-kAraNu be bhedanuM svarUpa. ... ... 49 auSadhAdi saMpAdana ane bhAva e trIjA cothA bhedanuM svarUpa. 5. pAMcamA lakSaNa upara saMprati rAjAnI kathA. .. 51 chaThThA lakSaNa pravacanakuzananuM svarUpa ane bhAvArtha. .. ... 124 para sUtra, artha, utsarga, apavAda, bhAva ane vyavahAra e cha prakAre kuzaLa svarUpa. ... .. 125 53 te upara padmazekhara bhUpanuM udAharaNa. ... ... ... 128 54 bIjA vizvayane upasaMhAra. ... ... ... papa bhAva zrAvakanA bhAvagata bIjA satara lakSaNonuM svarUpa. ... 132 56 strIne vaza nahIM thavA mATenA prathama lakSaNanuM svarUpa .. ... 134 57 iMdriyone rokvI, dhana upara leza mAtra lebha nahIM kare te bIjA ane trIjA lakSaNanuM svarUpa. ... 135 58 cothA lakSaNa saMsAra upara prIti nahiM karavI te viSe. .. 137 59 viSaya upara Asakti nahi karavI te pAMcamA lakSaNanuM svarUpa.... 138 6. chaThThA AraMbha karavA upara maMda Adara karavo te viSe .. ... 139 61 grahavAsane pAza mAnavArUpa sAtamA lakSaNa viSe. ... ... 140 62 sabhyatva dhAraNa karavuM te viSe AThamA lakSaNanuM vivecana. . 63 gADarIyA pravAhanI jema lekane jANI leka saMjJAno tyAga karavA rUpa navamuM lakSaNa ane tenA upara vipranuM udAharaNa... ... 142 64 dazamAM bheda Agama purassara pravRtti karavA viSe vivecana : 143 *** 131
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ lakSaNa viSe... 18 upa yathAzakti dAnAdi cAra prakAranA dharmanuM AcaraNa karavArUpa agyAramA bhedanuM varNana. ... ... 147 66 dharmakriyAnuM AcaraNa karatAM mugdha mANasonI hAMsIthI lajjA nahiM pAmavI te bAramA bhedanuM svarUpa ane te upara jayadevanI kathA. ... 148 67 bAramA bheda upara bIjI datta zreNInI kathA... . ... 153 68 dehasthitinA kAraNarUpa dhana vageremAM rAgarahita rahevArUpa teramA lakSaNa viSe. ... ... ... ... 154 69 kadAgrahanA tyAga-madhyastha rahevArUpa caudamA bhedanuM svarUpa. ... 158 70 vastunA kSaNabhaMgurapaNuM vicAratA asaMbaMdha rahevArUpa soLamA ... ... 159 71 paranA AgrahathI kAmabhogamAM pravRtti karavArUpa soLamA bhedanuM svarUpa 159 72 vezyAnI jema saMsAramAM AzaMsA rahita rahevArUpa sataramAM lakSaNanuM svarUpa ane tenA upara vasu zreNInA putra siddhanI kathA... 161 73 bhAva zrAvakanA lakSaNo upasaMhAra ane bhAva sAdhunA saMbaMdhanuM upadarzana. ... ... .. *** .. *** 163 trIjI vAcanAnA viSaye. 74 bhAva sAdhunA sAta prakAranA liMganA nAma. 164 75 prathama mArgAnusArI kriyA nAmanA prathama liMga svarUpa. ... .. 164 76 saMvigna gItArthoe AcaritanA svIkArane viSe. ... ... 77 sukhazAlIyA zaTha purUSoe AcareluM nahi AcaravA viSe. . 172 78 be prakAranA mArgane anusaratA bhAvayatipaNuM kahevuM te viSe. ... 176 79 zraddhA pravarAdharma nAmanA bIjA liMga ane tenA bheda sahitanuM svarUpa. . . . . . . 177 80 vidhi pramANe anuSThAna karavArUpa prathama bhejuM svarUpa che. 178 81 prathama bheda upara dRSTAMta ane dANAMtika janA. ... ... 179 82 jJAna vageremAM atRpti nAmanA bIjA bhedanuM vivecana... ... 181 83 trIjA bheda dezanAzuddhinuM svarUpa... ... ...
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 209 220 222 225 84 khalitaparizuddhi nAmanA cothA bhedanuM svarUpa. .. .. 195 85 prajJApanIyapaNuM nAmanA trIjA liMga viSe vivecana ... ... 196 86 kriyA karavAmAM apramAdapaNuM nAmanA cothA liMga viSe. .. 200 87 pAMcamAM zakayAnuSThAnano AraMbha te nAmanA pAMcamA liMganuM svarUpa. 207 88 pAMcamA liMga upara Arya mahAgirinI kathA. ... 89 azakaya anuSThAnanA AraMbha upara zivabhUtinI kathA... 212 90 chaThThA guNanurAga nAmanA liMganuM svarUpa ane bheda. ... 218 91 guNAnurAganA bIjA prakAranA lakSaNa viSe .. ... 92 guNanurAganuM phaLa svarUpa. ... ... 93 gurU AjJA ArAdhana rUpa sAtamA liMganuM svarUpa. ... 223 94 gurUkuLa vAsamAM rahevA viSe. 224 95 gurUkuLavAsanA tyAgIthI thatAM doSonuM nirUpaNa. 96 uparokta upara zabararAjanI kathA. 226 97 guNavAnaja gurU sevavA gya te viSe. . .... 229 98 sapramAdi, mULa guNayukta gurU nahi tyAgavA viSe .. ... 230 99 uparokta viSaye selagasUrinI kathA ... .. 232 100 gurUnA bahumAna karavAthI thatA guNonuM upadarzana. ... . 239 101 nahiM karavAthI thatA doSonuM darzana ... 102 bakuza kuzalAdi svarUpa ane nahiM varjavA viSe vivecana. 103 uparokta gurUnI avagaNanA, hAMsI karanAra pApa zramaNa kahevAya. te viSa, ... *** *** *** ' . ' *** 241 104 bhAva sAdhudharmanA liMganI samApti ane phaLadarzana. ... ... 247 105 ekavIza guNarUpI saMpati yukta manuSya zrAvaka ane sAdhu baMne prakAranA dharmaratna meLavI zake te viSe. ... ... ... 247 106 cAlatA viSayano upasaMhAra. ... ... ... ... 107 dharmaratna vicAranArane anaMtara-paraMpara phaLa pradarzana. 250 108 prazasti ... ... ... ... ... *. 240 - 242 h . 249 253
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AtmAnaMda prakAza mAsika ApelI bheTo. () 1-2 zrI navatatvane suMdara bedha. ( bhASAntara sAthe) 3 zrI jIvavicAravRtti. 4 zrI jaina dharma viSayika pranettara. (judI judI hakIkatane saMgraha) 5 zrI daMDavicAravRtti. (bhASAntara sAthe) 6 zrI nayamArga darzaka. (sAta nayanuM svarUpa) 7 zrI mokSapadasapAna. (cAda guNasthAnanuM svarUpa ) 8 zrI jaina tatvasAra. (tatvajJAnane apUrva graMtha) 9 zrI zrAvaka kahapatarU. (zrAvakanA bAravRtanuM svarUpa.) 10 zrI dhyAnavicAra. | (cAra dhyAnanuM svarUpa.) 11 zrI jaMbusvAmI caritra. (apUrva caritra) 12 zrI jaina graMtha gAIDa. (zrI graMtha mArgadarzaka bhemIyA) 13 zrI caMpakamAlA caritra. (apUrva satI caritra) 14 zrI anugadvAra sUtra (bhASAntara sAthe) 15 zrI gurUguNamALA ane samayasAra prakaraNa () 16 zrI jJAnAmRta kAvyakuMja. ( apUrva adhyAtma graMtha) 17 zrI devabhaktimAlA. | (devabhaktinuM svarUpa) 18 zrI upadezasatatikA. (aneka jaina aitihAsika bAbatethI bharapura ) 19 zrI saMbodhasamatikA. (tatvajJAnano apUrva graMtha) 20 zrI sumukhanupAdi dharmaprabhAvakenI kathA. (apUrva kathAo) 21-22 zrI Adarza jaina strIratna. | (satI caritro) 2324 zrI dharmaratnaprakaraNa (bhAva zrAvaka tathA bhAva sAdhunuM svarUpa)
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ . . . che tArA :/liaa porlin jA karo] In us . . ''11 * zrI pArzvanAthAya nmH| dharmaratna prakaraNa yAne zrAvakanA ekavIza guNanuM aneka kathAo sAthe vivecana. - - bAda sa rvajJa siddha bhagavAnane namaskAra karI, maMda buddhivALA janene baMdha thavA mATe, A dharmaratna prakaraNanI saMkSe> pathI sakuTa artha batAvanArI TIkAne huM (zAMtisUri) A saMsAramAM heya (tyAga karavA lAyaka) ane upAdeya ( grahaNa karavA lAyaka) padArthonA jJAna vaDe zobhatA asAra saMsArarUpI apAra samudramAM paDelA jata samUhanA niraMtara du:kha saMtApane jANatA ane janma, jarA, maraNa, roga, zeka vigerenA duHkhathI tathA parabhavamAM durgatinI prAptinA bhayathI atyaMta pIDA pAmelA bhavya prANue svarga ane mekSa vigerenI sukhasaMpattine prApta karavAmAM saphaLa
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 2 ) dharma ratna prakaraNa. ( advitIya ) kAraNarUpa jinadharma rUpI mahAratna upArjana karavuM ceAgya che. te upAna karavAne upAya gurUnA upadeza vinA jANI zakAtA nathI ane upAyamAM pravRtti karyA vinA kAI paNu vAMchita kAyanI siddhi thatI nathI, tethI dayAvaDe pavitra aMta:karaNavALA A prakaraNanA kartA zrI zAMtisUri dharmanA athI jIvAne dharma grahaNa karavAnA tathA tene pAlana karavAnA upadeza devAnI icchAthI ziSTajanAnA mAne anusarI, prathama iSTa devanA namaskArAdikane pratipAdana karavA mATe pahelI gAthA kahe che.-- namiUNa sayalaguNarayaNakulaharaM vimala kevalaM vIraM / dhammarayatthiyANaM, jaNANa viyaremi uvaesaM // 1 // mUlA--samagra guNaratnonA kuLagRha samAna ane naLa kevaLajJAnavALA zrI mahAvIrasvAmIne namaskAra karI, dharUpI ratnanA arthI janeAne huM upadeza ApuM chuM. TIkA--A gAthAmAM pahelI ardhI gAthAe karIne iSTadevanA namaskAra dvArA bhAre vizrvanI zAMti karavA mATe maMgaLa kaheluM che, ane bIjI ardhI gAthAe karIne A graMthanuM abhidheya ( vAsthyavaktavya ) kahyuM che, tathA saMbaMdha ane prayAjana te! sAmarthyathI ja AvI zake che. A graMthanA saMbaMdha upAya upeya athavA sAdhya sAdhana nAme che. temAM A prakaraNa ( graMtha ) upAya athavA sAdhana kahevAya che, ane A prakaraNanA arthanuM je jJAna thAya te sAdhya athavA upeya kahevAya che. tathA A graMthanuM prayAjana e prakAranu che. eka kartAnu ane khIjuM zreAtAnuM. A bannenA ana Mtara prayAjana ane parapara prayAjana evA e be prakAra che. temAM A graMtha bhaNavAthI prANIone je kAMi upakAra thAya te kartAnu' anaMtara prayAjana che, ane treAtAne A prakaraNanA arthanuM jJAna thAya te zvetAnuM ana tara prayeAjana che, temaja
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmanuM svarUpa. ( 3) paraMparAe karIne mokSanI prApti thAya e A bannenuM paraMpara prayojana che. - have gAthAnI vyAkhyA kare che. temAM vyAkhyA karavAno vidhi A pramANe kahyo che. -"saMhitA 1, pada 2, padArtha 3, padavigraha 4, cAlanA ( prazna / 5, ane pratyavasthAna (uttara) 6, A cha prakAre graMthanI vyAkhyA karavI joIe." temAM khalanA rahita vigere guNavALA sUtrano je uccAra karavo te saMhitA kahevAya che. te ahIM spaSTa rIte ja kahevAmAM AvI che. 1. pada eTale sUtramAM jeTalAM pado ( zabdo ) hoya te chuTA pADIne batAvavA te. tethI te pado saMskRta bhASAmAM A rIte jUdA paDe che jayA junag4huM vimAruM vIrapatrArthina karanAnakUvatatifma 23rAM A pade thayAM. 2. have padArtha eTale padanA artho A rIte che.-nAlyA eTale namaskAra karIne, samagra guNarUpI ratnonA kuLagaha (nivAsa sthAna) rUpa vIra bhagavAnane, ahIM guNa eTale vastunA dharma, te je ke zubha ane azubha banne prakAranA kahevAya che, te paNa ahIM zubha ja jANavA. kAraNa ke azubha guNenuM ratnapaNuM kahI zakAtuM nathI. te viSe kahyuM che ke-"dareka jAtimAM je je uttama hoya te ratna kahevAya che. ema vivAda rahitapaNe uttama vidvAne kahe che." vimala eTale jJAnAvaraNIya karmanA eka paramANunA paNa saMbaMdha rahita kevaLa eTale saMpUrNa jJAna jene che te. tathA karmanuM vidAraNa (nAza) karavAthI, tapavaDe virAjamAna (zetA) hovAthI ane uttama vIryavaDe yukta hovAthI jagatamAM je vIra evA nAme prasiddha che tene, vIra zabdanA artha mATe kahyuM che ke -"kamane vidAre che, tapavaDe virAje che ane tapanA vIya vaDe yukta che, tethI vIra evA nAme prasiddha che. " tathA "durgatimAM paDatA prANIone je dhAraNa karI rAkhe te dharma kahevAya che. te viSe kahyuM che ke -"je sArI rIte ( vidhi pramANe ) AcaraNa karavAthI durgatimAM paDatA prANIone dhArI rAkhe che, tethI te dharma kahevAya che.
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ (4) . dharmaratna prakaraNa te dharmaja samagra anarthone nAza karavAmAM hetubhUta hovAthI tathA kalyANanA samUhane karanAra hovAthI ratnarUpa che. te dharmaratnanI jeo prArthanA kare teo dharmaratnanA athIo kahevAya che. AvA dharma tnanA athI jana-lokene huM AvuM chuM. zuM ApuM chuM ? ke je upadeza karAya te upadeza kahevAya che. eTale hitanI pravRttine heturUpa vacanane vistAra, tene huM karuM chuM. vartamAna tIrthanA svAmI zrI mahAvIra prabhune namaskAra karI dhamAMthI janene huM upadeza ApuM chuM. A padanI ghaTanA thaI. tene bhAvArtha A pramANe che-pUrvakALane (bhUtakALane) jaNAvanAra, uttara (pachInI) kriyAnuM AkarSaNa karanAra ane syAdvAdarUpI siMhanAdane saMvAda karanAra navA ( namIne ) e pade karIne ekAMta nitya vastune mAnanAra tathA ekAMta kSaNika vastune mAnanAra vAdIrUpI mRgalAonuM mukha baMdha karAya che. kAraNa ke ekAMta nitya athavA ekAMta kSaNika (anitya) kartA be kiyA karavAne samartha thaI zakatuM nathI. kemake kiyAno bheda hovAthI kartAne paNa bheda hoya che. tethI karIne bIjI kriyA karatI vakhate kartAnA anityapaNAne ane abhAvapaNane prasaMga AvavAthI banne matane parAbhava thAya che. (eTale ke je AtmA ekAMta nitya hoya te ekIvakhate sarva kiyAo thaI javI joIe, nahIM te te bIjI kriyA karatI vakhate anitya thaze. ane je AtmA ekAMta kSaNika hoya te pahelA kSaNanI kriyA karanAra AtmAne nAza thaye, te bIjI kriyA zI rIte karI zake ?) " puranagE-"samagra guNaratnonA kulagraharUpa' A pade karIne samasta sura, asura ane manuSyanA nAyakone viSe paNa bhagavAnanuM pradhAnapaNuM-mukhyapaNuM kahyuM. ( arthAt te sarvethI prabhu zreSTha che.) kemake te surAdikamAM kaIne kaIka paNa guNa nahIM hovAthI sakala zabdanI pravRtti lAgu paDatI nathI. tathA " jinavaruM ? -"nirmaLa kevaLa jJAnavALA" A pade karIne bhagavAna jJAnanA atizayathI yukta che ane satya arthane kahenAra che ema kahyuM. kemake te
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ kartAne upadeza ApavAnu prayeAjana. ( 5 ) kevaLajJAna vinA sUkSma, bAdara, mUrta, amU, vigere padArtho kahI zakAya nahIM. tathA ' dharmaratnAthiya'--dharma rUpI ratnanA arthIene ' A pade karIne zravaNa karavAnA adhikArIe (ceAtAe ) nuM mukhya liMga ( cinha ) arthipaNu ja che ( eTale ke zrotAoe prathama teA dha ratnanA a thavu joie. ) ema kahyuM. tene mATe vRddhoe kahyuM che ke--" temAM ( upadeza sAMbhaLavAmAM ) je sUtramAM kahelA deSavALA na heAya, te adhikArI arthI ane samartha kahevAya che. tathA je vinayavALA, gurUpAse prApta thayelA ane dharmane pUchanAra hoya te arthI kahevAya che. . ( ' manAnAM ( naneT: ) mANasAne ' ' e mahuvacanavALu padma kahevAthI A pramANe jaNAvyuM che ke--eka rAjArdika mATA purUSane AzrIne ja upadeza devA pravata vuM nahIM, paraMtu sAmAnya karIne sarva prANIone sAdhAraNapaNe jinAgamane anusAre upadeza karavA. tene mATe kahyu` che ke--" je pramANe pUrNa ( rAjAdika )ne upadeza devA teja pramANe tuccha ( garIma ) ne paNa devA, ane je pramANe tucchane devA teja pramANe pUrNa ne paNa devA. ' citarAmi raheza huM upadeza ApuM chuM." Ama kahevAnA abhiprAya e che je--hu buddhinA garvathI ke bIjAnA parAbhava karavAnI icchAthI ke kAMi paNa ( dhanAdika) upArjana karavAnA hetuthI upadezamAM pravartatA nathI ( upadeza detA nathI ). paraMtu zI rIte A prANIe saddharma mArgane pAmIne sArdi ane ta mAkSasukha meLave ? e pramANe khIjAe upara anugraha karavAnI buddhithI upadeza ApuM chu, temaja peAtAnA AtmAnA upakArane mATe paNa ApuM chu, te viSe pUnA AcAryoe kahyuM che ke " je zuddha mArganA upadeza karIne prANIonA upara anugraha kare che, teNe potAnA AtmA upara paNa moTA anugraha karyo ema 5 vaLI jANavuM. khIjuM paNa kahyu` che ke-- hitApadezanuM zravaNa karavAthI sarva zreAtA pratyeAjanavALA.
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma ratna prakaraNa. ene ekAMtapaNe dharma prApta thAya ja che, e kAMI cekasa niyama nathI. paraMtu anugrahanI buddhithI upadeza karanAra vakatAne to ekAMtapaNe dharma thAya che ja." A pramANe bhAvArtha sahita padane artha kahyo. 3. cothe padano vigraha te to samAsAdika padene viSe dekhADI dIdhe ja che, tethI jude dekhADatA nathI. 4. have cAlanA, te A pramANe--kaI zaMkA kare ke - mULa gAthAmAM " gunAnagR6 e pada kahyuM che mATe vimalaruM' A pada kahevAnI koI paNa jarUra nathI. kAraNa ke kevaLajJAna paNa guNa hovAthI samagraguNamAM tene samAveza thaI jAya che. kemake samagra zabda sarva guNeno saMgraha kare che. 5. A prazna upara pratyavasthAna ( uttara) Ape che.save guNemAM kevaLajJAnarUpa guNanuM pradhAnapaNuM jaNAvavA mATe tenuM juduM grahaNa karyuM che. kemake A kevaLajJAna rUpI guNa hovAthI avazya mokSanI prApti thAya che. mATe sarva guNAmAM A guNa pradhAna che, tethI tene jude pADIne kahyo che. A nyAya lekamAM paNa jovAmAM aAve che. jemake "sarve brAhmaNo AvyA che, ane viziSTa paNa AvyA che." (ahIM vaziSTha pote brAhmaNa hovAthI sarva brAhmaNomAM ja teno samAveza thaI zake che, te paNa vaziSTha sarvamAM mukhya hovAthI tenuM nAma daIne juduM kahyuM.) A pramANe pahelI gAthAno artha pUrNa thaye. huM upadeza ApuM chuM' ema je pratijJA karI, teneja kahevAnI IcchAthI graMthakAra prastAvanA kare che. - bhavajalahimmi apAre, dulahaM maNuyattaNaM pi jaMtUNaM / tattha vi aNatthaharaNaM, dulahaM saddhammavararayaNaM // 2 // mUlAI-apAra bhavasAgaramAM bhramaNa karatA prANIone prathama manuSyapaNuM pAmavuM e paNa dulabha che. temAM paNa anAthane dUra karanAra saddharUpI zreSTha ratna pAmavuM e to ati durlabha che. 2. TakAtha-jene viSe prANIo, nArakI, tIryaca, manuSya ane
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhama ratnasamAna zA mATe che ? ( 7 ) devarUpe utpanna thAya te "bhava' eTale saMsAra kahevAya che. te bhava ja janma, jarA ane maraNAdika rUpa jaLane dhAraNa karavAthI samudrarUpa che. te anAdi anaMta hovAthI "apAra" eTale cheDA rahita che, temAM 'yaMgamAAna' e pada adhyAhAra hovAthI bhramaNa karatA jaMtuone manuSatva paNa-manuSyapaNuM paNa durlabha che-maLavuM muzkela che. te pachI Aryadeza, uttama kuLa ane zarIranI ArogyatA vigere durlabha heya temAM zuM kahevuM ? e "mA"--paNa" zabdanuM tAtparya che. A durlabhatA viSe bhagavAna zrI vardhamAna svAmIe aSTApadathI AvelA muni zrI maitamane kahyuM che ke-"he gautama! kamane vipAka gADha hovAthI sarva prANione cirakALa sudhI paNa bhavamAM bhramaNa karatAM manuSyapaNuM pAmavuM ghaNuM durlabha che. tethI eka samaya mAtra paNa pramAda kara ucita nathI." AvuM (durlabha) manuSyapaNuM prApta thayA chatAM paNa anarthaati-je dAridraya ane tuccha upadra vigere kaSTo koI paNa prANathI prArthanA karAtA nathI eTale IcchAtA nathI, te kaSTo jenAthI haraNa karAya-nAza karAya te anarthaharaNa-anarthane dUra karanAra saddharma rUpI zreSTha ratna durlabha-duHkhe maLe tevuM che. sat eTale sAro; dharma eTale samati darzanAdirUpa, te ja vara eTale pradhAna, ratna samAna che, kAraNa ke te samagra kaSTane nAza karanAra che. kahyuM che ke manuSyabhava, karma bhUmi, Aryadeza, uccakuLa, dIrgha AyuSyanI prAti, dharma zravaNa karavAnI zraddhA, kathaka (sadgurUne yega) ane dharmanuM zravaNa karavuM, ATalI sAmagrI maLyA chatAM paNa bedhi (samakita) nI prApti dula bha che. 2. uparanA arthane ja daSTAMta sahita vadhAre spaSTa kare che- jaha ciMtAmaNirayaNaM, sulahaM na hu hoi tucchavihavANaM / guNavibhavavajiyANaM, jiyANa taha dhammarayaNaM pi // 3 // mUlArtha-jema alpa dhanavALAne ciMtAmaNi ratna sulabha
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 8 ) dharmaratna prakaraNa na hoya. tema guNarUpI dhanavaDe rahita chane dharmarUpI ratna paNa sulabha nathI. TIkAtha-"rA" zabda daSTAMtane mATe che. eTale je prakAre prasiddha evuM ciMtAmaNi ratna sulabha-sukhe pAmI zakAya tevuM naiSa-nathI ja. kone ? tuccha vibhavavALAne-alapa dhanavALAne sulabha nathI; kAraNa ke te ratnanA mUlya eTale pitAne vaibhava nathI, te ja prakAre AgaLa kahevAze tevA guNenuM je vizeSe karIne hovuM te sukhajima kahevAya che athavA guNorUpI je vibhava-vibhUti te guNajika kahevAya che, teNe karIne vajita-rahita evA, vithA ahIM prAkRta zailIthI ni dIrghane sthAne hasva thaye che. kathAnAM eTale paMceMdriya jIne dharmaratna sulabha nathI. jIva zabdanA artha mATe kahyuM che ke -"dvIMdriya trIdriya ane caturiMdriye prANa kahevAya che, vanaspatio bhUta kahevAya che, paMcendriya jIva kahevAya che, ane bIjA satva kahelA che." gAthAne cheDe ma izabda kahela che, tene ahIM saMbaMdha karavAthI tene bhAvArtha A pramANe jANu-vikaleMdriyAne te dharmaprApti che ja nahIM ane paMcaeNkriya che tenI yogyatAnA heturUpa guNenI sAmagrI rahita hoya to temane paNa dharmarUpI ratna sulabha nathI. evo saMbaMdha karo. 3. keTalA guNavALo jIva te dharmanI prAptine vegya hoya? evA praznanI zaMkA karIne kahe che - igavIsaguNasameo, jogo eyassa jiNamae bhaNio / taduvajaNammi paDhamaM, tA jaiyavvaM jo bhaNiyaM // 4 // mUlAtha-ekavIza guNavALe jIva A dharmaratnane yogya che. ema jinamatane viSe kaheluM che. tethI tene upArjana karavAmAM 1 puNyarUpI vaibhava samajavo. 2 nu pAThAntara.
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekavIza guNavarNana. ( 9 ) ja prathama yatna karI joIe. kAraNake te viSe (pUrvAcAryoe ) kahyuM che. TIkAtha-AgaLa kahevAmAM Avaze evA ekavIza guNAe karIne yukta, bIjI vAcanAmAM sameta ne badale samRddha che, eTale saMpUrNa athavA bi: eTale dedIpyamAna evo jIva -ucita. zene? patarA A prastAva karelA dharmaratnane. jinama-arihaMtanA zAsanamAM agiraH kahe che, keNe tamitte: "jinamatane jANanArAoe " A pada adhyAhArathI jANavuM tethI karIne zuM karavuM? te mATe kahe che ke-kUvAmi -te guNene upArjana karavA mATe prathama pahelAM, tamAra- te hetuthI, atitaLe udyama karavo joIe. ahIM bhAvArtha e che je-jema prAsAda banAvavAnA athae hADakAM vigere zalya dUra karI pITha (pA) bAMdhavA vigerenA kAryamAM Adara karavo joIe. kemake tema karyA vinA suMdara-draDha prAsAda banI zake nahIM tema dharmanA athAe A guNe sArI rIte upArjana karavA joIe. kAraNake viziSTa prakAranA dharmanI prApti te guNeneja Adhina che. utta: jethI karIne maford kahyuM che. pUrvArA pUrvanA AcAryoe A padano adhyAhAra jANavo. 4 pUrvAcAryoe je kahyuM che, teja kahe che-- dhammarayaNassa jogo, aqhuddo savaivaM payaisomo / logappio akUro, bhIrU asa~Dho sudakkhinno // 5 // lajAluo dayAlu, majjhattho- somadihi" gunnrogii| sakaha supakkharjutto suMdIhadarisI visesanna // 6 // buDANugo"viNIno kayannubho parahiyaMtthakArI ya / taha ceva leddhalakkho , igavIsaguNehiM saMpanno // 7 //
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ (10) dharmaratna prakaraNa. mUlAI-A ekavIza guNee karIne je yukta hoya te dharmaratnane yogya che. te guNe A pramANe-akSaka , rUpavAne 2, prakRti vaDe sabhya 3, lokapriya 4, akura pa, bhIrU 6, azaTha 7, dAkSiNyatAvALA 8 lajjALuM , dayALu 10, madhya ane saumya daSTivALo 11, guNano rAgI 12, sArI kathA karavAvALe 13, sArA ( kuTuMbanA ) pakSavALo 14, dIrdhadaSTivALo 15, vizeSa jANanAra 16. vRddhane anusaranAra 17, vinayavALe 18, kRtajJa 10, paranA hitane karanAra 20 ane lakSyane pAmele-cAra 21. TIkAtha-pUrvasUrinI karelI A traNa gAthAne arthe A pramANe che-dharmone maLe je ratna je che te dharmaratna eTalejinezvare. kahelo dezavirati ane sarvavirati rUpa sadAcAra, tene yogya eTale ucita, mavati thAya che. A padane adhyAhAra jANa, pAjaMtimig inttara-ekavIza guNAe karIne yukta e chellA padanI sAthe saMbaMdha karo. teja guNene kahevA mATe guNa ane guNIne kathaMcita abheda chee nyAyane batAvavA mATe guNane dekhADavApUrvaka guNone kahe che. akSudra, A padane artha AgaLa kaheze 1, tathA rUpavAna prazasta rUpavALo ahIM vat pratyayane artha prazaMsArUpa thAya che, kevaLa rUpa mAtra ja kahevuM hoya to ina pratyaya jovAmAM Ave che, jemake "gis: gphUTyA:" " promic - "pudgale rUpavALA kahyA che. 2, tathA prakRtivaDe-svabhAvavaDe sAmya-prazAMta cittavALo hovAthI suMdara svabhAvavALo 3, sadAcAranuM AcaraNa karavAthI lokone priya 4, 5ranA deSa jevA e vigere krUra svabhAva nahIM hovAthI akrUra 5, trAsa pAmavAno svabhAva hovAthI A leka ane paralokanA kaSTathI bhaya pAmanAra 6, sAcI kriyA vidhipUrvaka karavAthI azaTha-zaThatA rahita 7, keInI prArthanAne satkAra karavAthI dAkSiNyatAvALe 8, pApa karavAmAM zaMkita hovAthI lajajALu 9 cittamAM dayA hovAthI dayALu 10, komariddi e AkhuM ekaja pada jANavuM. prAkRta hovAthI, mALio ahIM vibhaktino lepa thayo nathI. tethI karIne madhyastha
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekavIza guNavarNana. (11) eTale rAgadveSa rahita ane sAmya eTale krUratA rahita jenI daSTi hoya te madhyastha sAmya daSTivALa kahevAya che, kemake te yathArtha vastu tatvane jenAra hoya che 11, laghukamIne lIdhe guNene viSe bahumAnavALe hevAthI guNane rAgI 12, satkartha eTale sadAcAranuM AcaraNa karanAra hovAthI duSTa AcaravuM, sAMbhaLavuM ke kahevuM, tene viSe rUcIvALo nahIM te 13, surakSayukta sArA parivAravALe arthAt dharmamAM vire dha na kare tevA baMdhu ane parivAravALe 14, sudIrghadaza-buddhimAna hovAthI vicAra karIne jenuM pariNAma suMdara hoya evA kAryane karanAra 15, vizeSajJa-sat ane asat vastune jANanAra, paraMtu rAgadveSavaDe mUDha thavAthI athavA keIe prathamathI bharamAvelo hovAthI aMgIkAra karelA kadAgrahamAM ja manane tallIna karanAra na hoya 16, vRddhAnu.--jenI buddhi pariNAma pAmelI hAya-paripakava thayelI hoya tevA purUSanA vicArane anusaranAra 17, vinIta--gurUjananI bhakti karanAra 18, kRtajJa-keIe A leka athavA paraleka saMbaMdhI thaDe paNa upakAra karyo hoya tene jANanAra, paNa bhUlI na janAra 19, parahitAryakArI pratyupakAranI AzA rAkhyA vinA bIjAnA hitakAraka kAryo sAdhI devAnA svabhAvavALe. ahIM koI zaMkA kare ke -- dAkSiNyatAnA guNamAM ane A guNamAM taphAvata zo che? teno javAba e che je-dAkSiNya guNavALo purUSa anyanI prArthanA vaDeja paropa. kAra kare che, ane A to svabhAvathI ja pitAnI meLe paranuM hita karavAmAM prItivALo hoya che. 20, tada ra ahIM taer zabda prakAra arthavALo che, za zabdano artha samuccaya-samUha che, ane paga no artha avadhAraNa-nizcayavALe che, tethI karIne tene artha A rIte kare. jema A vIza guNa che te ja prakAre vaLI labdhalakSya guNavALa paNa dharmane adhikArI che. e pramANe padanI yejanA karavI. te padane artha A pramANe-jeNe lakSya karavA lAyaka ( oLakhavA lAyaka) dharmakriyAne vyavahAra prApta karyo che te labdhalakSya kahevAya
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 12 ) dharmaratna prakaraNa. che arthAt Ava! guNavALA purUSane sukhe karIne zIkhavI zakAya che-dharmopadeza ApI zakAya che 21. A ekavIza guNuAe karIne yukta purUSa dharma ratnane ceAgya che, ema pUrve kahyuM ja che. A pramANe traNa dvAragAthAnA zabdArtha thayA. 5-6-7 A traNa gAthAnA bhAvArtha prakaraNakAra poteja kahe che. khudda ti gaMbhIro, utANamaI na sAhae dhammaM / saparovavAratatto, avuddo te haiM noma / da || mUlA--kSudra eTale gaMbhIratA rahita, te buddhinI nipuNatA rahita hoya tethI dharma sAdhI zakatA nathI, tethI karIne akSudra eTale svaparanA upakAra karavAmAM zaktimAna je hAya te ahIM cAgya che. TIkA--ahIM jo ke kSudra zabdanA ghaNA artha che, te A pramANe-kSudra eTale tuccha, kSudra, eTale krUra, kSudra eTale daridra, kSudra eTale laghu ( nAnA ) vigere tA paNu A ThekANe kSudranA artha tuccha laine agaMbhIra levAnA che. te vaLI uttAnamati-anipuNa buddhivALA hAvAthI dharmane sAdhI zakatA nathI ArAdhI zakatA nathI. kemake dharmane sUkSmabuddhivALA ja sAdhI zake che. te viSe kahyu che ke-" dharmanA arthI manuSye e niraMtara sUkSma buddhithI dharma jANavA joie. anyathAnahIM ta| dharmanI buddhithIja te dharma nA vinAza prApta thAya che. jema kAie mAMdA sAdhune huM auSadha ApIza evA abhigraha lIdhA. pachI koi mAMdo sAdhu nahI maLavAthI te chevaTa zAka karavA lAgyA ke" ahA ! meM ghaNA uttama abhigraDu grahaNa karyA, paraMtu kAi ThekANe kAi mAMdA thayA nahI, mATe huM adhanya chu, mArUM vAMchita siddha na thayuM. e mahA kaSTanI vAta che. A pramANe sAdhuonuM mAMdagIpaNuM icchIne je abhigraha-niyama levA, te tattvathI doSa che, ema mahAtmAoe jANavu. ,, A kSudrathI je viparIta hAya eTale peAtAnA ane paranA upakAra karavAmAM zakta-samartha hAya te akSudra eTale
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama guNa akSakapaNuM upara nArada ane parvatakanI kathA. (13) sUma daSTivALa-sArI rIte vicAra karIne kArya karanAre kahevAya che. te ja A dharmane grahaNa karavA mAMgya-adhikArI che. A upara nArada ane pavatakanuM daSTAMta che. - - nArada ane parvatakanI kathA. cedI nAmanA dezanA alaMkArarUpa zukitamatI nAmanI nagarImAM svabhAve karIne ja pApathI bhaya pAmanAra, saraLa ane nirmaLa hRdayavALa tathA veda ane vedAMtanA tattvane jANanAra kSIrakadaMbaka nAme brAhmaNa raheto hato. tenI pAse potAno parvataka nAmano putra, anya sthAnathI Avela nArada nAmano dharmaputra ane vasu nAmane rAjAne putra; e traNa maTI (sUkSma) buddhivALA tathA bIjA paNa tathA prakA ranA brAhmaNadikanA putro bhaNatA hatA. ekadA tene ghera gocarIe nIkaLelA be sAdhue AvyA. tyAM te traNa vidyAthIone joI ati zAyI jJAnavALA eka sAdhue bIjA sAdhune kahyuM ke "A traNa chAtrAmAMthI be naraka gatine pAmaze, ane eka svarge jaze. " A temanuM vacana bhIMtanI ethe rahelA kSIrakadaMbake sAMbhaLI vicAryuM ke A mahA bhAgyavAna munio vItarAganA mArgane anusaranArA hovAthI anyathA-asatya bolatA nathI. temAM rAjaputra narake jAya, te te saMbhave che, paraMtu bIjA bemAMthI keNa adharmane karanAra saMbhave che? te A bannenI huM parIkSA karUM. tyArapachI jema haze tema karIza. kAraNa ke smRtiomAM kahyuM che ke-"bhAryA pApa kare, to te tenA patine lAge che, ziSyanuM pApa gurUne lAge che, dezanI prajAe kareluM pApa tenA rAjAne lAge che ane rAjAnuM pApa tenA purohitane lAge che." A pramANe vicArIne teNe kRSNa caturdazInI rAtrie lAkhane eka kRtrima baka banAvI nAradane Ape, ane tene kahyuM ke -"he vatsa, A bakare meM maM karIne cetanA rahita karyo che, te paNa jyAM keI dekhe nahIM tyAM jaIne Ane haNa lAva. bIjA keIne
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 14 ) dhama ratna prakaraNa. kahevuM paNa nahi, kAraNa ke ene evAja vidhi che. " e sAMbhaLI C ' > 6 : gurUnI AjJA alay che. ' ema jANI te makarA lai eka zUnya (nirjana ) zerImAM gayA. * ahIM kAi jue che ke nahIM ?' ema nipuNatAthI te jovA lAgyA, te upara AkAzamAM tArAmaDaLa joyu. tethI ' are ! ahIM tA mane dekhe che. ' ema jANI sabhrAMta thai kAI yakSanA derAmAM peThe. * ahI paNa yakSa dekhe che. .' ema dhArI kAi zUnya gharamAM gayA tyAM paNa '" pAMca lokapALa ane divyajJAnIe jue che. ee kAi paNa ThekANe jotA na heAya evuM teA kAipaNa sthAna nathI. tethI kharekhara A haNavA yeAgya nathI, evA ja gurUnA Adeza che. kAraNa ke gurU mahA dayALu che. Avu kArya kareja nahIM. " A pramANe vicArI manamAM nizcaya karI te harSita mukhe gurUnI pAse gayA, ane teNe tene potAnI vArtA nivedana karI, te sAMbhaLI upAdhyAye vicAryuM ke A tA sukSma buddhivALA ja che, tethI te durgatimAM jaze nahIM. te zu` mArA ja putra durgatimAM jaze ? athavA tenI paNa parIkSA karUM. ' ema nizcaya karI teja vidhi pramANe patakane mAkanyeA. te zUnya zerImAM gayA. * ahIM kAi jotu nathI ' ema jANI te bakarAne haNIne te ghera AvyA. mAtA pAse hAtha paga dhovA pANI mAgyuM, tyAre upAdhyAye kahyuM * are! zuM che ? ' teNe javAba ApyA--" temAMthI ghaNA rUdhiranA pravAha nIkaLyo, tethI mArU zarIra kharaDAyuM che. " upAdhyAye pUchyu'- kayAM te ene haNyA ? ane kAie tane kema na dIThA ? ' teNe kahyuM-" zerI zUnya hatI, aMdhakAra paNa ghaNA hatA, ane leAkanA saMcAra paNa nahotA; tethI mane keAie dIThA nathI. '' te sAMbhaLI upAdhyAye kahyuM-" upara AkAzamAM rahelA nakSatrAe, pAMca leAkapALAe, dvivya jJAnIoe ane tArI pAMca diyAe zu' tane joyA nathI ? " te elyeA ame te kAM eTalu badhu nathI jANatA. te mane zA mATe phogaTa meAkA ? '' te sAMbhaLI upAdhyAye vicAyuM ke--< ahA ! A ni ya che. pApakarma karatAM zaMkA pAmatA nathI. tethI ' '
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama guNa azudrapaNuM upara nArada ane parvatakano kathA. (15) te nice narakagAmI thaze. paraMtu huM zI rIte A pApanA lepathI mUkAIza?" A pramANe ciMtA karatA teNe jema tema mahAkaNathI rAtri nirgamana karI. pachI prAta:kALe teja munionI zodha karato te udyAnamAM gaye. tyAM te munione joI temane namaskAra karI teNe pUchyuM ke-"he bhagavAna! gharanA kuTuMbamAMthI kaI paNa mANasa je anyAyamAM pravate te gharane svAmI te karmathI baMdhAya ke nahIM?" sAdhue kahyuM-"je kaI agnithI saLagAvela tRNane pULe hAthamAM rAkhe to te dAjhe ke nahIM?" brAhmaNe kahyuM-"hA, dAjhe. tyAre munie kahyuM-"te teja rIte gharane svAmI paNa baMdhAya." te sAMbhaLI brAhmaNe kahyuM- he bhagavAna! te baMdhanathI zI rIte mukata thAya?" sAdhue kahyuM -"jema saLagatA pULAne tyAga karanAra purUSa dAjhatuM nathI, tema pApI manuSyane tyAga karanAra gRhasvAmI paNa mUkAya che. A pramANe sAMbhaLIne vairAgya pAmelA kSIrakadaMbake te ja muninI pAse pravajyA grahaNa karI, ane te sadgatine sAdhaka thaye. - tyArapachI lekhazALA bhAMgI paDI, tethI nArada pitAne sthAne gaye. parvatake upAdhyAyanuM sthAna grahaNa karyuM. vasu paNa rAjyane pAmyA. te nyAyathI rAjyanuM pAlana karavAthI prasiddhine pAmyA. paraMtu zikAra karavAmAM laMpaTa hovAthI te haMmezAM hiMsA karavA lAgyA. ekadA te vanamAM zikAra karavA gaye, tyAM atyaMta vizvAsa pAmeluM mugatuM TeLuM jemAM teNe ekalAe padasaMcAra na thAya te rIte guptapaNe bANa mUkayuM. paraMtu te bANa vacce ja keAI ThekANe aphaLAIne cUrecUrA thaI gayuM. te joI Azcarya pAmI nipuNatAthI jotAM teNe hastane sparza karavAthI AkAzanA jevI nirmaLa saphaTika maNinI zilA jANI. pachI rAjAe te zilA gupta rIte rAtre ghera ANa sabhAmAM sthApana karI, ane tenA para siMhAsana mUkayuM. te joI lake kahevA lAgyA ke -"satyavAdIpaNAthI rAjAnuM siMhAsana AkAzamAM raheluM che." AvI vAta sAMbhaLIne nArada katakathI tyAM AvyuM. tene parvatake,
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 16 ) dharmaratna prakaraNa. tenI mAtAe ane rAjAe ghaNA satkAra karyAM te paNa snehanA vazathI tyAMja sukhe rahyo. " cr 6 ekadA pa take chAtrAnI pAse' ajJeyachyam ' A vedanA vAkayatuM vyAkhyAna karyuM. temAM te eklyA ke-- anee eTale makarAvI ( khakarA mArIne ) ithar eTale yajJanI kriyA karavI. ' te sAMbhaLI nArade kahyuM ke he bhAi ! enA artha evA nathI. kAraNa ke dharmane mATe je yajJa kriyA karAya che te bakarA mArIne karavI yAgya nathI." tyAre pataka khelyA ke-" tyAre tuM kahe. enA artha kevA karavA ? " nArada ekScA--" ApaNA gurUe anna zabdanA artha sAta varSanI jUnI trIhi kahyo che, kemake te vAvavAthI pharI ugatI nathI, mATe tenuM nAma ajJa ( eTale utpanna na thAya te kahevAya che. te gurUnu vacana ja ApaNane pramANa che. '" te sAMbhaLI parvatakanI buddhi mada hAvAthI tene te artha yAda AvyA nahIM, ane chAtrAnI madhye mArI laghutA thaze ' ema dhArI meATA abhimAnathI te khelyA ke-" are ! zuM tu mArAthI paNa vadhAre paMDita che ? gurUe tane ja tattvArtha kahyo che ? ApaNA emAM je A mAmatamAM asatyavAdI ThaMre, tenA daMDamAM jihvAna cheda karavA, ane AnA nirNaya karavAmAM satyavAdI vasurAjA ja ApaNane pramANa che. '' te sAMbhaLI nArade kahyuM-- bhale, ema hA.' AvRttAMta tenI mAtAe jANyA, tyAre teNe parva takane kahyu ke-' he putra ! snehanA vazathI A nArada ahIM tArI pAse AvyeA che, tenI sAthe kalaha karavA ceAgya nathI. '" tyAre te eklyA-" he mAtA ! huM kalaha karatA nathI. paraMtu chAtrAnA samUhamAM A nArada mAre| artha khATA pADe che. ' mAe pUchyuM--< zI rIte ? ' tyAre patake sarva vRttAMta kahyo. te sAMbhaLI mAtAe kahyuM --" he vatsa ! mArI samakSa tArA pitAe paNa evAja artha kahyo hatA. temAM nAradane zA doSa che ? " te sAMbhaLI pa taka elyA-- he mAtA ! jo emaja che, te mArI jihvA gai. kemake rAjA paNa satyavAdI che, tethI evAja atha kaheze." ,, d
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama guNa akSakapaNuM upara nArada ane parvatanI kathA. (17) tyAra pachI tenI mAtA putranA nehathI meha pAmI, tethI rAjAe pUrve ApeluM varadAna tenI pAse mAgavA gaI. rAjAe paNa ubhA thaI praNAma karI AvavAnuM prayojana pUchayuM. teNIe paNa ekAMtamAM kahyuM ke-"he putra! je tamane pUrve ApeluM varadAna yAda hoya to te huM Aje mAgavA AvI chuM." rAjAe kahyuM-"he mAtA! mane barAbara yAda che. te traNathI mane mukta kare. tamane je rUce te mAge." tyAre teNIe sarva vRttAMta jaNAvI kahyuM ke-"sarvathA prakAre tamArA bhAInI jillAnuM rakSaNa karo." rAjAe kahyuM-"bahu sArU huM tema karIza." te sAMbhaLI te potAne ghera gaI. teNee parvatakane dhIraja ApI. pachI bIje divase parvataka ane nArada harSa sahita cAre varNanA mukhya purUSothI bharAyelI rAjasabhAmAM gayA. tyAM teoe sarva vRttAMta rAjAne kahI saMbhaLAvI nyAya mAgyuM. tyAre pradhAna (mukhya) janetAe rAjAne kahyuM ke -"he deva! tame chaThThA lokapALa che. tamArA satyavAdI paNunA guNathI tame AkAzamAM rahe che. A bannenA tame gurUbhAI che. tethIja joDe pedA thanAra agninI peThe tame e bane upara sarakhA cittavALA che ane tethI tame te padanI vyAkhyA yathArtha kaho. kahyuM che ke-"satyavAdI purUSa agninuM staMbhana karI zake che." rAkSasa, siMha, sapa, bhUta, preta ane baLavAna zatrue karelA bhayane nAza karI zake che, sarva lekane mAnya thAya che, paralokamAM sArI gatine pAme che, tathA saubhAgyavALe thAya che. satyavAdI zuM zuM . kalyANane nathI pAmato? sarva kalyANane pAme che. mATe he svAmI! satya bolaje." A pramANe kahyA chatAM rAjAe bhavitavyatAnA vazathI kahyuM ke -"je A upAdhyAyane putra kahe che. te ja satya che." A pramANe kahetAMja bhuvana devatAe kepathI sphaTika zilA ane siMhAsanane cUra karI rAjAne pRthvI para nAMkhI dIdhe, te marIne narake gaye
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ (18) ' dharmarana prakaraNa leke te joI bolyA ke -"aho ! A parvatake rAjA pAse beTI sAkSI pUrAvI." ema kahI tene tiraskAra karI tene nagarI bahAra kADhI mUko. ane nArada satyavAdI che ema kahI tene satkAra karyo. pachI nArada pitAne sthAne gayA. bAkInI kathA bIjA graMthathI jANI levI. A kathAne upanaya (tAtparya ) e che je--nArade sUkSma buddhine lIdhe bakarAne ha nahIM, ane parvatake zudra buddhine lIdhe tene ho tethI nArada pitAne ane para upakArI thaye, tathA parvataka svaparane anarthakAraka thaye. Iti. have bIjA guNamAM prazasta rUpavALA ema je kahyuM, tenuM svarUpa ane phaLa batAve che. saMpubaMgovaMgo, paMciMdiyasuMdaro susaMghayaNo / hoi pabhAvaNaheU, khamoya taha rUvavaM dhamme / / 1 / mUlA-saMpUrNa aMgopAMgavALo, pAMca indriyo vaDe suMdara ane sArA saMghayaNavALA je hoya te rUpavAna kahevAya che. te purUSa dharmane dIpAvI zake che, tathA dharma pALavAmAM samartha hoya che. TIkA-jenA mastaka vigere aMge tathA aMguli vigere upAMge saMpUrNa hoya eTale nyanatA rahita hoya te saMpUrNa aMgopAMgavALe kahevAya che. kahyuM che ke-"mastaka, chAtI, udara (peTa), pITha, be hAtha ane be sAthaLa e ATha aMge kahevAya che, AMgaLI vigere upAMga kahevAya che, ane bAkInA aMge pAMga kahevAya che. arthAta vikaLa aMgavALo na hoya e tAtparya che. tathA riphulhAprAkRta hevAthI (samAsamAM) vizeSaNa () ne pAchaLa mUkayuM
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ . bIja guNa prazasta rUpanuM varNana. (19) che. pAMce Idriye jenI suMdara hoya te, arthAt kANe, khare, bahere ane mUMge vigere doSavALa na hoya. tathA gupaca--jene sAruM saMghayaNa-zarIranuM sAmarthya hoya te turaMdanA kahevAya che. arthAta paheluM ja saMghayaNa hovuM joIe e kAMI niyama nathI. kAraNa ke bIjAM saMghayaNamAM paNa dharmanI prApti hoya che, kahyuM che ke -"rAva saMsthAnamAM dharmanI prApti hoya che, te ja pramANe sarva saMghayaNemAM paNa dharma prApti rahelI che. te kuvaMdanA kahevAya che. bhAvArtha e che je- tapa ane cAritranI kriyA karI zakAya tevA sAmarthya sahita hovo joIe. AvA manuSyane dharmanI prApti thaI zake che. have tenuM phaLa kahe che-Avo purUSa vera (vajA) svAmInI jema manAtutIrthanI unnatinuM kAraNa mavati-thAya che. kahyuM che ke -"atizaya rUpavALA vASi jyAM jyAM vicaratA hatA, tyAM tyAM zrI jinadharma atyaMta unnatine pAmate hate. jeNe pUrva janmamAM sukRta karyuM hatuM evI gRhapatinI putrI vAsvAmI munIzvara uparanA rAge karIne seMkaDo duHkhano nAza karanArA cAritrane pAmI. AgamamAM paNa kahyuM che ke"dharma-puNyanA udayavaDe suMdara rUpa maLe che. tevA suMdara rUpa pAmelA paNa sAdhu dharmane Acare che. suMdararUpa pAmavuM e pUrve AcarelA vrata-niyamanuM ja pariNAma-phaLa che tethI tevA suMdara rUpanI ame prazaMsA karIe chIe." ahIM ke zaMkA kare ke-naMdiSaNa ane harikezibaLa vigere kurUpI hatA te paNa temane dharmanI prApti thayelI saMbhaLAya che, te je rUpavALA hoya te ja dharmane adhikArI thAya ema kema kahyuM? A zaMkAne uttara ApatAM gurU kahe che ke -tArI zaMkA sAcI che, paraMtu ahIM rUpa be prakAranuM che. eka sAmAnya rU5 ane bIjuM atizayavALuM rUpa. temAM sAmAnya eTale jenAM pAMga saMpUrNa hoya che. AvuM. sAmAnyarUpa naMdiSeNa vigerene hatuM ja, mATe temAM kAMI virodha nathI.
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 20 ) dharmaratna prakaraNa. vaLI A rUpavALApaNane je guNa kahyo che, te prAyika eTale bahelatAe jANe. kAraNake bIjA guNe hoya te kurUpapaNane ane bIjA kaI paNa guNarahitapaNane deSa nathI (arthAt bIjA badhA guNa hoya ane sAruM rUpa ke bIje kaI ekAda guNa na hoya te temAM kAMI deSa nathI). kemake -"vrguurfkarI papaf fwiser ne " (A guNemAM jene cothA bhAge ochA guNe hoya te madhyama ane adha guNe ochA hoya te adhama jANo) ema AgaLa (30mI gAthAmAM) kaheze. jo ke atizAyIrUpa te tIrthakarAdikane ja saMbhave che. paNa je rUpe karIne kaI paNa deza, kALa ke vayamAM rahele prANI A rUpavAna che." evI kene pratIti utpanna kare teja rUpa ahIM adhikArI che ema jANavuM. AvA rUpe karIne yukta dhArmika purUSa sadAcAramAM pravartana karavAthI bhavya prANIone dharmane viSe gerava (bhakti --zraddhA) utpanna karI dharmanI prabhAvanA kare che, tethI te "prabhAvanAne hetu thAya che' ema upara kahyuM che. tathA kSama-samartha. gAthAmAM ja zabda kahyo che te mavati kriyApadane kheMcavA ( lAvavA) mATe che, ane tathA zabda samuccaya arthavALo che. tethI tene artha A pramANe che-kevaLa prabhAvanAnuM kAraNa che eTaluM ja nahIM, paraMtu rUpavAna purUSa dharmane viSe-dharma pALavAmAM samartha paNa hoya che. A sArA saMghayaNanuM phaLa kahyuM. 9. ahIM caMdanA sAdhvInI kathA che-pAdika guNe karIne sarvajanene Azcarya pamADanArI caMdanA karmagraMthine bheda karI zrI mahAvIra svAmInI pravartinI sAdhvI thaI. A kathA prasiddha hovAthI lakhI nathI. - A - - 1 arthAta hoya te sAruM e prAyikano artha che.
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ (21), trIjA somya prakRti guNanuM varNana. have trIjo guNa kahe che. paIsomasahAvo, na pAvakamme pavattaI pAyaM / havA suvAi , paramanimitte hiM gi | 20 che. mUlAtha-je svabhAvathIja samaprakRtivALe hoya te prAye karIne pApa karmamAM pravartato nathI, tethI karIne ja te sukhe sevavA lAyaka thAya che, ane bIjAone paNa upazamanuM kAraNarUpa thAya che. TIkAtha-pratya-akRtrimapaNue karIne vyAja - bhayaMkara AkRti rahita athatu vizvAsa karI zakAya tevA rUpavALe, Akoza (gALe devI te) ane vadha kare e vigere athavA hiMsA ane corI vigere pApa karmamAM nathI ja pravartata-nathIja vyApAra karate, dhaNuM karIne eTale anivahAdika kAraNa vinA, tethI karIne ja kuhAnAyaka -kaleza vinAja ArAdhanA karI zakAya tevo ane prAmanimitta-upazamanuM kAraNa, kone ? gajevi-je kahI na zakAya tevA bIjAone. 10. ahIM aMgaRSinuM udAharaNa che. caMpA purImAM kezikArya nAmanA upAdhyAyane aMgaSi ane phakaka nAmanA be ziSya hatA. temAM pahelo aMgaSi sAmya mUrtivALe, priyavAdI, nyAyamArge cAlanAra ane vinayavALe hate. te kene chetarato nahIM. temAM paNa upAdhyAyane to vizeSa karIne bilakula chetarate nahote. ane bIje rUdraka tenAthI viparIta svabhAvavALo hate. upAdhyAya aMga chAtranI prazaMsA karatuM hatuM, tene te sahana karate 1 nirvAha na thaI zake e vigere.
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmaratna prakaraNa. nahote, ane tethI te manamAM saMtApa pAmI tenA chidra zodhavAmAM tatpara rahetA hatA. ekadA prAta:kALeja upAdhyAye te bannene iMdhaNuM lAvavA mokalyA. te vakhate aMgaSi upAdhyAyanI AjJAne bahumAna sahita aMgIkAra karI tarataja araNyamAM gayo. bIje rUdraka ALasu hovAthI dhUtanA sthAnamAM ane devAlayamAM thatAM nATake jovAmAM rekAye, tyAM madhyAhu samaya sudhI rahyo. teTalAmAM adhyApakanI AjJA smaraNamAM AvavAthI te aTavI tarapha cAlyA. mArgamAM teNe maTe lAkaDAne bhAre laIne AvatA aMgaSine joye. te joI atyaMta bhaya pAmI zIdhrapaNe jatAM keI ThekANe nirjana nadIne kAMThe paMthaka nAmanA putrane bhAta (bhajana) ApI pAchI vaLelI ane meTA kASThanA bhArAthI nIce namI gayelI jyotiryazA nAmanI vRddha strIne joI chemanI saMjJAne paNa bhUlI jaI tene mArI tene kASThabhAre pote laI pAcho pharI ADe mAge zIdhragatithI upAdhyAyanI pAse AvI bAlyA ke- he upAdhyAya ! he upAdhyAya ! tamArA ativahAlA ziSyanI ceSTA sAMbhaLo. te tamArI AjJAne tRNa tulya paNa nahIM mAnI keI ThekANe madhyAnha sudhI krIDA karavAmAM rokAyo te hamaNAM ja aTavamAM jaI tyAM Amatema aTana karato hato, tevAmAM teNe bIcArI lAkaDAnA bhArAnA bhArathI pIDAyelI paMthaka nAmanA vatsapALanI mAtAne joI teNane Deka maraDIne mArI nAMkhI. tene kASThabhAro laIne hamaNAMja Ave che." A pramANe te kahe che, eTalAmAM aMgarSi AvyA. te joI atyaMta krodha pAmelA upAdhyAye tene kahyuM ke -"are pApI ! jyAM tuM mArI daSTie na paDe tyAM jato rahe." - ItyAdika kaThora vacane kahI tene potAnA gharamAMthI kADhI mUkyuM. te saumya svabhAvavALo hovAthI gurU upara dveSa karyA vinA ja nagaranI bahAra jaI samIpe kaI vRkSanI chAyAmAM besI vicAra karavA lAgyA - kema aho! caMdramaMDaLamAMthI aMgArAnI vRSTinI jema A asaMbha vita thayuM kemake Ajeja A gurUe priyavAdI janenA mugaTa samAna
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA lAkapriya guNanuM svarUpa ( 23 ) chatAM paNa mane saLagatA agninI javALA jevI vANI kahI. tethI avazya mArA kAika meTA aparAdha hAvA joie." ema vicArI peAtAnA manamAM AleAcanA karavA lAgyA; para Mtu kAMi paNa pe:tAnA doSa tene smaraNamAM AbyA nahI. te paNa te manamAM kahevA lAgyA ke--" gurU te janane udvega karanAra ane adhanya evA mane dhikkAra che. je sa prANIone prIti utpanna kare che, temane dhanyavAda ghaTe che. " ityAdrika vizuddha ane ativizuddha adhyavasAyanA hetunI bhAvanA bhAvatAM tene jAtasmaraNa jJAna utpanna thayuM. tethI pUrva bhavamAM abhyAsa karelI bhAvanAne bhAvatA te mahAtmA garSi kevaLajJAnanI lakSmI pAmyA. te vakhate tenA prabhAvathI rajita thayelA samIpanA devAe tenA mATe mahimA karyo, ane uMce svare AkhI nagarImAM AdyASaNA karIke-- " huM leAkeA ! mahA pApI rUdrake pAte vatsapALanI mAtAne mArI nAMkhI mahA RSi a MgaSine abhyAkhyAna-khATuM ALa ApyuM che, tethI tenI sAmuM jovuM ke tenI sAthe khelavuM, te ceAgya nathI. AvAM vacanA sAMbhaLI pazcAttApa rUpI agnithI maLatA upAdhyAye nagaranA leAkeA sAthe aSi pAse AvI tene khamALyA. tenI pAsethI dhama sAMbhaLI upAdhyAya pratimASa pAmyA. rUdraka paNa leAkeAnA nidvApAtra thayA, tethI tIvra pazcAttApa karI vairAgya pAmI kevaLajJAna pAmyA. . A rIte sAmya prakRtivALA prANI prAye karIne potAnA ane paranA upakArane mATe thAya che, tethI agarSinI jema te dharmonA adhikArI thAya che. have cAthA guNane AzrIne kahe che. ihaparaloyaviruddhaM, na sevara dANaviNAyasIlaDDo / loappiyo jANaM, jai dhammaMmi bahumANaM // 11 //
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhamaratna prakaraNa. mUlAI-je A loka ane paralokamAM virUddha evuM kArya sevata na hoya, tathA dAna, vinaya ane zILe karIne sahita hoya, te lokapriya kahevAya che. tethI te bIjA mANasane paNa dharmane viSe bahumAna utpanna kare che. TIkAtha-A lekane virUddha tathA paralokane virUddha kArya seve nahIM. kezu? je lokapriya hoya che. A pramANe saMbaMdha karo, temAM paranI niMdA vigere je karavuM te A loka virUddha kahevAya che. kahyuM che ke-"keIpaNa prANInI niMdA karavI, temAM paNa vizeSa karIne guNa jananI niMdA karavI, saraLatAthI dharma karanAranI hAMsI karavI, lekamAM je pUjya gaNAtA hoya temanuM apamAna karavuM, ghaNu mANase sAthe je virodha karatA hoya tene saMga kare, dezAdikanA AcAranuM ullaMghana karavuM, uddhataveSa rAkha, bIjAo jANe tema kIrtine mATe pragaTa rIte dAnAdika karavA, sapurUSone kaSTa paDe te joI AnaMda pAmo, tathA zakti chatAM sapurUSanA du:khanA pratIkAra ( upAya) na karavA. A vigere kAryo A leka virUddha jANavAM. tathA paralaka virUddha kharakama eTale kaThera karma kahevAya che. kahyuM che ke-"rAjya, khetaronuM svAmIpaNuM ane jakAta ugharAvavA vigerenuM kAma, e kharakama kahevAya che. AvA prakAranuM kArya virati na hoya to paNa DAhyA purUSe karavuM nahIM." tathA dhRta vigere bane leka virUddha che. kahyuM che ke-"jugAra, mAMsa, madirA, vezyA, zikAra, corI ane parastrInI sevA A sAta vyasane jagatamAM atyaMta pApI prANIne niraMtara ( vaLagelAM hoya che. jenuM mana vyasanamAM Asakta hoya, tene A lekamAM uttama purUSa nide che, ane te adhama manuSya rakSaNa vinA ja maraNa pAmI durgatimAM jAya che. tAtparya e che je-lokonI aprItinA kAraNarUpa AvA kAryo tyAga karavAthI ja manuSya uttama purUSane priya thAya che, tathA dharmane adhikArI paNa teja thAya che. tathA dAna-dhanane tyAga eTale supAtrAdikane ApavuM te, vinaya-gya satkAra ane zILa-sadAcaramAM pravRtti,
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ cethA guNa upara sujAtanI kathA. (5) ATalA vaDe je Alya-paripUrNa hoya te lokapriya thAya che. kahyuM che ke- "dAna karavAthI prANIo vaza thAya che, dAnathI vaira nAza pAme che, ane dAnathI zatru paNa baMdhu rUpa thAya che, tethI niraMtara dAna ApavuM rogya che. je mANasanuM kAMI paNa kAma paDe tema na hoya e mANasa paNa je ghera Ave te tene sajajana purUSo hasate mukhe AvakAra daI Asana Ape che. je zuddha AcArane pALatA hoya te A lokamAM yaza ane kIrti pAme che, tathA sarva janane priya thAya che, ane parabhavamAM zubha gatine pAme che. AvA lokapriyane dharmanI prApti thAya to tenuM zuM phaLa? te kahe che -AvA prakArane lokapriya mANasa anya jinenesamakita rahita prANIone dharmamAM--nyathArtha mokSa mArgamAM bahu mAna--atyaMtara (aMtaHkaraNanI) prItine athavA dharmanI prAptinA hitubhUta samaktine sujAtanI jema utpanna kare che. e sujAta keNa hato ? ema kaI prazna kare, to tenI kathA kahe che-- -10- sujAtanI kathA. caMpA nagarImAM mitraprabha nAme rAjA rAjya karatA hatA tyAre samagrazreNIomAM zreSTha dhanamitra nAme eka zreSThI hatuM. tene atyaMta rUpa ane guNavALI dhanazrI nAmanI jAya hatI. jinadhamanI ArAdhanA pUrvaka dharma artha ane kAmane sAdhavAthI utpanna thatA sukhane anubhavatA temane ghaNe kALa vyatIta thaye, tyAre pUrva janmanA upArjana karelA sukRta (puNya)ne jANe samUha heya te eka putra utpanna thaye. tenA vadhAna utsavamAM ghaNI nAgarika strIoe te bALakanA mAthA upara akSata nAMkhI "he putra tuM sujAta thA-thaje" e pramANe AzIrvAda dIdhe. tethI pitAe tenuM sujAta nAma pADayuM. 1 sAre utpanna thayela.
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ (26) dharmaratna prakaraNa, tyArapachI te zukala pakSanA caMdranI jema anukrame samagra kaLAone grahaNa karate yuvAvasthAnI lakSmIne pAmyuM. tyAra pachI te sarakhI vayavALA aneka nAgarika kumAranI sAthe svecchAe vicaravA lAgyA. keIvAra vItarAganA maMdiramAM vicitra snAtrapUjA, zreSTha vAjitra, gIta, nRtya vigere vinedane karato hato, kaIvAra AcArya mahArAja pAse jaI zuddha tattvane baMdha karanArI dhamakathA sAMbhaLatA hatA, ke vakhata hetu ane yukti pUrvaka uttama dharmanA AcArane viSe vicAra karatA hatA, ane keI vakhata dInahIna janene tenA manoratha karatAM paNa adhika dAnavaDe AnaMda pamADI teoe varNana karAtI jinadharmanI prazaMsA sAMbhaLatuM hatuM. A pramANe karavAthI teNe ghaNuM bhavyajanene jinamunionI sevA karavAmAM rasika banAvyA. ekadA dhamazeSa nAmanA maMtrInI bhAya priyaMgunI dAsIoe te sujAtane mitramaMDaLa sAthe kaDA karate je. tethI teonuM hRdaya atyaMta AkarSAyuM, tethI cirakALa sudhI teo tyAMja ubhI rahI. pachI maMtrIne ghera gaI. teone priyaMgue vilaMba thavAthI ghaNe Thapake Ape tyAre teo bolI ke-"he svAminI! Aje ame kAMIka apUrva Azcarya joyuM, te joI atyaMta meha pAmI projana (kAma) ne paNa visarI javAthI kALane atikrama thaye te paNa amArA jANavAmAM AvyuM nahIM, tethI A eka amAre aparAdha sahana kare.' te sAMbhaLI priyaMgue vizeSa prakAre pUchayuM tyAre teoe kahyuM ke ahIM ApaNe nagarImAM dhanamitra zreSThIne sujAta nAme putra che. tenA vilAsa vacanathI kahI zakAya tevA nathI, mAtra tenI daSTija jenArane atyaMta sukha utpanna kare che. je tenuM smita vaDe manahara dekhAtuM mukhakamaLa nathI joyuM, te jIvavAthI zuM phaLa che?" te sAMbhaLI te priyaMgu tenA darzanamAM utsuka thaI. tethI teNIe dAsIone hukama karyo ke jyAre te ahIM samIpanA mAge thaIne jAya tyAre mane te dekhADaje." pachI ekadA tene tyAMthI jato joI priyaMgUnuM hRdaya atyaMta mehita
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ cothA guNa upara sujAtanI kathA.. ( 17 ) thayuM. tethI teNI sujAtane veSa paherI samagra dAsIonI madhye sujAtanA netra, mukha, ane hAtha paganI ceSTAnuM anukaraNa karavA lAgI. te vakhate dhIme dhIme AvelA maMtrIe bhIMtane AMtare rahI teNanI ceSTA je. tathA sujAta! sujAta! evA zabda sAMbhaLI teNe vicAra kaye ke--"aho ? mArUM aMta:pura vinAza pAmyuM. A mahAdharsa sujAta mAre ghera Avato hoya tema jaNAya che. paraMtu ahIM tene pratyakSa joyA vinA daMDa karavAthI tenuM pariNAma sAruM Ave nahIM. kAraNa ke te rAjAdikane priya che. A pramANe vicArI teNe eka kheTe lekha lakhyuM. pachI eka ajANyA purUSane te lekha ApI barAbara zIkhavI rAjA pAse laI gaye. rAjAne te lekha batAvyuM. temAM A pramANe lakheluM hatuM--"he sujAta ! te mane kahyuM hatuM ke daza divasanI aMdara miprabhune bAMdhI huM tane arpaNa karIza. to kema haju sudhI prasAda kare che? tuM to rAjadvAramAM paNa akhalita gativALo che. " ItyAdika lekhane artha jANa rAjA kepa pAmyuM te paNa sujAtane AvuM saMbhavatuM nathI. ema kahI maMtrIne rajA ApI pate vicAra karavA lA--"je ke te sujAta AvI rIte aparAdhI che, paNa tene pragaTa rIte daMDa karI zakAya tema nathI. kAraNa ke AnA aparAdhanI koI zaMkA paNa kare tema nathI. paraMtu mArA upara lekene virAga thaze. A pramANe vicArI rAjAe bIjo upAya dhAye. te e ke-rAjakAryanA vicAranA miSathI potAnA dezane cheDe rahelI akSurI nAmanI nagarImAM sujAtane teNe mekalya, ane tene svAmI caMdravaja nAmane ke je potAne sAmaMta rAjA hatA. tene lekha lakhI jaNAvyuM ke--A vaNikane gupta rIte mArI nAMkhe." caMdradhvaja rAjAe paNa sujAtanuM rUpa joI vicAryuM ke--"AvI mUtivALe kadI paNa virUddha AcaraNa kare nahIM, te kema rAjAe AvI AjJA ApI? athavA bhale game tema hoya, paraMtu huM AnI upara droha nahIM karuM." ema vicArI sujAtane ekAMtamAM te lekha batAvyuM, ane kahyuM ke--"je ke rAjAne
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 28 ) dharmaratna prakaraNa. ', Adeza AvA che, te paNa huM te pramANe nahIM karUM. paraMtu tAre mArA para kRpA karIne gupta rIte rahevu. A pramANe kahIne kAMika cadoSanA rogavALI cadrayazA nAmanI potAnI behena tene paraNAvI, sujAta paNa sa MsAranI asAratA bhAvatA teja pramANe rahyo. te rAjaputrI paNa tenI pAsethI zrAvaka dharma pAmI, teja rAgathI parAbhava pAmI samAdhi vaDe dehane tyAga karI devalekamAM gai. tyAra pachI atyaMta upakArI sujAtane praNAma karI te khelI ke--he svAmI! kaheA hamaNAM tamArU'zuM vAMchita karUM ? '" sunnate kahyuM--" jo huM kalaMka rahita thai mAtA pitAnA darzana karU, te pachI tarataja dIkSA aMgIkAra karUM. ATalA mArA manAtha tuM pUrNa kara. " te sAMbhaLI te deve caMpAnagarI upara meoTI zilA vivIne AkAzamAM rahIne ja rAjAne kahyuM ke-" te duSTa mAMgInA lakhelA khATA lekhathI chetarAine niraparAdhI ane dhamI janeAnA zirAmaNi sujAtanA nAza karAvyA che, te duSTa nItinA phaLane have tu bhAgava, hamaNAMja huM tane strI, putra, nagarI ane nagarInA leAkeA sahita yamarAjanA maMdiramAM lai jAuM chuM " te sAMbhaLI pazcAttAparUpI agnithI hRdayamAM khaLato rAjA elye ke-"he svAmI! tame AvI rIte yA rahita na thAo. have je karavA yAgya hAya tenI AjJA Ape. " A pramANe kahI namaskAra karavA pUrvaka teNe devane prasanna karyA. tyAre te deva melyA ke--" hajI paNa tene mATA gauravamAnapUrvaka jo caMpApurImAM tu praveza karAve to tArA chUTakArA che, anyathA nathI.' tyAre rAjA khelyA ke--< meTTA prasAda. mATeA prasAda. paraMtu te hamaNAM kayAM che ? " deve kahyu --" tene meM ahIMja udyAnamAM ANelA che. '' te sAMbhaLI AnaMdanA samUhathI vyApta thayelA rAjAe moTI samRddhi pUrvaka tene purImAM praveza karAvyA. tenA mAtA pitA khuzI thayA. mANasAne paNa meTA Ana Mda thayA, jinadharmanI prabhAvanA thai. pachI atyanta vairAgya thavAthI sujAte rAjAnI AjJA lai mAtA, pitA ane khIjA bhavyajanA sahita dIkSA lIdhI, ane te sadgatine pAmyA. "" d.
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAMcamA krUra guNanuM svarUpa varNana. ( 29 ) A pramANe je leAkapriya hAya te leAkeA dharmane viSe bahumAna utpanna kare che. bIjAoe paNa kahyuMche ke-" zuddha rIte leAkapriya thavu te ceAgya che. kAraNa ke te atyaMta dharmanI siddhinA phaLane ApanAra che, tathA dharmanI praza MsA karavAthI te eAdhimIjanuM kAraNa thAya che. '' ---- have pAMcamA akrUra nAmanA guNa che, tene krUranuM svarUpa jaNAvavA pUka batAve che. kuro kiliGa bhAvo. sammaM dhammaM na sAhiuM tarai / iya so na ettha jogo, jogo puNa hoi akkUro // 12 // mUlA --kara mANasa kilaSTa pariNAmavALA hAya che, tethI te samyaka prakAre dharmanuM ArAdhana karI zakatA nathI. tethI karIne te A dharmane viSe ceAgya nathI. paraMtu akrUra ja yAgya che. "" TIkA krUra mANasa vinnamAya:--krodhAdika doSanA pariNAmavALA hAya che, te samyak--kalaMka rahita ( zuddha) dharmanu N ArAdhana karavA zaktimAna nathI. kAraNake te krUra mAsa paranA chidra jovAmAM la'paTa ane kaluSa-malina manavALA hAvAthI dharmanuM anuSThAna karatAM chatAM paNa dharmanA mULanA bhAgI thatA nathI. kahyuM che ke- dharmarUpI ratna prApta thayA chatAM paNa krUra mANasa krodha ane meAhathI aMdha thaine tene hArI jAya che--gumAve che. ahIM gurUnA dveSI kulavAlaka nAmanA sAvAbhAsanuM udAharaNa che. kilaSTha pariNAmavALAne tapa, zruta, vinaya ke devapUjA vagere kAMi paNa rakSaNa karatu nathI. ahIM kSapaka-sAdhune vinaya karanArI kuMtaladevInuM udAharaNa che. " A hetuthI AvA krUra mANasa A zuddha dharmane viSe yAgya nathIja. satra e saptamI che. paraMtu saptamI ane SaSThI vibhaktinA artha mAM kAMi taphAvata nathI, 1 mAtra sAdhune AbhAsa thAya tevA.
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 30 ) dhama ratna prakaraNa. mATe maMtra ne badale mag eTale A dharmane yegya nathI ema jANavuM. punaH zabda ia (nizcaya) nA arthamAM ahIM che, tethI tene saMbaMdha A pramANe kara-akaraja laghukamI hovAthI gya che. kahyuM che ke-" have chaThThA pApabhIru guNanuM svarUpa kahe che. ihaparalogAvAe, saMbhAveMto na vaTTaI pAve / bIhai ayasakalaMkA, to khalu dhammAriho bhIru // 13 // mUlAtha-bhIrU mANasa A leka ane paralokanA kaSTane vicAra kare che, ane apayazanA kalaMkathI bIe che, tethI te pApakarmamAM pravate nathI. tethI karIne te pApabhIrU mANasa dharmane yogya ja che. TIkAtha-rAjAne nigraha (daMDa) vigere A lokanA kaSTa ane naraka gatimAM javuM vigere paralokanA kaSTane manamAM vicArate mANasa hiMsA, asatya vigere pApakarmamAM pravartato nathI. tathA apayazanA kalaMkathI eTale kuLanuM malinapaNuM thaze evA hetuthI paNa pApamAM pravartate nathI ema saMbaMdha kare. tethI karIne aNu zabdane nizraya artha hovAthI pApabhIru purUSa dharmane yogya ja che. bhAvArtha e che ke je mANasane pApakarma karavAnI IcchA na hoya te ja yuktAyuktane vicAra kare che, mATe teja dharmane che. kahyuM che ke -"anurAga ane ekAnta vaDe prerita e iMdrine samUha capaLa chatAM je vidvAna manuSya yuktAyuktano vicAra kare che, teone dhanya che." kAraNake te purUSa-"vadha, mAraNa, abhyAkhyAna (khoTuM ALa) devuM ane paradhanano vinAza karavo e vigere pApa karma ekavAra karavAthI paNa tene sarvathI jaghanya udaya daza guNe thAya che." AvAM AvAM pApanA phaLa sAMbhaLIne sulasanI jema durgatinA hetuone atyaMta tyAga kare che.
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ chaThThA pApabhIru guNa upara sulasanI kathA. (31) | sulasanI kathA. rAjagRha nagaramAM kAlasArika nAmane kasAI hate. te abhavya hate. te haMmezAM pAMcase pADAnI hiMsA karate hato. te karmathI teNe sAtamI narakathI paNa vadhAre pApa upArjana karyuM. AyuSyane cheDe mahA vyAdhinI pIDAthI te grahaNa karAye, dhAtunA viparItapaNAne lIdhe pAMce idrinA viSayo tene viparIta jaNAvA lAgyA. sugaMdhI ane zItaLa vilepana tene azuci ane uSNa kAdava jevuM lAgyuM. eja pramANe bhejana, pAna, suvAnI taLAI vigere tene viparIta lAgyA. tene sulasa nAme putra hatA. te sarva rIte Adara pUrvaka tene pratikAra (upAya) karAvatA hatA. jyAre tene kAMIpaNa upAya sukhakAraka na lAge, tyAre sulase pitAnA mitra abhayakumAra maMtrIne pUchyuM. teNe javAba Ape ke-"he bhadra! tArA pitAe ghaNuM jIvane ghAta karI mahA ghera pApakarma upArjana karyuM che, te pApa A bhavamAMja tene udaya AvyuM che. tethI huM tene kAMTAnI zayyAmAM suvADa, azuci padArthanuM vilepana kara, ane khArUM, kaSAyeluM tathA durgadhavALuM pANI pA. tethI tene sukha upajaze."sulaze paNa te ja pramANe karyuM, tenAthI tene kAMIka sukha upajyuM. pachI te saikarika keTalAka kALa jIvI maraNa pAmI sAtamI narake gayo. tyArapachI tene sthAne tenA svajanoe sulasane sthApana karyo ane kahyuM ke "tuM tArA pitAno dhaMdho kara. tyAre te paNa pitAe anubhavelA duHkhane saMbhArI be ke-"huM te pApanuM phaLa bhegavavA zaktimAna nathI." ema kahI te icchatA nahato. tyAre tenA svajanee kahyuM ke -"pApano vibhAga pADIne ame sarve grahaNa karazuM." tyAra pachI temane baMdha karavA mATe sulase pitAnA pagamAM tIrNa kuhADo mAryo. ane pachI me pADatA teNe svajanene kahyuM ke "A mAruM duHkha vibhAga karIne thoDuM thoDuM grahaNa kare. jenAthI mane kAMIka sukha thAya." tyAre teo bolyA ke- he vatsa ! je te du:kha amArA zarIramAM
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 32 ) dharmaratna prakaraNa. saMkrame to ame sukhethI grahaNa karIye. paraMtu temAM kAMIpaNu upAya nathI, ke je anyanu du:kha khIjAmAM nAMkhI zakAya. te ece--" tyAre tame kema kaheA che ? ke tArU pApa ame vaheMcI lezuM ? '' A pramANe sulasanA kahevAthI temaNe tenA nizcaya jANyA, ane tethI te svajanA mAna thayA. pachI sulasane akSaya kumAre bhagavAna zrI mahAvIra svAmInI pAse zrAvaka dhama aMgIkAra karAbyA tene samyak prakAre pAlana karI te svage gayA. d have sAtamA guNanu svarUpa tathA tenu phaLa kahe che. mUlA saDhoparaM na vaMca, vIsasaNijjo pasaMsaNijjo ya / ujjamai bhAvasAraM, ucitro dhammassa teNeso / 14 // --zaDhatA rahita manuSya anya mANasane chetaratA nathI. tethI te vizvAsa karavA lAyaka ane prazaMsA karavA lAyaka thAya che, tathA te bhAva sahita dharma kAryoMmAM udyama kare che. tethI te dhama ne cAgya che. TIkA--zu eTale mAyAvI. tenAthI je viparIta haiAya te azazna kahevAya che. te anyane chetaratA nathI, tethI te vizvAsa karavA lAyaka eTale pratItinu sthAna thAya che. tethI khIjo eTale zaTha purUSa bIjAne kadAca chetare nahIM teA paNa te vizvAsanuM kAraNa ( sthAna ) thatA nathI; kahyuM che ke--" mAyA-kapaTa karavAnA svabhAvavALA purUSa jo ke kAMi aparAdha karatA na heAya te paNa te peAtAnA ja dASathI haNAyelA hAvAthI sarpanI jema avizvAsane lAyaka thAya che.' tathA je aza hAya te praza MsanIya eTale zlAghA karavA lAyaka kahevAya che. kahyuM che ke--" jevuM citta tevI vANI ane jevI vANI tevI ja kriyA, A traNemAM jeone visaMvAda-viparItapaNuM na heAya, te purUSA dhanya che. " tathA azaTha purUSa bhAvasAra eTale zreSTha bhAvathI suMdara rIte dharmAnuSThA
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ AThamA guNanuM varNana. (33) namAM yatna kare che. paraMtu kapaTI kSepakanI jema anya janane raMjana karavA mATe bAhya dekhAvathI ja kare tema nahIM. kahyuM che ke je koI nirgAma madhya (vana-aTavI) vAsI duSTa Azaya chate kapakSapakanI pere mAyA mRSAvAda vaDe mugdhajanone khADAmAM pADI vanavAsa Adare che te pastAvo pAme che." tethI karIne A je azaTha hoya te upara kahelA dharmane ucita eTale gya pAtra che. sarva loka svArthamAM pravatelo hovAthI tevA prakArane purUSa ati durlabha che. kahyuM che ke-"ghaNA lokene camatkAra pamADe evA mANase duniyAmAM ghaNA che. paraMtu jeo potAnA cittane raMjana kare tevA to pRthvI para pAMca -cha ja che." 14. - mahaD-- have AThamAM guNa viSe kahe che. uvayarai sudarikanno, parosimujjhiya saba javAvAro / to hoi gabbhavako-guvattaNIo ya savvassa // 15 // mUlArtha-sArA dAkSiNya guNavALo purUSa potAnA kAryano vyApAra choDIne bIjAne upakAra kare che. tethI tenuM vacana koI grahaNa kare che, ane tene ja sarva jane anusare che. TIkAtha-sArA dAkSiNyavALo purUSa eTale ke je A loka ane paraleka bannenA upakAravAnuM kArya hoya temAM ja dAkSiNya guNavALe hoya, paraMtu pApanA kAryamAM tevo na hoya, ema jaNAvavA mATe su zabda karIne dAkSiNyanuM vizeSaNa karyuM che. A guNavALe purUSa bIjAnI mAgaNIthI temanA upakArane mATe pravarte che. kevI rIte ? te kahe che. -potAnA kAryanI pravRttino tyAga karIne tethI karIne te sarva dhArmika janone grAhyavAkaya eTale grahaNa karavA lAyaka jenuM vacana che tevo ane
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ (34 } dharmaratna prakaraNa anuvartanIya eTale ISTa ceSTAvALo (bIjAne anukaraNa karavA lAyaka) thAya che. A purUSa dAkSiNyanA guNe karIne surlaka kumAranI jema icchA vinA paNa dharmanuM sevana kare che. kSullaka kumAranI kathA. sAketa nagaramAM puMDarIka nAme rAjA hatA. tene bhAI kaMDarIka yuvarAja hatA. te yuvarAjane rUpa vaDe devAMganAne paNa tiraskAra karanAra yazabhadrA nAmanI bhAryA hatI. te kaI eka divase zreSTha zaNagAra paherIne beThI hatI, tene rAjAe joI, ane tenuM hadaya kAmadevanA bANanI vedanAthI vihvaLa thayuM, tethI teNe be traNa vAra teNInI prArthanA karI, paraMtu te IcchatI nahotI, ane teNIe kahyuM ke- "kema tame tamArA bhAIthI paNa lajajA pAmatA nathI ? " te sAMbhaLI "mAre bhAi jIvate haze tyAM sudhI A mane cahAze nahIM ema dhArI teNe koI vakhata chidra joI kaMDarIkane mArI nAMkhyuM. tyArapachI yazobhadrAe tene paramArtha jANI vicAryuM ke-"A rAjAe potAnA bhAIne paNa mArI nAMkhyo, te pachI tene akAya kAMI paNa nathI." ema dhArI zILavratano bhaMga thavAnA bhayathI te tyAMthI nAThI. anukrame zrAvati nagarIe pahoMcI. tyAM nagarInI bahAra thaMDilanI bhUmie nIkaLelI sAdhvIone teNe joI. te temanI pAchaLa pAchaLa cAlI temanA upAzraye gaI. tyAM kautimatI nAmanI mahattarikA (gurUNI) ne page paDI. teNue teNune dharmalAbha ApI zAMta karI. teNIe paNa rotAM rotAM potAnuM vRttAMta kahI pravrajyA mAgI. gurUNIe teNIne cepagya jANuM vidhipUrvaka dIkSA ApI. te paNa yatnathI pALavA lAgI; paraMtu teNane gupta garbha hato, tethI "mane pravajyA nahIM Ape ema dhArI teNIe prathama dIkSA letI vakhate mahattarikAne te vAta karI nahotI. pachI te garbha anukrame vRddhi pAmyuM. te joI gurUNIe pUchayuM tyAre teNue
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ AThamA guNa upara kSullaka kumAranI kathA. (35) satya vAta nivedana karI. maharikAe paNa zrAvikAne te vAta kahI. tyAre teNIe mAtAnI jema prItipUrvaka teNInI sAravAra karI. samaya pUrNa thaye teNIne putra janme. te zubha lakSaNavALA putrane pAlana poSaNa karI ATha varSano karyo. pachI te kumArane ajitasena sUrie dIkSA ApI. tenuM nAma sukalaka kumAra pADayuM. te vratanuM pAlana karI bAra varSanA sAdhu paryAyavALe thaye. ekadA vasaMta samaye vividha prakAranI kIDA karatA yauvanavayanA manuSyane joI te cAritra pariNAmathI bhraSTa thaye. teNe ArtadhyAnane vaza thaI potAnI pAse rahetA eka sAdhune te vAta kahI. teNe ghaNI rIte tene samajAvyo. paNa te bedha pAmyA nahIM, tyAre teNe tenI mAtAne te vAta kahI. teNIe paNa ghaNe prakAre samajAvyA chatAM te samaye nahIM tyAre kahyuM ke-"he vatsa! teM bAra varSa sudhI tArI IcchAthI ja vrata pALyuM che, te have mArA vacanathI tuM bIjA bAra varSa sudhI pAlana kara." te sAMbhaLI dAkSiNya guNane lIdhe te eTale kALa cAritramAM rahyo. tyAra pachI teNe mAtAne pUchayuM tyAre te bolI ke "mArI mAtA samAna mArI guraNuM che tene tuM pUcha." tyAre teNe gurUNI pAse rajA mAgI. teNue paNa "azubha kAryamAM kALa vilaMba kare sAre che" ema jANI bIjA bAra varSa sudhI potAnA vacanathI cAritramAM sthApana karyo. tyAra pachI e ja pramANe AcAryo tathA upAdhyAye paNa bAra bAra varSa sthApana karyo. pachI jyAre te rahyo ja nahIM tyAre "aho! karmano pariNAma atyaMta bhayaMkara che." ema vicArI sarvee tenI upekSA karI. paraMtu putra snehathI meha pAmelI tenI mAtAe cirakALathI sAcavI rAkhela mudrAratna tathA ratnakaMbala e e vastu tene ApI kahyuM ke-"sAketa nagaramAM tAre mATe kAMka paMDarIka rAjA che. tene tuM A be vastu dekhADe che. tethI te A mudrAratnane oLakhIne tene rAjyano bhAga Apaze." te laIne te sAdhu veSeja sAketa nagaramAM gaye. tyAM rAjamaMdiranA eka bhAgamAM jaIne rahyo. te vakhate rAjamahelanA AMgaNAmAM meTuM nATaka thavA lAgyuM. te jovA mATe sarva pradhAna (mukhya) loke tyAM ekaThA thayA. kSullaka kumAre paNa
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ (36) dharmaratna prakaraNa. vicAryuM ke-"paNa ghaNe kALe Aja nATaka jevAnA sukhane anubhava karUM" ema vicArI te paNa jevA gayo. ghaNA AnaMda rasathI bharapUra moTuM nATaka thayuM jyAre rAtri kAMIka thoDI bAkI rahI, ane keIe InAma ApyuM nahIM, tyAre thAkI gayelI nRtya karanArI ALasathI nidrALu thavA lAgI. te jANI raMgane bhaMga na thavA devA mATe mahatta rikAe teNIne baMdha karavA (jagADavA) A pramANe gAyuM- he suMdarI ! atyAra sudhI sArUM gAyuM, sArUM vagADayuM ane sAruM nacAyuM. lAMbI rAtri sudhI nATakanuM pAlana karyuM, have te rAtrine cheDe Avyo che mATe tuM pramAda na kara. " AnA arthavALuM gAyana sAMbhaLI kSullaka kumAre pratibodha pAmI te nartakI upara inAma tarIke pitAne ratnakaMbaLa nAMkhe, yazobhadra nAmanA yuvarAje kuMDaLa nAMkhyuM. sArthavAhanI strI zrIkAMtAe hAra nAMkhe, jayasaMdhi nAmanA rAjamaMtrie kaMkaNanAMkhyuM ane karNapALa nAmanA meTA mahAvate aMkuzaratna nAMkhyuM. A pAMca vastu lAkha lAkhanA mUlyavALI hatI. te uparAMta rAjA vigeree paNa sAruM InAma nAMkhyuM, eTale nartakIne ghaNe meMTe lAbha thaze. pachI prAta:kALe rAjAe bhulakane pUchayuM ke-"tuM kema ATalo badhe tuSTamAna thayA?" tyAre teNe potAne sarva vRttAMta kahI chevaTa rAjya levA mATe A chuM ema kahyuM, ane rAjAne mulAratna dekhADayuM. te joI rAjAe tene kahyuM--te tArI IcchA pramANe rAjyane bhAga grahaNa kara. mullake kahyuM-"have mAre rAjyathI sayuM" kAraNa ke have jIvita ghaNuM thoDuM bAkI rahyuM che. mATe huM saMyamaneja pALIza." pachI yazobhadrane pUchavAthI teNe kahyuM ke meM paNa ciMtavyuM hatuM ke -"rAjA vRddha che, mATe tene mArIne huM rAjya grahaNa karUM. teTalAmAM te nakInA gAyanathI huM bedha pAmyuM. pachI rAjAnA pUchavAthI zrIkAMtA paNa belI ke- mAro pati sArthavAha ghaNA kALathI paradeza gayA che, tethI huM anya purUSa pAse gamana karavAnI IcchAthI 1 meTI nATakaDIe.
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ navamA lajajALu guNanuM varNana. (37) vicAra karatI hatI, tevAmAM nartakInA gAyane mane bedha pamADI." maMtrIe paNa nivedana karyuM ke-"mane tamArA zatru rAjAe lobha pamADyo hato, tethI huM mArA svAmIne vadha karuM ke nahIM ? evI ciMtAthI AkuLa hato tevAmAM te nartakIe mane bAdha pamADyo" pachI karNa pALe paNa kahyuM ke "mane amuka zatru rAjAe ghaNuM dravya ApI paTTa hastI mAgyA hatA athavA tene mArI nAMkhavAnuM kahyuM hatuM. mATe mAre zuM karavuM? evA vicAramAM huM mUDha thayA hatA. tevAmAM A nartakInA gAyanathI huM bedha pAmyA." te sAMbhaLI rAjAe sarvene kahyuM ke -"tame sarve pata pitAnA mananI IcchA pramANe karo." tyAre uttama upadeza sAMbhaLavAthI pratibadhu pAmelA te sarvee zukalaka kumAranI pAse pratrajyA grahaNa karI. te cAre sahita kSullaka kumAra gurUnI pAse gayo. gurUe "A te tArA kuLane gRja karyuM, e pramANe tenI prazaMsA karI. pachI te AtmakAryane sAdhaka thaye. A pramANe A kSullaka kumAre cirakALa sudhI dAkSiNya guNe karIne ja saMyamanuM pAlana karyuM, te te pariNAme paNa sukhakAraka the. have navamAM guNane AzrIne kahe che. lajjAlupro akajjaM, vajjai dUreNa jeNa taNuyaM pi / Ayarai sayAyAraM, na muyai aMgIkayaM kahavi // 16 // mUlAI-jethI karIne lajajALu mANasa theDA paNa akAryane dUrathIja vaje che, sadAcAranuM AcaraNa kare che, ane aMgIkAra kareluM vrata koI paNa prakAre mukato nathI, tethI te dharmane adhikArI che. TIkAtha-strajJA-prAkRta bhASAnI zailI hovAthI lajAvAna purUSa tanuvAmaf-thoDuM paNa avAje-niMdita kArya ahIM niSedha vAcakama ne nidita artha karavAno che. je-dUrathI ja vaje che. jenA-je
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ (38) dharmaratna prakaraNa. hetu mATe je che te hetu mATe te dharmane adhikArI che ema prastutanI sAthe saMbaMdha kara. kahyuM che ke-je ke uMcA parvata jevaDA moTA ane duraMta (kheDA vinAnA) duHkhanA bhArathI kadAca maraNa pAme, te paNa sapurUSe je kArya karavA lAyaka nathI, tene karatA ja nathI." tathA. sArA-sArA vyavahAranuM rAti-anuSThAna kare che (Acare che). kAraNake zubha AcaraNa karavAmAM lajajAnuM kAraNa hotuM nathI. tathA #taM-AraMbhelA dharmakAryane (ahIM dharmane adhyAhAra rAkhavAno che). tatha-isneha ke baLAtkAra vigere koI paNa prakAre na putityAga karatA ja nathI. kAraNa ke AraMbha karelA (zubha) kAryano tyAga na karo emAM lajajAja hetu che. kahyuM che ke -"(sapurUSa) AraMbha karelA kAryane tyAga karatAM potAnA zarIsmAM je pAMca mahAbhUta che tenAthI paNa lajajA pAme che, to bIjA mANasathI lAja pAmavI te te dUra raho.' prAye karIne uttama kuLamAM utpanna thayelA purUSa AvA lajajALuM ja hAya che. -- - A upara caMDarUdrasUrinA ziSyanI kathA. ke eka nagaramAM caMDarUdra nAmanA AcArya rahetA hatA. te mahA krodhI hovAthI pagale pagale (ghaDIye ghaDIye) sAdhuo upara krodha karatA hatA. tethI krodhanA udayathI bhaya pAmIne te jUdA upAzrayamAM dhyAna magna ja rahetA hatA. ekadA koI zreSThIne putra navA vivAhanA veSavALa krIDA karanAra mitro sahita te udyAnamAM AvyA. tyAM tenA mitrae hAMsI pUrvaka sAdhuone namaskAra karI kahyuM ke-"he pUjya! A amAre mitra hamaNAM ja paraNyo che, tene kapI kanyA maLavAthI te vairAgya pAme che, ane tethI tamArI pAse dIkSA levA Avyo che." te sAMbhaLI "A chokarAo mazkarI che" ema jANa sAdhuoe temane uttara Ape nahIM. tyAre teo be vAra traNa vAra kolAhala karIne
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ navamA guNu upara caDadrasUrinA ziSyanI kathA. ( 39 ) ,, ,, A 67 svAdhyAyamAM vinna karavA lAgyA, tyAre sAdhuoe kahyuM ke--" jo ema ja che te ahIM samIpe amArA gurU che, tenI pAse jAo. te dIkSA Apaze. " tyAre teo gurU pAse jai te ja pramANe khelavA lAgyA. te vakhate dhyAnanA bhaMga thavAthI kApa pAmIne sUrie kahyuM ke--" jo sAcu' hAya teA zIghra mArI pAse Ava. " te sAMbhaLI te zreSThIputra gurU pAse AvI beThA. sUrie paNa kuM DImAMthI rakSA lai tenA leAca karavA mAMDyo. te joi tenA mitra bhaya pAmyA, ane kahevA lAgyA ke " huM bhagavan ! ema na kareA na karo. ame te mazkarI karIye chIye ' pramANe tee khelatA hatA teTalAmAM sUrie hAthanI laghu lAghavI kaLA e karIne tenA mastakane ghaNe! leAca karI nAMkhyA. tyAre zreSThI putra vicAra karyAM ke-- mane aSI dIkSA tA thai gai, huve AvA adho loce lAkamAM karavAthI teA huM lAja pAmIza. mATe have tA je Ara jyu tenA nirvAha karavA ja zreSTha che. kAraNa ke kahyuM che ke-" sajjana purUSe ALasa vaDe karIne paNa ( svAbhAvikapaNe ) je akSarA kahelA hAya te paththara para TAMkaNAM vaDe kAtA hAya tema anyathA thatA nathI. " A pramANe vicArIne teNe kahyuM ke--" he pUjya ! A satu vacana Apa sAMbhaLaze nahIM. A khAmatamAM huM ane Apa e be ja pramANabhUta chIce. " A pramANe tenA zuddha pariNAma joi gurUe tene dIkSA ApI. tenA mitrA ThapakAnA bhayathI nAzI gayA. pachI vikasvara mukhakamalavALA ziSye gurUne vaMdanA karI kahyuM ke--Ape mArUM dAridracapaNa mUkAvIne mane cakravatI nA pade sthApana karyA che. paraMtu prabhAta samaye mArA svajane ahIM AvIne mane lai jaze. tA Apa rAtrIeja dezAMtaramAM javAnI kRpA kare. " AcArye kahyuM --" huM rAtrIe joi zakatA nathI, tethI tuM mArga joi Ava, ke jevI sukhe karIne jai zakIye. ' tyAre te kSullaka mArga zeAdhIne AbhyA. ane cAlyA. rAtrInA vihArathI ajANyA gurU Dagale Dagale skhalanA pAmavA lAgyA, ane ' AvA mArga kema zeAdhyA !' ema kheAlatA te ziSyanA mAthA para daMDanA prahAra karavA ,, dd
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ (40). dharmaratna prakaraNa. lAgyA. te ziSya paNa "A mahAtmAne meM saMtApamAM nAMkhyA" ema vicArI saMvega pAmI gurUne potAnI khAMdhe caDAvyA. te paNa aMdhakAranA doSathI khelanA pAmatA tene gurU vAraMvAra tADana karavA lAgyA, ane kahevA lAgyA ke " are duSTa ziSya ! A mArga teM zodhe?" te sAMbhaLI te ziSya paNa "ahe! huM adhanya chuM, ke jethI meM A mahAmAne AvuM kaSTa pamADayuM. have prabhAtakALa thaze tyAre huM tenI vizrAmaNa karavAmAM evo yatna karIza ke jethI gurU saMtApa rahita thaI sukhanuM bhAjana thAya." A pramANe bhAvanA bhAvato te zukaladhyAna pAmIne apUrva karaNa ane kSapakazreNinA keme karIne kevalajJAnI thayo. pachI sukhe sukhe sAre mAge cAlavA lAgyo. tyAre zAMta kopavALA AcAryo Azcarya pAmI tene pUchayuM ke "he ziSya! kema have tuM khalanA pAmato nathI?" te bolyo ke huM have mArgane sArI rIte joI zakuM chuM.' sUrie kahyuM-"cakSuvaDe ke jJAnavaDe ?" teNe kahyuM- jJAnavaDe" gurU bolyA-kevuM jJAna chamasthapaNAnuM ke kevaLa ?" te bolyo-"he pUjya! kevaLa te vacana sAMbhaLatAM ja sUri tenA skaMdha uparathI nIce utaryA, ane meM kevaLInI AzAtanA karI " ema kahI potAnA AtmAnI niMdA karavA lAgyA. eTalAmAM rAtrI pUrNa thaI prAta:kALa thayo, te vakhate gurUe kezanA lecathI ati kamaLa thayelA tenA mastaka para rUdhirathI rAtA thayelA daMDa prahAranA traNe (cAMdA) joyA. sUrie vicAryuM "mArI paMDitAIne dhikkAra hA, mArI meTI vayane dhikkAra che, ane mArA dIrdhakALanA cAritra paryAyane paNa dhikkAra ho, ke jethI meM A kodha rUpI pizAcane vaza karyo nahIM. juo, ANe eka ja divasanI dIkSAe karIne paNa parama upazama rasa pAmI AtmakArya sAdhyuM." A pramANe mahA vairAgya mArgamAM lAgelA sUri paNa kevaLajJAna utpanna karI anukrame mekSa pada pAmyA. A pramANe caMDarUdra sUrine ziSya lajajA guNavALe hatA, tethI teNe pAmelA cAritranuM pAlana karyuM.
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ dazamA dayALupaNAnAM guNanuM varNana. have dazame dayALupaNAne guNa kahe che. mUlaM dhammassa dayA, tayaNugayaM savvamevamaNuThANaM / siddhaM jigidasamae, mAggijai teNiha dayAlU / / 17 // mUlAI-dharmanuM mULa dayA che, ane dayAne anusarIne ja sarva dharma anuSThAna jinendranA zAsanamAM siddha che, tethI karIne ahIM dayALu * zodhAya che. TIkAtha-jene artha upara kahI gayA che evA dharmanuM mULa eTale Adi kAraNa dayA-prANInI rakSA ja che kemake AnI rakSAne mATe ja bIjA vrata kahelAM che. tene mATe kahyuM che ke -" svarga ane mokSane sAdhanArI ahiMsA ja mukhya kahelI che, ane te ahiMsAnA rakSaNane mATe ja satya vigere vratanuM pALavuM gya che." tathA-"jema mATI vinA ghaDe banI zakatA nathI, jema bIja vinA aMkure haito nathI, tema jIvarakSA vinA malinatA rahita zuddha dharma thaI zakato nathI." tathA taranuNataM-te dayAnI sAthe ja raheluM vihAra, AhAra, tapa ane vayAvacca vigere save zubha anuSThAna niMdranA Agamane viSe siddha prasiddha che. kahyuM che ke -"jyAM dayA na hoya tyAM dIkSA nathI, bhikSA nathI, jJAna nathI. tapa nathI, dAna nathI ane dhyAna nathI. arthAt dayA vinA karelA A sarva zubha anuSThAna vyartha che." tethI karIne ahIM eTale A dharmanA adhikAramAM dayALu mANasa zodhAya che. ahIM tAtparya e che ke-je potAnI jAte ja dayALu hoya te sukhe karIne IryAsamiti, pADalehaNa vigere kriyAmAM pravarte che. tethI te dharmarUcinI jema dharmane cogya thAya che. 17.
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ (42) dharmaratna prakaraNa. dharmarUcinI kathA. keI eka kuLaputre paralokana bhIrU hevAthI gRhasthAzramane ghaNuM AraMbhavALe jANI tApanI madhye dIkSA lIdhI. te tApasane paNa kaMdamULane kheMcavA vigerenA AraMbhamAM pravartatA joI tene kheda thayA. kAraNa ke teo paNa caturdazI vigere tithine divase pitAnA AzramamAM anAdinI AghoSaNA kare che, tethI te divase puSpa, phaLa ane kaMda vigere lAvavA mATe kaI paNa vanamAM jato nathI. te dharmarUci paNa te eka ja divasane sAre mAnI vicAratA ke--"ahe! je hamezAM A anAkuTTinI ASaNA karAya to ghaNuM sAruM thAya."e vicAra karato te rahyo. tevAmAM ekadA tenI pAsenA mAge be sAdhuone jatA joI bhadrakapaNAthI teNe temane pUchyuM. ke-"he tapodhane ! tame Aje araNyamAM kema cAlyA cho ? tamArA dharmamAM Aje anAdi nathI ?" tene saraLa svabhAvano joIne te sAdhuo bolyA ke -"he tApasakumAra ! amArA dharmamAM to hamezAM anAkuTTija che. kemake ame kadAcita paNa sacetana pRthvInuM mardana karatA nathI, sacetana pANI vAparatA nathI, aneka prANIonA vinAzanA hetu rU5 agnine saLagAvatA nathI tathA tRNa latA, parNa, puSpa phaLa ane kaMda vigere vana spatione ame sparza karatA nathI, ukheDatA nathI tathA jamatA paNa nathI. tethI amArA dharmamAM sarvadA anAkuTi ja che." A pramANe sAMbhaLI te dharmarUci dayAnA svabhAvavALo hovAthI te bane sAdhunI sAthe gurU pAse gayo, ane potAnI hakIkata nivedana karI teNe zuddha dIkSA aMgIkAra karI.
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ (43). agyAramA madhyastha ane samadaSTi guNanuM varNana have agyArame guNa kahe che. majjhattha somadiThThI, dhammaviyAraM jahaThiyaM muNai / kuNai guNasaMpogaM, dose dUraM pariccayai // 18 // mUlAtha-madhyastha ane semya daSTivALo purUSa dharmanA vicArane yathArtha rIte jANe che, ane tethI te guNane saMgraha-saMbaMdha kare che, tathA doSane dUrathI ja taje che. TIkAtha-madhyastha eTale keI paNa darzana upara pakSapAta rahita ane semya eTale dveSa rahita manahara daSTi jene hoya te madhyastha semyadaSTi eTale ke sarvatra rAgadveSa rahita evo purUSa dharma vicArane eTale vividha prakAranA pAkhaMDIonA samUhanA maMDapamAM sthApana karelA dharmarUpI karIyANAnA svarUpane yathArtha rIte eTale A saguNa che ke nirguNa che ? thoDA guNavALuM che ke ghaNA guNavALuM che? ema suvarNanI parIkSA karavAmAM nipuNa vizeSa prakAranA suvarNanA athI purUSanI jema barAbara jANe che. ane tethI karIne guNa saMpraga eTale jJAnAdika guNanI sAthe saMbaMdhane kare che, tathA guNanA pratipakSa rUpa dene dUrathIja vaje che. A upara samavasu brAhmaNanuM dRSTAMta. samavasu nAmane eka brAhmaNa hatA. teNe dukALanA vakhatamAM kuTuMbane nirvAha karavA mATe zudranI vRtti grahaNa karI, te paNa tenuM kuTuMba jIvyuM nahIM, tethI te vairAgya pAmI karelI zudravRttinA pApanI zuddhine mATe pATaliputra nagara tarapha cA. mArgamAM keI brAhmaNanI strI pApanI zuddhine mATe agnimAM baLI maravA taiyAra thaI, tene brA
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ (48) dhama ratna prakaraNa. auNe agnidAhathI nivArI. te joI "avidhithI maravuM paNa sAruM nathI." ema vicArato te eka gAmamAM gayo. tyAM eka avyakata liMgavALA sAdhunA maThamAM gayo. te vakhate bhejanane samaya hato, tethI liMgIe tene kahyuM ke-"tuM mAre atithi AvyA che. mATe hamaNAM A maThamAM beza.' ema kahI te gAmamAM gecarIe gayo. thoDI vAramAMja ghaNuM bhojana laIne Avyo. bannee tRpti paryata bhejana karyuM. samaye somavasue tene pUchayuM ke- tamAre dharma ke che? ane temAM zuM tattva che?" teNe kahyuM -"he bhaTTa ! eka gurUnA ame be ziSyo chIye. amoe dIkSA lIdhA pachI thoDA samayamAMja gurU pareza thayAparalekamAM gayA. teNe amane upadeza Apyo hato ke- sukhe suvuM, miSTa bhojana karavuM, ane AtmA loka priya karo.' paraMtu A traNa padane bhAvArtha amane kahyo nahoto. tethI huM mArI buddhithI A gAmamAM rahuM chuM, maMtra ane auSadha vigerenA prayogathI lekeno upakAra karuM chuM. tethI ja huM leka priya thayA chuM, ane bhajana paNa miSTa pAmuM chuM, tathA A mArI zayyA che, temAM huM sukhe suI rahuM chuM. ATaluM tatva huM jANuM chuM. tene paramArtha te gurU mahArAja jANe. te sAMbhaLI semavasue vicAryuM ke -"gurUno upadeza te zreSTha che. paraMtu A tene paramArtha nathI. " ema vicArI teNe pharIthI pUchayuM ke-"tamAre gurUbhAI kayAM che?" teNe kahyuM- amuka gAmamAM che. te sAMbhaLI samavasu bIje divase te gAmamAM gaye, ane tene maLyo. teNe paNa ucita karyuM ane bhojana samaye kahyuM ke- mArI sAthe bhejana karavA cAla.' pachI baMne cAlyA. gAmamAM peThA teTalAmAM kaI bhakate tene kahyuM ke "mAre ghera pAraNuM karavA cAle.' te be -mArI sAthe A mAro atithi che." bhakta be ke -"te paNa Ave, ane tame paNa A " ema kahI te banene potAne ghera laI za. te baMnenA paga dhoyA pachI mana vAMchita uttama bhejana karAvyuM. jana karI ane pitAne sthAne gayA. brAhmaNe tene tene AcAra
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ agyAramA guNa upara somavasu brAhmaNanI kathA. (5) pUchaye. teNe paNa prathamanI jemaja traNa pada kahyA. brAhmaNe tene artha pUchaye, tyAre teNe paNa pUrvanI jema vRttAMta kahIne kahyuM ke "huM ekAMtare jamuM chuM, tethI mAre te bhajana miSTa thAya che, dhyAna ane adhyayana karatAM thAkI jAuM tyAre jyAM tyAM suI jAuM chuM, tethI sukhe nidrA Ave che, ane cittamAM ni:spRhatA rAkhuM chuM tethI sarva lekane priya lAguM chuM. A pramANe huM gurUnA vacananI ArAdhanA karuM chuM. te sAMbhaLI samavasue vicAryuM ke-" A pahelA karatAM sAre che, paraMtu gurUne upadeza gaMbhIra che tene paramArtha barAbara jaNAto nathI." ema vicArate te pATalIpura nagaramAM gaye. tyAM ekatrileka nAme prasiddha vidvAna paMDita raheto hato tene ghera te gaye. gharamAM praveza karatAM tene "hamaNAM javAne avasara nathI" ema kahI dvArapALe jato aTakAvyo. eTale te bahAra ja beTho. teTalAmAM puSpa ane dAtaNa laIne kaI sevaka tyAM AvyA tenI pAse dAtaNa mAgyA chatAM te ApyA vinA ja gharamAM paiThe. thoDI vAre bahAra nIkaLI sarvane dAtaNa ApavA lAgyA. te joI somavasue dvArapALane pUchayuM ke--kema pahelAM mAgyA chatAM Apate nahAte, ane have mAgyA vinA ja Ape che?" dvArapALe kahyuM-"prathama svAmIne ApavAthI tenuM nairava-mAna sacavAya che, nahi te svAmInI avajJA karI kahevAya. ane tene ApyA pachI bAkI je zeSa rahe te tenI zeSA tarIke sarvane thAya che." teTalAmAM pAsenA gharamAM koI be purUSoe meTuM dhAvA pANI mAgyuM, tyAre eka juvAna strIe eka purUSane hAthohAtha pANInI jhArI ApI ane bIjAne cheTethI lAMbI lAkaDIe karIne pANInuM pAtra ApyuM. tenuM kAraNa brAhmaNanA pUchavAthI dvArapALe kahyuM ke- pahele A strIne bhatara che. ane bIjo papurUSa che, tethI baMnene evIja rIte ApavuM egya che." te sAMbhaLI bhaTTa vicAravA lAgyo ke-"aho! A paMDitano parivAra paNa nItivaLe che." teTalAmAM vAjitranA zabdavaDe dizAonA AMtarAone bharI detI ane ghaNA bhATa cAra
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ (46) dharma prakaraNa, thI stuti karAtI zibikAmAM beThelI eka tarUNI dvAra pAse AvI. te je samavasue pUchayuM ke-A kezu che? ane AvI dhAmadhumathI kema AvI ?' dvArapALe kahyuM-"A paMDitajInI putrI che. rAjAnI sabhAmAM samasyAnA eka pAdathI Akho loka teNIe pUrNa karyo tethI rAjAnuM sanmAna pAmI utsava pUrvaka ghera AvI che. te samasyAnuM pAda rAjAe A pramANenA arthavALuM kahyuM hatuM tenI zuddhi vaDe zuddha thAya che. AnI pUti teNIe A pramANe karI-"sarva ThekANe (mehathI) vyApIne raheluM mana deSanI reNathI malina thAya che, te sArA vivekarUpI jaLanA saMbaMdhathI tenI zuddhi vaDe zuddha thAya che.' teTalAmAM te gharamAM piThI. teNInA pitAe tathA parivAre tenI prazaMsA karI. te sarva joI "aho ! Ane parivAra paNa paMDita che" ema vicArI somavasu avasara maLyo tyAre sabhAmAM beThelA paMDitanI pAse gaye. te paMDitane namaskAra karI tenuM sanmAna pAmI ucita Asana para beTho. A avasare koI vidyAthIe paMDitanI pAse AvI vinaMti karI ke-"meM Aje svapnamAM gurUnI strI sAthe bhegA karyo, te mArA pApanI zuddhi kare." paMDite kahyuM-"tapAvelI leDhAnI putaLIne AliMgana karavAthI tArI zaddhi che." te sAMbhaLI baTuke tema karavAnuM aMgIkAra karyuM. pachI agninA varNavALI loDhAnI putaLI karI. tene jeTalAmAM te baTuka AliMgana kare che, teTalAmAM paMDite prathamathI saketa karI rAkhelA purUSoe tene pakaDI lIdhe. ane "tuM zuddha che zuddha che" ema bolatA sarva sabhyae tALIo pADI. tyAra pachI semavasue paNa pitAnuM vRttAMta jaNAvavA pUrvaka potAnA pApanuM prAyazcitta mAgyuM. te vakhate tene vicAra karI paMDite eka lIle ane eka suke ema be mATInA geLA grahaNa karyA. pachI te banene bhIMta upara nAMkhyA. temAM bhIno gALe bhIMte coTI gaye ane suke coTyo nahIM, tyAre paMDite samavasune kahyuM ke-"he bhaTTa ! tuM sukA geLA jevo che, mATe zuddha ja che" pharIthI samavasue kahyuM-"vrata grahaNa karavA IcchuM chuM. te kevA gurU pAse
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ agyAramA guNa upara samavasu brAhmaNanI kathA. (47) ahe! ApanA janmane ane jIvitane dhanya che ema kahI gurUne vAMdI dizA maMDaLane prakAzita karato pitAne sthAne gayo. te joI semavasu paNa aho! A gurUnuM nispRhapaNuM AzcaryakAraka che ema lauM?" paMDita kahyuM-"sukhe suvuM, miSTa bhejana karavuM ane AtmA lokapriya kare, A traNa padano paramArtha je jANato hoya, te pramANe pALato hoya tathA sarvathA niHspRha hoya, tenI pAse tAre dIkSA levI." samavasue pUchyuM-"A padene paramArtha kevo che?" paMDite kahyuM"je rAgadveSa rahita thaI sarva AraMbha ane parigrahane tyAga karI tathA zubhadhyAnane pAmI suve che te sukhe suve che, je madhukaranI vRttie, nahIM kareluM, nahIM karAveluM ane mudhA prApta thayeluM anna sarva prANIonI pIDAne dUra karI rAgadveSa sahita khAya che, te anna pariNAme suMdara chevAthI tene khAnAra miSTa bhajana kare che, tathA je maMtra mULa ane auSadha vigere upacAra karyA vinA ja mAtra paralokanA uttama kriyAnuMkAna karavAthI sarva janane vahAluM lAge che te kapriya kahevAya che. vaLI je purUSa rAgI bhaktako pAsethI dhana, dhAnya, hiraNya ane suvarNa vigerenI IcchA paNa karato na hoya te niHspRha kahevAya che." A pramANe te padanA bhAvArthane jANa te brAhmaNa gurUne zodhavA cAtye keTaleka divase keI nagaranA udyAnamAM rahelA suSa nAmanA gurUne te maLe. temane namaskAra karI teNe pUrve bhaNelA padane artha pUchaye. gurUe tene teja pramANe tene bhAvArtha kahyo. pachI gurUnuM niHspRhapaNuM jANavA mATe te brAhmaNa rAtrie tyAM ja rahyo. sAdhuonI AvazyakAdika kriyA paNa joI. chevaTa sAdhuo svAdhyAya dhyAna karI sukhe sutA. tyAra pachI gurU vaizramaNa nAmanuM adhyayana gaNavA lAgyA. tenA prabhAvathI vezramaNa (kubera , deva tenI pAse AvyA. te adhyayana sAMbhaLavA beTho. te pUrNa thayuM tyAre te deva "aho ! sAro svAdhyAya ka, sArA svAdhyAya karyo" ema bela gurUnA pagamAM paDe. pachI teNe vijJapti karI ke-"he pUjya! huM ApanA upara prasanna thayo chuM.
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ (48) dharmaratna prakaraNa. mATe varadAna mAge. hiraNya, suvarNa, dvipada, catuSpada vigere je Apane rUce te sarva huM apuM" AcArya bolyA--"tane amAro dharmalAbha ho. amAre koInuM kAMI paNa prayojana nathI.' te sAMbhaLI te zreSTha deva vicArI manamAM AnaMda pAmyuM. pachI teNe potAnuM sarva vRttAMta kahI dIkSA mAgI, tyAre gurUe tene pratrajyA ApI. te saMyamano ArAdhaka thayo Avo madhyastha mANasa dharmane yogya che. have bAramA guNarAgI guNane tenuM svarUpa tathA phaLa dekhADavA pUrvaka kahe che - guNarAgI guNavaMte, bahu mannai nigguNe uvehei / guNasaMgahe pavattai, saMpattaguNaM na maya(i)lei // 19 // mUlAI-guNarAgI mANasa guNavaMtane bahu mAna Ape che, guNa rahita janonI upekSA kare che. guNAno saMgraha karavAmAM pravarte che, ane prApta thayelA guNane malina karato nathI. - TIkartha -dhArmika manuSyamAM rahelA guNone viSe je rAgavALe thAya te guNarAgI kahevAya che. te ghaNuM guNavALA sAdhu, zrAvaka vigerene bahu mAna Ape che. eTale mananI prItinuM sthAna kare che ke-aho! A guNI janone dhanya che. eno manuSya janma saphaLa che." ItyAdika prazaMsA kare che. ahIM koI zaMkA kare ke jyAre guNanI prazaMsA kare che, tyAre to guNa rahita jananI niMdA kare che e artha tAtpaWthI Avaze. jemake devadata jamaNI AMkhe jue che, ema kahevAthI DAbI AMkhe jete nathI ema nizcaya karI zakAya che. ane nIti te ema kahe che ke -" zatrunA paNa guNe grahaNa karana, ane gurUnA paNa de kahevA." te zI rIte ? A zaMkAne javAba ApatAM kahe che ke
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAramA guNa upara dhanasA vAha ane vaMkacUlanI kathA. ( 49 ) evu dhAmi~kane ucita nathI, te vAta kahe che--nirgu NIonI upekSA kare che, eTale ke peAtAnuM citta sakilaSTa pariNAmavALuM thAya mATe teonI paNa ni MdA karatA nathI. kAraNa ke te evA vicAra kare che ke " khIjAnA chatA ke achatA paNa doSA kahevAthI ke sAMbhaLavAthI te guNu kAraka thatA nathI, kemake eAlanAra upara tene vaira vadhe che, ane sAMbhaLa "" vAsita thayelA A jIvane viSe ekAda guNa paNa prApta thAya teA te paNa Azcarya mAnavA jevuM che. ghaNA guNAvALA te viralAja hAya che, paNa eka eka guNavALA jana paNa sarva ThekANe maLI zakatA nathI, guNu bhale na heAya, paNa doSa na hAya te tevA manuSyAnu paNa kalyANa thAo, ane doSavALAomAM paNa jenAmAM gheADA doSo hAya tenI paNa ame praza MsA karIye chIye. '" AvI rIte saMsAranA svarUpanA vicAra karIne te guNarAgI nirguNInI paNa ni MdA karatA nathI, paraMtu tenI upekSA kare che, eTale ke madhyastha bhAve rahe che. tathA te guNurAgI guNAnA saMgraha karavAmAM grahaNa karavAmAM pravarte che--yatna kare che ane aMgIkAra karelA samyakatva, virati vigere guNane milana karatA nathI. eTale tene aticAra lagADatA nathI. A guNarAgIpaNAnu phaLa che, anyathA guNarAgIpaNuMja kahevAya nahIM. 19. *- ahIM dhana sA vAha ane vaMkacUlanA daSTAMta cheH-- varaza tape karIne jenuM zarIra zuSka thayu hatu, tathA je nira tara sajjhAya dhyAnamAM tatpara hatA, tevA munine joine te dhana nAmanA sArtha vAha guNanA rAgI thayA, tenu mana gurUnI bhaktimAM tallIna thayuM, tethI te samita pAmI dAna dai anukrame kalyANanI paraMparAnA 1 jenA doSa kahyA hAya tene. 4
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ (50) dharmaratna prakaraNa. (mekSane) bhAgI thaye. tathA-guNayukta munione niraMtara jevAthI vaMkacUlane pUrve nahIM te te guNane viSe anurAga thaye. tyArapachI guNanuM bahumAna thavAthI teNe niyama grahaNa karyA, ane tenuM sthiratAthI pAlana karyuM, tathA aMgIkAra karelA guNAnuM teNe prANAMta saMkaTa AvyA chatAM paNa khaMDana karyuM nahIM. A bane chate prasiddha hovAthI atre vistArathI lakhyAM nathI. have dharmAdhikArInA teramA guNa (vakhANavA ) ne avasara Avyo che. te guNa satkartha nAmano che. tenAthI viparItane viSeSa dekhADavA pUrvaka te guNane kahe che- nAsai vivegarayaNaM, asuha kahAsaMgakalu siyamaNassa / dhammo vivegasAro tti, sakkaho hojja dhammatthI / / 20 / / mUlAI-azubha kathAnA saMgathI kaluSita manavALAnuM vivekaratna nAza pAme che, ane dharma to vivekarUpI sAravALe che, tethI dharmanA athae sakatha-zubha kathAvALA thavuM joIe. TIkAtha-rAti-jatuM rahe che. zuM ukA -viveka-sata ane asata vastunuM jJAna, te ja ajJAnarUpI aMdhakArane nAza karanAra hevAthI ratnarUpa che, majhumadA:-vikathA, te strIkathA vigere sAta prakaranI che. te viSe AgamamAM kahyuM che ke "sAta vikathAo kahelI che, te A pramANe-strIkathA 1, bhakta kathA 2, deza kathA 3, rAja kathA, 4, mRdukArUNikI pa, darzanabhedanI ane cAritra bhedanI 7 AmAMnI pahelI cAra vikathAo prasiddhaja che, te paNa te viSe kAMIka kahe che --pahelI strI
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ teramA guNa satkathanuM varNana. (51) kathA A pramANe che--"amuka strI sArA bhAgyavALI, manahara kAMtivALI, suMdara negavALI ane sArA bhegavALI che, athavA tene nitaMbabiMba manahara che, tathA suMdara bhRkuTIvALI teNanI vaka daSTi manahara lAge che. temaja amuka strInI gati-cAla uMTanA jevI che, tenuM zarIra malina che, tene svara kAgaDA je che, ane te durbhAgyavALI che tene dhikAra che. AvI rIte strI jananI stuti athavA niMdA dharmAthIe dUrathI ja varjavI joIe. 1. bIjI bhaktakathA A rIte che-"ahe! ghI ane sAkarayukta khIra bahu madhura lAge che, je dahIMne uttama svAda hAya eTale uttama svAdavALuM dahIM hoya te bIjAnI zI jarUra che ? jarUra garama masAlAvALuM uttama zAka hoya te mukhane sukha karanArI bIjI zI vastu che? pakavAnna vinAnI bIjI vastu manane AnaMda pamADatI nathI, svAdamAM to eka tAMbUla ja basa che. AvI bhajana saMbaMdhI vAta DAhyA manuSya sarvadA tajavI joIe. 2. trIjI deza kathA A pramANe-- "uttama dhAnya ane suvarNathI bharele mALavA deza bahu ramaNIya che, kAMcI dezanuM te varNana ja zuM karavuM? gujarAta dezanI bhUmi viSama che, lATa dezamAM subhaTo bhilanI jevA ghaNA uddhata che. sukhanA nidhAnarUpa kAzmIra dezamAM rahevuM ghaNuM sArUM che, ane kuMtala deza te svarga samAna che. AvA prakAranI dezakathA zubha buddhivALAe durjananA saMganI jema tajavA yogya che. '' 3. cothI rAjakathA A pramANe-- "A rAjA zatrunA samUhano nAza karavAmAM samartha che, te pitAnI prajAnuM kSemakuzaLa karavAmAM tatpara che, tathA caurAdikane nAza karanAra che. te banne rAjAonuM bhayaMkara yuddha thayuM, e duSTa marI jAo, ane A zreSTha rAjA sArA AyuSya karIne paNa cirakALa rAjya karo. AvI rItanI rAjakathA ke je atyaMta kamabaMdhananuM kAraNa che, te paMDita janoe tajavA gya che. 4. pAMcamI mRdu kArUNikI--je kathA zrotAnA manamAM kamaLatA utpanna kare te mRdu 1 keDanI nIceno bhAga.
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ (para) dharmaratna prakaraNa. ane karUNA utpanna kare te kArUNikI kahevAya che. A kathAmAM mukhyatve karIne putrAdikanA viyeganA du:khathI duHkhI thayelA mAtAdika svajAe karelA karUNuM rasamaya vilApo hoya che. te A pramANe--" hA putra! hA putra! hA vatsa ! hA vatsa ! mane anAthane te kema mUkI dIdhI? A pramANe karUNuM utpanna kare tevA vilApa karatI te Aje saLagatA agnimAM paDI. 5. chaThThI dazana bhedanI--kutIthikanA jJAnAdikane atizaya jaI tenI *lAghA karavI te. jemake--khAddhanuM darzana (zAstra ) seMkaDo sUma yuktiothI bhareluM che. atyaMta sUma buddhine karanAruM che, ane sUkSma padArthone jenArAe te raceluM che, mATe te darzana sAMbhaLavA gya che.' ityAdi. A pramANe sAMbhaLavAthI zrotAone te darzana upara rAga-prIti thAya, ane tethI karIne temanA samakitano bheda-nAza thAya, mATe tevI kathA karavA yogya nathI. 6. tathA sAtamI cAritrabhedanI-hAlanA samayamAM pramAdanI bahALatA hovAthI, aticAre ghaNu lAgavAthI ane aticAranuM prAyazcittane ApanAra AcArya tathA te prAyazcitta karanAra sAdhu sAdhavIne abhAva hovAthI paMca mahAvrato saMbhavatAM nathI, vaLI jJAna ane darzana vaDe karIne tIrtha pravarte che." evuM vacana hovAthI jJAna ane darzananA kAryomAM ja Adara karavo yogya che. kahyuM che ke--"hAlamAM zadhi ( prApatti ) che nahIM, temaja tenA ApanAra tathA te pramANe karanAra paNa kaI dekhAtA nathI. tIrtha ane jJAna darzanane pragatimAM mUkanArA ja najare paDatA nathI. mATe jJAna ane darzana karIne tIrtha pravarte che."ityAdi. AvI kathA sAMbhaLavAthI jeNe cAritra grahaNa kareluM hoya te paNa cAritrathI vimukha thaI jAya, to pachI je cAriga levA IcchatA hoya te vimukha thAya temAM zuM kahevuM? mATe AvI cAritrane bheda karanArI kathA kadI karavI nahIM. 7. AvI azubha kathAnA saMgavaMDe -AsaktivaDe jenuM mana-aMta:ka raNa kaluSita--malina thayuM hoya tenuM vikaratna nAza pAme che. (e rIte prathamanI sAthe saMbadha kare.) ahIM tAtparya e che ke--vika- thAmAM pravartelo prANI prAye karIne rAga dveSavALe thAya che, ane tethI
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ caudamA supakSayukta guNanuM svarUpa. (53) karIne te yuktAyuktane viveka-vivecana karI zakato nathI, eTaluM ja nahIM paNa potAnA svArthanI hAnine paNa jANI zakto nathI. vaLI dharma . to vivekasAraja eTale hitAhitanA sArarUpaja che. ahIM vAkyanuM nizcacanA artha sahitapaNuM hovAthI vivekasAra ja che ema kahyuM che. je dhArmika mANasa hoya te A pramANe vicAra kare che---"jeTalAmAM A mana paranA guNadoSa kahevAmAM jovAmAM vyApAravALuM-tatpara thAya, teTalAmAM te manane vizuddha dhyAnamAM vya-tatpara karavuM sAruM che. tethI karIne dhamathIe--dharmanA AcaraNanA abhilASIe artha eTale satkathAvALA thavuM joIe ke jethI te dharmaratnane lAyaka thAya. ahIM satkathano artha samAsa sahita A pramANe che--sat eTale sArI arthAta tIrthakara, gaNadhara ane maharSionA cari viSayavALI kathA eTale vacananA vyApAre jene heAya te satkartha kahevAya che. 20. - che - have supakSayukta nAmanA cAdamA guNane kahe che - anukUladhammasIlo, susamAyAro ya pariyaNo jassa / esa supakkho dhamma, niraMtarAyaM tarai kAuM // 21 // mULAthe--jenA parivAra anukULa, dhArmika ane sadAcAravALe heya te supakSa kahevAya che. A purUSa ja vidha rahita dharmakriyA karI zake che. TIkAtha--ahIM pakSa, parigraha ane parikara e save paryAya zabdo che. "pakSa zabda parigraha arthamAM paNa kadAo che." evuM vacana che. jene sAro pakSa hoya te supakSa kahevAya che. tene ja vizeSa karIne kahe che - anukULa-dharmamAM vidma na kare te, dharmazILa-dhArmika, susamAcArasadAcAranuM AcaraNa karanAra, Avo parijana (parivAra) jene heya te supakSa kahevAya che. ane te purUSa dharmane aMtarAya rahita-vizva
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ (54) dharmaratna prakaraNa. * * * rahita karavAne zaktimAna hoya che. bhAvArtha e che ke, je parijana anukULa hoya te te dharmakArya karatAM tene utsAha pamADe che ane sahAyakAraka thAya che. dharmazIla hoya te dharmanA kArya mAM tene joDavAthI te pitAnA para anugraha mAne che, paNa veTha mAnatA nathI. tathA sadAcAravALo hoya to te rAjavirUddhAdika kAryane tyAga karavAthI dharmanI laghutAnuM kAraNa thatuM nathI. tethI karIne AvI rIte supakSa purUSa dharmane adhikArI thAya che. ra1. ahIM anukULa parivAra na hoya tenA para draSTAMta kahe che - puMvardhana nAmanA nagaramAM divAkara nAme zreSThI hatI, tene jyotiSmatI nAmanI bhAryAthI utpanna thayelo prabhAkara nAme putra hatuM, A sarve baudha dhamI hatA. ekadA vepArane mATe prabhAkara hastinApura nagaramAM gaye. tyAM eka jinadAsa nAme zreSThI hatuM. tene padmazrI nAmanI strI hatI, ane temane jinamatI nAmanI suMdara zarIravALI putrI hatI. A sarve zrAvako hatA. prabhAkare jinadAsanI bhAMDazALAmAM pitAnA bhAMDa-karIyANuM nAMkhyAM. tyAM jinamatInuM manohara rUpa joI prabhAkara atyaMta meha pAme. tethI teNe ekadA jinadAsa pAse keNanI yAcanA karI. tyAre teNe kahyuM ke-"huM zrAvakane ApavAno chuM, tamArI jevA mithyAdaSTine mArI dIkarI ApIza nahIM." te sAMbhaLI bIje kAMI upAya nahIM hovAthI te prabhAkarakapaTathI zrAvakadharma zIkhavA lAge. dharmanuM zravaNa karavA lAgya, cane vAMdavA lAgyo ane sAdhuone ghI geLa, vastra, anna vigere vaharAvavA lAgyo. anukrame dharmazravaNa karatAM tene bhAvathI dharma pariNaye, te kanyA upara paNa maMda rAgavALo thayA, ane sAdhunI pAse kharI hakIkata kahI ANuvratane grahaNa karI zuddha zrAvaka thayo. tene paramArtha jANI jinadAse tene pitAnI putrI jinamatI paraNAvI. teNune laI te prabhAkara, pitAnA puMDavadhana nagaramAM gayA. tyAM jinamatIne tenI sAsu ane naNaMda kahevA lAgI ke "dha devane page lAga, ane bhikSuone vaMdanA kara" jinamatIe
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMdaramA dIrghadardIpaNuM guNanuM svarUpa. (55) te vAta aMgIkAra na karI. tyAre teoe teNInI niMdA tarjanA karI. te jANI prabhAkara mAtapitAthI judA thayo. pachI potAnI IcchA pramANe te daMpatI jaina sAdhuone dAna devA lAgyA. ekadA mAtApitAe prabhAkarane kahyuM ke-"he putra! tuM bhikSukane nimaMtraNa kara." teNe tema karavAnI nA kahI. tyAre tene ghaNe Agraha karI baLAtkAre bhikSu pAse karyo. te tyAM gayo tyAre bhikSukee vidyAthI maMtrIne tenA hAthamAM eka phaLa ApyuM. tethI tenA zarIramAM vyaMtarIe praveza karyo, pachI teNe ghera jaI bhAryAne kahyuM ke Aje ApaNe bhikSuone dAna daIye." jinamatIe nA kahI, tyAre te pote rasoI karavA lAgyuM. zrAvikAe sUri pAse jaI te vAta kahI. sUrie maMtrIne teNIne cUrNa ApyuM. te pANImAM nAMkhIne teNIe prabhAkarane pAyuM. tarataja vyaMtarI tenA zarIramAMthI nAzI gaI. eTale prabhAkara pitAnI svAbhAvika sthitimAM AvyuM. tyAre teNe "A ze AraMbha karyo che ema bhAyane pUchayuM. te belI-"tame je bhikSuone mATe A AraMbha karyo che. te bolyo huM sAdhu vinA bIjA koIne ApavAno nathI. mArA mAtApitAe mane chetaye jaNAya che.' ema kahI te prAsuka anna teNe sAdhuone vaharAvyuM. A pramANe anukULa parijana na hovAthI vidmano saMbhava thAya che. tethI karIne ja kahyuM che ke-anukULa ane dharmazALa vigere vizeSaNavALo parijana jene heya te dharmano adhikArI che. have paMdaramA dIrghadardIpaNAno guNa kahe che - ADhavai dIhadaMsI, sayalaM pariNAmasuMdaraM kajaM / bahulAbhamappakesaM, salAhaNijaM bahujaNANaM // 22 // mULAtha-dIrdhadaSTivALo purUSa je je pariNAme suMdara haya, jemAM
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ (56) dharmaratna prakaraNuM. ghaNe lAbha ane thoDo kaleza-prayAsa hoya, tathA ghaNuM mANasane lAghA karavA lAyaka hoya te te sarva kArya AraMbha kare che. TakAtha--AraMbhe che eTale aMgIkAra kare che. kezu? dIrdhadazI temAM dIrgha-pariNAme suMdara evuM kArya, ahIM kArya zabdano adhyAhAra che. athavA dIrgha eTale pariNAme suMdara jema hoya tema e kriyAvizeSaNa jANavuM. drapyuM eTale jovAno jene svabhAva che te dIrdhadazI kahevAya che. Aje purUSa hoya te sakaLa-samagra pariNAmasuMdara eTale bhaviSya kALe sukhakAraka evuM kArya-kRtya, tathA bahulAbha-ghaNuM Icchita vastunI siddhi karanAruM, alpakaleza-DA prayAsavALuM, lAghanIya-prazaMsA karavA lAyaka, kone? bahu janane--svajane tathA anya janene arthAta ziSTa purUSone, dIrghadazI purUSa dhana zreNInI jema pariNAmikI buddhie karIne suMdara pariNAmavALA A leka saMbaMdhI kAryane paNa kare che. tethI dharmano paNa teja adhikArI che. kahyuM che ke -"je purUSa buddhimAna hoya te upAdhi rahita ane zuddha evA dharmanA sthAnano vicAra kare che. jue che. temaja vaLI potAnI yogyatAno tathA zubha anubaMdha pariNAmano paNa te vicAra sAvadhAnatAthI karI zake che. e dhana zreSThI keruM thaye te kahe che. dhanazreSThInuM daSTAMta. rAjagRhanagaramAM mahA dhanika dhana nAme zreSThI hato. tene svabhAve bhadrika pariNAmavALI subhadrA nAme strI hatI. temane dhanapALa, dhanadeva, dhanagama ane dhanarakSita nAme cAra putro hatA. te cAre suMdaratAnA maMdira, kaLAomAM kuzaLa ane sujanatAvaDe saMpUrNa hatA. teone anukrame zrI, lakSmI, dhanA ane dhanyA nAme sArA kuLanI strIo hatI. te cAre putro pitAnA prasAdathI niraMtara sukhe rahetA hatA.
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMdaramA guNa upara dhanazreNInI kathA. (57) ekadA vRddha avasthAvALA zreSThIe paralokamAM hitakAraka e dharma karavAnI IcchAthI vicAra karyo ke-A chokarAone meM ATalA kALa sudhI sukhI karyA che, have je A vastuomAMthI keIpaNa vahu gRhakAyanI ciMtA kare to huM pravajyA lauM to paNa mArA manamAM zAMti thAya; paraMtu temAMthI kaI vahu grahanI ciMtA karavAmAM lAyaka haze? ThIka jANyuM. je adhika puNyavALI hoya che. paraMtu te zIrIte jaNAya? buddhithI. kAraNake lokamAM karmAnusAriNI buddhi kahevAya che." A pramANe vicAra karI zreSThIe teonI buddhinI parIkSA karavAno ariMbha karyo. temAM prathama pitAne ghera kAMI nimitta laI utsava karavA mAMDayA, tethI potAnA ane vahuonA svajanone AmaMtraNa karyuM, temane bhakti pUrvaka bhojana karAvyuM, bhejana karyA pachI citrazALAmAM sukhethI beThe, te svajanone puSpa, vilepana, pAnasopArI vigere ApI temanuM sanmAna karyuM, te sarvenI samakSa dhana zreSThIe vahuone belAvI, temane pAMca pAMca zAli (DAMgara) nA dANuM ApIne kahyuM ke -"A dANAnuM sArI rIte pAlana karavuM, ane jyAre huM mAruM tyAre mane pAchA ApavAnA che," pachI teNe sarva svajanane rajA ApI. "Ama karavAnuM zuM tAtparya haze?" ema vicAra karatA teo potapotAne ghera gayA, pachI moTI vahue te pAMca dANAo tajI (nAMkhI) dIdhA, ane jyAre mAgaze tyAre game tyAMthI laine ApIza ema vicAra ka, bIjIe paNa teja vicAra karyo, paraMtu te pAMce dANAnAM photarAM ukheDI tene khAI gaI, trIjIe sArA vastramAM bAMdhI ghareNAMnI peTamAM mUkayA, ane dararoja traNe kALe tenI saMbhALa karavA lAgI, tathA cothIe te dANuM potAne pIyara mokalyA, tyAM varSARtumAM tene vAvyA. pachI samaya Ave ukheDIne pharIthI repyA. te pAkyA tyAre pahele varase kulaka pramANa cokhA thayA, bIje varase Adraka pramANa thayA, trIje varase khArI pramANu thayA. cothe varSe kuMbha pramANu thayA ane pAMcame varSe hajAra kuMbha pramANa thayA, pAMca varSa pUrA thayA tyAre dhana
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ (58) dharmaratna prakaraNa zreNIe pharIthI sarva svajanone AmaMtraNa karI temanI samakSa meTI. vahu pAse te pAMca dANuM mAgyA. tyAre teNIe mahAkaTe smaraNa karI kayAMthI lAvIne pAMca dANa ApyA. "A dANA meM ApyAM hatA teja che ke bIjA ?' ema zapathapUrvaka pUchayuM tyAre teNIe satya vAta nivedana karI. bIjIe paNa teja pramANe kahyuM, paraMtu tenA photarAM ukheDIne te meM khAdhA hatA eTaluM vizeSa kahyuM. trIjIe vastrane cheDe bAMdhelAja ApyA, ane meM teja rAkhI mUkyA che ema kahyuM. thIe kuMcIo ApIne kahyuM ke-"mArA pitAne ghera te dANA che. gADAM vigere mekalIne maMgAvI le." zreSThIe pUchayuM-"he putrI! te zI rIte karyuM?" te bolI - "Ape kahyuM hatuM ke AnuM pAlana karavuM. tethI Ama karavAthI ja tenuM sArI rIte pAlana thAya che, ema dhArI meM tevI rIte karyuM." pachI zreSThIe pitAno abhiprAya jaNAvI teonA svajanone kahyuM ke-"A kAryamAM zuM karavuM ucita che?" teo belyA- "tameja nipuNa buddhivALA cho. mATe pramANarUpa che." tyAre zreSThIe kahyuM "A meTI vahue dANAno tyAga karyo che, tethI gharamAM je kAMi rAkha, chANa, kacare vigere nAkhI devA jevuM hoya te kAma teNe karavuM, je kAMI rAMdhavuM, khAMDavuM, daLavuM vigere kAma hoya temAM bIjIno adhikAra karuM chuM, gIjIne huM bhaMDArane adhikAra ApuM chuM, ane cothIne sarva gRhano adhikAra seMpuM chuM. AnI AjJA pramA ja bIjI traNee vartavuM. A pramANe karavAthI ja teo sukhI thaze' A pramANe zeThanI vyavasthA sarvee aMgIkAra karI. tyArathI te strIo AvA nAme prasiddha thaI. pahelI ujhikA, bIjI bhagavatI, trIjI rakSikA ane ethI rahiNuM. A rIte zreSThInuM gRha vyavasthAvALuM sukhI thayuM. joke e zreSThInI prazaMsA karI. zreSThIe paNa hRdayamAM iccheluM pitAnuM paraloka hita sAdhyuM. A dIrdhadazI purUSa dharmano adhikArI che. -A che -
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ seALamA vizeSajJa guNanuM svarUpa. have sALamA vizeSajJa guNu kahe che-- vatthUNaM guNadose, lakkhei pakkhavAyabhAveNa / pAA viSesanna, uttamadhammAddio te // 23 / / ( 5 ) mUlAya --vizeSajJa purUSa prAye karIne pakSapAta rahitapaNe vastukSAnA guNa dASane jANe che, tethI karIne te uttama dhama nA adhikArI che. TIkA --vastuonA--sacitta acittA dravyeAnA athavA dha adharmInA heturUpa padArthA nA guNNAne tathA doSAne pakSapAta rahitapaNemadhyastha ane svastha citte karIne jANe che. pakSapAtavALA mANasa doSane guNurUpe ane guNune doSarUpe dekhe che tathA teja pramANe pratipAdana kare che. kahyuM che ke--" AgrahI--pakSapAtI mANasa jyAM peAtAnI mati hAya, tyAMja te viSayane siddha karavA yuktine zAlyA kare che, ane pakSapAta rahita je hAya tene to jyAM yukti hAya--je viSaya yukti yukta jaNAto heAya tyAM mati pravarte che. " tethI prAye karIne eTale heALatAe vizeSajJasAra asArane jANanAra purUSa suMdarInaDhanI jema madhamAM --pradhAna dharmane Ucata ( yAgya ) thAya che. ahIM mati-thAya che e pada adhyAhAra che kahyuM che ke--" AnAthI A suMdara che, ane AnAthI A su Mdara che, ema je vizeSa prakAre jANe che te zramaNudhane pAme che. ahIM suMdarInaMdanuM dRSTAMta che. '' -SOK have sataramA vRddhAnuga nAmanA guNa kahe che-- buDDo pariNayabuddhI, pAvAyAre pavattaI neya ( ba ) | vuDDAnuyogane vaM, saMsaLiyA gucchA le" || 24 //
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ (60) dharmaratna prakaraNa. | mulAI-vRddha mANasa paripakava buddhivALo hoya che, tethI te pApanA AcaraNamAM pravataja nathI. temaja vRddhane anusaranAra paNa teja hoya che. kAraNake guNe saMgatithI prApta thAya che. TIkAtha - vRddha-meTIummaravALe pariNutabuddhi-paripakava mativALe eTale pariNAme suMdara mativALo hoya che, tethI te pApAcAramAM-azubha kAryamAM pravartato ja nathI. kAraNake te yathArtha rIte vastutattvane jANe che. ahIM eka udAharaNa che ke -"eka rAjAne be prakAranA maMtrIo hatA. eka juvAna ane bIjA vRddha. temAM juvAna maMtrIo rAjA pAse niraMtara belatA hatA ke -"A vRddha maMtrIo buddhithI bhraSTa thayelA che, tethI teo sArI rIte maMga-vicAra karI zakatA nathI, mATe eenI zI jarUra che? ame ja mukhya chIe." ekadA temanI parIkSA karavA mATe rAjAe kahyuM ke-"je mANasa mArA mastaka para paganI pAnIno prahAra kare tene ze daMDa karo jeIe?" juvAna maMtrIo belyA-"emAM zuM vicAravAnuM che? tenA zarIranA tala tala jevaDA kakaDA karavA joIe. athavA pradIpta agnimAM tene nAMkhavo joIye" pachI rAjAe te ja prazna vRddha maMtrIene pUchaye, tyAre teoe ekAMtamAM jaI vicAra karyo ke "kIDA vilAsamAM pradhAna evI mahArANIja AvuM kArya karI zake, mATe tenI to pUjAja karavI egya che. A artha ja kahevA lAyaka che. " ema nizcaya karI teoe rAjAne uttara Apyo ke-"je manuSya AvuM mahA sAhasa kare tenA zarIrane mastakathI te paga sudhI suvarNa ane ratnanA alaMkArovaDe zaNagAravuM joIye" te sAMbhaLI tuSTamAna thayelA rAjAe kahyuM ke -"tame barAbara jANyuM. pachI A vRddha maMtrIo satya vAtane jenArA che ema dhArI rAjAe teone ja pramANarUpa karyo." vRddho ahitanA hetumAM pravartatA nathI. tethI je vRddhone anusaranArA hoya che eTale ke temanA mata pramANe cAlanAra hoya che te vRddhAnuga kahevAya che. te paNa teja rIte pApamAM pravartato nathI.zAthI pravartate nathI?
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ aDhAramA vinaya guNanuM varNana. ( 61) te kahe che--jethI karIne prANIone saMgAtathI utpanna thanArA guNe hoya che. te mATe ja kahyuM che ke -" uttama purUSane saMga zILa rahita mANasane paNa zILavALAM kare che. jemake merU parvatane lAgeluM tRNa paNa suvarNapaNAne pAme che. " - (r) - have aDhAramA vinaya guNane AzrI kahe che- viNo savvaguNANaM, mUlaM sannANadasaNAINaM / / mokkhassa ya te mUlaM, teNa viNIao iha pasattho // 25 // mUlatha-vinaya e satya jJAna ane dazana vagere sarva guNenuM mULa che, ane te guNe mokSanuM mULa che, tethI vinayavALe mANasa ahIM dharmanA adhikAramAM prazasta kahyo che. TIkAtha-vinItte-dUra karAya athavA lIna karAya ATha prakAranuM karma jenAvaDe te vinaya kahevAya che e siddhAMta pramANe vyutpatti che. kahyuM che ke -"jethI karIne cAturaMga mokSane mATe ATha prakAranA karmane dUra kare che, tethI karIne saMsArano nAza karanAra vidvAno tene vinaya kahe che." te vinaya sarva guNenuM mULa kAraNa che. te viSe sUtramAM kahyuM che ke -"vinaya zAsananuM mULa che, ane vinayavALeja saMyamI thAya che. je mANasa vinayathI rahita hoya tene dharma kayAMthI hoya? ane tapa paNa kyAMthI hoya? " kayA guNAnuM mULa che? sat jJAna ane darzana vigerenuM. te viSe kahyuM che ke-"vinayathI jJAna, jJAnathI darzana, darzanathI cAritra ane cAritrathI mokSa prApta thAya che. mekSamAM nirAbAdha sukha che. tethI karIne zuM ? te kahe che-punaH -"pharIthI' zabdanA arthavALA ja zabdano ahIM saMbaMdha che, tethI vaLI te guNe mokSanuM mULa che. kemake "samyak darzana, jJAna ane cA
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 12 ) dharmaratna prakaraNa. ritra e meAkSano mArga che." ema tattvArthamAM kahyuM che. tethI karIne vinayavALA mANusa ahIM dharmanA adhikAramAM prazasta che--vakhANelA che. je svabhAvathIja vinayavAna che, te mAsa puSpasAlanA putra phaLasAlanI jema te guNathIja dhane pAme che, tathA tenI ArAdhanA paNa kare che. { -- puSpasAlanA putra phaLasAlanI kathA-- G magadha dezanA alaMkArarUpa ane dhana dhAnyanI samRddhivALu zAligrAma nAmanuM gAma che. tyAM puSpasAla nAmano gAthApati hato. tene phaLasAla nAme putra hato. te prakRtie karIne bhadrika, vinayavALA ane paralAkathI bhIrU hato. teNe ekadA dharma zAstrane bhaNAvanAra pAse sAMbha nyu ke--" je mANasa mATAnovinaya kare,te parabhavamAM meTAthI paNa moTA thAya che. '" te sAMbhaLIne teNe vicAyuM ke' mArA pitA uttama moTA che. ' ema jANI te sarva prakAre Adara pUrvaka teno vinaya karavA lAgyA. ekadA teNe peAtAnA pitAne te gAmanA svAmIno vinaya karato joyA. te joi ' mArA pitA karatAM paNa A uttama-meTA che. ' ema jANI pitAnI AjJA laI gAmanA svAmIno paNa vinaya karavA lAgyA. kAi vakhata te tenI sAthe rAjagRha nagaramAM gayA. tyAM te grAmASipa tenA mahattArane ( pradhAnane ) praNAmAdika karato hato, te joi 8 AnAthI paNa A uttama che, 'ema jANI teNe mahattarano paNa vinaya karyAM. tene paNa zreNika rAjAno vinaya karavAmAM tatpara joi te zreNikano paNa vinaya karavA lAgyA. ekadA te nagaranA udyAnamAM zrImahAvIra svAmI samavasaryA. temane vaMdanA karavA mATe sainya ane vAhana sahita zreNikarAjA gayA. te vakhate te phaLasAla bhagavAnane samavasaraNanI lakSmIthI zAlatA joi vismaya pAmyA. teNe vicAryuM ke A kharekhara savA ttama che. kemake Ane sarve devedro, asure dro ""
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ ogaNIzamA kRtajJatA guNanuM varNana. (63) ane nareMdro vAMde che. to have bIjAe karIne mAre sayuM. Ane ja huM vinaya karuM." tyArapachI avasara maLyo tyAre teNe hAthamAM rAkhelI hAla taravAra sahitaja prabhunA caraNamAM paDI vinaMti karI ke-"he bhagavAna ! Apa mane anujJA Apo. huM ApanA pagamAM paDayo chuM." bhagavAna bolyA- "he bhadra ! hAthamAM DhAla taravAra rAkhIne mArA pagamAM paDavuM yogya nathI; paraMtu rajoharaNa ane mukhavastrikA hAthamAM rAkhI mArA pagamAM paDAya che, jema A badhAo lAge che tema page lAgavuM joiye." tyAre te bolyA ke - Apa jevI AjJA Apo, te pramANe huM lAguM." te sAMbhaLI "Ayegya che ema jANu bhagavAne tene dIkSA ApI. ane te sadgatine pAmyuM. A pramANe vinayavALe mANasa dhamane yogya che. have ogaNIzamA tajJatA guNane avasara che. temAM je bIjAnA karelA upakArane vismaraNa rahitapaNe jANe te kRtajJa kahevAya che, tethI te kRtajJane phaLadvArAe batAve che - bahu mannai dhammaguruM, paramuvayAri tti tattabuddhIe / tatto guNANa vuDDI, guNAriho teNiha kayannU // 26 // mUlAtha-kRtajJa mANasa dharmagurUne "A mArA parama upakArI che" evI tatvabuddhithI bahu mAne che. tethI karIne tenA guNanI vRddhi thAya che. A kAraNathI kRtajJa mANasa ahIM guNane (dharmane) yogya kahyo che. TIkAtha-dharmagurUne dharmadAtA AcAryAdikane ""A mArA parama upakArI che, ati ghera saMsArarUpI kUvAmAM paDatA mane kAraNa vinA ja *
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ (64) dharmaratna prakaraNa, vatsalatAvALA A gurue kheMcI kADhaye che." evA prakAranI tatvabuddhivaDe-paramArtha sAravALI mati vaDe bahu mAne che-ravatA sahita jue che. te A pramANe AgamanA vAkayanI bhAvanA kare che.-" he AyuSyamAna zramaNa ! A jagatamAM traNa purUSe dupratikAra che. te A pramANe-mAtA pitA, svAmI ane dharmAcArya." vagere. tad: kRtajJatApaNuthI utpanna thayelA gurUnA bahumAnathI kSAMti vagere athavA jJAna vigere guNonI vRddhi thAya che. ahIM "mArathAya che" e kriyApada adhyAhAra che. te gurUnA upakAranI bhAvanA bhAve che tethI tenI nirbharsanA (tarjanA) karI hoya te paNa te kepa karatuM nathI, manamAM mAna lAvatA nathI. vinayanI hAni karato nathI, temaja chetaravAne vicAra paNa karato nathI. tethI karIne ja prasanna thayelA gurU pAsethI te jJAnAdika guNene pAme che, ane anukrame gurUnA sthAnane paNa pAme che. A kAraNathI A dharmanA adhikArInA vicAramAM kRtajJa mANasane guNaI-dharmanI prAptimAM yaMgya kahyo che. ahIM bhImanuM daSTAMta che. bhImanI kathA- tagarA nAmanI nagarImAM ratisAra nAme rAjA hate. te zrAvaka dhamI hato. tene bhIma nAme putra hatA. te samagra kaLAnA samUhane bhaNI rahyA pachI vividha prakAranI kIDAvaDe kIDA karatA hatA. tene ekadA rAjAe kahyuM ke-"he putra! haju tuM adhIra kaLA zIkhyo che, mATe kema kriIDA karavAnuM icche che?" te bolyo-"he pitA! zI rIte huM adhuM zIkhe chuM ?' tyAre rAjAe kahyuM--"jyAM sudhI sarva kaLAomAM mukhya evI dharmakaLA jANuM na hoya tyAMsudhI tera kaLAmAM paMDita thayelA purUSe paNa apaMDita ja che." te sAMbhaLI bhIme 1 pratyapakAra na karI zakAya tevA.
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ ogaNIzamAM guNa upara bhImakumAranI sthA. (65) ciMtavyuM--"pitA mane adhuM zIkhele kahe che te satya che, kemake meM pUrve dharmakathAnuM nAma paNa sAMbhaLyuM nathI. mATe huM pitAne ja pUchuM." ema vicArI teNe pUchayuM ke-"he pitA! te kaLA kyAM maLe?" teNe kahyuM- sAdhu pAse " "to mane tyAM laI jAo." ema teNe kahyuM tyAre rAjA tene sAdhu pAse laI gayA. sAdhue dharma saMbhaLAvyA. kumArane tenA para rUci thaI. tyArapachI te tyavaMdana vigere zIkhe. aNuvrata grahaNa karyA, ane te uttama zrAvaka the. jinadharmanI prApti thavAthI te cakravatInA rAjyanI prApti karatAM paNa adhika khuzI thayo. te vicAravA lAge ke-ahe! pitAnI putra upara kevI vatsalatA. (prIti) che? ke jeNe bhayaMkara saMsArarUpI samudrathI mAro uddhAra karyo? mane baLatA gharamAM sutelAne teNe jagADyo che, sarvathA prakAre te mArA parama upakArI che, tethI tene apriya lAge tevuM leza mAtra paNa huM karIza nahIM, ane tene jema prIti utpanna thAya te ja rIte huM yatna karIza." A pramANe abhigraha dhAraNa karIne te zrAvaka dharma pALavA lAge. ekadA rAjA rAjavATikAe nIkaLyo, te vakhate teNe eka prAsAdanI upara kIDA karatI keI zreSThInI kanyA joI. teNanA atyaMta manahara rUpathI raMjita thayelA teNe maMtrI dvArA zeTha pAse te kanyAnI mAgaNI karI, paraMtu zreSTIe ApI nahIM, ane kahyuM ke-"kadAca mArI putrIne putra thAya te paNa te kAMI rAjya pAmI zake nahIM. kAraNa ke rAjAne bhIma kumAra rAjyane lAyaka che. pachI te kanyAne nahIM pAmavAthI rAjA atyaMta arati pAmavA lAgyA. A vAta bhImanA sAMbhaLavAmAM AvI, tyAre teNe vicAryuM ke-"mArI hAjarIne lIdhe pitAnI IcchAno bhaMga thaye." ema vicArI tarataja te zreSThIne ghera . gayo ane tene kahyuM ke "tamArI dIkarI rAjAne Apo. meM rAjya levAne niyama karyo." zreSThIe kahyuM-"kadAca tame rAjya na kare te
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 6 ) dharmaratna prakaraNa. paNa tamAre putrA thAya, ane te mArI dIkarInA putranA parAbhava karI rAya lai le. '' tyAre kumAre kahyuM"-- jo ema hAya tA huM paraNIza ja nahIM. tame vizvAsa rAkhIne rAjAnI icchA pramANe karo." A pramANe kumAranA kahevAthI zreSThI tuSTamAna thayA, ane teNe pAtAnI putrI rAjA sAthe paraNAvI. pachI teja paTTarANI thai, anukrame teNIe sarva zubha lakSaNavALA putra prasantheA. te kALe karIne vRddhi pAmyA, ane rAjA thayA. bhImakumAra paNa brahmacarya dhAraNa karI zrAvaka dharmanuM pAlana karatA hatA. ekadA iMdre tenA Dha vratanI praza'sA karI, te sAMbhaLI kAi eka deve tenI para zraddhA karI nahIM, tethI teNe eka gaNIkAnuM rUpa karI tathA teNInI mAtAnu ( akkAnuM ) rUpa karI kumAra pAse jai kahyuM ke--"huM kumAra! tu uttama kuLamAM janmelA che, dhArmika che, dayALu che ane kAinI prArtha nAnA bhaMga karatA nathI. teA A bicArI mArI putrInu zarIra tArU rUpa jovAthI utpanna thayelA kAmadeva rUpI agninI javALAthI maLe che, tethI te maraNa pAmaze. paraMtu tArI snehavALI STithI ja jIve tema che, tA teNIne jIvADIne meTA puNyanA sa Mcaya tuM kara." kumAre kahyuM-- " he bhadre ! viSa khAvAthI kaDhI jIvAtuM nathI, sanipAtanA vyAdhivALAne kadApI dudha pathya hAtu nathI. tethI teNIne dharma rUpI auSadha Apa. huM vratanA bhaMganA aMgIkAra nahI karUM. dayA te e ja kahevAya ke jenAthI khIje kAi paNa pApamAM na paDe." AvAM kAmaLa vacaneAvarDa teNe kuTaNInA pratiSedha karyAM. te joi ' A tA ka Mpe tevA nathI ' ema jANI tene bhImanI prasaMzA karI. pachI bhIma anukrame paralAkanA ArAmaisUramAnA kAtara purUSa sUtramAM kahelA guNunu sthAna thAya che. DOOK
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizimA parahitArthakArI guNanuM varNana. (67) have vIzamAM guNavALe parahitArtha kArI-paranuM hita karanAra che, teno artha nAmathI ja jANI zakAya te che, tethI tene dharmaprAptinuM phaLa kahe che. parahiyaniramo dhanno sammaM vinAyadhammasabbhAvo / annevi Thavai magge, nirIhacitto mahAsatto // 27 // mUlArtha-parahitamAM tatpara rahenAra purUSa dhanya che, kAraNa ke te sabhya prakAre dharmanuM tatva jANe che, tenuM citta niha hovAthI tathA te mahAsatvavALo hovAthI bIjAone paNa mArgamAM sthApana kare che. TIkArya-je prakRtie karIne ja bIjAonuM hita karavAmAM niraMtara tatpara hoya che, te purUSa dharmarUpI dhanane lAyaka hovAthI dhanya che, kAraNake teNe samyaka vijJAtadharmasadbhAva-yathArtha dharmatatva jANeluM hoya che arthAt te gItArtha thayelo hoya che, ema kahevAthI evuM jaNAvyuM ke-je gItArtha na hoya te paranuM hita karavA IcchatA hoya te paNa te karI zakato nathI. te viSe AgamamAM paNa kahyuM che ke- je mANasa samyaka prakAre AgamanuM tatva jANatuM na hoya, te bIjAne asadupadeza ApIne kaSTamAM nAMkhe che. AthI vadhAre kaSTakAraka-zeka karavA lAyaka zuM che?" bIjA paNa maMda buddhivALAne mArgamAM-zuddha dharmamAM sthApana kare che-sthira kare che. ke chate? te kahe che-nirIhacitta-spRhA rahita manavALe, je spRhAvALo hoya te kadAca zuddha mAgane upadeza kare, to paNa te vakhANavA lAyaka nathI. kahyuM che ke -"jagatamAM sarvottama teja tapa ane kRta. e be ja che, te ja tapa ane zruta je yAcakSaNane lIdhe sAra rahita thAya to te tRNa samAna (tuccha) che," tevo purUSa nispRha kema hoya te upara kahe che-mahAsatvavALe che mATe. kAraNake satvavALAne ja
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ (68) dharmaratna prakaraNa ATalA guNa hoya che.-"papakAra karavAmAM ja prIti, nispRhatA, vinayIpaNuM, satya bolavApaNuM, cittanI atucchatA, niraMtara vidyAne vineda tathA adInapaNuM ATalA guNe savavALAmAM rahelA che." ahIM vijayanuM dRSTAMta che. vijayavardhana nAmanA nagaramAM vizAla nAme zreNI hato. tene vijaya nAme putra hatuM. teNe ekadA upAdhyAya pAse sAMbhahyuM ke- "manuSya kSamA guNamAM ane paropakAra karavAmAM tatpara thavuM joIe. kAraNake A be guNathI ja A leka ane paralokamAM kalyANa prApta thAya che. A upadezanuM vacana vijaye tatvabuddhithI grahaNa karyuM. ekadA te vijaya navI paraNelI potAnI bhAryAne teDavA mATe sAsarAne gAma gayA. tyAMthI bhAryAne laIne te potAnA gAma tarapha pAcho vaLyo. mArgamAM bhAe vicAryuM ke-"hA! mane nirdayane dhikkAra che, ke jethI huM mAtA pitAne choDIne bIjAne ghera jAuM chuM. have ahIM mAre zo upAya kare? ke jethI AnAthI huM chuTuM? " teTalAmAM mArge jatA thoDe dUra eka jIrNa ku jeI teNIe bharane kahyuM ke "mane tarasa ghaNuM lAgI che. je mane pANI nahIM Ape te huM hamaNAM ja marI jaIza" te sAMbhaLI vijaya bolya-"cAla A kuvAmAMthI tane pANuM pAuM." ema kahI te kuvA tarapha cAlyuM. tenI bhAya paNa tenI pAchaLa gaI. te vizvAsa pUrvaka-ni:zaMkapaNe kuvAmAM jete have teTalAmAM tene dhakko mArI nAzIne potAne gAma gaI, ane "zubha zukana nahIM thavAthI mane laI na gayA." ema teNIe mAtApitAne kahyuM. ahIM vijaya paNa paDatAM paDatAM kuvAnA taTamAM ugelA vRkSanA thaDane zIgha vaLagI gayo, ane tene AdhAre ja kuvAmAMthI bahAra nIkaLe. te bicArIe mane kuvAmAM kema dhakko mAryo haze?' ema vicAratAM vijayane tarka thayo ke-"ThIka. pitAnA gharamAM rahevAnI utkaMThAne lIdhe
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ vIsamA guNa upara vijayanI kathA. (69). teNIe Ama karyuM jaNAya che. vaLI upAdhyAye mane kahyuM che ke kSamA ja rAkhavI. te teNInA upara mAre kepa karo egya nathI." A pramANe AtmAne sthira karI te pitAne ghera gaye. tenI mAtAe tene "vaha kema na AvI?" ema pUchayuM tyAre te bolyo ke-"te te AvatI ja hatI, paraMtu mArgamAM apazakuna thavAthI meM tene pAchI mokalI." tyArapachI ghaNIvAra vijayane teDavA javAnuM kahyuM, te paNa te jato nathI, ane te vicArato hato ke "te bIcArIne zA mATe du:kha utpanna karavuM joiye?" ekadA tenA mitrae tenI ghaNuM mazkarI karI, tyAre te sasarAne ghera gaye. tyAM gaurava sahita keTalAka divasa rahyo. pachI teNIne sAthe laIne potAne ghera AvyA. keTaleka kALe te bannene paraspara sneha thayA, anukrame mAtA pitA maraNa pAmyA, tyAre te daMpatI ja gharanA svAmI thayA ekadA vijaye vicAryuM ke "ahe! upAdhyAye mane yathArtha upadeza karyo hato. kSamAne ze guNa thAya che? te sAkSAta je. have huM paropakAra karavAmAM rakta thAuM," ema vicArI te dIna hIna vagerene dAna ApavA lAgyA. koIne vivAda karatA te jIte, tyAre te temane madhura vacanevaDe zAMta pADo ane kahetA ke-svajanane chate aparAdha ApaNe je hoya te paNa manamAM ja rAkho. kAraNa ke bolavA karatAM na bolavuM sAruM che, bIjAne pUchavuM te karatAM na pUchavuM ja sAruM che, ane sAMbhaLyA karatAM na sAMbhaLyuM sAruM che. A pramANe vartavAthI svajanapaNuM sukhakAraka thAya che." ekadA moTA putra vijayane pUchyuM ke-"he pitA! tame A pramANe sarva lekone kema upadeza Ape cho?' vijaye kahyuM-"he putra! mane e anubhava siddha che. tethI kene e upadeza ApuM chuM,' pharIthI putre pUchyuM-"zI rIte tamane anubhava siddha thayuM ? te kahe mane te jANavAmAM kautuka che." vijaye kahyuM-"tAre e prazna karavo nahIM, kAraNa ke meM upadezamAM ja kahyuM che ke-pUDyA karatAM na pUchavuM sAruM che, ane sAMbhaLyA karatAM na sAMbhaLyuM
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ (70) dharmaratna prakaraNa. sAruM che. mATe tAre pUchavuM paNa nahIM, ane sAMbhaLavuM paNa nahIM. te viSe Agraha karavAthI saryuM." te sAMbhaLI putrane atyaMta ketuka thayuM, tethI te vAraMvAra AgrahathI pUchavA lAgyuM. tene atyaMta nizcaya joI pitAe ka-"mane pahelAM tArI mAtAe jIrNa kuvAmAM nAkhI dIdho hatuM. te vAta meM eTalI badhI gupta rAkhI ke tArI mAtAne paNa meM kaI vakhata kahI nathI, tenuM pariNAma suMdara AvyuM. tAre paNa A vAta keIne kahevI nahIM." pachI ekadA putre hasatAM hasatAM pitAnI mAne pUchayuM ke-"he mA ! te mArA pitAne jIrNa kuvAmAM nAMkhI dIdhA hatA, te vAta zuM sAcI che ?" mAe pUchayuM-"he putra! tane zI khabara?" teNe kahyuM"mArA pitAe ja mane kahyuM che.' te sAMbhaLI "bharane dhakko mAryo hato, tenI tene mAhiti che" ema jANuM te atyaMta lAjIta thaI, ane tarataja hRdaya phATI javAthI te maraNa pAmI, tene hAhArava sAMbhaLI vijaya zeTha paNa tyAM AvyuM, ane vRttAMta jANuM atyaMta kheda pAmyA, tathA A deSa mAreja che" ema ghaNuM kALa sudhI jharavA lAgyuM. pachI te pApanI zuddhi karavA IcchatA teNe kaI ThekANe sAdhuone joyA. tenI pAse teNe zuddhi -AleyaNa mAgI. teoe kahyuM--"dIkSA grahaNa kara." te be "parigraha rahita thAuM te nidhanapaNAne lIdhe parepakAra zI rIte karI zakuM? ane parepakAra sivAya bIjuM kalyANanuM sAdhana zuM che?" sAdhuoe kahyuM"he bhadra! dharmopadeza ane abhayadAna sivAya bIju kAMI paNa parahita che ja nahIM. kahyuM che ke-prANIonA duHkhane nAza karanArI dharmadezanA jeTalo upakAra kare che, teTale upakAra jagatamAM bIjA keIthI thato nathI." tathA-"rAjA paNa pitAnA jIvitane mATe thaIne pitAnI AkhI pRthvI ApI de che, mATe duniyAmAM prANInI rakSA samAna bIjuM kaI uttama dAna nathI. vaLI-keI mANasa mahine mahine hajAra hajAra gAyanuM dAna kare, tenA karatAM kAMI paNa dAna nahIM karanArane saMyama atyaMta kalyANakAraka che." A pramANe
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekavIsamA labdhalakSya guNanuM varNana. (71). sAMbhaLI pratibadha pAmI vijaye pravajyA aMgIkAra karI ane te pitAnA ane paranA upakArane sAdhaka thayA. A pramANe parahitane karanAre dharmAdhikArI che. have ekavIzamo lakhyalaya nAmane guNa che, te phaLadvArA batAve che- lakkheha laddhalakkho suheNa sayalaM pi dhammakaraNijaM / dakkho susAsaNijo, turiyaM ca susikkhio hoi // 28 // mUlArtha-labdhalakSya purUSa samagra dharmakAryane sukhe karIne jANa zake che. tethI karIne ja te dharmakAryane zIdhra karanAre, sahelAIthI zIkhavavA lAyaka thAya che, ane zIdhrapaNe ja zikSAne pAragAmI thAya che. TIkAtha-jJAnAvaraNIya karma a5 hovAthI jeNe kahyuM-zIkhavA lAyaka anuSThAna 4ufmaja sTaDadhaM-prApta karyAnI jema prApta karyuM hoya te lakhelakSya kahevAya che, te purUSa juna-kaleza vinAja eTale potAne tathA zikhavanArane kaSTa utpanna karyA vinA ja rahe samagra parmALI-vaMdana, pratyupekSaNa vigere dharma kAryane gInAtijANI zake che. bhAvArtha e che ke jANe ke pUrvabhavamAM abhyAsa karyo hoya tema te jaladIthI jANI jAya che. kahyuM che ke- "jIe dareka janmamAM je kAMI zubha ke azubha karmane abhyAsa karyo hoya, te ja (kamano) teja abhyAsanA yogathI te sukhe karIne abhyAsakarI zake che." tethI karIne ja rakSa-zIdhrapaNe kAryane karanAre, kurAnanIya -sukhe zIkhavavA lAyaka, ane tvaritaM-thoDA kALamAMja suzikSita -zikSAne pAragAmI thAya che. ahIM mULamAM je ja zabda che tene suzikSitanI pachI aMbaMdha karavAnuM che.
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 72 ) dharmaratna prakaraNa. te upara A rakSitanI kathA-- dezapura nAmanA nagaramAM sAmadeva nAmanA brAhmaNa hatA. tene rUsAmA nAmanI patnIthI utpanna thayelA Aya rakSita nAme putra hatA. te pATalIputra vigere. nagaramAM jai koinI pAse abhyAsa karI coda vidyAnA pAragAmI thayA. pachI te peAtAnA nagaramAM AvyA. te vakhate rAjA ane nagaranA leAkeAe tenI sanmukha jaI utsavapUrvaka purapraveza karAvyeA. e rIte te peAtAne ghera AvyA. tyAM gharanI bahAranI zALAmAM beThA. tenI svajanAe ekaThA thai zlAghA karI. paraMtu eka tenI mAtAja tenI pAse AvI nahIM, tethI mAtAne maLavAnI utkaM ThA thavAthI te mAtAne namaskAra karavA gharamAM gayA. mAtAnA caraNane namaskAra karyAM. tyAre mAtAe madhyasthavRttie karI tene AzIrvAda ApI elAvyA, paraMtu atyaMta harSa dekhADayA nahIM, tenA abhiprAya jANI teNe pUchyu ke " he mAtA ! mArA AvavAthI svajana ane anyajana sarve atyaMta harSa pAmyA che; paraMtu tame harSa pAmyAM nathI. tenu kAraNa zuM ? " te melI-" putra ! mane harSa zI rIte thAya ? durgatimAM lai javAnA kAraNabhUta kuzAstronA abhyAsa karIne tu AvelA che. mATe jo tuM daSTivAda bhaNIne mane AnaMda pamADe, tA pachI bIjA janAne AnaMda pamADavAthI zu che ? '" te sAMbhaLI ' mAtAne je rUce te ja bhaNavu ceAgya che. ' ema vicArI teNe mAne pUchyuM ke huM mAtA! kete hRSTivAda kayAM maLe ? ' teNIe kahyuM-" he putra ! tArA ja zeraDInA vADhamAM tAliputra nAmanA AcArya che, tenI pAse maLe che. '' te sAMbhaLIne te khelyA ke " he mAtA ! jo ema che te tame prasanna thAe. prAtaHkALe ja tamArA manArathAne huM pUrNa karIza. " ema kahIne STivAda zabdanA anu smaraNa karatA te rAtrIne aMte prAtaH kALa thatAM ja mAtAnI rajA lai sUri pAse javA nIkaLyeA. nIkaLatAM ja mArgamAM prathama tene tenA mitra maLyeA. te Agale divase maLye " d
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekavIzamA guNa upara Arya rakSitanI kathA. (73) nahote. teNe tene zeraDInA keTalAka sAMThA ApI namaskAra karyo. "A uttama zukana thayAM." ema jANuM AnaMda pAmI teNe zeraDInA sAMThA gaNyA. te nava sAMThA AkhA ane eka adhe joI teNe vicAryuM ke"te daSTivAdamAM keTalA adhikAre haze? te to huM jANatA nathI, paraMtu huM temAMthI nava adhikAra pUrNa bhaNIza, ane dazame adhe bhaNuza." ema vicArI mAtAne dhIraja ApavA mATe teNe mitrane kahyuM ke-"A sAMThA mArI mAtAne tuM Apaje, ane kaheje ke-je kAryane mATe tamAre putra gaye che, temAM huM ja tene prathama sAme maLe chuM." pachI mize jaIne tene te ja pramANe kahyuM, tyAre mAtAe paNa te sAMTha gaNIne te ja pramANe tenuM phaLa vicAryuM. pachI AryarakSita paNa sAdhunA upAzraya pAse gayo. tene vicAra thaye ke "sAdhunA vaMdanAdika vyavahArane huM jANato nathI, tethI gAmaDIyAnI jema huM temanI pAse zI rIte jauM?" A pramANe te vicAra karatA hatA, teTalAmAM teNe upAzrayamAM praveza karatA eka zrAvakane je tethI tenI pAchaLa pAchaLa te paNa gaye. tyAM nizIhi, ipathikInuM pratikramaNa, vaMdana, pratyAkhyAna ane sAdhuvaMdana vigere sarva kiyA tenI sAthe ja karIne te gurUnI pAse beThe. te zrAvaka meTa hatuM, tene teNe namaskAra karyA nahIM, tethI gurUe tene "keI A na zrAvaka che" ema jANI tene pUchayuM ke-"he devAnupriya ! tane dharmanI prApti kyAMthI thaI?" Arya rakSita belyo-"A vRddha zrAvaka pAsethI" "kayAre?" "hamaNAMja." teTalAmAM bIjA sAdhuoe gurUne kahyuM ke-"A zrAvikAne putra Arya rakSita che. kAle rAjAe jene pravezotsava karyo hato te ja A che." te sAMbhaLI "aho ! AnuM labdhalakSyapaNuM kevuM che?" e pramANe vicArI Azcarya pAmelA sUrie snigdha ane madhura daSTithI tenI sAmuM joI kahyuM ke-"he semya ! tame sarva janane vahAlA che. tethI tamAruM ame zuM atithipaNuM karIe?" te sAMbhaLI be hAtha jeDI te brAhmaNa belyo ke-"he bhagavAna! mane daSTivAda ApI mArA para kRpA kare." sUri bolyA- "bahu sArUM, bahu sAruM, tAre mane ratha
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ (74) dharmaratna prakaraNa. uttama che. tuM daSTivAdane atyaMta gya che, paraMtu te daSTivAda gRhasthIene ApI zakAtuM nathI. sAdhuo paNa agyAra aMga bhaNyA pachI te daSTivAda bhaNavAnA adhikArI thAya che." tyAre te bolyo ke "jema ThIka lAge tema mane bhaNAve. ane dIkSA paNa Ape.' gurU bAlyA je ema hoya to rAjA tathA svajanavarganI rajA laI Avo." te bolyo-"mAre rAjA vigerenI rajAnuM kAMI kAma nathI. mAre mAtAnA maratha pUrNa karavA e ja mAre karavAnI IcchA che." ema kahI teNe mAtAnI sAthe thayelI vAta gurUne jaNAvI, te sAMbhaLI gurUe vicAryuM ke-"AnI buddhine vaibhava atula che. mATe A daSTivAdane atyaMta yogya che." ema vicArI sUrie tene dIkSA ApI. pachI tenA svajanAdikanA bhayathI sarve sAdhuoe anyatra vihAra karyo. bAkInI kathA Avazyaka sUtramAMthI jANavI. ahIM tAtparya e che je-mAtra dharmakriyA joIne ja te pramANe grahaNa karanAra labdhalakSya kahevAya che, ane te Arya rakSitanI jema dharmane adhikArI thAya che. ema jaNAvyuM. have prastAva karelA guNone upasaMhAra karavA pUrvaka prakaraNanA arthane samApta karavA mATe kahe che. ee igavIsa guNA, suyANusAreNa kiMci vkkhaayaa| arihaMti dhammarayaNaM ghettuM eehi saMpannA // 29 // mUlAI-A pramANe ekavIza guNe zrutane anusAre kaMIka vyAkhyAna karyo che. te eTalA mATe ke A guNee karIne je yukta hAya teo ja dharmaratnane grahaNa karavAmAM yogya che. TIkAtha-pa-pUrve kahelA svarUpavALA A ekavIza guNe zutAnua-bIjAM prakaraNenA jJAnane anusarIne vizcita-kAMIka
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmanA adhikArI keTalA guNeAe karI heAya ? ( 75 ) eTale asamagrapaNe (saMkSepathI) te guNNAnI khIjA prakaraNeAmAM vicitra vyAkhyA karelI hAvAthI te sa ahIM kahI zakAya nahIM tethI kAMika vyAkhyAtA:-svarUpa thakI ane phaLa thakI matAnyA cheH zA mATe ? te kahe che.--kAraNa ke cAgyatAnA sArarUpa dharatane grahaNa karavAmAM ceAgya che, para Mtu hatAzaNInA rAjAnI jema rAjAnI krIDAne grahaNa karavA lAyaka nathI. kANu ? te kahe che--A humaNAM kahelA ekavIza guNAe karIne je saMpUrNa hAya te. ra9. ahIM koi zaMkA kare ke--zu ATalA guNAe karIne je yukta hAya te ja ekAMtapaNe dharmanA adhikArI che ? ke temAM kAi apavAda paNa che ? te praznanA javAbamAM kahe che.-- pAyaguNavihINA, eesi majjhimA varA neyA / eto pareNa hINA, daridapAyA muNeyavvA || 20 || mUlA--A guNNAne madhye je caturthAM za guNe karIne hIna hoya te madhyama adhikArI jANavA, tathA ardhA guNe karIne rahita hAya te jadhanya jANavA, tathA adhA thI paNa ochA guNa hoya te te daridra jevA jANavA. TIkA ahIM uttama, madhyama ane kaniSTha evA traNa prakAranA adhikArI kahyA che. temAM je sa MpUrNa guNavALA hAya te uttama che. pAr -cothA bhAga, ardha-anA artha prasiddha che. kuLa zabdanA dareka sAthe saMbaMdha karavAnA che. tethI karIne pAda pramANa ane apramANa guNAe karIne je hIna hAya te teSAM kahelA guNAne madhye anukrame madhyama ane jaghanya-kaniSTha jANavA. eTale ke ceAthA bhAganA guNNAe karIne rahita haiAya te madhyama ane adhA guNAe karIne rahita hAya te jadhanya jANavA. tenAthI paNa vadhAre ochA guNa heAya teA tenI zI vAta karavI ? e zakA upara kahe che--enAthI AgaLa eTale ke adhA thI paNa vadhAre ochA guNa hAya tA te daridra prAya-daridra jevA
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ (76) dharmaratna prakaraNa. jANavA. jema daridra leke udara bharavAnI citAmAM vyAkuLa hovAthI ratane vecAtuM levAne mane ratha paNa karI zakatA nathI, tema A paNa dharmanA abhilASane paNa karI zakatA nathI. 30. A pramANe hovAthI je karavA lAyaka che. te kahe che dhammarayaNatthiNA to paDhamaM eyajaNammi jaiyavvaM / uM kupUmikAI, vitta vitta gi | rU? | mUlAI-tethI karIne je dharmaratane athI hoya teNe prathama A guNa ja upArjana karavA yata karavo joIe. kAraNa ke mane hara citra paNa zuddha bhUmi upara ja zobhA Ape che. TIkAtha-tethI karIne kahelA svarUpavALA dharmaratnane meLavavA je Icchato hoya teNe prathama A guNene upArjana karavAmAM yatna kare joIe. kAraNake te guNe vinA dharmanI prApti thaI zaktI nathI. A upara daSTAMta Ape che--jethI karIne kalaMka vinAnI zuddha bhUmikAmAM ja ALekheluM suMdara citra paNa zebhA Ape che. 31 ahIM ajJAnI janane baMdha karavA mATe AgamamAM kahelA udAharaNane AcArya batAve che - sAketa nAmanA nagaramAM mahAbalI nAme rAjA hatA. teNe ekadA pitAnA dUtane pUchayuM ke- " bIjA 2 jyamAM hoya evI rAjAne kIDA karavAmAM ucita kaI vastu mAre nathI ? " dUte kahyuM -"he deva! ApanA rAjyamAM sarva vastu che. mAtra eka citrasabhA nathI. tevI sabhAmAM netra ane manane AnaMda ApanAra vicitra citro jevAthI rAjAe haratAM pharatAM AnaMda meLave che. te sAMbhaLI rAjAe manamAM kosuka thavAthI maMtrIne AjJA ApI. teNe zIdhrapaNe maTI vizALa mahAsabhA karAvI. pachI te nagaramAM vimaLa ane prabhAsa nAmanA be citArA mukhya hatA, temane bolAvyA. temane sabhAne adhe adhe bhAga
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ zuddha bhUmikA upara citrakArano kathA. (77) karI vacamAM paDade nAMkhI akeka bhAga banene ApI kahyuM ke-"tamAre eka bIjAnuM citra karma jevuM nahIM, potapotAnI buddhithIja citrAmaNa karavAnuM che, A kAmamAM tamAre veTha mAnavAnI nathI, tamArI jevI kaLAkuzaLatA haze te pramANe tamane inAma maLaze." tyArapachI te baMne utsAhathI zIdhrapaNe kAma karavA lAgyA. jyAre cha mAsa pUrA thayA, tyAre rAjAe utsukapaNAthI temane pUchayuM, te vakhate vimaLe kahyuM ke "mAre bhAga meM taiyAra karyo che. tyAre rAjAe jaIne te bhAga je, "A kAma ati suMdara thayuM che. ema kahI tene ghaNuM InAma ApyuM. tyArapachI rAjAe prabhAsane pUchyuM tyAre te belyo ke - he svAmI ! haju meM citaravAnuM kAma zarU karyuM nathI. ATalA divasa sudhI meM bhUmikAne ja samArI taiyAra karI che" te sAMbhaLI evuM te bhUmikarma kevuM che ?? ema vicArI Azcarya pAmelA rAjAe vacamAMthI paDade kADhI nAMkhe, teTalAmAM te bhIMta upara vadhAre mane hara citrakarma citareluM. joyuM. tyAre rAjA kopa pAmya hAya tema prabhAsa pratye bolyo ke-"zuM tuM amane paNa Thage che?" te bolya-svAmI ThagavA lAyaka heAya ja nahIM. A to sAmenA citronuM pratibiMba paDayuM che.' ema bolatA teNe vacce hato tema paDade karyo tyAre citra vinAnI bhIMta jeI Azcarya pAmelA rAjAe kahyuM-"zuM AvI bhUmi paNa karAya che?" prabhAsa bolyA"hAjI, AvI bhUmimAM citra atI sthira thAya che. vaNe (raMge) nI kAMti bamaNa vistAra pAme che, ane je svarUpo ALekhyAM hoya tenA bhAvane ullAsa thAya che. eTale ke sAcAM sacetana jevAM bhAse che." te sAMbhaLI tuSTamAna thayelA rAjAe tene bamaNuM InAma ApyuM, ane kahyuM ke-"A bhIMta AmanI Ama ja bhale rahI saMcaratA citravALI A sabhA thaI tethI mArI apUrva prasiddhi thaze." A kathAne upanaya (rahasya) e che je-jema citra karavA mATe bIjA citArAe anukrame bhUmine sArI rIte samArI, teja pramANe
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ (78). dharmaratna prakaraNa. dharmarUpI citranA athIe paNa A ekavIza guNae karIne AtmA samAre joIye eTale ke zuddha karavo joIye. have kaI zaMkA kare ke- dharma be prakArane che- zrAvakadharma 1 ane sAdhu dharma 2. zrAvakadharma paNa avirata ane virata ema be prakArano che. temAM pahelA aviratane adhikArI anya zAstramAM A pramANe kahyo che--"je mANasa dharmane athI hAya, zaktimAna hoya ane sUtrathI pratikULapaNe vatata na hoya te adhikArI che. tathA teja athI kahevAya che ke je vinayavALo hoya dharma karavA uThA hoya eTale tatpara thayA hoya ane gurU pAse jaI dharmane pUchato hoya." AvI rIte adhikArI kahyo che, bIjA viratane mATe paNa "je mANasa samakti vizerene pAmIne haMmezAM munio pAse zreSTha sAmAcArInuM zravaNa kare che, tene ja zrAvaka kahyo che. tathA"je mANasa paralokamAM hitakAraka jinavacanane upagapUrvaka sArI rIte sAMbhaLe che, te ati tIvrakarmano nAza karavAthI utkRSTha zrAvaka thAya che. ' ityAdika zrAvaka zabdanI pravRttinA hetubhUta asAdhAraNa vizeSa-prakAranA sUtravaDe paramArthathI te AvA prakAranA je hoya te zrAvakadharmanA adhikArI kahyA che. tathA sAdhu dharmanA adhikArIo paNa anyasUtramAM jUdI rIte ja kahyA che. te A pramANe-"jeo AryadezamAM utpanna thayA haya, jAti ane kuLathI viziSTa heya eTale uttama jAti ane kuLavALA hoya, jemane kamaLa prAye karIne kSINa thaye heya, jeo nirmaLa buddhivALA hoya, tathA A bhavasamudramAM manuSyapaNuM prApta thavuM durlabha che, janma e maraNanuM nimitta che, saMpattio capaLa che, viSaye duHkhanA heturUpa che, saMgamAM avazya viyeLa rahele ja che, samaya samaya pratye maraNa raheluM ja che ane karmane vipAka ati dArUNa che," A pramANe svabhAvathI ja jeoe saMsArane nirguNa svabhAva jANelo hoya, ane tethI karIne ja jeo vairAgya pAmelA hoya, jeonA kaSAya pAtaLA paDyA hoya, jeone hAsyane udaya alpa hoya,
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAva zrAvakanuM varNana. (79) jeo sArI rIte kRtajJa hoya, jeo vinayavALA hAya, jeo rAjavirUdvAdika kAma karatA na hoya, jeo suMdara zarIravALA hoya, jeo zraddhALu, sthira cittavALA ane sarva sAmagrI yukta haya, teo pravrAjya levAne yogya che." te A ekavIza guNee karIne kayA dharmanuM adhikArIpaNuM kahyuM? A praznano javAba Ape che ke "je A sarve anya zAstronAM lakSaNe kahyAM te prAye karIne te te guNenA sthAnanA aMgabhUta ja che. jema citrAmaNamAM varNanI zuddhi, vicitra (jUdA jUdA) varNaraMga, rekhAnI zuddhi ane judA judA (zoka harSAdika) bhAvo dekhAya che tema ahIM paNa jANavuM. ane A ekavIza guNe te badhI jAtanA citronI sAdhAraNa bhUmikAnI jema sarva dharmanA sthAnemAM sAdhAraNa ja che. ema sUkSamabuddhithI vicAravuM. te viSe AgaLa suvihaM parathai. nA arthamAM kaheze ke-"jene A ekavIza guNarUpI ratnanI saMpatti sArI rIte prApta thaI hoya, te purUSa A banne prakAranA dharmaratnane saMpUrNa rIte grahaNa karavA zaktimAna che." tethI karIne ja kahe che - sai eyammi guNohe, saMjAyai bhAvasAvayattaM pi / tassa puNa lakkhaNAI eyAiM bhaNaMti suhaguruNo // 32 // mUlAI-A guNone samUha hoya te ja bhAvazrAvakamANuM paNa prApta thAya che. ane te bhAvazrAvanAM lakSaNe uttama gurUo A pramANe kahe che. TIkArya-A hamaNAM kahelo jaghanya, madhyama ane utkRSTa rUpa guNene samUha vidyamAna chateja bhAvazrAvapaNuM paNa saMbhave che, te pachI bhAvasAdhupaNuM to dUra raho e (paNa) ne bhAvArtha che. ahIM keI zaMkA kare ke-tame bhAvazrAvakapaNuM e zabda bolyA te zuM te sivAya bIjuM paNuM zrAvakapaNuM che? tene javAba Ape che kehA, bIjuM paNa che. kemake A jinAgamane viSe sarve padAthe cAra
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 80) dharmaratna prakaraNa. prakAranA hoya che-nAma, sthApanA, dravya ane bhAva. ema tatvArtha sUtramAM (1-5) kahyuM che. temAM nAma zrAvaka te kahevAya che ke je keI sacetana ke acetana padArthanuM zrAvaka evuM nAma kahIye. je citra ane pustaka vigeremAM zrAvaka rahyo hoya te sthApanA zrAvaka kahevAya che. je. zirIra ane bhavya zarIrathI judo kahIye te deva, gurU ane tatva vigerenI zraddhA rahita ane tathA prakAranI AjIvikAne mATe ja zrAvakanA veSane dhAraNa karato hoya te dravya zrAvaka kahevAya che. tathA bhAvazrAvaka A pramANe che-te viSe kahyuM che ke-" "zrA eTale je zraddhALapaNuM dhAraNa kare ane zAstranuM zravaNa kare, "va" eTale sAta kSetramAM dhana vAve ane samakitane vare-dhAraNa kare, "ka" eTale pApane kApe ane saMyamane kare-pALe, tene paMDito zrAvaka evA zabdathI kahe che. " A pramANe zrAvaka zabdanA arthane dhAraNa karanAra ane AgaLa kahevAze te rIte vidhi pramANe zrAvakane ucita evA vyApAramAM je tatpara hoya te bhAvazrAvaka kahevAya che, tene ja ahIM adhikAra che. bAkInA traNa prakAre yathAkathaMcita rahelA che. eTale ke tenI ahIM jarUra nathI. ahIM keI zaMkA kare ke-AgamamAM zrAvakanA bhede jUdI rIte saMbhaLAya che. jemake sthAnAMgamAM A pramANe kahyuM che-"zrAvaka cAra prakAranA kahelA che. te A pramANe--mAtapitA samAna 1, bhAI samAna 2, miga samAna 3 ane sapatnI-zekaya ( zatru ) samAna 4. athavA bIjI rIte cAra prakAranA zrAvake kahelA che. te A pramANe- Adarza samAna 1, patAkA samAna 2, vRkSanA ThaMDA samAna 3 ane kharaMTa samAna 4." A banne prakAranA bheda sAdhune AzrIne jANavA, eTale ke teo sAdhu pratye mAtapitA jevA ane bhAI vigere jevA hoya che. AvA prakAranA zrAvaka upara kahelA nAmAdika zrAvakemAMthI kaI jAtanA zrAvakamAM AvI zake che? te zaMkAne javAba Ape che - 1 zrAvakanuM jIvarahita zarIra. 2 je have pachI zrAvaka thavAno hoya te.
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAra prakAranA zrAvakonuM varNana. (81) vyavahAra nayanA mate karIne A sarva bheda bhAvazrAvakaja kahevAya che, kemake teone te ja pramANe vyavahAra thAya che. paraMtu nizcayanayanA matamAM te kharaMTa ane sapatnI jevA je kahyA te mithyASTi hovAthI dravya zrAvaka ane bAkInA bhAvazrAvaka kahevAya che. te sarvenuM svarUpa Agamane viSe A pramANe kahyuM che-"je haMmezAM munionA kAryanuM ciMtavana karato hoya, je muninI khalanA-bhUla joyA chatAM paNa tenA upara sneha rahita na thato hoya, ane munione ekAMtapaNe je vatsala hoya te zrAvaka mAtA samAna kahe che. 1. je sAdhujana upara hRdayathI prIti rAkhato hoya, paraMtu teno vinaya karavAmAM maMdI AdaravALo hoya, tathA sAdhuno parAbhava thAya to tarata tene sahAyakAraka thAya, te zrAvaka sAdhune bhAI tulya che. 2. sAdhu keI kAryamAM potAne na pUche to mAnane lIdhe kAMIka sAdhu upara je roSa kare, tathA je pitAne munionA svajana karatAM paNa huM adhika chuM, ema mAne, te mitra samAna kahe vAya che. 3. je zrAvaka stabdha (mAnavALo) hAI sAdhunAM chidroja jeta phare, tenA pramAdane nitya gAyA kare, ane sAdhune tRtulya gaNe, te sapatnI tulya kahyo che. 4." tathA bIjI rItanA cAra prakAra mATe paNa A pramANe kahyuM che -"gurUe kahele sUtrane artha jenA hRdayamAM yathArtha rIte pratibiMbita thAya, te suzrAvakane siddhAMtamAM Ada samAna varNavyA che. 1. vAyuvaDe patAkAnI jema je mUDha ke vaDe bhramita thAya-nizcayathI pharyA kare te gurUnA vacana upara kharI zraddhAvALo nahIM hovAthI patAkA tulya kahevAya che. 2. je gItArtha munie samajAvyA chatAM paNa pote aMgIkAra karelA kadAgrahane mUke nahIM tene thANu samAna jANa. vizeSa e che ke te muni jana upara SI heta nathI. 3. gurU satya arthanI prarUpaNa karatA hoya to paNa tene kahe ke-tame unmArganA dezaka che, ninhava che, mUDha che, ane dharma kriyAmAM maMda-zithiLa che, evA zabdo kahI je gurUne kharaDe te kharaMTa
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ (82) dharmaratna prakaraNa. tulya kahyo che. jema DhIlA azuci padArtha sparza karanAra mANasane kharaDe che, tema je zikhAmaNa ApanArane paNa dUSita kare che te khara Ta samAna kahelA che. 4. AmAMnA kharTa tulya ane sapatnI tulya e e prakAranA zrAvakA nizcaya nayanA matathI mithyAtvIe che, ane vyavahAra nayanA matathI to teo jinacaityAdikamAM jAya che mATe zrAvaka kahevAya che. " A rIte kahyuM che, te upara vistAra karavAthI saryuM. vaLI te bhAvazrAvakanAM lakSaNA-cinhAne zubha gurUe--savigna AcAryAM A pramANe kahe che. 32. ~*** te ja lakSaNAne kahe che.-- hearkammo taha sI - lavaM ca guNavaM ca ujjuvavahArI / gurususvaso vayaNa - kusalo khalu sAvago bhAve // 33 // mUlA --vratanuM kRtya karanAra 1, zILavAna ra, guNavAna 3, RjIvyavahArI 4, gurUnI sevA karanAra 5, ane pravacanamAM kuzaLa 6, A cha guNavALA je heAya te bhAvazrAvaka kahevAya che. TIkA--jeNe AgaLa kahevAze tevuM vratanuM karma karyuM. hAya te kRtavratakarma kahevAya che 1, tathA jenu' svarUpa AgaLa kaheze evA zILavAna hAya 2, AgaLa kahevAze tevA guNAvaDe cukta-guNavAna hAya 3, 4 zabdanA artha samuccaya che, ane tenA saMbaMdha AgaLa che tethI jIvavadhAro -ane saraLa manavALA hAya 4, gurUnI sevA karanAra hAya 5, pravacanamAM kuzaLa eTale jinamatanA tattvane jANanAra hAya 6. lahu zabdanA nizcaya atha hovAthI AvA prakAranAja zrAvaka bhAvane viSe hAya che eTale bhAvazrAvaka heAya che. 33. ~*~
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAva zrAvakanA cha guNonuM svarUpa. (83) e cha liMgenA bhAvArthane graMthakAra pateja kahevAnI IcchAthI "je uddeza te nirdeza' e nyAyathI prathama kRtavRta karma nAmanA pahelA liMgane kahe che. tatthAyaMtraNajANaNe-giNhaNapaDisevaNesu ujjutto| kayavayakammo cauhA, bhAvattho tassimo hoi / / 34 // mUlAI--temAM sAMbhaLavuM 1, jANavuM ra, grahaNa karavuM 3, ane pALavuM 4 eTalAne viSe je udyamavaMta hoya te A cAra prakArane kRtavratakarma kahevAya che. tene bhAvArtha A rIte che. TakAtha-temAM eTale te cha liMgane madhye kRtavratakarma cAra prakAre hoya che ema saMbaMdha kara. te cAra prakAra A pramANe-AkarNana eTale zravaNuM karavuM te 1, jJAna eTale avabodha-jANavuM te 2, grahaNa eTale svIkAravuM te 3, ane pratisevana eTale sArI rIte pALavuM te , A cAra zabdane draDha samAsa che. vratanA pravAdikane viSe je udyamavaMta hoya te kutavratakarma kahevAya che. te cAre prakArano bhAvArtha hamaNAM ja kahevAze tevuM che. 34 te bhAvArthane ja kahe che. viNayabahumANasAraM, gIyatthAo karei vayasavaNaM bhaMgayabheyaiyAre, vayANa sammaM viyANAi // 35 // mUlArya--vinaya ane bahumAna sahita gItArthanI pAse vatanuM zravaNa karela. vratanA bhaMga, bheda ane aticArone sArI rIte jANe 2. TIkAtha-vinaya eTale ubhA thavuM vigere. kahyuM che ke-gurUjana,
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ (84) dharmaratna prakaraNa Ave tyAre ubhA thavuM, hAtha joDavA, temane Asana ApavuM, tathA bhaktibhAvathI tenA zarIranI sevA karavI, te sarva vinaya kahevAya che." tathA bahumAna eTale mananI vizeSa prakAranI prIti. kahyuM che ke-"mAnavA lAyaka janane viSe A ja gurU che, paMDita che, ane mahAtmA che, e. hamezAM bhAvathI--aMta:karaNathI je manane pariNAma thAya te bahumAna kahevAya che. te vinaya ane bahumAna karIne sAra-prazasta rIte vratanuM zravaNa kare. evo saMbaMdha kara. ahIM vinaya ane bahumAnanA cAra bhAMgAo che. te A rIte--ke dhUrta jANavAnI IcchA thavAthI vaMdanAdika ApIne vinaya sahita sAMbhaLe che, paNa te vyAkhyAna ApanAra upara bhAre kamI hovAthI bahumAnavALe thatA nathI. 1. keI bahumAnavALo hoya che, paNa zaktirahita hovAthI vinaya karI zakato nathI, te glAna vigere jANa. 2. jenuM najIkamAM kalyANa thavAnuM hoya e kaI vinaya ane bahumAna e banane sahita sAMbhaLe che. 3. tathA keI atyaMta bhAre kamI chava bemAMthI eke karato nathI, ane sAMbhaLe che. 4. A cothA bhAMgAvALAne Agamane anusAre pravartanAra gurUe bhaNAva paNa gya nathI. kAraNa ke AgamamAM kahyuM che ke-"cAra jaNa vAcanAne ayogya kahyA che. te A pramANe vinaya rahita 1, vigaImAM AsakitavALo 2, krodha jeNe upazamAvyo nathI tevA 3 ane prabaLa kaSAyavALo 4." tathA-"Aghe karIne eTale sarvane sAmAnya rIte upadeza detA chatAM paNa je vinayavaMta hoya tene sarvathI judo pADIne madhura vANI vaDe jJAnAdikanI vRddhi karanAra te upadeza Adeze (AjJAo) karIne de." kAraNa ke-"avinItane kahevAmAM kaleza (prayAsa ) ghaNe thAya che, ane kaheluM phegaTa thAya che. ( jAya che.) ka mANasa ghaMTA karavAnuM loDhuM jANIne (jANatA chatAM) tenA vaDe sAdaDI banAvavAmAM pravRtti kare?" AthI karIne vinaya ane bahumAna sahita vratanuM zravaNa kare e prakRta siddha thayuM. kenI pAsethI? te kahe che.--gItArtha pAsethI. gItArthanuM lakSaNa A pramANe che-"gIta eTale sUtra kahevAya che,
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAra prakAranA kRtavRta karmanuM varNana. (85) ane artha e tenuM ja vyAkhyAna kahevAya che. mATe gIta ane artha e banne vaDe je yukata hoya te gItArtha kahevAya che." bIjAnI pAse anyathA prakAranI prarUpaNu paNa saMbhave che, ane tethI viparIta baMdha thaI jAya che. mATe gItArtha pAse zravaNa karavuM, A paheluM vrata kama thayuM. 1 vratanA eTale AvratAdikanA bhAMgA, bhede ane aticArene sArI rIte jANe. temAM bhAMgA A pramANe "dvividha trividha e pahele bhAga 1, dvividha dvividha e bIje 2, dvividha eka vidha e gIje 3, eka vidha trividha e cotho 4, eka vidha dvividha e pAMcame 5, ekavidha ekavidha e chaThTho 6, uttara guNane sAtame 7 ane avirata samyagdaSTine AThama bhAMge che. 8" A darekanA cha cha bheda che. tathA babe vigerenA saMgIyA bhAMga karIye to aneka prakAre thAya che. kahyuM che ke-" pAMca aNuvratamAM eka saMgIyA bhAMgA pa che, dvika saMjogIyA 10 che, trika saMgIyA 10 che, cAra saMgIyA 5 che, ane pAMca saMjogIye eka bhAge che. temAM pAMce vratonA thaIne eka saMjogIyA 30 bhAMga che, dvika saMjogIyA je daza bhAMgA che tenA kula 360 bhAMgA thAya che, trika saMjogIyA je daza bhAMgA che, tenA 2160 bhAMga che, cAra saMgIyA je pAMca bhAMgA che tenA 6480, pAMca saMjogIyAne je eka bhAMge che tenA ka776 bhAMgA thAya che, tathA uttara guNa ane aviratanA be bhAMgA meLavavAthI kula 16808 bhAMgA thAya che. A pramANe zrAvakone saMkSepathI vrata grahaNa karavAno vidhi kahelo che." A ja pramANe eka eka vratanA nava nava bhAMgAnI kalpanA karavAthI, ekavIza ekavIza bhAMgAnI kalapanA karavAthI ane ogaNapacAsa egaNapacAsa bhAMgAnI kalpanA karavAthI zrAvakanA vratanA bhAMgAo aneka prakAre thAya che. tebhAMgAo sAvadhAna paNe iMdriyo vigerene AzrIne thAya che. tenI mAtrikA A pramANe che. yogane AzrIne prathama traNa 1 mana, vacana, kAyAnA ga.
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ (86) dharmaratna prakaraNa. trika, pachI traNa drika ane pachI traNa ekeka mUkavA. tathA karaNAdikane AzrIne traNa be eka, traNa be eka tathA traNa be eka ema mUkavA. tenI sthApanA A pramANe 3| 3 3 | 2 | 2 | 2 | 1 | 1 | 1 3 | 2 | 1 | 3 | 2 | 1 | 3 | 2 | 1 A prathama nava bhAMgA che. kahyuM che ke -"na karavuM, na karAvavuM, ane karatA evA bIjAne na anumodavuM. te paNa mana, vacana ane kAyAe karIne. A pramANe eka vratane AzrIne nava bhAMgA thayA. te pramANe bIjA vratomAM paNa jANavuM." A navamAMthI ja anumatinA pratyAkhyAnavALI pahelA traNa trika kADhI nAMkhIe to bAkI cha rahe che. e savemAMthI eka anumatine dUra karIye to ekavIza thAya. te A pramANe -"pahelA padamAM eka bhAgo, bIjAmAM traNa, trIjAmAM traNa, cothAmAM be, pAMcamAmAM che ane chaThThAmAM che, e sarva maLI ekavIza thAya che." tathA ogaNapacAsa bhAMgA A rIte thAya che"prathama eka, (1) pachI traNa sthAne traNa traNa 9), pachI be sthAne nava nava (18), pachI traNa (3) ane pachI be sthAne nava nava (18), A sarva maLI 49 bhaMga thAya che." A pramANe vratanA bhAMgA aneka rIte thAya che te sarvane jANe. tathA sUma, bAdara, saMkalpaja, AraMbha ja sAparAdha ane niraparAdha vigere bhedene jANe. tathA vadha, baMdha, viccheda vigere aticArene jANe, vrata eTale aNuvratAdikanA sArI rIte vicArelA bhAMgAdikane vizeSe karIne jANe. te bIjuM vratakarma 2.35. have trIjuM (tathA cothuM) vratakarma kahe che - giNhai gurUNa mUle, ittaramiyaraM va kAlamaha tAI / Asevai thirabhAvo, AyaMkuvasargasaMgevi / / 36 / / 1 karavuM, karAvavuM ane anumevuM.
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAra prakAranA kRtatrata karmanuM varNana. (87) mUlAI-tyAra pachI te vrate gurUnI samIpe thaDA kALa paryata athavA yAjajIva paryata grahaNa kare. 3. (grahaNa karyA pachI) vyAdhi athavA upasargonI prApti thAya te paNa mana daDha rAkhIne tenuM sevana kare. 4 TIkartha-gurUnI eTale AcAryAdikanI samIpe grahaNa kare kahyuM che ke-saMvega pAmela zrAvaka upayegI thaI gurUnI samIpe thoDA kALa paryata athavA jAvajIva paryata ( grahaNa karI) haMmezAM tenuM smaraNa karI vizuddha pariNAme tenuM pAlana kare." ahIM keI zaMkA kare ke-je zrAvaka vratane aMgIkAra kare te dezaviratine pariNAma hoya te grahaNa kare? ke te pariNAma na hoya to grahaNa kare ? temAM je pahele pakSa kaheze to te zrAvakane gurU pAse javAnI zI jarUra che? kAraNa ke je sAdhavuM che te siddha ja thaI gayuM che. eTale ke vrato aMgIkAra karIne paNa dezaviratino pariNAma ja sAdhave che, te te tene potAnI meLe ja ( gurU vinA ja) siddha thayo che. vaLI gurU pAse javAthI gurUne vrata ApavAmAM parizrama paDaze ane tenA yugamAM aMtarAya thaze. e deSo gurU pAse nahIM javAthI dUra thaze, ane je bIje pakSa kaheze te gurU tathA zrAvaka banene mRSAvAdane prasaMga Avaze, kemake te pariNAma nahIM hoya te te pALI zakaze nahIM. A pramANe koI zaMkA kare te tenuM sarva kaheluM ayuta che. kemake banne pakSamAM guNanI prApti ja che. te A pramANe-je deza viratine pariNAma haze te gurUnI pAse vrata levAthI tenA mAtAone lIdhe mAre saddaguNa gurUnI AjJA ArAdhavA lAyaka che" ema dhArI potAnI pratijJAne nizcaya thavAthI vratamAM tenI draDhatA thaze. ane jinezvaranI paNa AjJA ArAdhI kahevAze. kahyuM che ke"gurUnI sAkSIe dharma aMgIkAra karavAthI saMpUrNa vidhi karela hovAthI vizeSa guNa thaze. ane vaLI sAdhunI samIpe pApano tyAga karavAthI tIrthakaranI AjJA paNa pALI kahevAya." vaLI gurUnI dharmadezanA sAMbhaLavAthI atyaMta zubha adhyavasAya-pariNAma utpanna thaze, ane
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ (88) dharmaratna prakaraNa. tethI karIne karmane kSapazama atyaMta adhika thaze, ane tethI karIne thoDA vrata levAnI IcchA haze to paNa tene vadhAre vrata levAnI IcchA thaze. e vigere aneka guNe gurUnI pAse vrata levAthI thAya che. tathA je kadAca viratine bhAva nahIM hoya to paNa gurUne upadeza sAMbhaLavAthI athavA nizcayathI te vrata pALavAthI saraLa hRdayavALA zrAvakane avazya virati pariNAma thaze. mATe guNane lAbha thavAthI gurU ane zrAvaka e bannene mRSAvAdane prasaMga Avato ja nathI. ane je kadAca te vrata lenAra zaThaja hoya to te tevAne gurUe vrata ApavAnAM ja nathI. chatAM chadmasthapaNAne lIdhe kadAca gurUe tenI zaThatA na oLakhI te paNa gurUne zuddha bhAva hovAthI tene to dekha lAgato ja nathI. A kAMI ame amArI ja buddhithI kahIye chIye tema nathI. te viSe zrAvakapraptimAM paNa kahyuM che ke-"dezaviratine pariNAma chatAM paNa gurU pAse vrata levAthI temAM draDhatA, tIrthakaranI AjJAnuM pAlana ane karmanA kSapazamanI vRddhi, eTalA guNo thAya che. A pramANe phaLane adhika lAbha hovAthI bannene kAMI paNa doSa lAgato nathI. ane te pariNAma na hoya topaNa guNakAraka hovAthI bannemAMthI ekene mRSAvAdano deSa lAgatuM nathI. kAraNa ke te vrata grahaNa karavAthI kALe karIne paNa azaTha hRdayavALAne te pariNAma thaze ja. ane je te zaTha hRdayavALo hoya te te tene vrata ApavAnuM ja nathI. chatAM gurU chetarAIne Ape to paNa gurU pate azaTha hovAthI zuddha ja che. A vize vadhAre vistAra karavAthI sayuM. vaLI keI pharI zaMkA kare che ke-Apa vistAranA bhIrU cho te paNa cAlatA viSayamAM kAMIka zaMkA thavAthI pUchuM chuM ke hAlamAM duSama kALanA deSane lIdhe guNI gurUo maLatA nathI, tethI sthApanAcAryanI pAse zrAvaka vratane aMgIkAra karI zake ? ke nahIM? tenA javAbamAM gurU kahe che ke--he bhadra ! kema guNa gurU maLatA nathI? dUra dezamAM hovAthI ? ke tevA gurUne atyaMta (kevaLa) abhAva ja che ? temAM je
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAra prakAranA kRtavRta karmanuM varNana. (89). dUra dezamAM hovAnA kAraNe maLatA na hoya te tenA athIoe tyAM ja javuM ucita che. anyathA dharmanuM athIpaNuM ja nahIM kahevAya. ane je tenA nahIM maLavAnA kAraNamAM tevA gurUne atyaMta asaMbhava kahIza to tevuM vacana atyaMta anucita che. kemake tethI to sUtrane virodha Ave che. kahyuM che ke-"nigraMtha vinA tIrtha nathI, ane tIrtha vinA nigraMtha nathI. mATe jyAMsudhI cha kAyano saMyama che, tyAM sudhI banne vidyamAna ja che." ahIM bane eTale sAmAyika ane chedepasthApanIya (cAritra) athavA bakuza ane kuzIla (sAdhuo ) samajavA. vaLI gurU vAdIne kahe che ke--je kadAca tame AgamanA virodhanA bhayathI tevA sAdhune atyaMta abhAva nathI mAnatA, paraMtu tevA gurU vidyamAna chatAM koI ThekANe amane maLatA nathI ema tame kahetA he to te paNa tamArI mahA dhRSTatA che. kemake pAMca mahAvratane dhAraNa karanAra, pAMca samitine pradhAna gaNanArA, traNa guptinuM pAlana karavAmAM tatpara, samayocita yatanA karavAmAM udyamI, niraMtara siddhAMta rasanuM pAna karavAmAM lAlasAvALA ane manamAM kadAgrahane tyAga karanArA seMkaDo mahA munio che. te teo madhyastha buddhivALA dhAmika janene kema na maLI zake? tethI karIne AvA gurU vidyamAna chatAM tenI je aprApti kahevI te (nija ) daSTinuM moTuM dUSaNa che. ane je te daSTideSa hoya to pachI vrata grahaNa karavAthI ja zuM phaLa che? kAMI ja nathI. tathA gurUnI pAse mULa guNane aMgIkAra karanAra sAdhunI jema zrAvakane paNa tevA gurUne viraha sthApanA gurU kahelA che. tene mATe kahyuM che ke-pUrvAcAryoe siddhAMtamAM gurUnA viraha sthApanA kahelI che AkuTTI-ni:zUkatA (hiMsA) ane darpa (svecchAcAra) rahita apramAdaja kalpamAM (vakhANela che)" gurUno saMga na hoya athavA gurU pioteja vidyamAna na hoya to ekAMtapaNe tenA virahane saMbhava nathI. tethI vyavahAra nayane Azraya karIne kahyuM ke kALane ucita kriyA karanAra, gItArtha, nispRha mativALA ane sarva prANuone vatsala
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ (90 ) dharmaratna prakaraNa. evA gurUnI pAse gRhasthI mahAtratAnI jema aNuvratAne grahaNa kare, paraMtu sthApanA zurU pAse grahaNa na kare ema siddha thayuM. vaLI te vrata 5r--cAturmAsa vigere thADA kALa paryaMtanuM athavA tar jAvajIva pa tanu grahaNa kare. atha-vratanuM jJAna thayA pachI, jJAni-te prastuta vratAne. A trIjuM vratakarma kahyuM. 3. AtaMka-rAga ane upasarga-dvivyArdika upadrava temanA sa MbaMdha thayA chatAM paNa sthirabhAva-cittamAM kapyA vinA samyak prakAre pALe. ( A ceAthuM vrataka. 4) temAM vyAdhinA saMbaMdhamAM Aradvijanu dRSTAMta ane upasarganA saMba MdhamAM kAmadeva zrAvakanu deSTAMta jANavu. 36. -X(r)*** - ArAgya dvijanI kathA. ujjayanI nagarImAM devagupta nAmanA brAhmaNa hatA. tene naMdA nAmanI bhAryAM hatI. tenI kukSithI utpanna thayelA tene eka putra hatA. te kAi paNa pUrva janmanA duSkRtathI rogAvaDe vyApta hatA, tethI tenuM nAma pADayu nahAtu, paNa lAkamAM tenu roga evuM nAma prasiddha thayuM hatuM. ekadA izvara nAmanA muni geAcarI mATe aTana karatA tene ghera AvyA. te vakhate brAhmaNe te putrane sAdhunA pagamAM pADI vina Mti karIke--" he bhagavAna ! tame sarva jANeA che, tethI karUNA karIne A putranA roganI zAMtinA upAya kaheA. " sAdhue kahyu -- gAcarI mATe nIkaLelA ame kAi sAthe kAMi paNa vAta karatA nathI " tyAre te brAhmaNa madhyAnha samaye putrane sAthe lai udyAnamAM gayA. tyAM gurUne vAMdI teNe pUchyuM. tyAre gurU khelyA ke--" duHkha pApathI thAya che, te pApa dharma thI avazya nAza pAme che. kemake agnithI khaLatu ghara jaLanA samUhathI mUjhAi jAya che. sArI rIte AcarelA dharma vaDe samagra du:khA zIghrapaNe nAza pAme che, ane bIjA bhavamAM paNa pharIne te du:khA 1)
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ cothA kRtavratakarma upara AregyakijanI kathA. (91) avazya utpanna thatAM nathI. A pramANe dezanA sAMbhaLI ta manane pratibodha pAmyA, ane tethI te banane zrAvaka thayA. temAM paNa te putra dharmamAM vizeSa draDha thaI zubha bhAvanA pUrvaka regane sahana karavA lAgyA, ane te sAvadya auSadhane paNa karAvato nahIM. ekadA iMdra tenA draDha dharmanI prazaMsA karI. tenA para zraddhA nahIM thavAthI be devA vaidyanuM rUpa karI tyAM AvI bolyA ke "ame A baTukane sAjo karIe. paraMtu amArA kahyA pramANe kiyA karavI joIe." tenA svajane bolyA ke - te kriyA kevI rIte che?" teo belyA-prAta:kALe madha khAvAnuM che, sAMjane vakhate madirA pIvAnI che, rAtre bhajana karavAnuM che, mAkhaNanI sAthe krIyA khAvAnA che, ane eSadhanI sAthe jaLacara, sthaLacara ane khecaranuM mAMsa bhakSaNa karavAnuM che. te sAMbhaLI baTuke kahyuM - "vratanA bhaMganA bhayane lIdhe temAMnuM eka paNa huM karIza nahIM." tyAre vaidyo bolyA- "dharmanuM sAdhana zarIra che. tethI tene koI paNa prakAre karIne sAjuM karavuM joIe. tema karatAM jovratane bhaMga thAya to pachIthI prAyazcitta levAthI te vrata zuddha thaI zake cheA pramANe temanA kahyA pachI tenA svajanee ane chevaTe rAjAe paNa tene ghaNu yuktiothI kahyuM. to paNa teNe aMgIkAra karyuM nahIM. tyAre prasanna thayelA devoe pragaTa thaI tenI prazaMsA karI, ane tenuM zarIra rega rahita karyuM. sarve svajane AnaMda pAmyA. bIjA leka paNa khuzI thayA. ane "aho ! dharmanuM mAhAbhya adbhuta che!' ema jANuM ghaNuM leke pratibaMdha pAmyA. tyArathI tenuM Arogyadvija evuM nAma prasiddha thayuM. A pramANe ArogyadvijanuM caritra saMkSepathI kahyuM. vistArathI jANavuM hoya teNe pRthvIcaMdranuM caritra joI levuM. A pramANe vyAdhine saMga thayA chatAM zrAvake sthiracittavALA thavuM. tathA kAmadevanuM caritra prasiddha hevAthI ahIM lakhyuM nathI.
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ (92) dharmaratna prakaraNa. paheluM kartavratakarma kahI dIdhuM. have zILavaMtane kahe che. AyayaNaM khu nisevai, vajaha pareMgehapavisaNamakaje / niccamaNumbhaDaveso, na bhaNai sa~viyAravayaNAI // 37 / / pariharai bAlakIlaM, sAhai kajAi~ mahurranIIe / iya chavihasIlajuo, vinnepro sIlavaMto'tha // 38 // mUlArtha-AyatananuM sevana kare 1, kArya vinA paragharamAM praveza na kare , niraMtara anubhaTa veSa rAkhe 3, vikAravALAM vacano bele nahIM, bALakIDAne tyAga kare 5, ane sArI nItithI kArya sAdhe 6, A cha prakAranA zILathI je yukta hoya te ahIM zILavaMta jANu. TakAtha-Ayatana eTale dharmiSTha mANasane ekaThA thavAnuM sthAna, kahyuM che ke -"je sthAne ghaNuM sAdhamike, zILavALA, bahuzruta ane cAritrAcAra sahita jane ekaThA thatA-rahetA hoya, te sthAnane Ayatana jANavuM." hu zabda avadhAraNa arthavALo che. te pratipakSane niSedha karavA mATe che. tethI karIne bhAva zrAvaka Ayatanane ja seve, anAyatanane seve nahIM. evo saMbaMdha jANa. kahyuM che ke "bhillanI palImAM, ceranA nivAsasthAnamAM parvatanA mANaso rahetA hoya tevA sthAnamAM, tathA hiMsaka ane duSTa manavALA lokonI paDezamAM kadApi vasavuM nahIM. kAraNa ke satpara kusaMgatinI niMdA kare che. tathA-"jyAM samakitane nAza karanArI ane cAritrane nAza karanArI vikathAniraMtara pravartatI hoya, tevuM anAyata sthAna mahApApanuM kAraNa che." A paheluM zILa kahyuM. 1 tathA kArya vinA bIjAnA gharamAM javuM varje che. kAraNa ke tenI koI paNa vastu khavAI ke corAI hoya to te bAbatanI tenA para zaMkA utpanna thAya. ahIM A pramANe sAmAcArI che-je ke zrAvakane aMtaHpurane choDIne paragharamAM praveza karavAnuM kaheluM che, te
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlavaMte zuM karavuM tenuM vivecana. (93) paNa teNe purUSa rahita paragharamAM ekalAe praveza karavo nahIM. kadAca kAMI kAryane lIdhe javuM paDe to moTI vayanA purUSane sAthe laIne javuM." A bIjuM zILa kahyuM 2. tathA hamezAM zrAvake anubhaTa (sAdI) veSa paherave. paraMtu khinI je AchakaDe vaiSa paheravo nahIM. khi purUSane veSa A hAya che.-"jema laMkha purUSonuM paridhAna dhotIyuM) aMga dekhAya tevuM hoya che, aMgarakhuM kasakasatuM hoya che, ane mastakanI pAghaDI vAMkI ane adhuM mAthuM dekhAya tevI hoya che. teja veSa khi purUSone paNa jANo. tema strIonA seMthAno agrabhAga tathA nAbhino bhAga ughADo hoya che, paDakhAno bhAga ardha DhAMkele hoya che, ane kAMcaLI kasakasatI tathA khabhA sudhIno bhAga ughADe rahe tevI hoya che. A vezyAno veSa jANavo." ahIM bhAvArtha e che ke- purUSane tathA strIone jUdA jUdA dezamAM judA judA veSa hoya che, tethI je ThekANe je veSa niMdA rahita ane purUSane ISTa hoya te veSa zrAvaka ane zrAvikAe rAkhavo joIye. ahIM keI kahe che ke-"kuLa ane dezane virUddha eve veSa rAjAne paNa zobhAkAraka thato nathI. to vaNika janone vizeSa karIne ane temAM paNa temanI strIone te avazya virUddha veSa zebhA kAraka nathI. tathA nIcenuM vastra paganI pAnI sudhI rAkhavuM, coLI vigere zarIra DhaMkAya tevuM rAkhavuM ane oDhavAnuM vastra sAruM jADuM rAkhavuMA veSa rAkhavAthI dharma, lakSmI ane yaza prApta thAya che. tathA nIcenuM vastra anukrUTa eTale paganA agrabhAga sudhI pahoMce tevuM ane te vastrano sparza kare teTalI (keDa sudhI pahoMce teTalI ) lAMbI ane jADA lagaDAnI cALI rAkhavI." A rIte keTalAka kahe che te paNa yogya ja che. paraMtu A veSa koIka dezamAM ane keIka kuLamAM saMbhave che, ane zrAvake to judA judA dezamAM tathA judA judA kuLamAM saMbhave che, tethI deza ane kuLane virUddha na hoya te veSa rAkha evuM sarvane lAgu paDe tevuM sAmAnya vyAkhyAna ahIM karyuM che, te yukti yukta ja che. 1 halakA mANasanI je.
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ (94) dharmaratna prakaraNa. A trIjuM zILa kahyuM. 3. tathA rAga dveSa rUpI vikArane utpanna karavAmAM kAraNarUpa vacanene hAMsIe karIne, niMdAnA svabhAve karIne athavA vAcALapaNAe karIne paNa bolavAM nahIM. temAM rAgane utpanna karanAra vacano zRMgAra rasavALAM hoya che. te A pramANe-" rAjAne AkhA rAjyamAM pRthvI sArabhUta che, pRthvImAM paNa potAnI rAjadhAnInuM na gara sArabhUta che, nagaramAM paNa potAno rAjamahela sArabhUta che, mahelamAM paNa pitAnI zayyA sArabhUta che, ane zayyAmAM paNa kAmadevanuM sarvasva rUpa zreSTha priyA sArabhUta che. A saMsAra asAra che to paNa dahIM, zItaLa jaLa, tAMbUla ane suMdara vezyAoe karIne jANe sAravALe hoya tema dekhAya che." tathA-"amAre priyAnuM ja eka darzana he. bIjA bIjA (baiddhAdika) darzanathI zuM phaLa che? kAraNa ke priyArUpa darzanathI to sarogacitta karIne paNa nirvANa prApta thAya che." zreSane utpanna karanAra vacane A pramANe che.-re dAsIputra! re mAyAvI! tArI mAyA lekaprasiddha ja che." AvA kaThera vacanathI krodha pAmIne mANasa kAMte pote mare che, athavA sAmAne mAre che. vaLI-A cAra che, jara che, ApaNe chAnI rIte nidhAna prApta karyuM che, A rAjAno vireAdhI che, athavA A mAMsa khAnAra che, rAjAo pApI ja hoya che. kAraNa ke zAstramAM rAjAne daza vezyA samAna kahe che, A rAjAno purezahita madirA pIye che, vaLI te dAsIne pati che, tethI te gurU kema kahevAya ? AvAM AvAM kaThora vacano ke je potAne ane para upaghAta karanArAM che, tathA kuLane kSaya karavAnAM kAraNa rUpa che, tevAM sarva vacana zAstramAM niSedha karelAM che." tathA je bhAvazrAvaka hoya te dharmavirUddha vacano paNa bolatonathI. dharmavirUddha vacana A pramANe che hAthamAM AvelA A kAmago bhaviSyanA kAmaganI IcchAthI kema jatA karAya? kAraNa ke paraloka che ke nahIM? tenI ja kene khabara che?" ItyAdi A cothuM zILa kahyuM 4. tathA mUrkha mANasane AnaMda 1 sukha, mokSa.
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ - ~ zilavAna zrAvaka kone kahevo? (95) pamADe tevI bALakrIDAne tyAga kare seve nahIM. kahyuM che ke - zetruMja, segaThA bAjI, pAnAM, kukaDA vigerenAM yuddho, praznottara, yamaka ane prahelikA vigere vaDe kIDA karavI nahIM. A pAMcamuM zILa kahyuM che. tathA madhura nItie karIne eTale sAma vacana kahevA pUrvaka kAne sAdhe. te A pramANe -"he sAmya ! he suMdara! tuM A pramANe kara. AvI rIte karavuM joIe. Ama karavAthIja to sAruM thAya che." AvA prakAranI zikhAmaNa ApIne parivAra ane cAkara vigere lakane madhura vANI vaDe kAryamAM pravartAve che. kahyuM che ke-"priya vacana bolavAthI sarva prANIo khuza thAya che. tethI tevuM ja vacana belavuM yogya che. kemake vacana bolavAmAM zA mATe daridratA (kRpaNutA) rAkhavI? vaLI-je potAno parivAra varga azikSita eTale keLavaNI vinAne heAya to tenA svAmIne ghaNe kheda karavuM paDe che. mATe hamezAM pote svAmIe kamaLa vacanathI tene zikhAmaNa ApavI joI. ce." tathA-madhuratA (mIThAza) pitAne ja AdhIna che, ane vAkyomAM madhura akSaroja joIye chIye, to zA mATe sattvavALA purUSe kaThora vacano bolatA haze? bIjAo paNa kahe che ke-"kSamAvAna purUSa je kArya kare che te krodha pAmele purUSa karI zakato nathI. kAraNa ke kAryane sAdhanArI buddhi ja che, ane te buddhi krodha karavAthI naSTa thAya che. " kAInA matamAM durArAdhyatA nAmanuM A chaThTha zILa kaheluM che. 6. bhAvazrAvakane A cha zILa sIvAya bIjuM kaI zILa nathI evuM kahevApUrvaka zILavALane upasaMhAra kare che-A pramANe upara dekhADelA cha prakArana zILe karIne je yukata hoya teja A zrAvakanA adhikAramAM zILavAna jANa. 37-38
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmaratna prakaraNa A zILane ja guNa ane doSa dekhADavA pUrvaka vicAra kare che - AyayaNasevaNAzro, dosA jhijaMti vaDDai guNoho / paragihagamaNaM pi kalaM-kapaMkamUlaM susIlANaM // 36 / / sahai pasaMto dhammI, umaDaveso na suMdaro tassa / saviyArajaMpiyAI, nUNamuiraMti rAgaggiM // 40 // vANijJAnA=vi du, tri moharasaDAthaTUMkA pharusavayaNAbhiyogo, na saMgo suddhadhammANaM / / 41 // mUlAI_Ayatana sevavAthI doSa nAza pAme che ane guNane samUha vRddhi pAme che 1, zILavALAne je paranA gharane viSe javuM te paNa laMkarUpI paMkanuM mULa-kAraNa che 2, dhamI mANasa prazAMta veSavALoja zobhe che tethI tene ubhaTa veza paheravo sAro nathI 3, vikAravALAM vacana avazya rAgarUpI agnine pradIpta kare che 4. bALajananI kaDA paNa anartha daMDarUpa hovAthI mehanuM kAraNa che 5, tathA zuddha dhamikone kaThera vacana vaDe AjJA karavI yogya nathI. 6. TIkAtha-Ayatanane artha pUve kahyo che, tene sevavAthI mithyAtrAdika doSa nAza pAme che, ane jJAnAdika guNano samUha vRddhi pAme che. kahyuM che ke -" agnithI tapAvelA loDhA upara pANInuM biMdu paDayuM hoya to tenuM nAma paNa dekhAtuM nathI-tarata ja te nAza pAme che, teja biMdu kamaLanA pAMdaDA upara paDyuM hoya te te metInI jevuM zebhe che, tathA teja biMdu svAti nakSAmAM samudranI chIpalInI madhye paDayuM hoya to te metI ja thAya che." mATe prAye karIne adhama, madhyama ane uttama guNa saMvAsathI ja thAya che. " paragRha pravezane artha pUrve
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvazrAvakanuM bIjuM lakSaNa. (97) kahyo che. sagi (paNa) zabdano saMbaMdha AgaLa karaze. paragRhamAM praveza kare te sArA zILavALA sAdhune paNa kalaMkarUpI paMkanuM kAraNarUpa eTale beTA ALanI prAptine hetu che. kemake sAdhu bhikSAne mATe para gRhamAM praveza kare to paNa teNe tyAM jarApaNa besavuM nahIM ema AgamamAM besavAne niSedha karyo che. kahyuM che ke "gocarIne mATe gayelo je sAdhu te gharamAM bese che, tene anAcAra tathA bedhino abhAva thAya che, brahmacarya naSTa thAya che, prANIonI hiMsA thAya che, bIjA bhikSuene aMtarAya thAya che, gRhasthIne anAdara thavAthI krodha thAya che, brahmacaryanI guptino nAza thAya che, ane strIone zaMkA utpanna thAya che, mATe AvuM kuzaLane vRddhi karanArUM sthAna dUrathI varjavuM joIe." vaLI zrAvaka to atyaMta zaMkAnuM sthAna thAya che, ane Idriyo vazamAM nahIM rahevAthI vratanI hAnine paNa pAme che. kahyuM che ke "jyAM sudhI bhrakuTIrUpI dhanuSa upara caDAvIne mUkelA, kaNa sudhI pahoMcelA, kALI pAMkhe-pIchAMvALA ane purUSanA gheryane nAza karanArA strIonA daSTirUpI bANe purUSanA hRdayamAM paDyA nathI, tyAM sudhIja purUSa sanmAge rahI zake che, tyAM sudhI ja Idriyane niyamamAM rAkhI zake che, tyAM sudhI ja lajAne dhAraNa kare che, ane tyAM sudhIja vinaya rAkhI zake che." tathA dhamI eTale dharmavALe zrAvaka ke yati zAMta veSavALo ja zebhe che. tethI karIne te dhArmikane udbhaTa veSa eTale rAgamAM aMdha thayelA nIca mANasanI je veSa sAro lAgato nathI-zobhAkArI thato nathI. kAraNa ke tevA veSathI te atyaMta hAMsInuM sthAna thAya che. lekamAM kahevata che ke -"je akAmI purUSa hoya tene maMDana upara-sArA veSa upara prIti hotI nathI. " A kahevata strIoe ane temAM paNa vidhavAe avazya AdaravA yogya che. eTale ke teoe bilakula uphphaTa (AchakaDe) veSa rAkhavo nahIM. A viSaya upara kaIye kahyuM
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ (98) dharmaratna prakaraNa. tathA savikAra vacane-caMgAra rasavALAM vacane avazya rAgarUpI agnine uddIpana kare che. kahyuM che ke-"je kathA sAMbhaLavAthI manamAM kAmanI utpatti thAya, tevI kathA sAdhue ke zrAvake karavI nahIM. A upalakSaNathI ema paNa samajavuM ke cheSarUpI agni paNa jenAthI pragaTa thAya tevI kathA karavI nahIM. dveSAgni pragaTa karanArAM paNa keTalAMka vacane hoya che, jemake kahyuM che ke--keInA marma, karma ane janma A traNa kadApi pragaTa karavAM nahIM. kAraNa ke marma ane karmathI viMdhAyelo mANasa mare che, athavA mAre che." tathA bALa jananI kIDA paNa mehanuM-ajJAnanuM cinha che. kAraNa ke temAM anarthadaMDanI eTale phegaTa pApanA AraMbhanI prApti thAya che. tathA zuddha dharmavALAejinezvaranA matane aMgIkAra karanArAe "are dari! are dAsIputra!" AvAM kaThora vacana belI AjJA ApavI, te cogya nathI. kAraNa ke kaThera vacana dharmanI hAni tathA dharmanI laghutA karanAra che. te viSe kahyuM che ke-"kaThora vacana bolavAthI eka divasanA tapane nAza thAya che, tiraskAra karavAthI eka mAsane tapa nAza pAme che, gALo devAthI eka varSa tapa naSTa thAya che, ane mAra mAravAthI cAritra nAza pAme che." ItyAdika Ata vacanathI dharmanI hAni thAya che. tathA dharmanI laghutA A rIte thAya che-"aho! A zrAvake moTA dhArmika, paranI pIDAne tyAga karanAra ane bahu vivekI che ke jethI A rIte baLatA aMgArAnA samUha jevI vANI bole che." ItyAdika ke hAMsI kare che. temaja-"keI purUSane apriya vacana kahIye to teo ulaTuM bamaNuM apriya vacana bole che, tethI karIne je purUSa apriya vacana sAMbhaLavA Icchato na heya teNe bIjAne apriya vacana kahevuM nahIM." tathA-"niraMtara kaThera bhASA belavAthI tene parivAra virAgI-rAga rahita thAya che, ane parivAra virAgI thavAthI manubonuM prabhupaNuM-svAmIpaNuM naSTa thAya che. " AvA AvA A lekamAM ja kaThora vacana belanArane anarthonI prApta thAya che. jenone sarvathA prakAre kaSAyarUpI agninuM uddIpana karavuM sAruM nathI. kahyuM che
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvazrAvakanA bIjA lakSaNa upara mahAzatanI kathA. (9) ke-"je kadAca lekamAM kuzAstrarUpI pavanathI dIpta thayele kaSAyAgni jAjvalyamAna thAya te bhale thAya, (temAM kAMI Azcarya nathI.) paraMtu jinezvaranA vacanarUpI jaLathI siMcana karAyA chatAM paNa te kaSAcAgni jAjavalyamAna thAya te te moTuM Azcarya che. A kAraNathI ja bhagavAna zrI mahAvIra svAmIe mahAzataka nAmanA zrAvakane satya chatAM paNa kaThora vacana bolavAthI prAyazcitta ApyuM hatuM. --(@ - mahAzatakanI kathA. rAjagRhanagaramAM mahAzataka nAme gAthApati hatA. tene ATha kareDa senayA nidhAnamAM dATelA hatA, ATha karoDa vyAje hatA ane ATha karoDa deza paradezanA vyApAramAM vistArelA hatA, tathA darekamAM daza daza hajAra ge hoya tevA daza gokuLa hatA. tene revatI vigere tera bhAo hatI. temAM revatIne tenA pIyara taraphathI maLelA ATha karoDa senaiyA nidhAnamAM, ATha kareDa vyAjamAM ane ATha karoDa vepAramAM hatA, tathA daza dazahajAra gAvALA ATha gokuLa hatA. ane bAkInI bAra bhAone temanA pIyara taraphathI maLelA traNe sthAnamAM eka eka karoDa senayA tathA daza daza hajAra gAyovALuM eka eka gekuLa hatuM. A pramANe te mahAzatakameTI RddhivALo, dedIpyamAna, keIthI parAbhava nahIM pAmanAra, ghaNuM zreSThI ane sArthavAhone madhye mukhya tathA svajane ane parivArajanene priya hato. ekadA bhagavAna zrI mahAvIra svAmI gAme gAma vihAra karatAM rAjagRha nagaranI bahAra guNazIla nAmanA udyAnamAM padhAryA. devee samavasaraNa racyuM. bhagavAnane vaMdana karavA zreNika rAjA, nagaranA leke ane mahAzakata e sarve gayA. sarve vAMdIne yegya sthAne beThA, te vakhate bhagavAne A pramANe dezanA ApI.-"he bhavya prANuo !
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ (100) dharmaratna prakaraNa. A saMsAra janma, jarA, maraNa, rega ane zeka vigere mahA zatruthI utpanna thatA saMtApathI bharelo che, tethI te asAra che. uMca jAti, uMca kuLa, sArUM rUpa ane ArogyatAvALo manuSya bhava pAma durlabha che. niraMtara vahetuM A jIvita-AyuSya anitya che. mRtyarUpI mahA rAkSasa kayAre Avaze ? tenI keIne khabara nathI. tethI vidvAna janoe samasta anarthanA samUharUpI hastInuM nivAraNa karavAmAM siMha samAna dharmamAM ja sarvathA prakAre udyama kare egya che." ityAdi amRtarasanI jevI maneharajinezvaranI dezanA sAMbhaLIne ghaNuM prANa pratibaMdha pAmyA, ane potapotAne ucita dharmane grahaNa karI sarve pitApitAne sthAne gayA. mahAzataka paNa sabhyatvavaDe cittane pavitra karI pAMca aNuvratApUrvaka sAta zikSAtrata karIne suzobhita zrAvakavratane aMgIkAra karI meTA nidhAnanA lAbhathI paNa atyaMta saMtuSTa thaI bhagavAnane namaskAra karI potAne ghera gaye, ane pratidina caDate pariNAme zrAvakadharma pALavA lAgyo. tenA satsaMgathI paNa gurUkamI hovAthI te revatI jarA paNa pratibaMdha pAmI nahIM. ulaTI vadhAre vadhAre viSamAM lukhya ane madirA mAMsamAM vRddhivALI thaI. ekadA amArInI udaghoSaNA thavAthI tene mAMsanI prApti thaI nahIM. tethI teNue potAnA karene kahyuM ke-"Aje mArA gekuLamAMthI be vAcharaDA mArIne tenuM mAMsa lAvI Ape." te sAMbhaLI teoe te pramANe karyuM. tyArathI te haMmezAM babe vAcharaDAne vadha karAvavA lAgI. ekadA te duSTa revatIe viSayalAlasAnI vRddhine lIdhe pitAnI bAre sapatnIone viSanA prAgathI tathA zastranA prayogathI kaI na jANe tema mArI naMkhAvI. temanuM suvarNa, hiraNya, gokuLa vigere sarvasva grahaNa karI AnaMda pAmI. - tyArapachI te mahAzataka cAra varSa pachI meTA putra upara gRhane kAryabhAra nAMkhI piSadhazALAmAM jaI dharmakiyAmAM tatpara thaye. tyAM teNe zrAvakanI pratimAo vahana karavA mAMDI. tene ekadA maghamAsathI matta thayelI revatI upasarga karavA AvI. te belI ke-"he prANavallabhI
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvazrAvakanA bIjA lakSaNa upara mahAzatakanI sthA. (101) AvuM kaI anuSThAna zA mATe kare che? A tamAruM zarIrakemaLa ane sukhamAM lAlana karAyeluM che. tethI pUrve karelA dharmanuM phaLa bhega. aMta:karaNathI rAgavALI ane tamArI dAsIpaNAne pAmelI mane rAMkaDIne tiraskAra na kare." A pramANe tenA karelA upasargo teNe nizcaLa cittathI sahana karyo. ane anukrame agyAre zrAvaka pratimAo teNe vahana karI. pachI avasara jANIne teNe anazana grahaNa karyuM. zubha bhAvanAmAM tatpara thayelA tene karmanA kSapazamane lIdhe avadhijJAna utpanna thayuM. tethI te pUrvadizAe lavaNasamudramAM hajAra jana sudhI jANavA jevA lAge, eja rIte dakSiNa ane pazcima dizAe paNa tene teTaluM ja jJAna thayuM, tathA uttara dizAmAM kSulla himavAna varSadhara parvata sudhInA padArthone jANavA jevA lAgyo. nIce ratnaprabhA nAmanI pahelI narakanA leluya nAmanA narakAvAsA sudhI jANavA jevA lAgyo. tyArapachI ekadA te pApiSTa revatI madirApAnathI madonmatta thaI pharIthI upasarga karavA AvI. te joI mahAzatake vicAryuM ke- A AvI kema thaI che? evo vitarka karI teNe avadhijJAnano upayoga Ape. tethI teNe teNInuM samagra caritra jANyuM, ane te marIne narake jaze te paNa jANayuM. te joI teNe revatIne kahyuM ke-"he pApaNI ! hajI keTaluM pApa upArjana karavuM che ? tuM sAta rAtrIne aMte alasayanA vyAdhinI pIDAthI marIne leluya nAmanA narakamAM javAnI che. te sAMbhaLI revatIno mada utarI gayo, maraNanA bhayathI te atyaMta vyAkuLa thaI, ane "Aje A mahAzataka mArApara atyaMta gusse thayo che.' ema dhArI ArtadhyAnamAM magna thaI pitAne ghera gaI. te divase bhagavAna zrI mahAvIra svAmI teja nagaranA udyAnamAM padhAryA hatA. teNe gatamasvAmIne AjJA karI ke-"he gatama! tuM mahAzataka zrAvakanI pAse jaI tene kahe ke zrAvakane satya chatAM paNa anyane pIDA karanArUM vacana bolavuM yogya nathI. temAM paNa uttama 1 alaziyAno vyAdhi-zarIramAM jIvaDA paDe te.
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ (100) dharmaratna prakaraNa guNasthAnakane pAmelA ane anazanane aMgIkAra karanArA tAre te vizeSe karIne tevuM vacana belivuM yegya nathI. tethI tuM tevA durvacana bolyAnuM prAyazcitta grahaNa kara.' A pramANe bhagavAnanI AjJAne aMgIkAra karI gaiAtamasvAmIe mahAzatakanI pAse jaI tene bhagavAnane Adeza kahI saMbhaLAvyuM. te sAMbhaLI mahAzataka cittamAM atyaMta saveganA bhArathI bharapUra thaye. bhagavAnane vaMdana karI teNe samyapha prakAre te durvacananI AlocanA, niMdA ane gaha karI. pachI gautama svAmInI pAse tenuM prAyazcitta laI zarIrano tyAga karI te saudharma devalokamAM arUNAbha nAmanA vimAnamAM cAra pApamanI sthitivALe deva thaye. A pramANe mahAzatakanuM caritra saMkSepathI kahyuM. vistAranA * athIe upAsaka dazAMgathI jANavuM. - - have bhAvazrAvakanuM trIjuM lakSaNa kahevAnI IcchAthI prathama tenA saMbaMdhanI gAthA kahe che. - jaivi guNA bahurUvA, tahavi hu paMcahi guNehi gunnvNto| iha muNivarehi bhaNio , sarUvamesi nisAmehi // 42 // mUlAI_ja ke guNe ghaNA prakAranA che, paNa ahIM munivare e pAMca guNe karIne guNavAna kahe che. e pAMca guNenuM svarUpa sAMbhaLe. Takartha--ahIM yadi zabda abhyapagama-svIkAravuM evA athamAM che, tethI tene artha A pramANe thAya che-meM A svIkAryuM che ke guNe bahurUpa eTale akSudrapaNuM vigere, udAratA vigere ane bIjA priyaMvadatA-mIThA bela vApaNuM vigere, ghaNuM prakAranA che, topaNa muni vAo-gItArtha gurUoe ahIM zrAvakanA vicAramAM pAMca guNe karIne
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvazrAvakanuM trIjuM lakSaNa. (13) guNavAna kahyo che. e guNAnuM svarUpa-tattva tuM sAMbhaLa. "sAMbhaLa e kriyApada ziSyane utsAha ApavA mATe lakhyuM che, tethI pramAdI ziSyane utsAha pamADIne pachI tene zravaNa karAvavuM ema jaNAvyuM che. 42. - ccha-- te pAMca guNonuM svarUpa ja batAve che - sajjhAe karaNammi ya, viNayammi ya niccameva ujjutto| savvatthaNabhiniveso, vahai ruI suha jiNavayaNe / / 43 // mUlAtha-svAdhyAyamAM 1, kriyAnuNAnamAM ra ane vinayamAM 3 niraMtara udyama kare, sarvatra kadAgraha rahita rahe che, tathA jinezvaranA vacana upara atyaMta rUcI rAkhe. pa. TIkAI-su eTale zobhana (sAruM) sAcA -bhaNavuM te - pApa, athavA na potAnI meLe savAra-bhaNavuM te rANAya. tene viSe niraMtara udyamavaMta rahe e saMbaMdha kara. 1. tathA eTale kiyAnukAnane viSe 2, vize-gurUjanane mAna ApavA ubhA thavuM e vigere vinayane viSe nitya-hamezAM ughukata-prayatnavALo thAya ema darekanI sAthe saMbaMdha karavAthI traNa guNa thayA. 3. tathA sarvatraA leka tathA paraloka saMbaMdhI sarva prayajanane viSe samiti jene kadAgraha nathI e eTale sArI samajaNavALo thAya, e cethA guNa thayo 4. tathA jinezvaranA vacanane viSe -IcchA athavA zraddhA ne atyaMta dhAraNa kare, e pAMcamo guNa thaye. pa. 43. -10-
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 104 ) dhama ratna prakaraNa, A rIte gaNatarIthI guNAne dekhADI havetemanA bhAvArtha kahIne te pAMce guNA dekhADe che.-- paDhaNAIsajjhAyaM, veragganibaMdhaNaM kuNai vihiNA | tavaniyamavaMdaNAI - karaNammi ya niccamujamai // 44 // anbhuvANAIyaM, viNayaM niyamA pauMjai guNIM / abhiniveso gIyattha - bhAsiyaM nannahA mugai // 45 // savaNakaraNesu icchA, hor3a ruI sadahANasaMjuttA / kuMDa viNA RttA, muTThI sanmattayamsa || 46 // mUlA vidhae karIne vairAgyanA kAraNarUpa paThana vigere svAdhyAya kare 1, tapa, niyama ane vaMdanAdika karavAmAM nitya udyama kare ra, guNIjanonA abhyutthAnAdika vinaya avazya kare ?, kadAcahu rahita thaine gItA nuM kahelu' vacana anyathA na mAne 4, tathA zravaNa karavAmAM ane sAMbhaLyA pramANe karavAmAM zraddhA sahita je icchA-tIvra abhilASa te rUci kahevAya che 5. A rUci vinA samyakatvaratnanI zuddhi kayAMthI hoya ? TIkA"--vidhie karIne eTale vinaya ane bahumAna sahita vairAgyanA kAraNarUpa paThanArdika svAdhyAya kare. temAM paThana eTale apUrva - navu zruta grahaNa karavuM te. Adi zabdathI pRcchanA, parAvanA, anuprekSA ane dharma kathA e cAre grahaNa karavA. A pAMca prakAranA svAdhyAya kahevAya che. temAM paThananA vinaya A pramANe che.--" bhaNatI vakhate gurUnI samIpe 1 pastikA, avaSTa bha--aThIMgaNu, paga lAMkhA karavA, vikathA ane mATethI hasavu'. ATalA vavA lAyaka che. ' 1 paga para paga caDAvI palAMThI vALavI te.
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvazrAvakanuM trIjuM lakSaNa. (15) annan mannannnnnnnnnnnnnn pRcchanA vinaya A pramANe--"pitAnA Asana para beThA beThA ziSya gurUne pUchavuM nahIM, tathA zasyAmAM rahIne paNa pUchavuM nahIM, paraMtu gurU pAse AvI, utkaTuka Asane (ubhaDaka) besI tathA hAtha joDI namratAthI pUchavuM. " parAvartanAno vidhi A pramANe "prAsuka ( niva) UDila upara besI, IryAnuM pratikramaNa karI, sAmAyika grahaNa karI tathA vastranA cheDA vaDe mukha DhAMkI zrAvake padacchada pUrvaka bhaNelAnI AvRtti karavI. (vAraMvAra-pheravavuM)." anuprekSA eTale bhAvanA. tene vidhi A pramANe-"cAritra levAnI IcchAvALA ane jeNe yutanuM grahaNa yathArtha rIte karyuM hoya evA zrAvake bAdhA rahitapaNe eTale svastha citte saMsAranA nAzane mATe prazasta bhAvanAonuM ciMtavana karavuM." dharmakathAne vidhi A pramANe- pitAne tathA parane upakAra karanAra zuddha dharmopadeza ke je gurUnA prasAdathI yathArtha rIte jANavAmAM AvyuM. hoya te dharmAthI zrAvake bIjA egya mANasane Apa.' A rIte pahelo svAdhyAya guNa kahyo 1. tathA tapa, niyama ane vaMdanAdika karavAmAM mULa gAthAmAM ja zabdanuM grahaNa che tethI karAvavAmAM ane anumodanA karavAmAM niraMtara udyama kare-prayatna kare. temAM tapa anazana vigere bAra prakAranuM che. te viSe kahyuM che ke -"anazana, UnodarI, vRttine saMkSepa, rasane tyAga, kAyaleza ane saMlInatA e cha prakAre bAhA tapa che. tathA prAyazcita, dhyAna, vaiyAvaca, vinaya, kAryotsarga ane svAdhyAya e cha prakArano atyaMtara tapa che." niyama eTale glAna ane thAkelA sAdhunI vizrAmaNa karavI, tathA uttara pAraNAvALA ane jeNe lonca karyo hoya evA sAdhune ghI vigerenuM dAna ApavuM e vigere abhigraho karavA te. kahyuM che ke - mArgamAM cAlIne AvatAM thAkI gayelA, glAna, Agama bhaNavAmAM zrama karanAra, loca karyo hoya tevA tathA uttara pAraNAvALA sAdhune je dAna apAya te ghaNuM phaLavALuM thAya che." tathAtya ane gurUnI vaMdanA, mULa gAthAmAM Adi zabda che tethI pUjA vigere karavAmAM niraMtara udyama kare. A bIjo guNa kahyo. (44).
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ (106) dharmaratna prakaraNa. tathA sanmukha ubhA thavuM te abhyatthAna kahevAya che. te che Adi jene te adbhutthAnAdi kahevAya che. Adi zabda lakhe che tethI abhyatyAnamAM rahelA aneka bhede grahaNa karavAnA che, te bheda, vinayasamAdhi nAmanA adhyayanathI jANI levA. AvI prakArane vinaya AcAryAdika guNIjanene avazya kare che. kAraNa ke guNa samUhanuM kAraNa vinayaja che. kahyuM che ke--"vinayanuM phaLa suzruSA (sevA) che, gurUnI suzraSAnuM phaLa zrutajJAna che, jJAnanuM phaLa virati che. viratinuM phaLa AzrAne nirodha (saMvara) che,saMvaranuM phaLa tapasyA che, tapasyAnuM nirArUpaphaLa dekhyuM che, tenijerAthI kriyAnI nivRtti thAya che,kiyAnI nivRtti thavAthI agIpaNuM thAya che, vegenA nidhathI bhavanI paraMparAne kSaya thAya che, ane bhavanI paraMparAne kSaya thavAthI mokSa thAya che. tethI karIne sarva kalyANenuM bhAjana (AdhAra) vinayaja che." A trIjA guNanuM phaLa kahyuM. tathA kadAgraha rahita e zrAvaka gItArthanuM kaheluM (vacana)-adhika zrutajJAnIne upadeza anyathA prakAre eTale asatyapaNe mAnane nathI. kemake adhika mehanA abhAvane lIdhe te kadAgrahI hotuM nathI. kahyuM che ke -"mehanuM adhipaNuM na hoya te kaI paNa viSayamAM kadAgraha thatuM nathI, ane te mehane ochA karavAnuM sAdhana gurUjanane AdhIna rahevuM teja che." A cothA guNane saMbaMdha kahyo. A rIte bIjI gAthAno artha pUrNa thayo. 45. tathA zravaNa eTale sAMbhaLavuM ane karaNa eTale kriyAnuM anuSThAna, e bannene viSe zraddhA sahita je IchA-tAtra abhilASa te rUci kahevAya che. e pAMcame guNa kahyo. A rUcinuM ja mukhyapaNuM jaNAvavA mATe kahe che A be prakAranI rUci vinA samakita ratnanI zuddhi kayAMthI hoya? arthAt na ja hoya. kAraNa ke zuzraSA ane dharma uparane rAga e samakitanuM svarUpa che. kemake zuzraSA, ane dharmarAga samakitanI sAthe thanArA liMgapaNe prasiddha che kahyuM che ke -"suzraSA dharmarAga tathA gurU ane devanI yathAzakitae vaiyAvaca karavAno niyama e samaktivALAnAM liMga ( cinho ) che. " A paMcama guNanI bhAvanA thaI. keTalAka AcAra pAMca guNe A pramANe kahe
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvazrAvakanuM trIjuM lakSaNa (107) che-sUtrarUci 1, artha rUci 2, karaNarUci 3, anabhiniveza rUci 4 tathA pAMcamI anikitsAhatA (utsAhane nAza na thavo te) 5. A pAMca guNa zrAvakanA heAya che." A pAMca guNe paNa prathamanA pAMca guNenI sAthe maLatAja che, kemake sUtrarUci eTale paThana vigere svAdhyAyamAM pravRtti 1, artharUcivALa je hoya te gurUno abhyasthAnAdika vinaya kare che ja 2, karaNa ane anabhiniveza (kadAgraha rahita) e che te pUrve kahyA tenI tulya ja che 4, ane utsAhanuM abhaMgapaNuM e icchAnI vRddhi ja che. 5. AthI karIne pUrve gaNavelAnI sAthe Ane kAMI paNa virodha zaMkA karavA je nathI. 46. ahIM keIne zaMkA thAya ke-mAtra IcchAthI ja phaLanI prApti kema thaI zake ? tene javAba e che je sAcA bhAvathI IcchA hoya to tenuM phaLa maLe ja che. te upara yaza ane suyazanI kathA nIce pramANe- eka gAmamAM eka kuLaputrane yaza ane suyaza nAmanA be putro hatA. te banne yuvAna avasthAne pAmyA tyAre koI eka divasa dharmadeva nAmanA sUrinI pAse dharmadezanA sAMbhaLIne pratibodha pAmyA. temaNe pravrajyA levAnI utkaMThA thavAthI mAbApanI pAse rajA mAgI. paraMtu nehathI meha pAmelA te mAbApe temane rajA ApI nahIM. bannee ghaNuM AgrahathI rajA mAgI tyAre teoe kahyuM ke-"tamArA bemAMthI eka jaNa dIkSA grahaNa karo, ane eka amArI vRddhAvasthAnuM pAlana karavA raho." te sAMbhaLI moTA bhAIe nAnAbhAIne kahyuM ke "tuM gharamAM rahe. huM pravrajyA lauM." mAne che ke "huMja pravajyA laIza." te sAMbhaLI yaze vicAra karyo ke-"bhale A mAre nAnAbhAI dIkSA lai tarI jAya. mArAthI te pratyupakAra na karI zakAya tevA mAbApanI avagaNanA kema thAya?" ema vicArIne teNe suyazane rajA ApI. eTale teNe vidhi pramANe dIkSA grahaNa karI. pachI te vizuddha pariNAmathI jJAna ane cAritranI ArAdhanA karavA lAgyo. 1 kadAgraha na kare te.
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 108). dharmaratna prakaraNa. moTAne tenA mAbApe tenI icchA vinA paNa sArA kuLanI eka kanyA sAthe paraNAvyuM, ane te khetI vigere karma karavA pravarte. te gharanA kAmakAjamAM pravartatuM hatuM, te paNa tenuM citta niraMtara cAritra grahaNa karavAmAM ja tatpara rahetuM hatuM. A pramANe te kALane nirgamana karavA lAgyA. anukrame tenA mAbApa maraNa pAmyA, tyAre te hamezAM dAkSi zyatAne lIdhe dIkSA levA mATe bhAryAnI rajA levA samajAvavA lAgyA. te vakhate te dIna mukha karI revA lAgatI, paNa tene rajA ApatI nahIM. teNune pratibaMdha karavAne keIpaNa upAya nahIM sUjhavAthI te duHkhe rahevA lAgyA. ekadA vividha tapasyAvaDe zarIrane kSINa karI avadhijJAnane pAmelA suyaza muni potAnA bhAIne pratibaMdha pamADavAne avasara jANuM gurUnI AjJA laI vihAranA anukame tene ghera AvyA. tene tenA bhAInI vahue oLakhyA, ane tene bahumAnapUrvaka vaMdanA karI. pachI teNIe ApelA yegya upAzrayamAM te rahyA. munie teNIne pUchayuM ke-gharane svAmI kyAM che? "teNue kahyuM ke-" kAma karavA mATe khetaramAM gayA che." pachI bhojana samaye teNIe ucita bhAta pANI vaDe sAdhune vaharAvyuM. sAdhue paNa vidhipUrvaka AhAra karyo. samaya vItI gayA chatAM yaza khetarathI ghera AvyA nahIM, tethI tenI strI tene mATe bhAta laI khetara tarapha cAlI. paraMtu mAgamAMthI ja pAchI pharI retI retI ghera AvI. munie tene pUchyuM ke-"kema zeka kare che?" te belI-"te tamAre bhAI hamezAM ekajavAra jame che. te bhUkhyA thayA haze, tene mATe huM bhAta laIne jatI hatI, paraMtu mArgamAM nadI bharapUra vahe che, tethI huM jaI zakatI nathI. eja mArA zokanuM moTuM kAraNa che." muni belyA- "he bhadre ! tuM jA. ane nadIne kaheje ke he nadI! mArA dIyare bAra varSathI dIkSA grahaNa karI che, temAM teNe koI paNa divasa bhejana karyuM na hoya ane niraMtara upavAsI hoya te tuM mane mArga Apa. Ama kahevAthI nadI tane mArga Apaze." te
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvazrAvakanA trIjA lakSaNa upara yaza ane suyazanI kathA. ( 109 ) *, sAMbhaLI teNIe vicAryu ke " A munie mArI samakSa ja bhAjana karyuM che chatAM zI rIte te upavAsI che ? athavA te! gurUnA vacana upara zaMkA lAvavI ceAgya nathI, A je pramANe kahe che, teja pramANe karUM. '' ema vicArIne te pharIthI gai. teja pramANe kahevAthI nadIe teNIne mArga ApyA. eTale te svAmI pAse gaI. teNe pUchyuM-'tuM zI rIte nadI tarIne AvI ? ' tyAre teNIe suzaya sAdhu AvyA che e vigere sarva vRttAMta kahyo. yaze bhAjana karyAM pachI teNIne rajA ApI, tyAre te eTalI ke hajI nadImAM apAra jaLa che. zI rIte jauM ? " yaze kahyuM-"have tu nadIne ema kaheje ke-he nadI! mArA bhAre mane kAivAra paNa bhAgavI na heAya te mane mArga Apa. " te sAMbhaLI te atyaMta Azcaya pAmI nadI pAse jai teja pramANe kheAlI mArga maLavAthI sukhe karIne ghera gai. teNIe munine vaMdanA karI pUchyuM ke--" he pUjya ! tame banne bhAioe A pramANe mane kahyu ane tenA prabhAvathI mane nadIe mArga AvyeA. tA tenA paramA zA che ? " muni khelyA he bhadre ! jo rasanI leAlupatAthI bhAjana karAya teA te bhAjana karyuM kahevAya che. paraMtu je sacama yAtrAne mATe prAruka ane eSaNIya AhAra karAya che, te bhAjana karyuM. kahevAtu nathI. tethI karIne ja AgamamAM kahyuM che ke--nirdoSa AhAra karanAra sAdhu nira tara upavAsIja che. eja pramANe brahmacaryanA maneArathavALA tArA pati tArA AgrahathI bhAga kare che tethI te abhAga ja kahevAya che. " A pramANe sAMbhaLI teNIe vairAgya pAmI vicAraka ke--" ahA ! A mArA pati kevA meTA prabhAvavALA ane dAkSiNyatAnA samudra che ! ke jethI tenuM mana sa MsArathI virakata chatAM me cirakALa sudhI tenA dharma AcaraNamAM aMtarAya ka. tethI meM mAhu a tarAya karyuM upArjana karyuM. tA have mAre tenI sAthe ja dIkSA grahaNa karavI ceAgya che. Aja snehanuM phaLa che. A pramANe te bhAvanA bhAvatI hatI, teTalAmAM yaza paNa ghera AvyA. sAdhune vaMdanA karI tenI samIpe beThA. sAdhue te bannene dharma dezanA ApI. teoe prati "" ,,
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ (110) dharmaratna prakaraNa. bedha pAmI dIkSA aMgIkAra karI. anukrame teo kALadharma pAmI svarga gayA. A pramANe A yazanI cAritranA viSayamAM mAtra IcchA ja hatI, tethI te pApanA AraMbhathI lIMpAye nahIM. -%(r) - have bhAva zrAvakanuM cothuM lakSaNa kahe che. ujuvavahAro cauhA, jahatthabhaNaNaM avaMcigA kiriyA / hutAvAyapagAsaNa, mettIbhAvo ya sabbhAvA // 47 // mUlArtha-juvyavahAra nAmane guNa cAra prakAra che.-yathArtha bolavuM , keIne paNa vaMcanA (du:kha) nahIM karanArI kriyA2, bhavi dhyamAM thanArA kaSTone prakAza 3 ane sAce maitrIbhAva 4. TIkArya-tra eTale sarala eve vyavahAra eTale vartana-AcaraNa te juvyavahAra nAmane bhAva zrAvakane cetho guNa cAra prakArane che. te A pramANe yathArthabhaNana eTale dharmanA vyavahAramAM, kriya vikrayanA vyApAramAM, sAkSI pUravAnA vyavahAramAM ane rAjavyApArAdikamAM aviparIta-avirodhI vacana bolavuM te. Ane bhAvArtha A pramANe che-"bhAvazrAvake paranA cittane raMjana karavAnI buddhithI (athavA parane chetaravAnI buddhithI dharmane adharmarUpa tathA adharmane dharmarUpe kadI kahetA nathI, paraMtu je satya hoya teja madhura rIte kahe che. kharIda karavAmAM, vecavAmAM ane sAruM karavAmAM paNa nyUna ke adhika mUlya kahetA nathI. keInI sAkSI pUravAmAM temane bolAvyA hoya te teo asatyavAdI thatA nathI. rAjasabhA vigere sthaLe gayA hoya te paNa teo asatya vacana belIne keIpaNa mANasane dUSita karatA nathI tathA dharmamAM rakta thayelA teo dharmanI hAMsI thAya tevuM vacana varSe che-belatA nathI."1. tathA avaMcikA eTale parane duHkhanuM kAraNarUpa
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvazrAvakanu cAlu lakSagu. ( 111 ) na thAya tevI kriyAnA-zarIranA vyApAra e khIjuM RjIvyavahAranuM lakSaNa che. kahyu che ke--"je zuddha dharmanA athI hAya te trima tAlA mApa banAvI te vaDe evuM daine ane vadhAre laIne khIjAne chetarata nathI. 2. tathA huMti e zabda prAkRta bhASAnA che, tenA artha bhAvI- thavAnu` evA thAya che. tethI bhaviSyamAM thavAnA je apAyA-kaSTo tenA prakAza kare che. eTale ke bhAvazrAvaka peAtAnA Azritane " he bhadra ! cArI vigere pApa ka` karavA ceAgya nathI. kAraNa kete parabhavamAM ana kAraka che. '' ityAdika upadeza Ape che. paraMtu anyAyamAM pravatelA tenI upekSA karatA nathI, e bhAvArtha che. keTalAka AcAye huMtoSA capanAlaLa ' evA pATha mULa gAthAmAM kahe che. tenA artha A pramANe thAya che.-- skruto eTale sadbhUta--sAcA upAyanA prakAza kare che eTale ke.dharma ane arthanA viSayamAM je sArA upAya hAya tene pUchavAthI athavA nahIM pUchavAthI paNa prakAza kare che. A trIjI RvyavahAranu svarUpa che. temAM dAna, zILa, tapa ane bhAva e dharmanA upAya che, nItithI cAlavuM, udhAre vepAra na karavA, e vigere arthanA upAya che, kAmanA upAyane anartha phaLadAyaka hAvAthI prakAzatA nathIja, ane mAkSa tA phaLarUpa heAvAthI tenA prakAza kare che. A rIte A pAThAMtara paNa sanmArgane anusaratu hAvAthI ceAgya ja che. tathA sadbhAvathI eTale niSkapaTapaNAthI maitrI-mitrapaNuM kare che, paraMtu katrima maitrI karatA nathI. kemake kapaTa ane maitrI e bannene chAyA ane takaDAnI jema pura spara virodha che. kahyu` che ke jeo kapaTapaNAthI mitrane icche che, mananA malinapaNAthI dharma karavA icche che, anyane pIDA utpanna karI samRddhi meLavavA icche che, sukha bhAgavIne vidyA meLavA icche che, ane kaMThAratAthI strIne AdhIna karavA icche che, te manuSyA kharekhara apaDita mUrkha ja che. " A cAthu RjIvyavahAranuM svarUpa kahyu. 47. ~y --
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 112) dharmaratna prakaraNa AnAja viparItapaNAne viSe doSa dekhADavA pUrvaka 'vidheyapaNAne kahe che, namaNuM, jhavahivayaM varasa niyA ! tatto bhavaparivuDDI, tA hojA ujjuvavahArI // 48 // mUlAtha--asatya bhASaNAdika karavAthI zrAvaka avazya bIjAnA adhinuM kAraNa thAya che, ane tethI karIne tenA bhavanI vRddhi thAya che. A kAraNathI zrAvake RjuvyavahAra thavuM joIe. TakAtha-anyathA bhaNana eTale yathArtha (satya)vacana na bolavuM te. mULa gAthAmAM Adi zabda lakhele che, mATe parane duHkha utpanna kare tevI kriyA, deSanI upekSA ane kapaTa maitrInuM grahaNa karavuM. ATalI bAbata zrAvakane hoya te te bIjA mithyASTione avazya abAdhinuMdharmanI aprAptinuM bIja-mULa kAraNa thAya che. kAraNa ke zrAvakane ane nyathA bhASaNAdikamAM pravartatA joIne bIjAo A pramANe bole che ke -"jina zAsanane dhikkAra che, ke je zAsanamAM zrAvakane sajajanoe nidelA asatya bhASaNAdika akAryathI nivRtti karavAno upadeza ja karyo nathI." A pramANe niMdA karavAthI te manuSya seMkaDo janmamAM paNa bodhine pAmI zakatA nathI, tethI te abAdhi bIja kahevAya che. ane te abAdhi bIja thakI te (jinazAsana ) nI niMdA karanArane tathA tenA nimitta rUpa banelA zrAvakane paNa bhavanI (saMsAranI) vRddhi thAya che. te viSe kahyuM che ke "je zrAvaka ajANapaNe paNa zAsananI laghutA karAvavAmAM pravarte che, te bIjA prANIonA mithyAtvane hetukAraNa thAya che, tethI te zrAvaka paNa atyaMta saMsAranA kAraNarUpa, pariNAme dArUNa, ghera ane sarva ane vadhAranArA te ja mithyAtvane 1 karavA lAyaka.
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ Rju vyavahArI upara dharmanaMdanI kathA. (113) atyaMta bAMdhe che (tevuM karma bAMdhe che.)" te kAraNathI bhAva zrAvake juvyavahArI thavuM. 48. - - ahIM dharmanaMdanuM daSTAMta che. tene saMpradAya A pramANe che nAsikanAmanA nagaramAMnaMda nAmanA be vaNika rahetA hatA. temAM eka zrAvaka hatuM, te zuddha-nyAyayukata vepAra karato hato. tethI lekamAM tenuM dharmanaMda evuM nAma prasiddha thayuM ane bIje lebhanA deSane lIdhe khoTA tolA mApa vigere vaDe vepAra karatA hatA tethI te lAbhanaMda nAme prasiddha thaye hato. anyadA te gAmanI bahAra rAjAe taLAva khodAvA mAMDayuM. temAM ekadA khodatAM khodatAM majura lekene eka nidhAna prApta thayuM. te nidhAnamAM kevaLa sonAnI keza (moTA khIlA) ja hatI. te cotaraphathI kAdavavaDe lIMpAyelI hovAthI te majuroe tene leDhAnI kezo jANuM. pachI temAMthI be kezo laIne teo dharmanaMdanI dukAne gayA, ane kahyuM ke-"he zeTha! A leDhAnI kezo laIne amane tela vigere vastu Apa." zeThe te keze hAthamAM lIdhI te ati bhAravALI jeIne teNe "A te suvarNa che ema jANyuM. paNa adhikaraNanA bhayane lIdhe teNe te majurone te satya vAta kahI nahIM. ane teone kahyuM ke -"A kezanuM mAre kAMI kAma nathI.' tyAre teo lebhanaMdanI dukAne gayA. tene paNa teja pramANe kahIne teoe tenA hAthamAM keza ApI. teNe paNa suvarNanI keze che ema jANyuM ane vicAryuM ke-"leDhAnA mUlyathI sonuM Ave che te to sAruM thayuM. tethI Alekene je bamaNuM mUlya ApuM to teo bIjI keza paNa lAve." ema vicArIne teNe temane kahyuM ke-"mAre A leDhAnI kezanI jarUrIyAta che, tethI je tamArI pAse bIjI keze heya te
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ (114) dharmaratna prakaraNa. lAvaje. huM tamane ATaluM bamaNuM mUlya ApIza." tyArapachI teo hamezAM babe keza lAvavA lAgyA. anukrame zreSThIe ghaNI keze grahaNa karI. paraMtu atyaMta gUDha cittavALA teNe potAnA putrone paNa tene para mAthe kahyuM nahIM. tethI teo tene adhika mUlya Apate joI tame gAMDA thayA che ema kahI tenI niMdA karavA lAgyA, te paNa teNe putrone tenuM rahasya kahyuM nahIM, temaja te eka kSaNamAtra paNa dukAnane choDato nahIM. ekadA samIpanA gAmamAM tene eka mitra raheto hato, teNe potAne ghera vivAhano prasaMga hevAthI tene nimaMtraNa karyuM. tenI javAnI IcchA nahatI, paraMtu mitranA baLAtkArathI tene javuM paDyuM, tethI jatI veLAe teNe putrane kahyuM ke- kezo Ave tene te niSedha karIza nahIM ema kahyuM, paraMtu rahasya kahyuM nahIM. tenA gayA pachI te majura leke kezo laIne tenI dukAne AvyA. tenuM te zreSThInA putre leDhAnuM ja mUlya ApyuM. tyAre te leke vAraMvAra kahevA lAgyA ke -"zreSThIe kahyuM che teTaluM mUlya Apa" tyAre vyApAramAM guMcavAyelA teNe kepa karIne te keze tenI sanmukha pheMkI. te vakhate te kezo paththara upara paDavAthI tenI uparano kAdava kharI gaye, tethI suvarNa pragaTa dekhAvA lAgyuM. te tyAMthI nIkaLelA-jatA ArakSaka (koTavALe) joyuM, tethI te majurane te rAjA pAse laI gayA. rAjAnA pUchavAthI te lekee satya hakikata kahI. rAjAe pUchyuM "kene kene tame keze ApI che?" teo boyA ke- "ame te kazo prathama dharmanaMdane dekhADI hatI. paraMtu teNe grahaNa karI nahIM, tethI ame A lebhanaMda zreNInI pAse gayA. teNe rAkhI. ame sarve maLIne Aja sudhImAM ATalI kezo tene ApI che." te sAMbhaLI aho ! A te mahA cora che' ema jANe kepa pAmelA rAjAe AjJA ApI, tethI ArakSakoe tenA gharanAM sarva manuSyone pakaDyAM. tenA gharamAMthI sarva sAra vastu bahAra kADhI. A avasare bahAra gAma gayelA zreNIne vicAra thayo ke-"putra kezane grahaNa nahI kare.' ema dhArI mitranI rajA lIdhA vinA ja te zIdhrapaNe
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ gurU zubhUSakanuM svarUpa. (115) pAcho Avyo. gharane vRttAMta jemAM moTA pazcAttApa rUpI agnithI te baLavA lAgyA, potAnA pApakarma upara te kopAyamAna thayo, ane manamAM kahevA lAgyA ke " A pApa karmo ja mane bahAra gAma moka " pachI kuhADAvaDe potAnA baMne paga kApI nAMkhI te zreNI maraNa pAmyo. pachI rAjAe dharmanaMdane bolAvI pUchayuM ke-"he zreSThI! tame te kezo kema na lIdhI ?" teNe javAba Apyo ke- "te levAthI mArA be vratano bhaMga thato hato. eka mAre corIno niyama che, ane bIjuM mAre parigrahanuM pramANa che. tethI te levAthI bane vratano bhaMga thAya tema hatuM, tathA adhikaraNanA bhayane lIdhe teone meM tenuM rahasya kahyuM nahIM." te sAMbhaLI-"aho! tuM kharekhara dharmanaMda che." ema kahI rAjAe tene satkAra karI tene vidAya karyo. AvA prakArano trAjuvyavahArI bhAva zrAvaka Aloka ane paralokanA kalyANanuM sthAna thAya che. have bhAvazrAvakanuM pAMcamuM lakSaNa kahe che. sevAe kAraNeNa ya, saMpAyaNabhAvo gurujaNassa / sussUsaNaM kuNato, gurusussUso havai cauhA // 46 / / mUlAtha-pote sevA karavAthI 1, bIjAne sevAmAM pravartAvavAthI 2, auSadhAdika ApavAthI 3, ane bhAvathI eTale cittamAM bahu mAna karavAthI 4. gurUjananI sevA karate zrAvaka cAra prakAre gurUzuzraSaka kahevAya che. TIkA-sevA eTale parya pAsanAvaDe 1, kAraNa eTale anya janane sevAmAM pravartAvavAvaDe 2, saMpAdana eTale gurUne eSadhAdika ApavuM te 3, ane bhAva eTale cittane viSe bahumAna 4 A bene AzrIne eTale ke saMpAdanathI ane bhAvathI gurU jananI
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ (116) dharmaratna prakaraNa eTale pUjyavarganI (sevA karato) ahIM je ke mAtA pitA vigere paNu gurU kahevAya che, te paNa dharmane adhikAra hovAthI ahIM gurU zabda karIne AcArya vagere ja kahelA che. tethI temane AzrIne ja gurUzumUSakanI vyAkhyA karavI. gurUnuM lakSaNa A pramANe kaheluM che. - dharmane jANanAra, dharmane karanAra, niraMtara dharmane pravartAvanAra tathA prANuone dharmazAstrane upadeza karanAra gurU kahevAya che." tathA-"sArA rUpavALa ojasvI-tejasvI, (jene dIThA gatamAdika mahApurUSa sAMbhare te) yugapradhAna Agamane jANanAra (je kALe jeTaluM Agama vartatuM hoya tene jANanAra), madhura vacanavALA, gaMbhIra, buddhimAna ane dharmano upadeza ApavAmAM tatpara ATalA guNavALA AcArya hoya che. " tathA-" aparisAvI (guptavAta prakAza na kare tevA), saimya-suMdara mUti vALA, saMgrahazILa -upadhi vigerene saMgraha karanAra, abhigraha dhAraNa karavAnI mativALA, anyanI niMdA nahIM karanAra, capaLatA rahita-sthira cittavALA ane prasanna hRdayavALA gurU hoya che." tathA AcAryanA 36 guNo A rIte kahyA che. saMvigna vairAgyavALA 1, madhyastha 2, zAMta 3, mRdu-svabhAve kamaLa 4, ju-saraLa prakRtivALA 5, saMtoSI 6, gItArtha, 7, jeNe godahana karyuM hoya te 8, anyanA bhAva (abhiprAya) ne jANanAra 9 labdhivALA, 10, dazanIya 11, Adeya nAma karmavALA 12, buddhimAna 13, vijJAna (kaLA) vAna 14, nIrogI 15, vAda karavAmAM kuzaLa 16, nimittazAstra jANanAra 17, ojasvI-parAkramI 18, parepakArI 18, dhAraNAmAM baLavAna-nipuNara0, bahudaSTa-jeNe ghaNuM jANyuM joyuM hoya te (athavA dIrdhadaSTivALA) 21, nayamAM nipuNa 22, priya vacana bolanAra 23, suMdara svaravALA 24, tapa karavAmAM tatpara 25, saMdara zarIravALA 26, sArI buddhivALA ra7, tyAgI-dAtAra guNavALA 28, niraMtara AnaMdamAM rahenAra 29 cAkhA-zuddha manavALA 60, gaMbhIra 31, anuvatI-gaccha sAmudAyAdi bhavya janonuM hita
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ gurU zubhUSakanuM svarUpa. (117) thAya ema samayAnukULa cAlanAra 32, pratipanna pAlaka-je kAMI aMgIkAra karyuM hoya tenuM pAlana karanAra 33, sthira 34, dhIra 35 ane ucitane jANanAra 36 A chagIza sUrinA guNe siddhAMtamAM kahelA che. A pramANe AgamamAM kahelA guNavALA gurUjana, ahIM jana zabda mUkyo che. te bahuvacana jaNAvavA mATe che, tethI karIne je kaI AvA guNavALA hoya te sarve gurUjana kahevAya che, tevA gurUjananI zuzraSAne -sevAne karanAra zrAvaka gurUzuzruSaka kahevAya che. te upara kahelA cAra prakAra che. 9 -4 - te cAra prakAranA bhAvArthane sUtrakAra ja kahe che. sevati kAlammi guruM, akuNaMto jjhANajogavAghAyaM / saya vanavAyakaraNA, anevi pavattaI tattha // 50 // mUlAI-gurUne yogya kALe tenA dhyAna ane yugamAM aMtarAyavigna karyA vinA seve. tathA nitya tenA saddaguNanuM kIrtana karIne bIjAone paNa temAM-gurUnI sevAmAM pravartAve. 2 TIkAtha-kALe eTale pratikramaNa ane zravaNAdikanA hetu rUpa avasare gurUnI sevA kare. kevI rIte ? dhyAna eTale dharmadhyAnAdika ane yoga eTale pratyupekSaNa, bhejana vigere, temanA vyAghAta eTale aMtarAyane karyA vinA seve, kAraNa ke sAdhuone AgamamAM A pramANe upadeza Apyo che ke-"jinazAsanane viSe ge ge eTale paDilehana, bhejana vigere dareka pegone prayoga karavAthI dukhane-karmane kSaya thAya che. tethI te yugo paraspara bAdhA na Ave tema asapatna (niSkaTaka) paNe karavA lAyaka che." A zuzraSA nAmane pahele bheTa thayo. 1. tathA sadA varNavAda karavAthI eTale nitya (gurUna) satya zAnuM kIrtana karavAthI te sevAmAM bIjA pramAdIone paNa pravartAve
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ (11) dharmaratna prakaraNa. che. te guNa kIrtana A pramANe-"manuSyapaNuM, uttama dharma ane jJAnAdikathI yukata gurU A sAmagrI maLavI atyaMta durlabha che, mATe tuM AtmAnuM hita jANa. AvA mahAtmA gurU dhanya manuSyanI ja daSTigecara thAya che. AnuM samagra sukhakAraka vacanAmRta dhanya manuSya ja pIye che. A mahAmuninA upadezarUpI rasAyaNa nahIM karavAthI prApta thaIne naSTa thayelA nidhAnanI jema pAchaLathI pazcAttApa thaze." ityAdi. A bIje zuzraSAne vidhi kahyo. 2. 50 - - have trIje ane cothe bheda kahe che. bhosahabhesAI, soya parao ya saMpaNAmei / sai bahu manei guruM, bhAvaM caNuvattae tassa // 51 / / mUlAtha-pate gurUne auSadha bhaiSajya vigere Ape tathA bIjA pAse apeve 3. tathA hamezAM gurUnuM bahUmAna kare ane tenA bhAvane (cittanI vRttine) anusare. 4 TIkAthe eka vastuthI baneluM athavA jene bahArathI upayoga thAya te auSadha kahevAya che, ane ghaNuM vastuonA saMyogathI baneluM athavA jene aMdara eTale khAvAmAM upayoga thato hoya te bheSajya kahevAya che. mULamAM maiSaka rie padamAM Adi zabda che tethI bIjI paNa cAritrane upakAra karanArI vastuo rAta-pite dAna karIne tathA parata bIjA pAse dAna karAvIne gurUne prApta kare, kahyuM che ke anna, pANI, ghaNA prakAranuM oSadha, dharmadhvaja (e), kAmaLI, vastra, pAtra, upAzraya, vividha prakAranA dAMDA vigere dharmanA upakaraNa, uttama pustaka, pITha vigere tathA bIjuM je kAMI cAritradharmane yegya hoya te sarva vastu vicakSaNa dAtAra purUSAe mokSanA athI bhikSune
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ gurUzuzraSA upara saMprati rAjAnI kathA (119) ApavA gya che." tathA-"mana, vacana ane kAyAnI guptivALA munione je manuSya auSadhAdika Ape che, te bhave bhave zuddha adhya. vasAyanA (bodhinA) vistArane pAme che, tathA nIrogI thAya che." A pramANe saMpAdana nAmano trIjo zuzraSAne prakAra jANa. 3. tathA sadA gurUnuM bahumAna kare eTale mananI prasannatApUrvaka lAdhA kare ane te gurUnA bhAvane-cittavRttine anusare anukULa vyApAra kare, arthAt tene je asaMmata-arUcatuM hoya te Acare nahIM. kahyuM che ke-"gurU kodhavALA thAya te namaskArapUrvaka tenI stuti kare, tene je iSTa hoya tenA para prema rAkhe, tene je cheSI hoya tenA para dveSa kare, tene upayogI vastunuM dAna Ape, tathA tenA upakAranuM kIrtana kare. A sarva maMtra ane mULa ( cUrNa ) vinAnuM vazIkaraNa che." anya sthaLe paNa kahyuM che ke- " gurU kadAca AjJA kare ke-A sarpane AMgaLIo bharIne mApa kara, athavA tenA dAMtanA samUhane gaNa. AvI AjJA thatAMja Iccha-IcchuM chuM ane thAt bahu sAruM ema kahI AjJAne svIkAra kare ane "tema karavAthI zuM kArya che ? te gurU jANe ema manamAM vicAre" A pramANe gurUnA manane anusaravuM. e cotho zuzraSAne bheda thayA. 4. saMprati rAjAnuM dRSTAMta. | kaI vakhata vihAranA kamathI suhasti sUri parivAra sahita kauzAMbI nagarImAM padhAryA. te vakhate tyAM meTe duSkALa vartate hate. tethI bIjA bhikSukane bhikSA maLatI nahatI. paraMtu sAdhuone dhanAucanA gharamAMthI saMpUrNa gocarI maLatI hatI. ekadA kaI raMka bhIkhArIe dhanikanA gRhamAM sAdhuone AdarapUrvaka bhikSA maLatI joI, tethI te raMka jyAre te sAdhuo bhikSA laIne pAchA pharyA tyAre temanI AgaLa jaIne temanA pagamAM paDI prArthanA karavA lAgyo ke"he munio ! tame puNyavaMta che, tethI tamane sarva vastu sarve ThekA
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 120 ) dharmaratna prakaraNa. NethI maLe che te temAMthI mane ra Mkane kAMika Ape.." sAdhuoe javAba Acce ke- ame AmAMthI ApI zakatA nathI. A khAkhata amArA gurU jAze. '" te sAMbhaLI te raka teenI ja sAthe temanA gurU pAse gayA, ane te ja pramANe teNe gurUpAse yAcanA karI. tyAre gurUe tene kahyuM ke-" he bhadra jo tu pravrajyA grahaNa kare teA tArI je icchA hAya te ApIe. para Mtu gRhasthAzramIne kAMI paNa ApI zakAtu nathI." te sAMbhaLI teNe gurUnu vacana aMgIkAra karyuM. tyAre gurUe lAbha joi tene pravrajyA ApI. pachI tene icchA pramANe snigdha madhura AhAra khavarAvyeA. tethI te tuSTamAna thayA, ane vicAra karavA lAgyA ke " ahA ! A dharma bahu suMdara che, tathA A gurUmahArAja paNa uttama caritravALA, sarva prANIone vatsala, dayALu ane mahA prabhAvavALA che, ke jeoe huM nigIne viSe zirAmaNa chatAM mArA upara ATalA madhA upakAra karyAM. '' A pramANe zubha pariNAmavALA ane avyakta sAmAyika vratavALA te madhyarAtrine samaye virucikAnA vyAdhithI maraNa pAmyA. tyArapachI te kayAM utpanna thayA ? te kahe che -- pATalIputra nagaramAM caDyusanA pAtra ane biMdusAra rAjAnA putra azAkazrI nAme rAjA hatA. tene kRNAla nAme putra hatu. te peAtAnA prANathI paNa adhika priya hatA. tenI paranA snehanA atizayane lIdhe pitAe tene khAlyAvasthAmAM ja yuvarAjapade sthApana karyAM hatA. ane tene kumArabhuktine mATe ujjayinI nagarI ApI ( sapatnI mAtAnA bhayathI ) tene tyAMja rAkhyA hatA. tathA tenA pitA sevaka purUSadvArA hamezAM tenA kuzaLa samAcAra magAvatA hatA. tema ja tene prasannatAthI uttama vastuo mAkalatA hatA. ekadA te kumArane kaLa! grahaNa karavAmAM ceAgya thayA jANI rAjAe pradhAna purUSa upara lekha lakhyA temAM ' pIyatAM mAra:'-'kumArane bhaNAvave.' hatyAdika lakhI te lekha adha karyA vinA tyAM ja mUkIne rAjA zarIracitAne mATe uThyo. te avasare kumAranI sapatnI mAtA tyAM AvI * A
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ gurUzuzraSA upara saMprati rAjAnI kathA. (121 ) lekhamAM zuM lakhyuM che?" ema vicArI jaitukathI teNue te lekha vAM. te vakhate irSyAne lIdhe AMgaLInA nakha vaDe netramAMthI kAjaLa kADhI akAranA upara anusvAra karI zIdhrapaNe te tyAMthI jatI rahI. pachI rAjA AvyA tyAre teNe pharI vAMcyA vinA ja tene baMdha karI sevaka jananI sAthe kumArane te lekha mokalyA. kumAre paNa vAMcIne pradhAnane kahyuM-"rAjAnA Adeza pramANe karo. mane jaladI aMdha karo." teo belyA- rAjAne Avo Adeza saMbhavato nathI. tethI ame pharI pUchI tenI khAtrI karIe." tyAre kumAra belyo ke-" marya vaMzamAM atyArasudhI keIe pitAnI AjJAnuM khaMDana karyuM nathI. te A pitAnI pragaTa AjJAne huM anyathA kema karUM?" ema bolatA te kuNAla kumAre pradhAne e niSedha karyA chatAM paNa agnithI tapAvelI zalAkAne netromAM AMjI tene nAza karyo. te vRttAMta sAMbhaLI rAjAe A deSa mAre ja che." ema dhArI meTe pazcAttApa karyo. pachI te rAjyane ayogya thaye jANI pitAe tene sAruM gAma ApI tene svAmI karyo. tyAM te sukhethI rahyo. te gItakaLAmAM ghaNe nipuNa hovAthI tenA ja abhyAsamAM kALa nirgamana karavA lAgyA. ekadA pUrve kahele raMka te kuNAlanI bhAryAnI kukSimAM utpanna thaye. te vakhate teNIe uttama svama jeyuM, tethI kuNAle uttama putrane lAbha thaze ema dhArI vicAryuM ke-"je pitA prasanna thaze to keIpaNa vakhata mAre putra rAjA thaze. tethI karIne pitAnuM ArAdhana karavAne kAMIka prayatna karuM." ema vicArI upAyane nizcaya karI te priyA sahita pATalIpuramAM gayA. tyAM potAnI gItakaLAvaDe purajanene vaza karavA lAgyA. tethI nirdoSa gItavidyArUpI vAvaDe gaMdhane paNa garvarUpI parvatene cUrNa karI atyaMta prasiddhine pAme. te sAMbhaLI kautukathI rAjAe gIta sAMbhaLavA mATe tene belAvyuM. te vakhate koIe rAjAne kahyuM ke-"he deva! amRta jevuM suMdara tenuM gIta che, te satya che. paraMtu te netra rahita hovAthI Apane jovA lAyaka nathI." te
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ (122) dharmaratna prakaraNa. sAMbhaLI paDadAne AMtare rahI tenI pAse gIta gavarAvavuM" ema kahI rAjAe tene belA. te AvI gIta gAvA lAgyo. te sAMbhaLI hRdayamAM harSa pAmI rAjAe kahyuM ke-"he gAyaka ! te bahu sArUM gAyuM che. mATe kAMIka varadAna mAga." A avasare ja kuNAlane tenA sevake vadhAmaNI ApI ke-"tamArI strIe devakumAra je putra prasavya che." A avasara jANIne kuNAle gItamAM gAyuM ke-"caMdraguptane prapatra, biMdusArane patra ane azakazrIne putra aMdha kAgaNI yAce che. te sAMbhaLI "aho ! zuM A kuNAla che?" ema utkaMThAthI belI paDadAne dUra karI rAjAe tene AliMgana karyuM, potAnA utsaMgamAM besADyo, ane kahyuM ke-"he vatsa! te atyaMta tuccha yAcanA kema karI?" tyAre maMtrIe rAjAne kahyuM ke "he deva!tamArA vaMzamAM kAgaNa zabda karIne rAjya kahevAmAM Ave che, te teNe tucchayAcanA karI kema kahevAya?"te sAMbhaLI rAjAe kumArane kahyuM-"he vatsa!tuM rAjyane ucita nathI. te zuM rAjyane lAyaka tAre putra che? ke jethI tuM AvI prArthanA kare che?" kuNAle kahyuM--"hA. mAre putra che. paNa te rAti eTale hamaNAM ja jamyA che." rAjAe kahyuM--"je ema che te meM tene rAjya ApyuM." tyAra pachI daza divasa vityA tyAre rAjAe tenuM saMprati nA pADI tene rAjyAbhiSeka karyo. pachI maMtrI vigerene te putra seMpI azakazrI rAjAe potAnuM palaka hita sAdhyuM. tyArapachI pUrva janmamAM upArjana karelA puNyanA prabhAvathI tenI zarIra saMpatti ane rAjya lakSamI vRddhi pAmI te rUpa ane lAvaNya vaDe saMpUrNa yuvAvasthA pAme. - ekadA te saMprati rAjA potAnA mahelanA gavAkSamAM beThe hate. tevAmAM jinezvarane rathanI sAthe mahelanI samIpe AvelA, rAjamArga upara rahelA, grahasamUhathI parivarelA caMdranI jema ane kamaLavacananI madhye rahelA haMsanI jema caturvidha saMghathI parivarelA, ane vihAranA anukramathI AvelA pUjya AryasahastI AcAryane joyA. tarataja
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ gurUzuzraSA upara saMprati rAjAnA kathA. (123) keI paNa ThekANe meM A sAdhune pUrve jeyA che." ema tarka vitarka karavAthI rAjAne jAti smaraNa jJAna utpanna thayuM, ane teNe gurUne oLakhyA. tethI te rAjA manamAM apAra harSathI pUrNa thaI sAmagrI sahita gurUnI samIpe gaye, namratA sahita tenA caraNa kamaLane name, ane vAraMvAra potAnA kapALa vaDe gurUnA caraNane sparza karI harSanA jaLa vaDe netrane bharapUra karI pUchavA lAge ke-"he bhagavana! sAmAyika cAritranuM zuM phaLa?" gurUe javAba Apyo-"he rAjana ! avyakta sAmAyikathI rAjAdikanI samRddhinuM phaLa maLe che, ane vyakata sAmAyikanuM phaLa mokSa athavA svarga che." te sAMbhaLI rAjAne khAtrI thaI tethI teNe pharI praNAma karI pUchayuM ke zuM Apa pUjya mane oLakho che ke nahIM ? " gurUe upaga ApI kahyuM ke -"ame tamane sArI rIte oLakhIye chIye. tame pUrva bhave kauzAMbI nagarImAM eka divasa mArA ziSya hatA, ane atyAre saMprati nAmanA rAjA thayA che." te sAMbhaLI "aho ! bhagavAnanuM jJAna to atizaya Azcarya kAraka che." ema vicArI tuSTamAna thaI hAtha joDI rAjAe pharIthI kahyuM ke-"to he bhagavan! mane AjJA Apo have huM zuM karuM ?" gurUe kahyuM--"he rAjana ! sAdhudharma ke zrAvakadharmane aMgIkAra kare." tyAre vicAra karI rAjA aNuvrata ane guNavratane aMgIkAra karI zrAvaka thaye. tyArathI AraMbhIne rAjA bahumAna pUrvaka gurUnI sevA karavA lAgyuM. teNe gurUnA upadezathI ghaNAM caitya karAvyAM, potAnA rAjyamAM rathayAtrAmAM pravartAvI, sAmaMta rAjAone pratibodha pamADayA, teone paNa cetyabhavana karAvavAmAM pravartAvyA, sAdhuone dAnAdika vAtsalya karyuM, tathA sAdharmika janone atyaMta unnati pamADayA. ghaNuM che kahevuM? anArya dezomAM paNa teNe lokone upazama pamADayA ke jethI te dezamAM paNa sAdhuo sukhe karIne vicaravA lAgyA. ekadA duSkALane samaye rAjAe vicAra karyo ke-"mAre piMDa sAdhuonA upakAramAM AvatA nathI, te paNa kAMI paNa upAya karIne
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 124 ) dharmaratna prakaraNa, 66 temanA upakAra karUM. " ema vicArI dInAdikane nimitte teNe dAnazALAo karAvI, ane tenA niyeAgI purUSAne kahyuM ke-- ahIMdInAdikane dAna ApatAM jeTaluM vadhe teTaluM meM tamaneja ApyuM che-tenA mAlika tameja che. paraMtu te anna tamAre sAdhuone vaDArAvavuM. ane tenuM je mUlya thaze te huM' tamane ApIza." tathA bIjA koi, sukhaDIyA, ghI vALA, gALavALA tathA sAthavA vecanAra vigerene paNa rAjAe teja pramANe kahyuM. tethI te save icchA pramANe sAdhuone mAgyu tathA nahIM mAgyuM evuM paNa sa ApavA lAgyA. A pramANe prabhuta puNyanA samUha upArjana karI pRthvI maMDaLane jina caityAthI maDita karI samyak prakAre zrAddha dharmanI ArAdhanA karI aMte te sa Mprati rAjA samAdhi maraNa pAmo devalAkamAM gayA. AvI rIte gurUnI zuzruSA karanAra bhAva zrAvaka hAya che. --- - 4 - bhAva zrAvakanuM pAMcamuM lakSaNa kahyu have chaThThuM lakSaNa kahe che sutthe yatA, ussaggavavAya bhAvavahAre / jo kusalattaM patto, pavayaNakusalo ta chaddhA // 52 // --sUtra, artha, utsa, apavAda, bhAva ane vyavahAra e cha bAbatamAM je kuzaLapaNu pAmelA hAya te pravacana kurALa mUlA kahevAya che. TIkA --ahIM je prakRSTa vacana te pravacana eTale Agama kahevAya che. te sUga vigere cha prakAre che. tethI tene AzrIne je kuzaLapaNa te paNa cha prakAranu che, ane tenA saMbaMdhathI kuzaLa paNa cha prakAre ja thAya che. te ja kahe che--sUtre eTale sUganA viSayamAM 1 je kuzaLa
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana kuzaLajuM svarUpa. paNAne pAmyo heya, ema dareka ThekANe kahevuM. tathA maLe eTale sUcanA arthanA viSayamAM 2, 2 zabdano artha ahIM samuracaya thAya che. tathA teja prakAre utsarga eTale sAmAnya vacananA viSayamAM 3, apavAda eTale vizeSa vAkyanA viSayamAM 4, bhAvamAM eTale nizcaya nayanA abhiprAyamAM 5, ane vyavahAramAM eTale gItArthe AcaraNa karelA vyavahAramAM 6, ahIM mULamAM utsarga, apavAda, bhAva ane vyavahAra e ThekANe samAhAra ThaMdva samAsa hovAthI samAsane cheDe eka vacana kareluM che, to paNa ahIM vyAkhyAnamAM je pRtha pRthak saptamI vibhaktine artha karyo che te bALa jInA bedhane mATe karyo che. A chane viSe sadgurUnI kRpAthI je kuzaLapaNane pAmyA hoya te pravacanakuzaLa cha prakAre kahevAya che. upara kahelA cha prakAranA bhAvArthane prakaraNakAra pote ja kahe che uciyamahijai suttaM, suNai tayatthaM tahA sutitthammi / ussaggavAyANaM, visayavibhAgaM viyANAi // 53 // vahaI sai pakkhavAyaM, vihisAre savvadhammaNuTThANe / desaddhAdaNurUvaM, jANai gIyattharvavahAraM // 54 // mUlAtha-zrAvaka yogya sUtrane bhaNe che 1, tathA sugurUnI pAse tene artha sAMbhaLe che 2, utsarga ane apavAdanA viSayane vibhAga jANe che 4,vidhi che pradhAna jemAM evI sarva dharmakriyAmAM hamezAM yakSapAta kare che, 5 tathA deza kALane anusarI gItArthanA vyavahArane jANe che. 6. TIkAtha-zrAvakanI bhUmikAne yogya aSTa pravacana mAtRkAthI
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ (126) dharmaratna prakaraNa, AraMbhIne jIvanikA nAmanA adhyayana sudhInAM sUtrane bhaNe che te viSe kahyuM che ke-"rAjamAisafjacaMtA mA ja vararara" zrAvakane sUtrathI ane arthathI (baMnethI) pravacanamAtRkAne AraMbhane SajIvanikA paryata grahaNa zikSA che eTale bhaNavAnuM che" A vacana uttama zrAvakane AzrIne kahyuM che. paraMtu sAmAnya zrAvakane to saMgrahaNI, karma graMtha, upadezamALA vigere prakaraNenA samUha tathA AcAryAdike prasannatAthI kahelA bIjA graMtha paNa bhaNavAnA che. A pramANe zrAvaka sUtrane viSe kuzaLatAne pAme che. 1. tathA te ja pramANe eTale potAnI bhUmikAnA ucitapaNAe karIne sutIrthanI pAse eTale sugurUnI pAse sUtranA arthane sAMbhaLe che te viSe kahyuM che ke "tIrthane viSe (pAse) vidhi pramANe sUtra ane tenA arthanuM grahaNa karavuM, ahIM tIrtha eTale sUtra ane artha bannene jANanAra gurU samajavA ane vidhi eTale vinaya vigere ucitapaNuM karavuM te" ityAdi. A kahevAthI yatine ane zrAvakane gurUnI samIpe ja sUtra ane teno artha grahaNa kare egya che ema sUcavyuM che. kAraNa ke kahyuM che ke "zAstramAM kahelI sarva kriyAo gurUne ja AdhIna che, tethI karIne hitanI IcchAvALAe gurUnI A rAdhanAmAM tatpara thavuM." A pramANe bIjI arthanI kuzaLatA kahI. 2. tathA jinamatane viSe prasiddha evA utsarga ane apavAdanA viSayane vibhAga vizeSe karIne jANe che. ahIM bhAvArtha e che je kevaLa utsa nuM ja avalaMbana karavuM ema nathI, temaja kevaLa apavAda mArgane ja pramANarUpa gaNavo ema paNa nathI. paraMtu gurUnA upadezathI te bannene avasara jANavo joIe. kahyuM che ke-"uMcAnI apekSAe nIcAnI prasiddhi che, ane nIcAnI apekSAe uMcAnI prasiddhi che, te ja pramANe anyonyanI apekSAe utsarga ane apavAda baMne tulya che. dravyAdike karIne yukta (samartha) purUSane utsarga mArgane AzrI anuSThAna karavuM te egya che, ane dravyAdikathI rahita janane apavAda 1 dravya, kSetra, kALa ane bhAva.
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana kuzaLatuM svarUpa. (17) seva egya che, A pramANe utsarga tathA apavAdane jANune avasara pramANe ucita vidhie karIne muni janane pathyAdika devAmAM pravate che. te mATe kahyuM che ke -"prAzuka ane eSaNIya AhAra hoya chatAM paNa te bIjAthI upahAsa thayela hoya, athavA kharIdavAmAM Avyo hoya athavA durgadha mizrIta hoya tevA AhAranA AdhAkamI deSa thakI jayaNAe vartavuM." ityAdi. eka sAthe be kuzaLatA kahevAthI trIjI ane cethI kuzaLatA kahI. 3. 4. tathA bhAva eTale nizcayavALe pariNAma tene viSe kuzaLatA A pramANe-vidhisAra eTale jemAM vidhija pradhAna che evA devavaMdana, gurUvaMdana, ane dAnadharma vigere sarva dharmanA anuSThAnamAM hamezAM pakSapAta eTale bahumAna dhAraNa kare. bhAvArtha e che je-vidhi pramANe kriyA karanAra anya janane bahu mAne-tenI prazaMsA anumodanAdika kare, tathA pote zakti pramANe vidhipUrvaka pravRtti kare. zakti na hoya topaNa kriyAnuSThAnanA mAratha tyAga na kare. A rIte karavAthI paNa te ArAdhaka ja kahevAya che, A pramANe nizcaya nayane abhiprAya che. te viSe AgamamAM kahyuM che ke "jeoe samagra gaNipiTaka (bAra aMga) ne sAra kheMcI kADhayo che, tathA jeo nizcaya nayane avalaMbana karanArA che, te munio pariNAma ( mananA bhAva) ne ja parama rahasyarUpa ane pramANabhUta mAne che, tethI karIne buddhimAna purUSe sarva prayatna karIne niraMtara paralekanA hitane mATe gurUnA yoga thakI zuddha bhAva dhAraNa kara." A pramANe karanAra zrAvaka bhAvakuzaLa kahevAya che. 5. tathA deza eTale sArI sthitivALo ke nabaLI sthitivALo vigere, kALa eTale sukALa ke duSkALa vigere, gAthAmAM Adi zabda che tethI dravya eTale sulabha ke durlabha vastu vigera ane bhAva eTale harSayukta ke khedayukta vigere A pramANe deza, kALa, dravya ane bhAvane evA gItArthanA vyavahArane je jANe, eTale ke-utsarga apavAdane jANanAra, mairava lAghavanA jJAnamAM nipuNa ane deza, kALa tathA bhAvane AzrIne pravRtti karanArA gItAe je vyava
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 128 ) dharmaratna prakaraNa. hAra Acaryo hAya te vyavahArane kRSita karenahIM. te viSe sUtramAM kahyu che ke koipaNa azake-gItArthe kAI paNa ThekANe kAipaNa vakhate je kAMi niravadya AcaraNa karyuM` hAya ane te bIjA (gItArtheA) e niSiddha karyuM na hAya teA te bahumata che ema dhArI AcaravuM. '' AvI rIte je vyavahAramAM kuzaLatA te chaThThI kuzaLatA kahevAya che. 6. A vyavahAranI kuzaLatA je kahI che tenA upalakSaNathI jIva ane pugaLa vigere sa sUkSma padAthAmAM je kuzaLa heAya te tevA prakAranA zrAvaka rAjAnI jema pravacana kuzaLa jANavA. 54. - zrAvakadharmI rAjAnI kathA---- pRthvIpura nAmanA nagaramAM padmarokhara nAme rAjA hatA. teNe bAlyAvasthAthI ja sAdhuonI sevA karIne jIvAdika padArthAMnu jJAna upArjana karyuM hatu, te pravacananI prabhAvanA karavAmAM mukhya hatA, ane utkRSTa zrAvaka hatA. te samagra prANIo upara vatsalatAne lIdhe sarva leAkeAnI pAse jinadhanI prarUpaNA karatA hatA, jIvadayAnA guNAnu varNa na karatA hatA, sAdhudhama ne vakhANatA hatA, sAdhuonA pramAda rahitapaNAnI praza MsA karatA hatA. ane apramAda ja meAkSa sukhanI saMpatti che ema kahetA hatA. tethI teNe pAtAnA rAjayamAM prAye karIne samagra leAkamAM jainadharma pravattA byA. ane jeeka anya matanA vAdI hatA teonA paNa teNe jinAgamamAM prasiddha evA hetu, dRSTAMta ane yuktie karIne parAjaya kayA hatA, ke jethI te rAjAnA vacanane te anyathA karI zakatA nahIM. para Mtu eka zreSThIputra kAi paNa rIte meSa pAmyA nahIM. te du:khI jIvAne mArI nAMkhavAmAM puNya mAnatA hatA, kemake du:khI jIvAne mAravAthI te du:khanA tyAga karI pharIne sArI gati pAme che evI te prarUpaNA karatA hatA. temaja apramAda dharmanuM mULa che evA jinezvaranA upadezane mastakanI vedanA upazamAvavA
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvakadhama rAjAnI kathA. (1ra). mATe takSaka nAganA mastaka para rahelA maNinuM jaLa chAMTavAnA upadeza samAna mAnatA hatA kAraNa ke pavanathI pharakatA vija paTanA agrabhAga jevuM caMcaLa citta eka ja viSayamAM sthira karavuM azakya che, ane potapotAnA viSayamAM deDatI-pravartatI iMdriyenuM nivAraNa karavuM paNa azakaya che. A pramANe te vAcALapaNue karIne dhamI lokone paNa moha pamADato hato. tenI rAjAne khabara paDI, tethI tene samajAvavAnA hetuthI rAjAe jakSa nAmanA pitAnA sevakane te kAryamAM nI, tene rogya zikSA ApI moTA mUlyavALuM mANikayanuM eka AbhUSaNa ApyuM ane kahyuM ke-"A AbhUSaNa te zreSThIputranA ratnanA alaMkAnI peTImAM gupta rIte nAMkhIne mane khabara ApavA." te sAMbhaLI kSe paNa kahyuM ke "Apane je mata che te mAre paNa saMmata che." ema kahI teNe te zreSThIputranI sAthe maitrI karI. keI vakhata avasara jemAM teNe te AbharaNa tenA alaMkAranI peTImAM nAMkhyuM, ane rAjAne te vAta jaNAvI. pachI rAjAe paDaha vagaDAvI samagra nagaramAM AghoSaNA karAvI ke-"rAjAnuM AbharaNa khelAyeluM che, te jo koIne hAtha lAgyuM hoya athavA keIe koI pAse vecyuM hoya te teNe hamaNuM lAvIne rAjAne ApavuM. tema karavAthI tene aparAdha gaNuze nahIM, paraMtu ulaTa tenA para rAjA prasanna thaze. ane je pAchaLathI jANavAmAM Avaze te tene dehAMta daMDa thaze." A pramANe traNa vAra AgheSaNuM karAvI. pachI puranA lake sahita potAnA sevakone rAjAe dareka gharanI jaDatI levAnI AjJA ApI. tyAre teoe dareka gharamAM gaSaNA karatAM anukame te zreSThIputranA gharanI jaDatI letAM tenI peTamAM te AbharaNa joyuM. teoe tene pUchayuM ke -"A abharaNa ahIM kyAMthI?" te bolyAhuM kAMI jANatA nathI, ane A mAruM paNa nathI." teoe pUchyuM- kevuM che?" teNe javAba Ape-"te paNa huM jANato nathI." te sAMbhaLI "are! kema tuM jANato nathI?" ema kahI rAjAnA subha
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ (13) dharmaratna prakaraNa Tee tene pakaDyo, ane rAjAnI pAse laI gayA. rAjAe paNa tene vadhanI zikSA karavA AjJA ApI. te pratyakSa rIte cAra siddha thaye tethI keIe tene mUkAvyo nahIM. tyAre tenI jIvitanI AzA naSTa thaI, te dIna thaye, tenA manamAM te atyaMta duHkhI thaye, ane chevaTa jakSanA mukha sAmuM joI te be ke -"he mitra! tuM rAjAne vinaMti kara, ane duSkara daMDathI paNa mane prANubhikSA apAva." te sAMbhaLI jaze rAjAne vijJapti karI ke -"he deva! A mAro mitra che, tethI tenA jIvitanI rakSA karavA kRpA kare, ane bIje keIpaNa daMDa kare." rAjAe kahyuM ke "mArelA jIve sArI gatine pAme che, to kema tuM tArA miganI sArI gati Icchato nathI?" jakSa bolyA-"sadgatithI saryuM. jIvate nara bhadrA pAme che." tyAre rAjAe kahyuM ke-"je mArI pAsethI tenuM paripUrNa bhareluM pAtra be hAthe grahaNa karI temAMthI eka biMdune paNa pADyA vinA AkhA nagaramAM nika, catuSka, catvara ane zerI vigere sarva sthaLamAM bhamI mArI pAse lAvI te pAra mUke te huM tene choDuM. " te sAMbhaLI jIvitanA athI zreSThIputre te paNa aMgIkAra karyuM. pachI rAjAe AkhA nagaramAM ThekANe ThekANe vividha prakAranA ketuka ane ke lAhale karIne sahita evAM nATaka karavAnI AjJA karI. zreSThIpurA te viSayamAM vizeSa rasika hato ane rAjAe sAthe rAkhelA subhaTe tene vAraMvAra bhaya pamADatA hatA tepaNu jIvi. tanA lAbhathI telanA pAtra uparaja netrane ane cittane sthira karI AkhA nagaramAM bhamI rAjAnI samIpe Avyo. tenI pAse pAtha mUkI tenA caraNamAM namyo. rAjAe kahyuM-"he zreSThIputra! mana ane lecana atyaMta capaLa che, temaja nATaka vigere tane atyaMta priya che te paNa te zI rIte tene rUMdhyAM? " te belyo"he svAmI! maraNanA bhayathI meM rUdhyAM." rAjAe kahyuM -"je te ekaja maraNanA bhayathI A pramANe apramAda sevyA te anaMta janma ane maraNathI bhaya pAmelA sAdhuo kema na seve?" te sAMbhaLI te zreSTha putra pratibaMdha
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvanA viSayavALAM sattara liMganuM svarUpa. (131 ) pAmyo. tethI te mukhya zrAvaka thaye. A pramANe te rAjAe ghaNuM jIne jinadharma pamADyo. A je pravacana kuzaLa hoya te bhAvazrAvaka kahevAya che. ----- have pravacane kuzaLatAne samApta kare che. eso pavayaNakusalo, chambhezro muNivarehi nidiyo / kiriyAgayAI cha ciya, liMgAI bhAvasaDhassa // 55 // mUlAtha-munivaroe A cha prakAranuM pravacana kuzaLa kahyo che. bhAvazrAvakanA kriyAne AzrIne A cha ja liMga che. TIkAtha-A upara kahelA svarUpavALe pravacana kuzaLa cha prakAre niva -pUrvAcAryoe kahela che. A kahevAthI cha prakAranuM zrAvakaliMga samApta thayuM, te kahe che -kriyAgata eTale kiyAthI oLakhAtAM vida zabdane nizcaya artha hovAthI cha ja lige-lakSaNe bhAvazrAvakanAM che. jemAM agninuM liMga lakSaNa dhumADe che, tema bhAva zrAvakanAM A pUkti lige che. pA. - - ahIM koI zaMkA kare ke-kriyAne AzrIne A cha liMge kahyAM tyAre zuM bIjAM paNa liMge che? tene javAba Ape che ke--hA che. te viSe kahe che - bhAvagayAI satarasa, muNiNo eyassa viti liNgaaii| jANiyajiNamayasArA, puvAyariyA jo pAhu / / 56 //
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 132 ) dharmaratna prakaraNa. mUlAthe--mAnAM bhAvagata satara liMgAne muni kahe che. kAraNa kejinamatanA tattvane jANanArA pUrvAcArye te viSe A pramANe kaheche. TIkAtha--muniA eTale sUrie AnAM eTale zrAvakanAM bhAvagata eTale bhAvanA viSayavALAM satara ligA kahe che. jethI karIne jANyA che jinamatanA sAra jeNe evA pUrvAcA A pramANe kahe che. Ama kahevAthI graMthakAre evu sUcavyuM ke huM' mArI buddhinI kalpanAthI kahetA nathI. 56 pUrvAcAryAM zu kahe che ? te ja kahe che.-- itthidiyetthai saMsAra- viseya zrAraMbha gehradarsaNazro / irigApavAhe, purassaraM zragamapavittI // 57 // dANA jahAsattI, pavattaNaM vihirare tad ya / jjhatthamasaMbaMdhdhe, paratthakAmova bhogI ya // 58 // vesA iva givAsaM, pAlai sattarasapayanibadhdhaM tu / bhAvagaya bhAvasAvaga - lakkhaNameyaM samAseNa // 56 // malAI --. 1, iMdriya 2, artha 3, saMsAra 4, viSaya 5, Arabha 6, ghara 7, dana 8, gADarIyA pravAha 9, Agama pUrvaka pravRtti 10, dAnAdikamAM yathAzakti pravRtti 11, lajjA rahita 12, rAga dveSa rahita 13, madhyastha 14, asaMbaddha 15, parane arthe kAma. upabhAgane sevanAra 16, ane vezyAnI jema gRhavAsane pALe 17. A pramANe satara padavALuM bhAvane AzrIne bhAvazrAvakanuM lakSaNa saMkSepathI kahela che. TIkA--A pUrvAcAryAMnI racelI gAthAonI vyAkhyA A
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvanA viSayavALAM sattara liMgAnuM svarUpa. ( 133 ) pramANe che--sra, iMdriya, atha vigere zabdonA taMdva samAsa che. tethI strI, iMdriya, artha, saMsAra, viSaya, AraMbha, ghara ane darzana eTalA zabdonA dvaMdva samAsa karI cheDe dana zabdane saptamInA arthamAM sa pratyaya lagADayA che tethI pAnataH evuM rUpa thayuM che. tethI karIne A strI vigerenA viSayamAM bhAvane AzrIne bhAva zrAvakanuM lakSaNa thAya che ema trIjI gAthA sAthe saMbaMdha karavA. tathA garikAdika pravAhanA viSayamAM, tathA puraEE+ namapravRttiH ahIM prAkRtapaNAne lIdhe ane cha dAbhaMganA bhayane lIdhe Agama zabda pahelA nahIM mUkatAM pAchaLa lakhyAche tethI Agama pUrvaka pravRtti eTale dharmakA mAM pravata vuM te paNa bhAvagata liMga che, tathA dAnAdikamAM yathA zakti pravartAvuM te paNa bhAvagata liMga che. ahIM mULamAM nadAsaNI e ThekANe prAkRta hAvAthI sIdI thayA che. tathA vijJIja:--lajA rahita eTale ke dharmakriyA karatAM lajajA pAme nahIM, ane saMsAranA padAthA upara rAgadveSa kare nahIM, tathA madhyastha eTale dharmanA vicAramAM rAgadveSathI khAdhA pAme nahIM, tathA asaMbaddha eTale dhana, svajana vigere upara bhAva pratibaMdha (mUA ) rAkhe nahIM, tathA parA kAmepabheAgI eTale paranA AgrahathI ja zakhvAdika pAMca prakAranA kAmabhAgamAM pravRtti kare, tathA kAmuka purUSanI sAthe vezyAnI jema Asakti rahita gRhavAsanuM pAlana kare, eTale ke AjakAla huM' A saMsAranA tyAga karIza evI bhAvanA bhAve. A pramANe satara prakAranA padamAM khAMdheluM--kaheluM bhAvagata eTale mananA pariNAmarUpa bhAva zrAvakanu kSakSaNa samAse karIne eTale sUcana mAtra karIne (sa MkSepe karIne) kahela che. mULagAthAmAM mAtranata e pada jAtine mAnI eka vacanamAM lakhyuM che, tathA anusvAranA lApa prAkRtane lIdhe karyA che.
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ (134) dharmaratna prakaraNa have te satara prakAranA liMgane vistArathI kahevA mATe satara gAthAo kahe che - itthImaNatthabhavaNaM, calacittaM narayavattiNI bhUyaM / jANato hiyakAmI, vasavattI hoi na hu tIse // 60 // mUlAtha-strI anarthanuM sthAna che, tenuM citta calAyamAna che, ane te naraka gatinA bhAgarUpa che. ema jANu hitanI arthI purUSa tene vaza thavuM nahIM. TIkAtha-strI anarthonuM eTale denuM bhavana eTale AzrayasthAna che. kahyuM che ke-"asatya, sAhasa, mAyA, mUrkhatA, atilobha, apavitratA ane nirdayatA ATalA strIonA svAbhAvika doSo che." tathA strIonuM citta caMcaLa hoya che, eTale ke teo anya anyanI IcchA karanArI hoya che. kahyuM che ke- "strI potAnA manamAM anyane ciMtave che, bIjAnI sAthe madhura vANIthI vAto kare che, daSTie karIne bIjAnI sanmukha jue che, ane zarIravaDe bIjAnI sAthe krIDA kare che." tathA strI narakanA mArga tulya che, e pramANe jANato hitakAmI eTale pitAnA AtmAnuM kalyANa IcchanAra purUSa tevI strIne AdhIna thatuM nathI. paraMtu te A pramANe vicAra kare che-"strIo jANe ke matsyasamUhane pakaDavAnI jALa haya, pAzamAM pakaDAyelA prANIonuM (pakSIenuM ja) daDha baMdhana hoya, mRgenA samUhane pakaDavA mATe sarva dizAemAM pAtharelI vAgarA hAya tathA IcchA pramANe bhramaNa karanArA pakSIonA samUhane pUravAnA pAMjarA hoya tema A saMsAramAM viveka hita manavALA purUSanA baMdhanane mATe ja che." 60. tathA - iMdiyacavalaturaMge, doggaimaggANudhAvire niccaM / mariyamavarsavo, hRma saMsAra hUMpha .
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvanA viSacenA sattara liMganuM svarUpa. . (35) mUlAI-niratara durgatinA mArga tarapha doDanArA iMddhirUpI capaLa adhone saMsAranuM svarUpa jANanAra purUSa satyajJAnarUpI cekaDAe karIne rokI rAkhe che. TIkAI-Idri ja zI gati karanAra hovAthI capaLa ghoDA jevI che. ane te durgatinA mArga tarapha eTale kuninA mArga tarapha deDavAnA svabhAvavALI che, tethI tene hamezAM jeNe vAraMvAra saMsAranuM svarUpa bhALyuM-vicAryuM hoya te purUSa satya jJAnarUpI ramie karIne eTale kRtarUpI cokaDAe karIne rokI rAkhe che eTale pAchI vALe che. te A pramANe-"iMdriyane vaza thayelA prANIo tapa, kuLa ane kAMtithI bhraSTa thAya che, tenuM paMDitapaNuM nAza pAme che. teo aniSTa mAge gamana kare che ane raNasaMgrAma vigerenAM duHkha anubhave che." tathA-"A chArUpI pRthvI upara samayarUpI pATanuM pATIyuM mAMDeluM che, temAM zukala ane kRSNa pakSarUpI ghara (khAnAM ) che, divasa ane rAtrirUpI sogaThAM che. temAM kIDA karatAM keIkaja jIva idrirUpI pAsAne savaLA nAMkhI mekSarUpI dravyane jIte che, ane bIjAo te pAsAne avaLA nAMkhI prApta thayelI chatane paNa hArI jAya che. 21. tathA- ' sayalANatthanimittaM, AyAsakilesakAraNamasAraM / nAUNa dhaNaM dhIro, na hu lunbhai tammi taNuyaM pi // 62 // mulAI-vana samagra amathenuM nimitta che, ane AyAsa tathA kalezanuM kAraNa che. tema ja asAra che. ema jANIne dhIrapurUSa temAM leza mAtra paNa lebha karato nathI. TIkArya-ahIM dhanane AvA prakAranuM jANI temAM dhIra purUSa lebha karato nathI evo saMbaMdha kare. dhana kevuM che? te kahe che-sakala anarthanuM nimitta che eTale samasta duHkhanuM kAraNa che. kahyuM che ke
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ + - 1 , * (136) . * dharmaratna prakaraNa. dhanane upArjana karavAmAM duHkha che, upArjana karyA pachI tenuM rakSaNa karavAmAM paNa kha che, teno nAza thAya te vakhate paNa du:kha che tathA tene kharca karavAmAM paNa du:kha che. mATe dhikkAra che ke dhana ja duHkhanuM sthAna che " tathA AyAsanuM eTale cittanA khedanuM kAraNa che. kahyuM che ke-"mAruM dhana rAjA lUMTI leze? ke agni bALI nAMkhaze? ke baLavAna thayelA pitrAIe laI leze? core corI jaze ! ke pRthvImAM dATayA chatAM nAza pAmaze? A pramANe niraMtara dhyAna karato dhanika purUSa rAta divasa atyaMta duHkhI rahe che." tathA kalezanuM eTale zArIranA parizramanuM kAraNa che. kahyuM che ke -"dhanane mATe thaIne keTalAeka manuSya magara vigere jaLacaronA samUhathI bharelA samudrane tare che, bIjA keTalAeka manuSya tIkSaNa zAstronA AghAtathI utpanna thayelA agninA kaNiyAethI bhayaMkara evA yuddhamAM praveza kare che, keTalAeka TADha, taDake, pANI ane vAyuvaDe zarIrane glAni pamADI khetInuM karma kare che, keTalAeka aneka prakAranA zilpakarmane kare che, ane keTalAeka nATaka vigere kare che." tathA dhana asAra che, kemake te sArUM phaLa ApatuM nathI. kahyuM che ke "dhana vyAdhione rUMdhI zakatuM nathI, maraNa, janma ane vRddhAvasthAne kSaya karavAmAM samartha nathI, ISTanA viyogane nAza karI zakatuM nathI, aniSTanA saMyoganuM haraNa karI zakatuM nathI, anya janmamAM sAthe AvatuM nathI, tathA prAye karIne citA, baMdhu sAthe virodha, vadha, baMdhana ane trAsanuM sthAnarUpa che. tethI karIne vidvAna purUSa dhanane eka kSaNamAtra paNa sukhakAraka mAnatuM nathI. AvA prakAranuM dhana jANIne buddhimAna purUSa te dravya upara jarA paNa lebha pAmato nathI, ghaNe lebha te zAne ja kare? e paNa" zabdano bhAvArtha che. je bhAvazrAvaka hoya te anyAyathI dravya upArjana karavAmAM pravartate nathI, temaja upArjana karelA dravya upara ati tRSNAvALe thatuM nathI. paraMtu te A pramANe vate che-"AvakamAMthI e bhAga nidhAnamAM nAMkhave, ethe bhAga vepAramAM rAkha,
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvanA viSayonA sattara liMganuM svarUpa. (137 ) ceAtho bhAga dharma ane upabhegamAM vApare ane ce bhAga bharaNapoSaNa karavA lAyaka kuTuMbAdikanA piSaNamAM rAkho. IcchAthI athavA anicchAthI paNa mAruM sarva dhana haMmezAM dareka bhave caitya ane sAdhujanenA upayogamAM Ave." A pramANe manoratha karI dravyanuM pAlana vigere kare che. 6ra. tathA-- duharUvaM dukkhaphalaM, duhANubaMdhi viddNbnnaasvN| saMsAramAM kA-fjIka rahyuM huM che hare mUlAtha--saMsAra du:kharUpa che, dukharUpa phaLane ApanAra che, du:khane anubaMdha karanAra che, viTaMbaNuM rUpa che ane asAra che, ema jANI (bhAvazrAvaka) temAM prIti karato nathI. TIkAtha-uparanI gAthAnI jema ahIM paNa tevA saMsAramAM prItine karate nathI ema saMbaMdha kare. zuM karIne saMsArane A jANIne. saMsAra ke? te kahe che-du:kharUpa eTale saMsAra duHkhanA svabhAvavALo che. kahyuM che ke "saMsAramAM je janma thavo te duHkha che, je vRddhAvasthA te paNa du:kha ja che, je vyAdhio te paNa du:kha ja che ane je maraNa thavuM te paNa du:kha ja che. aho ! A saMsAra ja duHkharUpa che ke jemAM rahelA jaMtuo kevaLa kalezane ja pAme che." tathA saMsAra du:khanA phaLavALe che, kAraNa ke janmAMtaramAM nakAdika du:khane ApanAra che. tathA saMsAra duHkhane anubaMdhI che eTale vAraMvAra dukhanI zreNIno saMbaMdha kare che. kahyuM che ke-"jyAM sudhI A saMsAra vidyamAna che ane jyAM sudhI A saMsAramAM jIvana nivAsa che tyAM sudhI anaMtA janmamaraNeno aMta kayAMthI hoya?" tathA viDaMbanAnI ja jema A saMsAramAM jInAM vicitra rUpa che. te viSe kahyuM che ke-"A jIva keIvAra deva thAya che to kaI vAra nArakI thAya che, keIvAra kITa pataMga thAya che te kaIvAra manuSya thAya che, keIvAra rUpavAna thAya che
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 138 ) dharmaratna prakaraNu. tA keAivAra virUpa thAya che ane koivAra sukhI thAya che teA kAivAra du:khI thAya che. " ItyAdi AvA prakAranA cAra gatirUpa saMsArane sukharUpI sAranA abhAva hAvAthI asArarUpa jANIne bhAva zrAvaka temAM ti-prIti karatA nathI. paraMtu te A pramANe vicAre che-" jee anuttara meAkSamAM gayA che te satpurUSAne dhanya che, ke jethI karIne tyAM jIvAne ka kha dhanu kAraNa rahetu nathI. " 63. "" tathA-- khaNa mesu visae, visovamANe sAvi mannato / tesu na karei girddhi, bhavabhIrU muyitattattho || 64 // mUlA --kSaNamAtra sukha ApanArA viSayAne sadA viSa samAna mAnatA, bhavabhIrU ane tattvArthane jANanAra purUSa temAM Asakti karatA nathI. TIkA--jenAthI kSaNa mAtra sukha thAya che tevA zabdAdika viSayAne haMmezAM viSa samAna-pariNAme dArUNa jANanAra eTale ke jema viSa khAtI vakhate madhura svAda Ave che, paraMtu pariNAme prANanA vinAza kare che, tema A viSayeA paNa pariNAme nIrasa thAya che. te viSe vAcakavara kahe che ke viSayA AraMbhamAM ati abhyudayavALA lAge che, madhyamAM zrRMgAra ane hAsyanA dedIpyamAna rasane Ape che, tathA pariNAme khIbhatsa, karUNA, lajjA ane bhayane ApanArA thAya che. jo ke viSayeA sevana karatI vakhate mananI tuSTine karanArA thAya che, teA pAchaLathI kripAka phaLanA bhakSaNanI jema tenu pariNAma atyaMta duHkhakAraka thAya che. " A pramANe jANatA bhAva zrAvaka te viSayAmAM ati Asakti karatA nathI. ane bhavabhIrU eTale sasAra vAsathI cakita manavALA te A pramANe vicAra kare che ke-" samakita STivALA ane AgamanA abhyAsI hAya tA paNa jo atya Mta viSaya rAganA sukhane vaza thayelA hAya ! te satyakinI jema A durata saMsAramAM bhramaNa pazu
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvanA viSayenA sattara liMganuM svarUpa. (13) kare che." zAmATe te Asakti karatA nathI? jethI karIne te tattvAthane jANa che eTale ke jinavacananuM zravaNa karavAthI teNe viSayanuM asArapaNuM jANeluM che. jinezvaranuM vacana A pramANe che-"viSa mAM leza paNa sukha nathI, paNa temAM jIne je sukhanI mAnyatA che te netramAM pittanA (kamaLAnA) vyAdhivALA manuSyane paththara upara suvarNanI buddhi thAya tevuM che.' tathA-"kipAkanA phaLanI jema viSayo bhegavatI vakhate madhura lAge che paNa pariNAme nIrasa thAya che, kambunI kharajanI jema prathama sukhanI buddhi ApIne pariNAme du:kha utpanna kare che, madhyAnha samayanI mRgatRSNanI jema mithyAbhrAMtine karanArA che, tathA mahA zatru jevA bhego bhegavyAthI nIca yonimAM janma paraMparAne Ape che. 24. tathAvji tivvAraMbha, kuNai akAmo anivvahaMto u / thuNai nirAraMbhajaNaM, dayAluo savvajIvesu // 65 // mUlAI-bhAvazrAvaka tIvra AraMbhane vaje che, nirvAha nahIM pAmavAthI kadAca AraMbha kare to paNa temAM maMda AdaravALe heya. che, AraMbha rahita jananI stuti kare che ane sarva jI upara yALu hoya che. TIkAtha-tIvra AraMbha eTale ghaNuM prANIonI pIDAnA hetu rUpa kharakarmAdika vepArane DhaMDhaNa kumArAdikanA vRttAMta sAMbhaLavAthI karatA nathI. AraMbha vinA je nirvAha na thato hoya to maMda AdarathI kare che. gAthAmAM zabda che te vizeSaNanA arthavALe che tethI tenuM vizeSaNa A pramANe che-salUka eTale gurU ane laghupaNane vicAra karavA pUrvaka AraMbhamAM pravarte che, paraMtu nirdayavRttithI pravRtti karatA nathI. kahyuM che ke-"jo ke samakitadaSTi jIva kAMIka paNa pApano AraMbha 1 khasa athavA dAdara.
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ (140) dharmaratna prakaraNa. kare che te paNa tene karmane baMdha alpa ja hoya che. kAraNa ke te nirdayapaNe karatA nathI." tathA AraMbha rahita eTale sAdhujanenI stuti-prazaMsA kare che. te A pramANe-"mahAmunione dhanya che. kAraNa ke teo manavaDe paNa parapIDA upajAvatA nathI, AraMbhanA pApathI rahita che, ane vikeTi" zuddha AhArane grahaNa kare che." tathA sarva prANuo upara dayALu hoya che. kahyuM che ke -"je ke manuSya eka pitAnA jIvitane mATe thaIne ghaNuM karaDe jIne du:khamAM sthApana kare che teonuM jIvita zuM zAzvatuM che?" ItyAdika bhAvazrAvaka vicAre che. 65. gihavAsaM pAsaM pi va, manaMto vasai dukkiyo tammi / cArittamohaNijjaM, nijiNi ujjamaM kuNai / / 66 // mUlAI---"bhAvazrAvaka gRhavAsane pAza je mAnI temAM du:khe ja vase che, ane cAritra mohanIya karmane jItavA mATe udyama kare che. TIkAthI-grahavAsane eTale gRhasthAzramane pAzanI jema mAnatA bhAvazrAvaka te gRhavAsane viSe du:khavALo ja vase che-rahe che. jema pAzamAM paDele pakSI uDI zaktA nathI, tathA temAM rahevuM te kaSTakAraka mAne che, tema ame paNa saMsArathI bhaya pAmelA chIye tepaNu pratra jyA levA zaktimAna nathI. temaja-"kAdavavALA jaLamAM kheMcI gayelo hAthI jema sthaLane jue che te paNa te kAMThe jaI zakato nathI teja pramANe ame kAmagamAM lubdha thayelA chIye tethI sAdhunA mAgane jotA chatAM pratrajyA laI zakatA nathI." ityAdi vicAra karate bhAvazrAvaka gRhane viSe du:khI ja rahe che. ane tethI karIne ja cAritra mehanIya karmane jItavA mATe-tene parAbhava karavA mATe udyama karyA kare che. eTale ke cAritravALA (sAdhuo) ne dAne 1 karavuM, karAvavuM ane anumodavuM.
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvanA viSayeAmAM sattara liMgeAnuM svarUpa. ( 14 ) devAmAM, sanmAna karavAmAM, vinaya karavAmAM ane prabhAvanAdika karavAmAM sarva prakAre AdarapUrvaka pravarte che, temanA para aprIti ke niMdyAnA lezane paNa karatA nathI. kahyuM che ke--" meAkSanA kAraNarUpa A munionA guNA temanI ni MdA karanAra manuSyAne pAmavA durlabha che, ane temanI sneha sahita pUjA karanArAone te guNu anya bhavamAM paNa sulabha che. tethI mAkSanA athIe A pramANe vicArIne muni jana upara sarvathA Adara karavA, ane ana tathA kadanAnA sthAnarUpa dveSane hamezAM dUrathI ja tajavA ceAgya che. 66. tathA-- asthikkabhAvakalio, pabhAvaNAvannavAyamAIhiM | gurubhattiju dhImaM, dharei saha daMsaNaM vimalaM // 67 // mUlA --AstikaSapaNAe karIne sahita, prabhAvanA ane traNa vAda vigerevarDa gurUne viSe vizeSa bhaktivALA ane buddhimAna evA bhAvazrAvaka sadA nirmaLa samakitane dhAraNa kare che. TIkA -- bhAvazrAvaka samakitane nirmaLa eTale kalaMka rahita dhAraNa kare che e pramANe gAthAne aMte saMbadha karavA. kevA thaine dhAraNa kare ? te kahe che.-devatattva, gurUtattva ane dharmatattvane viSe AstikapaNAnA je bhAva-pariNAma teNe karIne yukta eTale ke-- " jinezvarane mUkIne, jinadharmane mUkIne tathA jinamatamAM rahelA sAdhuone mUkIne bAkI rahelA sarva saMsAra araNya jevA zUnya (sa MsAramAM sAra mAtra uparakta deva, gurU ane dharma ja che. ) e pramANe nizcayavaDe karIne yukta hAya che. tathA prabhAvanA ATha prakAranI che, te A pramANe--" prAvacanika 1, dharma kathA karanAra 2, vAdI 3, nimittajJa 4, tapasvI 5, vidyAvAna 6, siddha 7, ane kavi 8. A ATha prabhAvakA kahelA che. " A prakAranI prabhAvanAne zakti hAya te peAte kare ane zakti na haiAya tA prabhAvanA karanArane Azraya Ape che."
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ (142 ) dharmaratna prakaraNa. tathA tenuM bahumAna kare. tathA varNavAda eTale prazaMsA, Adi zabda che tethI caitya karAvavuM, tIrtha yAtrA karavI e vigeree karIne gurUne viSe-dharmAcAryane viSe vizeSabhakti yukta thAya che. kRtajJatAno sAra rU5 A pramANe vicAra kare ke-"samati ApanAra gurUne pratyupakAra ghaNA bhavemAM hajAre ane kare upacAra karavAthI paNa thaI zakato nathI. " A pramANe vicArIne buddhimAna bhAvazrAvaka niraMtara kalaMka rahita samakitane dhAraNa kare che. 67. tathA-- gaDarigapavAheNaM, gayANugaiyaM jaNaM viyANaMto / pariharai logasanna, susamikkhiyakArao dhIro // 68 // mUlArtha--gADarIyA pravAhe karIne gatAnagatika lekane jANuM sArI rIte vicArIne karanAra dhIra purUSa lokasaMjJAne tyAga kare che. TIkAtha-garikA eTale gADara, temane pravAha eTale ekanI pAchaLa sarvanuM cAlavuM te. gaDurikA pravAhanI dvAra gAthA (57) mAM Adi zabda lakhelo che tethI kaTikAdi pravAha paNa jANa. te pravAha karIne gatAnagatika eTale vicAra vinA AcaraNa karanAra lekane jANIne. ahIM udAharaNa e che je vArANasI nAmanI nagarImAM ekadA ke mahotsava hovAthI ke snAna karavA mATe gaMgA nadIe gayA. tyAM kaI eka brAhmaNa AvyA, tenA hAthamAM tAmrapatra hatuM, te snAna karavAnI IcchAvALe thaye, tethI ceranA bhayane lIdhe teNe te tAmrapAtra nadInI retImAM dATayuM. pachI nizAnIne mATe upara retIne Dhagale karyo ane pachI te pANImAM utaryo. te joI anya anya janee paNa teja pramANe karyuM. tethI te nadIne samagra kAMThe retInA seMkaDo DhagalAthI vyApta thaye. pachI te brAhmaNa snAna karI bahAra nIkaLyA. paraMtu
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvanA viSayomAM sattara liMganuM svarUpa. (143) kayA DhagalAmAM potAnuM tAmrapAtra che? te te oLakhI zake nahIM. navA navA manuSyane navA navA DhagalA karatA jaI teNe pUchyuM ke"he leke! tame kema A DhagalA kare che ?" tyAre teo potAnI pahelAM jeNe DhagalA karyA hatA tene batAvavA lAgyA. paraMparAe karIne chevaTe eka manuSya kahyuM ke "he bhaTTa! tane ja meM Dhagale karate je. tethI meM dhAryuM ke A ja ahIM vidhi haze, ema jANune meM paNa Dhagalo karyo. te sAMbhaLI bhaTTa be ke-"meM vidhi dhArIne Dhagale karyo nathI paraMtu meM mAruM bhAjana dATayuM hatuM tenI nizAnIne mATe karyo hato, te tame sarvee DhagalA karIne mAre Dhagalo mane bhUlavI dIdho che" ema kahI te brAhmaNa bolyA ke--"leka gatAnugatika che, paNa loka paramArthane samajAtuM nathI, juo ! mUkha loke tAmrapAtra khovarAvyuM." AvA prakAranA lokone jANune lakasaMjJAne eTale vicAra karyA vinA ja ramaNIya lAge tevI lokaThine tyAga kare che. ane sArI rIte vicAra karIne kArya karanAra buddhimAna bhAva zrAvaka hoya che. 68 tathA-- natthi paralogamagge, pamANamannaM jiNAgamaM mottuM / AgamapurassaraM ciya, karei to savvakiccAI // 66 // mUlAtha-paralokanA mArgamAM jinAgama vinA bIjuM kAMI paNa pramANa che nahIM. tethI bhAva zrAvakasarva kiyAe Agama pUrvakaja kare che. TIkAtha-para eTale pradhAnae leka eTale mekSa, tenA mArgamAM eTale jJAnAdika traNamAM, jinAgama eTale rAgAdikane jItanArA jinezvaree racelA siddhAMtane mUkIne bIjuM kaI pramANu eTale pratItinuM kAraNa che nahIM. kAraNake te jinAgamamAM ja asatyapaNane abhAva che. kahyuM che ke-" rAgathI, dveSathI ke mehathI asatya vacana bolAya che. jene A de na hoya tene asatya bolavAnuM kAraNa zuM hoya?"
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ (144) dharmaratna prakaraNa vaLI jinAgamamAM pUrvApara virodha Avato nathI kAraNa ke "jinezvarAe je pramANe dharmanuM mULa dayA kahI che te ja pramANe sarva prANuMene hitakAraka kriyA paNa kahI che. tathA jema AraMbhamAM sAmAyika kahyuM che te ja rIte tene pAlana karanArA kSamAdika guNe paNa kahelA che." tethI karIne caityavaMdanAdika samagra kriyAo Agama pUrvaka ja eTale AgamananA vacanane vicAra karavA pUrvaka ja kare che. ahIM rajA zabdane artha nizcayarUpa thAya che. temAM cityavaMdanane vidhi daza trikanI ArAdhanA rUpa kahe che. te viSe AgamamAM kahyuM che ke "traNa nisAhi1, traNa pradakSiNA 2, traNa praNAma 3, traNa prakAranI pUjA 4, traNa avasthAnI bhAvanA 5, traNa dizAmAM jovAnI virati 6, traNa vAra paga nIcenI bhUminuM pramajana 7, traNa varNAdika 8, traNa mudrA 9 tathA traNa prakAranuM praNidhAna 10. A pramANe je manuSya upayoga pUrvaka traNa kALa jinezvarane daza trika sahita vaMdanA kare te mekSa sthAna meLave che." ItyAdi have pUjAvidhi A pramANe che-devanA guNanuM jJAna thavAthI tevA prakAranA mananA pariNAmane anusaratuM je Adara sahita pUjana thAya teja devapUjana iccheluM che. kahyuM che ke -"pUjAne samaye pavitra thaIne uttama puSpAdikavaDe vidhi pramANe uttama stuti ane staMtranI rUcivALAe jina pUjA karavI. te vakhate vastravaDe nAsikA bAMdhavI athavA jema samAdhi (mananI prasannatA) thAya tema vartavuM, tathA zarIrane viSe kaMDUanAdika paNa karavuM nahIM." have gurUvaMdanA A pramANe che-cha sthAnakanI ArAdhanArUpa, pacIza AvazyakavaDe vizuddha ane batrIza doSa rahita dvAdazAvarta vaMdana karavuM joIye. temAM cha sthAna A pramANe kahyAM che-"IcchA 1, anujJA 2, avyAbAdha 3) yAtrA 4, yApanA 5 ane aparAdhanI kSAmaNa 6, A cha sthAne vaMdanane viSe hAya che." pacIza Avazyaka A pramANe che- "be avanAmanA ( namaskAra) 2, eka yathAjAtarUpatA 3, bAra Avarta 15, cAra vAra mastaka 10
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamapUrvaka kriyAo kema karavI ? (15) traNa gupti 22, be praveza 24 ane ekavAra nirgama 25 e pacIza Avazyaka che. have batrIza doSonAM nAma A pramANe kahyAM che -"anAdata 1, stabdha 2, apaviddha 3, paripiMDita 4, Telaka 5, aMkuza 6, kacchapariMgita 7, matsyoddharta 8, mana:praduSTa 9, vedikAbaddha 10, bhayabhIta 11, bhajanA 12, maitrI 13, gairava 14, kAraNa 15, spenika 16, pratyenIka 17, rUSTa 18, tajita 19, zaTha 20, hIlita 21, vilupta (palikucita) 22, daSTa adaSTa 23, zRMga 24, karavaMdana 25, mecana 26, liSTAliSTa ra7, Una 28, uttara cUlikA 29 mUka 30, hara 31 ane cuDali 3ra." A bagIza denI vyAkhyA A pramANe che Adara rahita vAMdavAthI anAdata nAmano doSa lAge che 1, mana ane zarIrane zUnya (akkaDa) rAkhI vAMde tene stabdha deSa lAge che 2, upacAra rahita aniyamitapaNe vAde tene apaviddha deSa lAge che 3, AcArya vigere ghaNAne ekI sAthe vAMde athavA vAMdatAM guMcavAyelA vacana bole te paripiMDita deSa 4, Tela eTale TIDanI jema kudatAM kUdatAM vAMde te Telaka doSa 5, gurUnA upakaraNa vigere pakaDIne tene nIce besADI vAMde te aMkuza deSa 6, kAcabAnI jema ekane vAMdI AgaLa pAchaLa cAlI bIjAne vAMde te kacchapariMgita deSa 7, uThatAM ane besatAM matsyanI jema uchaLI uchaLIne vAMde, athavA ekane vAMdIne matsyanI jema pAcho phare te mAsya deSa 8, pitAnA athavA paranA kAraNane lIdhe gurUpara manamAM dveSa rAkhIne vAMde te mana:praduSTa doSa 9, vedikA paMcakane sArI rIte vajyA vinA vAMde te vedikAbaddha doSa 10,kADhI mUkavAdikanA bhayathI kRtikarma-vaMdanA 1 vedikA paMcaka A rIte che-be jAna upara be hAtha rAkhavA 1, athavA jAnunI nIce rAkhavA 2, athavA paDakhe rAkhavA 3, athavA utsaMgamAM be hAtha rAkhavA 4, athavA be hAthanI vacce eka jAnu rAkhe te 5. A rIte rAkhIne vAMdavAthI vedikAbaddha doSa lAge che. 10
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ (16) dharmaratna prakaraNa. kare, paraMtu nirjarAnA hetuthI vAMde nahIM te bhaya doSa 11, A mane bhaje che athavA bhajaze evI buddhithI vAMde te bhajana deSa 12, mitrAIne mATe vAMde te maitrI deSa 13, pitAnI geravatA thavAnA hetuthI vAMde te gerava doSa 14, huM vidhine jANakAra chuM, huM vinayavALe chuM evuM dekhADavAnA kAraNathI vAMde te kAraNa Sa. A rIte vAMcavAthI vaMdanAnuM kAMI phaLa maLatuM nathI 15, pitAnI ladhutA thavAnA bhayathI gupta rIte vAMde te tainya deASa 16, gurUne AhAra nIhArAdikane samaye vAMde te pratyenIka deSa 17, reSathI kapALa ane netranA vikAra sahita vAMde te rUSTa deSa 18, aMguli vigere vaDe gurUne tarjanA karI vAMde te tarjita deSa 19, AtmavIryane gopavIne vAMde te zaTha deSa ra0, he vAcaka! he gaNi! ema hAMsInA zabda bolavA pUrvaka vAMde te hIlita deSa 21, ardha vaMdanA karIne ja vacce vikathA karato vAMde te palikaMcita deSa 22, - tare athavA aMdhAre na dekhAya tema hoya te na vAMde ane dekhAya tema hoya te vAMde te daSTAdaSTa deSa ra3, paDakhA tarapha mastakane namAvI vAMde tene pUrvanA munioe muMga deSa kahyo che 24, A gurUne vAMdavA te paNa kara che ema dhArI vAMde tene zrutamAM karavaMdana doSa kahyo che 25, vAMdaNuM devAthI ja mUkAIza, anyathA huM nahIM mUkAuM ema dhArI vade tene mecana deSa lAge che 26, rajoharaNa ane mastakane hastavaDe sparza karavo athavA na karavo, tenA kula cAra bhAMgA thAya che, temAM hastavaDe rajoharaNa ane mastakane sparza karI vAMdavuM te zuddha bhAgo che, bAkInA traNa bhAMgA azuddha che tethI temAM kliSTAviSTa nAmane deSa lAge che ra7, Avazyaka sUtrano pATha utAvaLathI bolatAM akSare paDyA rahe che te Una deSa che 28, vAMkIne meTA svarathI sthapA caMdAmi ema bele te uttaracUlikA deSa che 29, zabdane uccAra karyA vinA vAMde te mUka doSa 30, moTA svarathI uccAra karI de te hara deASa 31 ane cuDalinI jema rajoharaNane 1 saLagatuM lAkaDuM eTale ubADIyuM.
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratyAkhyAnane vidhi. (147) cheDethI pakaDI athavA sarvane huM vAMduM chuM, ema belI rajoharaNane hAthamAM jamADIne vade te cuDali nAmane batrIzamo deSa che 3ra. have pratyAkhyAna vidhi A pramANe che -"gurUne vaMdanA karI, kAyAne namra karI, be hAtha joDI rAkhI, gurUnA vacanane anuvAda karatAM (zrAvake) pratyAkhyAna grahaNa karavuM." have dAnavidhi A pramANe che -"nyAyathI upArjana karelA ane gurUne kape tevA anna pAnAdika dravaDe deza, kALa, zraddhA ane satkAranA kema pUrvaka atyaMta bhaktithI AtmAnA anugrahanI buddhie karIne munijanene dAna ApavuM." AvI rIte AmAgamamAM kahyuM hoya te pramANe bhAvazrAvaka sarva dharmane kare che. 69 tathA anigRhito satti, AyAbAhAe jaha bahuM kuNai / Ayarai tahA sumaI, dANAicauvihaM dhammaM / / 70 / / mUlAtha-sArI mativALe zrAvaka zaktine gopavyA vinA pitAne bAdhA rahita te prakAre dAnAdika cAra prakAranA dharmanuM AcaraNa kare che ke jethI te ghaNA kALa sudhI karI zakAya che. (athavA ghaNo dharma karI zakAya che.) TIkA-zaktine eTale sAmarthyane gopavyA vinA AtmAnI bAdhA rahita eTale potAnI ane parivAranI bAdhAne dUra karate zrAvaka dAnAdika cAra prakAranA dharmane Acare che e pramANe roga (saMbaMdha) karo. kahyuM che ke -"tyAdika parivArane pIDA na upaje tema nyAyathI upArjana kareluM thoDuM paNa annAdika dravya gurUnI AjJAnusAra dIna ane tapasvI vigerene je apAya che te mahAdAna kahevAya che, te sivAya bIjuM dAnamAtra ja kahevAya che." je prakAre te dAnane bahu kare che eTale ghaNA kALa sudhI karI zake che. ahIM bhAvArtha e che je-vaibhava hoya te ati tRNavALA-bhavALA thavuM nahIM, ane
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ (18) dharmaratna prakaraNa. vaibhava hoya te ati udAra thavuM nahIM. kemake ati udAra thavAthI sarva vaibhavano nAza saMbhave che. tethI karIne ja paMcasUtramAM kahyuM che ke--lAbha (Avaka) ne ucita dAna karavuM, lAbhane ucita bhajana karavuM, lAbhane ucita parivAranuM piSaNa karavuM ane lAbhane anusAre nidhAna karavuM. (arthAt lAbhamAMthI A rIte cAra bhAga pADavA.)'' A pramANe karanAra manuSya ghaNA kALe karIne ghaNuM dAna Ape che. bIjAo paNa kahe che ke - aMjanano kSaya thato joIne tathA rAphaDAnI vRddhi thatI joIne dAna, abhyAsa ane dharmakarmamAM avaMdhyasaphaLa divasa kare." A ja pramANe zILa, tapa ane bhAvanAne viSe paNa jANavuM. te prakAre sumati-pariNAmikI buddhivALo zrAvaka dAnAdika cAra prakAranA dharmane Acare che-seve che. 70 tathA- hiyamaNavajaM kiriyaM, ciMtAmaNirayaNadullahaM lahiuM / sammaM samAyaraMto, na hu lajai muddhahasio'vi / / 71 / / mUlArtha_hitakAraka, pAparahita ane ciMtAmaNiratnanI jevI durlabha dharmakiyAne pAmIne tenuM AcaraNa karatA zrAvaka mugdha mANaso hase tepaNa lajajA pAmato nathI. TIkAtha-hita eTale Aloka ane paralokamAM hitakAraka, anavadya eTale pApa rahita tathA ciMtAmaNi ratnanI jevI durlabha evI kriyAne eTale vaMdana, pratikamaNa vigere anuSThAnane pAmIne samyak eTale gurUe upadeza karelA vizeSa prakAranA vidhie karIne AcaraNa karato eTale sevana karato zrAvaka lajajA pAmato nathI, evo saMbaMdha kare. mugdha mANasoe hAMsI karyA chatAM paNa lajajA pAmatA nathI. bhAvArtha kathA uparathI jANave. te A pramANe- hastinApura nagaramAM nAgadeva nAme eka zreSThI hato. tene vasuMdharA nAmanI priyAthI utpanna thayela jayadeva nAme putra hato. te
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmakriyA karatAM lajajA nahIM pAmavA upara nAgadevanI kathA. (149) bAra varSa sudhI lekhazALAmAM abhyAsa karI ratnanI parIkSA karatAM zIkhyuM hatuM. teNe ratnanA sarva guNe ane temanAM lakSaNe jANyAM. tethI teNe vicAra karyo ke-"eka ciMtAmaNi ratna ja vAMchita arthane ApanAra che, paththaranA kAMkarA jevAM bIjAM rane zA kAmanAM che? ciMtAmaNi ja vidvAnane grahaNa karavA gya che. mATe huM paNa sarva prayatnathI tenI ja zodha karUM." ema vicArIne te ghera ghera ane hATe hATa bhramaNa karI ratnonI parIkSA karavA lAgyA. pachI jyAre patAnA nagaramAM ciMtAmaNine pApe nahIM, tyAre te pitAnI rajA laI videzamAM javA nIkaLe. te vakhate tenA pitAe tene kahyuM ke-he putra! zAstranA vacane karIne zuM phaLa che? e maNi kayAMI paNa heya ja nahIM. e to paMDita lokoe upamA karelI che. tethI pratyakSa daSTie joI zakAya tevA vepArane tuM kara, ke jethI tuM ghaNuM lakSmInuM bhAjana thAya." A pramANe pitAe kahyA chatAM paNa te baLAtkAre pitAnI rajA lai ciMtAmaNinA zAstranuM smaraNa karato tenI prApti mATe utsuka thaI nagaramAMthI nIkaLyo. dareka nagaramAM ratnonI zodha karavA lAge. te nagaramAM paNa ciMtAmaNine nahIM jevAthI te parvatanA zikhara upara caDa, ane veLA (bharatI) e karIne vyApta evA samudranA kinArAo upara paNa bhaTakaye. te paNa keI ThekANe te pAmyo nahIM. tyAre te vicAra karavA lAgyuM ke zuM pRthvI para ciMtAmaNi che ja nahi e vAta sAcI haze ? athavA to zAstramAM kahelI hakikta anyathA (asatya) heya ja nahIM." e pramANe manamAM nizcaya karI te pharIthI bhramaNa karavA lAgyA. ekadA gAme gAma te maNinI khANe pUchavA lAgyuM, tyAre tene keI eka vRddha purUSe kahyuM ke-"amuka ThekANe maNivatI nAmano parvata che. tyAM je manuSya puNyazALI hoya tene maNio prApta thAya che." te sAMbhaLIne te maNinI zene mATe pUchatAM pUchatAM mahAkaSTa karIne tyAM paheryo. te ThekANe keI eka pazupALa (bharavADa) beThe hato tene te maLyo. tenA hAthamAM eka geLa paththara joI teNe pitAnA hAthamAM
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ (150 ) dharmaratna prakaraNuM laI parIkSA karI te te jayadeve tene oLakhyo ke A ciMtAmaNi ja che, tethI harSa pAmIne teNe te mAge. pazupALete Ape nahIM ane kahyuM ke-AnuM tAre zuM kAma che ? " jayadeve kahyuM-"huM ghera jaIza tyAre bALakane ramavA ApIza." pazupALe kahyuM-"ahIM AvA ghaNuM paththare che te tuMja kema zodhIne lete nathI?" te be -"mAre utAvaLathI mAre gAma javAnuM che, ane tuM te ahIMno ja rahIza che. tethI bIjA ghaNA paththara tane maLaze, mATe A paththara mane Apa.'' te sAMbhaLI parepakArano svabhAva nahIM hovAthI teNe koI paNa prakAre te paththara Ape nahIM, tyAre "bhale A pazupALane paNa upakAra thAya, paNa A maNi niSphaLa na thAo." ema vicArI te vaNike tene sadbhAva kahyo ke-"he bhadra! AnuM nAma ciMtAmaNi kahevAya che. je tuM A mane na Ape to tuM ja tenuM ArAdhana kara. AnAthI tuM vAMchita sukhane pAmIza." pazupALa be-"jo A sAce ciMtAmaNi hoya to meM borane ciMtavyA. te mane jaladI Ape." jayadeve kahyuM-"e pramANe ciMtavavuM na joIe. paraMtu traNa upavAsa karI chellI (trIjI) rAtrinA AraMbhamAM sArI rIte sApha karIne lIdhelI pRthvI para caMdana vaDe lIpele ane kapUranA cUrNathI pUjelo eka zreSTha pATale mUkI tenA para ahata (keruM ) vastra pAtharI tenA para A mANune navarAvI caMdanane vilepa karI mUko, pachI tene sugaMdhi puSpavaDe DhAMkI de. tyArapachI tene praNAma karI lAkha athavA kaTi dravyanuM ciMtavana karI suI javuM. pachI prabhAtakALe ciMtaveluM sarva tenI pAse DhagalArUpa kareluM prApta thaze." A pramANe sAMbhaLI saMtuSTa thayelA te bharavADe potAnA gAma tarapha bakarIo vALI-calAvI. mArgamAM te maNine kahevA lAge ke-"A bakarAMo vecI kapUra vigere vastuo laI te vaDe tArI pUjA karIza, ane pathike kahelA sarva vidhi huM karIza, paraMtu tuM mArA ciMtitane vyartha karIza nahIM, ke jethI tArUM ciMtAmaNi nAma satya (saphaLa) thAya." A pramANe maNinI sAthe vAta karatA te bharavADa
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAgadevanI kathA. (151) gAmanI sanmukha cAlyo. jayadeva paNa te maNine lAbha na thavAthI kheda sahita vicAravA lAge ke-"nirbhAgyane viSe ziremaNi samAna A bharavADa A maNiratnane dhAraNa karI zakaze nahIM, tethI huM tenI pAchaLa pAchaLa jaIne jouM ke te zuM kare che?" ema vicArI te tenI pAchaLa cA. tevAmAM te AbhIra pharIthI bolyo ke "he ciMtAmaNi! mArga lAMbe che mATe kAMika vArtA kahe, ke jethI sukhe karIne mArga ullaMghana thAya. je kadAca tuM na jANato hoya to huM tane vArtA kahuM." ema kahI te bharavADa kathA kahevA lAgyA. jyAre te maNie huMkAra paNa Ave nahIM tyAre te AbhIra kepa karIne be ke-"tuM Ave dAkSiNyatA rahita ja che ke jethI huMkAra paNa Apato nathI ? to pachI lAkha ke karoDanI AzA zI rAkhavI? AthI karIne tuM ciMtAmaNi ja nathI jaNAto, athavA tuM ciMtAmaNi sAco ja che, kAraNa ke jyArathI huM tane pAmyo chuM tyArathI ja mArA mananI ciMtA jatI nathI. temaja je huM haMmezAM prabhAtamAM uThIne ja TADhI rAba, chAza ane reTa khAdhA sIvAya eka DagaluM paNa cAlI zakato nathI, te huM traNa upavAsa karavAthI kema na marUM? te huM dhAruM chuM ke te mArA verI vANiyAe mane mArI nAMkhavA mATe ja tArUM A pramANe varNana karyuM che. tethI huM tane dekhuM nahIM eve sthAne tuM ja rahe." ema kahI teNe te maNi dUra pheMkI dIdhe, ane bakarAMo laIne aTavI tarapha cAlyA. jayadeva paNa harSa pAmI praNAma karI te maNine hAthamAM laI manoratha pUrNa thayA jANI potAnA nagara tarapha cAlyA. te maNinA prabhAvathI tenuM rUpa ane lAvaNya ullAsa pAmyuM, ratnanA pujanI jema te dedI. pyamAna dekhAvA lAgyA, ane dareka gAmamAM tathA nagaramAM gausvapaNuM pAmate te mahApura nAmanA nagaramAM gayo. tyAM keI zreNInI dukAne te beThA. te dukAnanA nAyake geravatA sahita tenI sanmukha joyuM. tene suMdara AkRtivALe jaI potAnI prANathI paNa vadhAre vahAlI putrInI sAthe paraNAvyuM. teNInI sAthe daDha prema sahita bhegavilAsa karato te keTalAeka kALa tyAM ja sukhe rahyo.
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ (152 ) dharmaratna prakaraNa ekadA te deve vicAra karyo ke-"vyApAra vinA rahevuM e zarama bhareluM kahevAya." ema vicArI teNe potAnI bhAryAne kahyuM ke he priyA ! tArA bApa pAsethI mane muDI apAva, ke jeNe karIne hiM vepAra karI dravya upArjana karUM.' te sAMbhaLI teNIe potAnA pitAne te vAta kahI. te sAMbhaLI teNe paNa harSa pAmI tene lAkha sonAmahora ApI. tenAthI teNe kapUra, agarUcaMdanavigere vastuo vaDe te ciMtAmaNinI pUjA karI zAstramAM kahelA vidhi pramANe vAsabhavananA eka bhAgamAM sthApana karyo. pachI tene namaskAra karI teNe keTi sonAmahore ciMtavI. prabhAtakALe tenI pAse kareDa senAmaharane rAzi paDelo tene prApta thayuM. "mane ciMtAmaNi siddha thayo." ema jANI harSa pAmI teNe bhAryAne kahyuM ke-"A dhana tArA pitAne Apa." teNue paNa vismaya pAmI te pramANe karyuM. te joI zvazuranuM kuTuMba harSa pAmyuM." ane jamAInuM bahumAna karavA lAgyuM. tyArapachI ekadI te jayadeva moTA utsava pUrvaka hastinApura nagaramAM gaye. tene joI tene pitA ghaNo harSita thaye, svajanoe tene ghaNuM mAna ApyuM, ane bIjA samagra lekee tenI prazaMsA karI. A pramANe te jyadeva uttama sukhanuM bhAjana thayo. A kathAne upanaya A pramANe che-jema te vaNikaputra cirakALa bhramaNa karI kaSTavaDe maNivatI nAmane parvata prApta karyo, ane tyAM paNa moTA kaSTathI ciMtAmaNi ratna meLavI tenuM ArAdhana karI teNe pradhAnasukhanI saMpatti prApta karI, te ja pramANe A saMsAra sAgaramAM bhramaNa karatA ane maNivatI parvata samAna manuSyagati prApta thavI durlabha che, temAM paNa aciMtya ciMtAmaNi samAna jinadharma rUpI ratna meTA kaSTathI prApta thAya che. tenuM ArAdhanA karavAthI svarga ane mokSanAM sukha hastataLamAMja rahelAM che, ane tene tyAga karavAthI bharavADanI jema duHkha ane dAridrayanie prApta thAya che. A pramANe ati durlabha evI dharma ArAdhananI kriyAne karate
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ te upara bIjuM datta nAmanA vepArInI kathA. ( 153 ) bhAvazrAvaka mUrkha janAthI hAMsI karAtA chatAM paNa lajjA pAmatA nathI, tethI te datta nAmanA vahANanA vepArInI jema svArthasiddhine pAme che. -*datta zreSThInI kathA. pazcima samudrane kAMThe rahetI vidhapurI nAmanI nagarI che. tenA sudarapaNAthI rajita thayelA ratnAkara (samudra ) tene niraMtara peAtAnA dIdhuM ane capaLa tara MgA rUpI hastAvaDe AliMgana kare che. te nagarImAM samagra prajAnuM priya (hita) sa MpAdana karavAmAM tatpara manavALA priyaMkara nAme rAjA hatA. te ja nagarImAM datta nAme eka zreNI hatA. tene kuLakramathI AvelI agaNita samRddhi hatI tethI tenI nirmaLa prasiddhi vistAra pAmI hatI, tathA te rAjA vigere sarva leAkeAmAM mAnavA lAyaka hatA. te ekadA gharanA sAra dhanavaDe uttama karIyANAMnAM vahANA bharI samudramAM praveza karI sAme kAMThe jai puSkaLa dravya upAna karI peAtAnI nagarI taraph pAA vaLyeA. mA mAM karma pariNAma (deva ) nA pratikULapaNAthI tenuM vahANa bhAMgI gayu. tethI te eka pATIyAne AdhAre tarI zarIra mAtre karIne pAtAne ghera AvyA. pachI 66 samudramAM nAza pAmeluM dravya samudramAMthI ja prApta thAya che. evI kahevata che tethI huM pharIthI samudramAM praveza karUM. " ema nizcaya karI gharamAM rahelA vastra, AbhUSaNa vigere sarva 1 upaskarane vecI ghaNAM mUlyavALAM karIyANAMnA saMgraha karI pharIthI vahANamAM caDyo. bhavitavyatAne lIdhe pAchA pharatAM te vahANu paNa bhAMgyuM, ane mAtra zarIra laine ja ghera AvyA. datta daridra thayA ema leAkeAmAM prasiddhi thai, tApaNa teNe purUSArtha cheDyo nahIM. pharIthI paNa samudramAM javAnI 1 vastuone.
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 154) dharma ratna prakaraNa. tenI IcchA thaI, paraMtu pitAnI pAse muDI nathI, temaja bIje kaI paNa tene puNyarahita dhArI dhana ApatA nathI, tethI te atyaMta kheda pAmavA lAgyo. tenI sudhA ane nidrA paNa nAza pAmI, ane te niraMtara upAyane zodhato dhyAna ja karato hato. ekadA prabhAta samaye dattane pitAnuM vacana yAda AvyuM ke- mArA pitAe paralokamAM jatI vakhate mane kahyuM hatuM ke-"he putra! vidhinA vilAse vicitra prakAranA hoya che, saMpattio zarada RtunA vAdaLA jevI asthira che, tethI kadAcita asaMbhavita paNa saMbhave che. te je kaMI paNa prakAre tAre vibhavane nAza thAya to ahIM gharanA eka pradezamAM keIthI bhedI na zakAya evuM ane dvAra rahita eka bhUmigRha che, tenI aMdara tAMbAnI peTImAM eka tAmrapatra che, temAM je kAMI lakheluM hoya te pramANe tuM karaje. tema karavAthI tArUM sarva zubhakAraka thaze." A pramANe pitAnuM vacana che te anyathA prakAre hoya ja nahIM ema vicArI datte harSa sahita te bhUmigRha ughADayuM, temAMthI tAMbAnI peTI prApta thaI, temAM raheluM tAmrapatra vAMcyuM, temAM A pramANe lakheluM hatuM ke-"pazcima dizAe samudranI madhye gatama nAmane dvIpa che. tenuM bhUmitaLa atyaMta kaThaNa sparzavALA paththarA maya che, te dvIpamAM ranarvANuno cAre karanArI ghaNI gAyo che, te gAye manuSyanA darzanane paNa sahana karatI nathI. tethI te dvIpamAM ati kamaLa chANanAM bharelAM vahANe laIne javAya che, tyAM pAMdaDAMnI ghaTAvALA vRkSanI chAyAmAM te chANa pAtharavuM, ane pitAne nivAsa tyAMthI dUra sthAne kare. pachI vizvAsa pAmelI te gAye te vRkSanI chAyAmAM chANanA kAmaLa sparzamAM lubdha thaIne madhyAhu samaye ane rAtrine samaye AvIne besaze, ane tyAM chANane mUkaze. pachI prabhAte te gAyA tyAMthI uThIne caravA jAya tyAre tenuM chANa anya sthaLe laI jaI tenA piMDA (chANA) karavA. te piMDa sukAI jAya tyAre tenAM vahANa bharavAM. pachI potAne ghera AvI te piMDA saLagAvavAthI zreSTha
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ datta nAmanA vepArInI kathA. ( 155 ) 6 ratnA pragaTa thaze, tema karavAthI akhUTa samRddhivistAra pAmaze. A vRttAMta sarvathA prakAre gupta rAkhavAnA che, ane tethIja pariNAme sarva sArU thAya che (thaze)." A pramANe temAM lakheluM vAMcI datta vicAyu ke--" A lakhANa ghaNuM uttama che, paraMtu meM paheluM A patra joyuM nahIM, ane hamaNA to huM atyaMta nirdhana chuM tethI te dvIpamAM jai zakAya tema nathI, temaja ridrI leAkeAne keipaNa udhAre dhana ApatuM nathI, vaLI A lekhamAM A vRttAMta gupta rAkhavAnuM lakhelu che. tema chatAM kadAca kAine satyavAta kahIye tApaNa tene pratIti ( vizvAsa ) Ave tevu N nathI mATe A khAkhatamAM have zuM karavuM yeAgya che ? athavA te prathama huM ghelA mANasanI jevI ceSTA karUM. tema karavAthI kadAca kAi mane anuka pAe karIne kAMika Apaze. " A pramANe vicAra karI te datta zreSThI * buddhi che paNa vaibhava nathI ' ema khelatA trika, catuSka, catvara vigeremAM bhramaNa karavA lAgyA. je keAi tene kAMi paNa pUche tene te teja pramANe pratyuttara ApavA lAgyA. tethI * A datta gheleA thayA che ' ema AkhA nagaramAM prasiddha thayu, ane dhananA nAzane lIdhe bicArA datta unmatta ( gAMDA ) thayA che' ema rAjAe paNa sAMbhaLyu. tyAre teNe vicAra karyAM ke-" A mahAnubhAvane huM dhana ApI svastha kar' ' ema vicArI rAjAe tene melAvI pUchyuM ke- huM datta ! tu A pramANe kema khakhaDe che ! '' te khelyA ke-- buddhi che, paNa vaibhava nathI. ' tyAre rAjAe kahyuM ke--" tuM evuM vacana na khela. tAre jeTaluM dhana joitu hAya teTalu' grahaNa kara, ema kahI rAjAe tene dhananA kAza khatAvyA. tyAre tuSTamAna thaine datte temAMthI mAtra eka lAkha ja dhana grahaNa karyuM ane kahyuM ke mAre ATaluM ja dhana joie chIce, pachI te khakhaDatA virAma pAmyA,te joi rAjA paNa hraSa pAmyA. "" tyAra pachI datta zreSThIe gAtamadvIpa javAnI vidhine jANanArA khalAsIo grahaNa karyAM, vahANA taiyAra karyAM, nAkarA rAkhyA, ane ukaraDA khAdAvIne jUnA chANunA DhagalA karyA. te joi ahA ! datte
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ (156) dharmaratna prakaraNa, uttama karIyANuM lIdhuM ema kahI leke hasavA lAgyA. bIjA leke bolyA ke-"sajajana evA rAjAnuM kalyANa thaje ke jeNe AvA vaNikane paNa vibhAvavALo karyo. bIjA keTalAka belavA lAgyA ke have datte AvuM karIyANuM levAthI dAridrane jaLAMjaLi ApI. " vaLI keTalAka kahevA lAgyA ke-"A bicAre to gAMDe che, paraMtu Azcarya to e che je rAjA paNa ghele thayo che ke jeNe Ane paNa mUDI ApI." A pramANe aneka prakAre leke hAMsI karavA lAgyA, tathA dayALu jane tene nivAravA lAgyA. te paNa tene tAmrapatranA lekhathI paramArtha prApta thaye hato tethI te khAtara khedAvavA vigerenuM kAma karatAM lajajA pApe nahIM. dhULa vaDe dhUsara aMgavALe ane korTe tathA keDa bAMdhI te datta pote tathA tenA kema karo chANane vahevA lAgyA. te sarva vahANemAM bharI te pitAnA nAmAMkita karyA. ghaNuM zuM kahevuM? ghaNAM vahANa chANathI ja bharIne te gatamape pahe. lekhamAM lakhyA pramANe karI te gAyanA chANanA pIMDAothI ghaNAM vahANo bharI te pAcho potAne nagara AvyA. te joI "aho ! karIyANAne anusaratuM sAmuM karIyANuM ja A lAvyA.' ema kahI leke hasavA lAgyA. dANavALAo paNa upahAsanI buddhithI ja dattane rAjA pAse laI gayA. rAjAe tene pUchayuM ke-"zuM karIyANuM tuM lAvyA che?" te bolyo he deva ! chANanA piMDa lAvyo chuM. " te sAMbhaLI hasIne rAjAe kahyuM ke- "jA tArUM dANa mApha karUM chuM. tAruM karIyANuM gupta karIne rAkhaje, ane sukhanuM bhAjana thaje." te sAMbhaLI "Apane meTo prasAda"ema balI rAjAne praNAma karI datta pitAne ghera gayo. te piMDe gupta sthaLe rAkhyA. pachI vidhi pUrvaka tene saLagAvyA. tyAre temAMthI meTA mUlyavALAM ratno nIkaLyAM. tethI pUrvanI ja jema tenuM ghara lakSmIthI bharapUra thayuM. "aho! A datta puNyavaMta che. ema kahI rAjAdika sarva lekee tenI prazaMsA karI. A pramANe A lekanI siddhine mATe A daSTAMta ApyuM te paralokane viSe paNa e ja pramANe jANI levuM.
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvazrAvaka dehasthitinAM kAraNurUpa dhana vageremAM kema raheche? ( 157) tathA-- dehaTTiinibaMdhaNa - dhaNasayaNAhAragehamAIsu / nivasai zrarattaduTTho, saMsAragaesu bhAvesu / / 72 / mUlA--dehanI sthitinAM kAraNarUpa dhana, svajana, AhAra ane ghara vigere saMsAramAM rahelA padArthomAM bhAvazrAvaka rAgadveSa rahita rahe che. TIkA--dehanI sthitinA ni Mdhana eTale zarIrane TekA ( AdhAra ) ApavAnAM kAraNeA ke je dhana, svajana, AhAra ane ghara e vigere eTale kSetra, strI, vastra, zastra, yAna ane vAhana vigere saMsAramAM rahelA padArtho upara jANe rAga dveSa rahita hAya tema bhAvazrAvaka gRhasthAzramane viSe rahe che. ahIM bhAvArtha e che je-bhAvazrAvaka zarIra nirvAhanA kAraNu rUpa vastuo upara paNa maMda Adara rAkhe che, ane te A pramANe bhAvanA bhAve che ke- A jagatamAM kAi svajana nathI, zarIra paNa peAtAnuM nathI, tathA bhAga upabhAga paNa peAtAnA nathI. kAraNa ke jIva e sava vastu mUkIne ja paraNavanI gatimAM jAya che. '' tathA vinaya rahita parivAra upara paNa atyaMta dveSa karavA nahIM, paraMtu khAdyavRttithI mAtra dekhAva ja karavA. kAraNa ke kApanuM mULa A pramANe kahyuM che--" kApanA AvezavALA purUSa kArya ke akAryane hita ke ahitane, dharma ke adharmane tathA kArya nAvinAzane ke hAnine jANI zakatA nathI. " tathA kahyuM che ke--' kSamAvAna purUSa je kArya kare che te kArya kApane vaza thayelA prANI karI zakatA nathI. kAraNa ke kArya ne sAdhanArI buddhi che, ane te buddhi krorbI mANasane nAzI jAya che. tathA-- vasamasAviyAro, vAMDhAya neya(va) rAyoei / majjhattho hiyakAmI, asaggahaM savvahA cayaH // 73 //
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 158 ) dharmaratna prakaraNa. mUlAI --bhAvazrAvaka upazamanA ja vicAravALA heAya che. kAraNa ke te rAgadveSathI khAdhA pAmatA nathI. paraMtu madhyastha ane hitArthI hAvAthI te sava thA kadAgrahanA tyAga kare che. TIkA upazama eTale kaSAyane anudaya, teja sAra--pradhAna che ema dharmAdikanA svarUpanA je vicAra kare te upazamasAra vicAravALA bhAvazrAvaka hai!ya che. zIrIte te evA heAya ? te upara kahe che-- kAraNa ke te bhAvazrAvaka vicAra karavAthI rAgadveSavaDe khAdhA pAmatA nathI--parAbhava pAmatA nathI. te A rIte --" me ghaNA leAkeAnI samakSa amuka pakSa aMgIkAra karyA che, ane ghaNA leAkeAe tene pramANarUpa mAnyA che, te have mArA AtmAne huM ja kema apramANu rUpa karU' ? '' A pramANe vicAra karIne te ( bhAvazrAvaka ) peAtAnA pakSanA rAgavaDe parAbhava pAmatA nathI. tathA " mArA pakSane kRSita karavAthI A mArI zatru che tethI huM leAka madhye tenA tiraskAra karUM. " ema vicArI tenA sAmA kheTA dUSaNe ughADAM karavAM, tene gALA devI vigere pravRttinA kAraNarUpa dveSe karIne paNa te parAbhava pAmatA nathI. para`tu madhyastha eTale satra tulya cittavALA ane hitakAmI eTale hitanI ja abhilASAvALA te bhAvazrAvaka svaparanA upakArane cchatA heAvAthI madhyastha ane gItArtha gurUnA upadeze karIne sarvathA prakAre asad grAhanA--kadAgrahanA tyAga kare che. kahyuM che ke--" mAharUpI meTA sAgarane tarIne paNa tathA tIranI samIpe prApta thayA chatAM paNa jIva kadAgraha rUpI *grAha vaDe unmArge lai javAya che. ' ahIM ge!STAmAhila ane rAhugupta vigerenAM daSTAMtA jANI levAM. tathA-- bhAveMto aNavarayaM, khaNabhaMgurayaM samatthavatthUNaM / saMbaddho'vi dharaNAisu, vajjai paDibaMdhasaMbaMdhaM // 74 // ', * hAthI jevA baLavAna pazune paNa pANImAM baLAtkAre kheMcI javAnu sAmarthya dharAvanAra jaLacara prANI.
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvazrAvaka pratibaMdhanA saMbaMdhane kema taje che? (159) mUlAtha-niraMtara samagra vastuonuM kSaNabhaMgurapaNuM vicArate bhAvazrAvaka dhanAdikane viSe saMbaMdhavALo chatAM paNa pratibaMdhanA saMbaMdhana (mUchane) vaje che. TIkAtha-niraMtara (kSaNe kSaNe)samagra padArthonuM kSaNabhaMgurapANuM eTale satata vinadharapaNuM vicArato, te A pramANe-"ISTa janane saMga, samRddhi, viSayasukha, saMpatti, Arogya, zarIra, yuvAvasthA ane jIvita e sarva anitya che. manuSyane sarva samRddhinA samudAya kSaNavAramAM naSTa dharmavALA thAya che, ane jenA aMtamAM avazya viyega rahelo che evA sarva saMye zokane utpanna karanArA che." AvA prakAranI kSaNabhaMguratAne vicAratA bhAvazrAvaka saMbaddha chatAM paNa eTale bAhyavRttithI dhanAdikanuM rakSaNa, upArjana vigere vaDe yukta chatAM paNa te dhana svajanAdikane viSe pratibaMdharUpa-mUcharUpa saMbaMdhane- saMyogane vaje che-karato nathI. ane A pramANe te bhAvanA bhAve che-"dvipada, catuSpada, kSetra, ghara, dhana, dhAnya vigere sarvano tyAga karIne karmarUpI bIja sahita A parAdhIna jIva sArA athavA narasA parabhavamAM jAya che." ItyAdi. tathA- saMsAravirattamaNo, bhoguvabhogA na tittiheu ti / nAuM parANurohA,pavattaI (e)kAmabhogesu / / 75 // mUlArtha-saMsArathI virakta manavALe bhAvazrAvaka A bhega upaga tRptinA hetu nathI' ema jANI paranA AgrahathI kAma bhAgamAM pravarte che. TIkAI-A saMsAra aneka du:khanuM sthAna che. kahyuM che ke-"A saMsAramAM prathama manuSyone strInI kukSine maLe garbhavAsamAM dukha raheluM che, tyAra pachI bAlyAvasthAmAM maLathI vyApta zarIravALI strInA stanapAnathI mizrita dukha che, tyAra pachI yuvAvasthAmAM paNa viyAgathI
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ (16) dharmaratna prakaraNa. utpanna thayeluM duHkha che, tyArapachI vRddhAvasthA asAra che. e te spaSTa dekhAya che. to te manuSya ! A saMsAramAM je leza mAtra paNa sukha hoya to te tame kaho." AvA saMsArathI virakta manavALo (bhAvazrAvaka) A lega upage eTale-"je AhAra, puSpa vigere ekaja vAra bhagavAya te bhega kahevAya che, ane je ghara, strI vigere vAraMvAra bhegavAya te upabhega kahevAya che." A pramANe Agamane viSe prasiddha te prANione tRptinA heturUpa nathI. kahyuM che ke "jema svapnamAM anubhaveluM Icchita sukha sAcuM nathI, tema A bhUtakALamAM bhegaveluM sukha svapna jevuM ja che." tathA-"nirmaLa devapaNumAM (devanA bhavamAM) devAMganAnA samUhanA zarIrAdika vaDe pavitra ane mane hara bhegane aneka sAgaropama ane popama sudhI bhogavIne paNa manuSya je azucithI bharelA strInA kalevarene viSe Asakta thAya che. te uparathI huM mAnuM chuM ke bhego cirakALa sudhI bhagavyA chatAM paNa jIvane tRpti karanArA thatA nathI. A pramANe bhaganA sukhanuM phaLa jANIne bhAvazrAvaka bIjAnA anurodhathI eTale anya jananA dAkSiNyAdikathI kAma bhegamAM pravarte che. ahIM vajAsvAmInA pitA dhanagirinuM daSTAMta jANavuM. tathA- vesa vva nirAsaMso, ajaM kallaM cayAmi ciMtaMto / parakIyaM piva pAlai, gehAvAsaM siDhilabhAvo // 76 // mUlA-vezyAnI jema AzaMsA rahita (bhAvazrAvaka) "hu Aja kAla A saMsArane tajIza" ema karate (karI) jANe pArake heya ema hAsthAzramane maMda AdarathI pALe che. TIkAI-vezyAnI jema nirAzaMsa eTale ( mArApaNAnI ) AsthAnI buddhi rahita, jema vezyA nirdhana kAmuka pAsethI vizeSa lAbhanI AzA nahIM rAkhatI ane kAMIka dhana tenI pAsethI pAmatI
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMsArane maMda Adara thai sevatAM vasu zreSThInA putra siddhanI kyA. ( 16 ) " : Aja kAla Aja athavA kAla huM AnA tyAga karUM' ema vicArI mada AdaravALI thaIne tene seve che, tema bhAvazrAvaka paNa mAre A ( gRhAvAsa ) mUkavAnA ja che' evA manAratha karatA ane kAi paNa kAraNathI tyAga nahIM karI zakatA chatAM paNa maMda AdaravALA thaine jANe A gRhAvAsa pArakA ja che ema jANI tenu pAlana kare che. AvA bhAvazrAvaka kadAca cAritranI prApta na thAya tA paNa vasu zreNInA putra siddhanI jema kalyANane avazya pAme che. +[@] * vasu zreSThInA putra siddhanI kathA-- tagarA nAmanI nagarImAM vasu nAme zreSThI hatA. tene sena ane siddha nAmanA be putrA hatA. teo svabhAvathI ja vinayavALA, bhadrika ( bheLA ), priya vacana meAlanArA ane dharmanI icchAvALA hatA. ekadA zILacaMdra nAmanA gurUnI pAse dharmadezanA sAMbhaLIne sene dIkSA grahaNa karI. para Mtu te caraNu ane kaSNune viSe atyaMta pramAdI thayA. bIjo siddha ke je mAkhApanI sevA karavA gharamAM ja rahyo hatA te ) muninI kriyAne aMgIkAra karavA mATe dharma kathAne vAMcatA hatA ane zuddha cAritranI icchAthI niraMtara potAnA AtmAne lAvatA hatA. te citavatA hatA ke--" iMdriyAnuM damana karIne ane zarIrane paN sa upasargI sahana karI zake tevu karIne mAre sadgurUnI pAse samyak prakAre cAritra aMgIkAra karavu` che. jo vratane aMgIkAra karyo pachI kAi paNa rIte huM iMdriyAnA viSaye vaDe khAdhA pAmIza te phALathI cUkelA vAMdaranI jema huM atyaMta du:khI thaiza. tethI karIne A mArA jIva zuddha sAdhane kyAre pAmaze ? '' A pramANe jenuM mana maneratha rUpI mATA rathapara ArUDha thayuM hatuM evA te siddha kALane nimana karavA lAgyA. ekadA sena sAdhu te siddhane jovA mATe tagarA 11
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ (162 ) dharmaratna prakaraNa. nagarImAM AvyuM, ane paraspara preraNA karIne eTale sukhazAtA pUchIne te banne bhAIo eka ThekANe dhamakI karavA beThA. tevAmAM karmanA vazathI te bannenA upara vIjaLI paDI tethI teo maraNa pAmyA. te joI temane pitA tathA sarva parivAra atyaMta duHkhI thayA. tyArapachI ekadA te nagarImAM mahAtmA yugadhara nAmanA kevaLI padhAryA. tene vaMdanA karI vasu zreSThIe pitAnA banne putronI gati pUchI. tyAre kevaLI bhagavAna belyA ke-"te tAre siddha nAmano putra saudharma devalokamAM gaye che, ane sena sAdhu moTI trAddhivALe vyaMtara deva thaye che. tenuM kAraNa e che je siddhane zuddha sAdhudharma pALavAnI IcchA hatI ane bIjAe (sene ) cAritra grahaNa karyA chatAM paNa sArI rIte pALyuM nathI." A pramANe paramArthane jANIne cAritranA mane rathane mUkyA vinA ja bhAvazrAvaka gRhakAryamAM maMda AdaravALe thaIne gRhavAsamAM paNa vase che. ( A pramANe bhAvazrAvakanA satara guNe kahyA. ahIM keI zaMkA kare ke-A satara guNe paikI strI, Idriya ane viSaya, tathA araktadviSTa, madhyastha ane asa baddha, tathA geha ane geDavAsa, AmAne viSaya eka ja hovAthI arthano bheda (taphAvata) jaNAto nathI, mATe temAM punarUkta nAmane doSa kema na lAge? teno uttara ApatAM gurU kahe che ke-A zaMkA sAcI che. paraMtu dezavirati vicitra rUpavALI hovAthI eka ja viSayamAM jUdA jUdA pariNAma hoI zake che. eTaluM ja nahIM, paraMtu eka pariNAmanA paNa viSayane bheda saMbhave che. mATe sarva bhedono niSedha karavAnA IrAdAthI A sarva vistAra karyo che, tethI ahIM punarUkta doSa Avato nathI. ane te ja rIte vyAkhyAnanI gAthAo vaDe spaSTa jaNAveluM che, mATe sUkSma buddhithI vicAra karIne samAdhAna karavuM. A pramANe satara gAthAne artha samApta thayA. have cAlatA prakaraNane samApta karavA pUrvaka bIjA prakaraNane saMbaMdha kare che.
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvazrAvaka te dravya sAdhu zI rIte che? (163) iya satarasaguNajutto, jiNAgame bhAvasAvago bhnniyo| esa uNa kusalajogA, lahai lahu bhAvasAhuttaM / / 77 // mUlAtha-A pramANe jinAgamane viSe satara guNe karIne yukta bhAvazrAvaka kahyo che. ane te ja (bhAvazrAvaka) kuzaLayogathI zIdhrapaNa bhAvasAdhupaNuM pAme che. TIkAI-Iti eTale upara kahelA prakAre karIne jinAgamane viSe satara guNe karIne yukta bhAvazrAvaka kahe che. ane pAra puna: ahIM punaH zabda vizeSaNane arthamAM che, tethI zuM vizeSa kahe che? vaLI AgamamAM A (bhAvazrAvaka) dravyasAdhu kahelo che te viSe kahyuM che ke-"jema mATIne piMDa dravyaghaTa kahevAya che tema suzrAvaka dravyasAdhu kahevAya che. ane je sAdhu che te dravya deva kahevAya che. ema sarva zuddha nayano mata che." AvA prakArane bhAvazrAvaka vizeSa prakAranA pariNAma (adhyavasAya) thI mana vacana ane kAyAnA kuzaLa vegane upArjana karI zIdhrapaNe bhAvasAdhupaNAne eTale yathArtha yatipaNAne pAme che." bhAvasAdhu kevo hoya ? te kahe che -"mokSane sAdhanArA ne niraMtara sAdhe che ane sarva prANIone viSe samAna paNe vate che tethI te sAdhu kahevAya che. je kSAMti vigere guNavaDe sahita hoya, maMtrI, vigere guNe vaDe bhUSita hoya ane sadAcAramAM apramAdi hoya te bhAvasAdhu kahevAya che." A bhAvasAdhu chadmastha jIvoe zI rIte jANI zakAya ? liMgoe karIne jANI zakAya. te liMge kyAM che? te kahe che - eyassa u liMgAI, sayalA maggANusAriNI kiriyA / saddhA pavarA dhamme pannavANijattamujubhAvA // 78 // kiriyAsu apamAno, AraMbho sakkaNijaguMDANe / muka muigar, Tari ni 76 I.
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 164 ) dharmaratna prakaraNa. mUlA--tenA A liMgA che--tenI samagra kriyA mArgAnusArI hAya 15 dha mAM utkRSTa zraddhA hoya ra, saralabhAvane lIdhe prajJAyanIyapaNuM hAya 3, kriyA karavAmAM apramAda hAya 4, manI zake tevA anuSThAnamAM AraMbha hAya 5, guNane viSe atyaMta anurAga hAya 6, ane atyaMta gurUnI AjJAnuM ArAdhana hAya 7. A sAta liMga bhAvasAdhunAM che. TIkAnA eTale bhAvasAdhunA li MgA-cinhA A pramANe che--samagra pratyupekSaNAdika kriyA mArgAnusArI eTale meAkSamArgane anusaranArI hAya 1, tathA dharmane viSe-saMyamane viSe utkRSTa zraddhA DhAya 2, tathA RjIbhAvathI-akuTilapaNAthI prajJApanIyapaNu -saogamAM lapaSTapaNa hAya 3, tathA kriyAomAM-zAstrokta anuSThAnAmAM apramAH-azithilatA hAya 4, tathA zakya-khanI zake tevA tapazca caukrika anuSThAnane viSe Ara Mbha-pravRtti hAya 5, tathA meATA guNAnurAga-guNane viSe pakSapAta hAya 6, tathA parama-utkRSTa gurjArAdhanaAcAryAdika gurUnI AjJAmAM varta vApaNuM hAya cha. A sAta lakSaNe bhAvasAdhunAM che. A rIte e gAthAnA sa MkSepa artha kahyo. have vistArathI artha sUtrakAra pote ja kahe che- maggo zrAgamanII, havA saMviggabahujaNAinaM / ubhayAnusAriNI jA, sA maggaNusAriNI kiriyA // 80 // mUlA--mAga eTale AgamanI nIti athavA ghaNA savigna janAnuM AcaraNa. A bannene anusaratI je kriyA te mArgAnusArI kriyA kahevAya che. TIkA--cchita sthAnanI prAptine mATe purUSAe je zeAdhAya je te mArga kahevAya che eTale ke 'mULa '* zeAdhavu e dhAtu uparathI
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ mArgAnusArInI kriyAnuM svarUpa. ( 165 ) mArga zabda thayA che. te mArga dravya ane bhAvanA bhedathI e prakAranA che. temAM gAma vigere tarapha javAnA je mArga te dravyamArga ane muktipurI tarapha javAnA je mArga te bhAvamArga kahevAya che. eTale ke samyajJAna dana ane cAritra rUpa athavA kSAyeApamika bhAvarUpa bhAvamA kahevAya che, ane teja bhAvamArganA ahIM adhikAra che. vaLI te mA kAraNane viSe kAryanA upacAra karavAthI AgamanIti-siddhAMtamAM kahelA AcAra athavA sa MvegI ghaNA janAnA AcAra ema e prakArane kahelA che. temAM Agama eTale vItarAganu vacana kahyuM che keAgama eTale . Apta purUSanuM vacana, jenA doSanA (dveSanA ) kSaya thayeA hAya tene Apta kahelA che. vItarAga asatya vacana. mele ja nahIM. kemake temane asatya khelavAnu kAMi paNa (rAgadveSAdrika) kAraNu nathI." te AgamanI nIti eTale utsarga ane apavAda rUpa zuddha saMyamanA upAya te mArga kahevAya che. kahyuM che ke--" A pRthvI upara aMtarAtmAnuM vacanaja pratika ane nivaka che ane dharma paNa te vacanamAMja rahelA che, ane tevu utkRSTa vacana A jagatamAM munIMdra ( jine6) tu ja che. A vacana hRdayamAM rahyu hAya tA tattvathI munIMdra ja hRdayamAM rahelA che ema jANavu. ane te munIMdra hRdayamAM rahevAthI avazya sarja arthanI siddhi thAya che." tathA savignA eTale meAkSanA abhilASI evA janA eTale khIjAAne sa veganA abhAva hAvAthI gItArthA, teoe je kriyArUpa anuSThAna karyu" heAya te paNa mArga kahevAya che. ahIM je savigna zabda grahaNa karyA che te asavinne ghaNA hAya tA paNa temanuM apramANapaNa dekhADe che, ane mahu jana zabdanuM grahaNa karyuM che te eka savigna paNa kadAca anAbhAga ane ajJAnatAdikanA kAraNathI azubha AcaraNa kare tethI te paNa pramANa bhUta nathI, ema jaNAve che. A hetuthI savigna evA 1 AgamanIti kAraNu ane meAkSamArga kArya che. kAraNane kArya rUpe "mAnavAthI AgamanIti meAkSa mArga kahevAya che.
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ (166) dharmaratna prakaraNa. ghaNu janee je Acarelo hoya te ja mArga che ema jANavuM. A bane mArgane anusaranArI eTale AgamanI bAdhA rahita ane saMvigna janenA vyavahAramAM AvelI je kiyA te mArgAnusArI kriyA kahevAya che. ahIM keI zaMkA kare che ke-ekalA Agamane ja mArga kahe egya che, paNa ghaNuM jananA AcaraNane mArga kaheve te ayukta che. tema kahevAthI bIjA zAstrI sAthe virodha Avaze, ane AgamanuM apramANapaNuM prApta thaze. kemake te viSe AgamamAM anya sthaLe kahyuM che ke -"je ghaNuM jananI mAtra pravRtti (AcaraNa) ne ja IchIe to lokika dharma ja tyAga karavA lAyaka nahIM thAya. kemake temAM ghaNuM jane pravarte che. tethI AgamamAM je AjJA karI hoya te ja pramANe DAhyA purUSe karavuM joIe. ghaNuM jananI pravRttinuM zuM kAma che? kAraNa ke zreyanA athI ghaNuM ja hotA nathI." tathA vaLI kahyuM che ke--"jema ucita e jyeSTha purUSa vidyamAna chatAM anuyekanI pUjA karavI agya che tema bhagavAnanuM vacana ( Agama) pragaTa ( vidyamAna) chatAM ghaNuM lokanA AcaraNanuM udAharaNa (kahevuM che, te paNa ayukta che." vaLI Agamane kevaLI paNa apramANa karatA nathI. kahyuM che ke -"zrutanA upayogavALA zrutajJAnI je kadAca azuddha AhAra grahaNa kare te paNa te AhArane kevaLI grahaNa paNa kare. anyathA zratanI apramANatA thAya." vaLI Agama vidyamAna chatAM AcaraNane pramANabhUta karavAthI te AgamanI laghutA thAya e spaSTa ja che. A pramANe koI zaMkA kare tene gurU javAba Ape che kebate ema nathI. kemake A zAstranA temaja bIjA zAstranA viSayanA vibhAganuM jJAna na hovAthI tene AvI zaMkA thAya che. te A pramANe-A sUtramAM saMvigna gItArthe AgamanI apekSA vinA kAMI paNa AcaraNa karatA nathI. paraMtu "jenAthI navA de thatA aTake che ane jenAthI pUrva karmano kSaya thAya che, te te roganI avasthAmAM zamana (auSadha) . 1 AgamanA bIjA vacana sAthe. 2 moTAthI nAnAnI.
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ mArgAnusArIpaNAnI kriyAnuM svarUpa. (167) nI jema mekSano upAya che." ItyAdi AgamanuM smaraNa karI dravya, kSetra, kALa, bhAva ane purUSAdikanI regyatAno vicAra karI saMyamanI vRddhi karanArUM je kAMI hoya tenuM ja AcaraNa kare che, ane tene bIjA paNuM saMvigna gItArtho pramANabhUta kare che. tethI te mArga kahevAya che. te kahelAM bIjAM zAstro te asaMvigna ane agItArtha janI ane khya pravRttine AzrIne pravate lAM che. tethI tenI sAthe zI rIte virodha saMbhave ? vaLI saMvignanA AcArane pramANu gaNavAthI AgamanI apramANutA thaI zakatI nathI, paNa ulaTI AgamanI pratiSThA majabUta thAya che. kAraNa ke AgamamAM paNa Agama vyavahAra 1, mRta vyavahAra 2, AjJA vyavahAra 3, dhAraNa vyavahAra 4 ane jIta vyavahAra 5 e pAMca prakArane vyahAra kahe che. te viSe sthAnAMga sUtramAM kahyuM che ke-"pAMca prakArano vyavahAra kahyo che. te A pramANe-Agama vyavahAra 1, mRta vyavahAra 2, AjJA vyavahAra 3, dhAraNA vyavahAra 4 ane chata vyavahAra pa." ahIM jIta ane AcaraNa e bannene eka ja artha hovAthI AcaraNanI pramANatA siddha thaye AgamanI pratiSThA atyaMta siddha thAya che. paraMtu je mehAMdha purUSe bIjA manuSyonA AcaraNanuM daSTAMta ApI gItArthanA AcarelA mArgane dUSita kare che te bicArA "ame AgamanI rUcivAvALA chIye." evI mithyA AghoSaNA kare che. kahyuM che ke -"mUDha jane anAdi kALanA mohane lIdhe ame tenA (AgamanA) bhakta chIe ema kahI tenI kadarthanA karatA ane tene ja mAnatA chatAM tenI avagaNanA kare che te teo jANatA ja nathI. tethI karIne AgAmathI avirUddha je AcaraNa te pramANabhUta che ema siddha thayuM. 80 anaha bhaNiyaM pi sue, kiMcI kAlAikAraNAverakaM / gAmaha ziya, vasi viEi II E ! mUlAtha-mRtamAM anyathA prakAre kaheluM hoya te paNa kAMIka
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ (168 ) dharmaratna prakaraNa. kALAdikanI apekSAe karIne saMvigna gItArthoe tethI bIjuM ja kAMIka AcareluM dekhAya che. TakAI-kRtamAM eTale jinezvaranA AgamamAM kAMika vastu anyathA eTale jUdA prakAre kahelI hoya te paNa kALAdika kAraNanI apekSAe eTale duSamAdika rUpa kALano vicAra karavA pUrvaka saMvigna gItArthoe anyathA prakAre ja AcarelI sAkSAta dekhAya che. 81. --~ -- te zuM ? te kahe che- kappANaM pAuraNaM, aggoyaracAya jholiyAbhirakA / ovagahiyakaDAhaya-tuMbayamuhadANadorAI // 2 // mUlArtha- kanuM prAvaraNa agrAvatArane tyAga, jheLI vaDe bhikSA tathA kaTAhaka tuMbaka mukhadAna ane derA vigere patikano svIkAra. TIkAtha-sADA traNa hAtha lAMbA ane aDhI hAtha pahoLA vastranuM kahapa evuM nAma AgamamAM prasiddha che, te kapanuM prAvaraNa eTale cotarapha zarIre vIMTavuM te, A kapa kAraNa vinA bhikSAcaryAdikamAM jatA sAdhue saMvRtta eTale saMkelelA ja skaMdha upara rAkhavA ema AgamamAM kahyuM che, chatAM hAla te paheravAmAM Ave che. agrAvatAra e paheravAnuM vastra vizeSa sAdhujanamAM prasiddha che, tene tyAga eTale colapaTTAne karelo pheraphAra tathA jheLI eTale hAtha upara laTakatI pAtro rAkhavAnI jhoLI, teNe karIne bhikSA mATe javuM te AgamamAM pAtrabadhanA be cheDA mUThImAM pakaDavAnA kahyA che, tathA be keNInI pAse bAMdhavAnA kahyA che. tathA aupagrahika upagaraNa, jevA ke kaTAhaka, tuMbaka, sukhadAna ane derA vigere prasiddha che. te hAlamAM sAdhue AcarelA che. arthAta AgamamAM kahelA nathI. 82
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ AcAranA pheraphAra mATenI zaMkAnuM samAdhAna. (169 ) tathA---- ', sikkiganikkhivaNAI, posavaNAitihiparAvato / bhoyavihinataM, emAI vivimanaM pi // 83 // mUlA--sIkAmAM pAtra nAMkhavAvigere, pa paNAdikanI tithinA pheraphAra, bheAjanividhatA pheraphAra e vigere bIjI ghaNI khAkhatAmAM pheraphAra AcaraNa thayelA che. TIkA--siddhika eTale dorAnA banAvelA pAtrane AdhAra vizeSa. temAM nikSepa eTale pAtranu khAMdhavu te, Adi zabdathI paDelA, pAyakesarIyA vigere dhAraNa karavAM. tathA yukitanA lepa vaDe pAtrAne lepa karavA te, tathA paryuSaNAdikatithinA parAvarta -paryuM SaNA eTale saMvatsarI, Adi zabdathI cAturmAsika, koinA manamAM pAkSika paNa caNu karAya che. A pAnI tithinA parAvarta eTale pheraphAra karelA che te suprasiddha che. tathA bhAjana vidhinu anyatva eTale yatione bhAjana vidhimAM pheraphAra karyA te paNa prasiddha che. para tu bIjAnI pAse A bheAjanavidhinI vyAkhyA karavI nahIM, kAraNake AgamamAM tene gupta rIteja karavAnu kahyuM che. te Agama A pramANe che--''patie cha kAyanI upara dayAvALA che te paNa AhAra, nihAra,ne duga chanIka piDa grahaNa karatAM tee durlabha eAdhine kare che." vamAtlR A padamAM prAkRta bhASAne lIdhe patra nA yakAranA lApa thayA che. At zabde karIne vAcanAvaDe grahaNa ane dhAraNa karavAmAM azakitavALA maMdabuddhi manuSyone jANI pATImAM bhaNavAnI pravRtti karI, kAMika saMyamanI virAdhanA chatAM paNu siddhAMtane pustakamAM ArUDha karyu, tathA pravacananA avicche dane mATe kavaLikA vigere dhAraNa karyAM. A sarve gItAnAM AcaraNa A zabdathI grahaNa karAya che. bIjI paNa vividha prakAranuM AcaraNa pramANabhUta ja che. tene mATe vyavahAra bhASyamAM kahyuM che ke-- zastraparijJAne badale chakAya * saMyama ane pi MDeSaNAne badale uttarAdhyayana hAlamAM zikhAya che. temAM vRkSa, vRSabha, geApa, cAddhA, zAdhi ane pu
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ (100) dharmaratna prakaraNa. riNInAM daSTAMto che. Ane bhAvArtha e che je-"zastraparijJA adhyapana sUtrathI ane arthathI bhaNyA pachI sAdhunuM utthApana karavuM eTale vaDI dIkSA ApavI ema AgamamAM kahyuM che. ane hAlane AcAra e che ke--kAya saMyama eTale dazavaikAlika sUtranuM SajIvanikA nAmanuM cothuM adhyayana sUtra ane arthathI bhaNyA pachI sAdhunI utthApanA-vaDI dIkSA karAya che. tathA Agamane anusAre prathama piMDeSaNa adhyayana ( AcArAMga) bhaNyA pachI uttarAdhyayana bhaNavAmAM AvatuM hatuM, ane hAlamAM uttarAdhyana bhaNyA pachI AcArAMga zIkhAya che. pUrve kalpavRkSa lekanA zarIranA nivahanuM sAdhana hatA, hAlamAM AmravRkSa ane karIra vigere vRkSothI vyavahAra (nirvAha) cAle che. tathA pUrve vRSabhe atula baLavAna ane veta varNavALA hatA, hAlamAM alpabaLavAna dhusarA varNavALAthI paNa lekavyavahAra kare che. tathA pUrve gopajane kheDuta hatA ane teo cakravatanA gRhapati nAmanA ratnanI jema eka ja dIvasamAM dhAnya nIpajAvatA hatA, hAlamAM tevA kheDuto nahIM chatAM paNa bIjA kheDutothI loke nirvAha kare che. tathA pUrve ddhAo sahasa dvAdika hatA, hAlamAM alpa baLa ane parAkramavALA che te paNa tenAthI rAjAo zatruone parAbhava karI rAjyanuM pAlana kare che. te ja pramANe sAdhuo paNa hAlamAM jItavyavahAra karIne saMyamane ArAdhe che, e pramANe upanaya kare. tathA zodhi eTale prAyazcitta pahelAM cha mAsanuM AvatuM te hAla jIta vyavahAramAM pAMca upavAsanuM kahevuM che. tathA puSkariNI eTale vAvo paNa pahelAMnA karatAM hIna che te paNa lokone upakAra kare ja che. ahIM dArTItikanI yejanA prathamanI jema karI levI. A pramANe aneka prakAre jItavyavahAravAmAM Ave che. 83 athavA ghaNuM zuM kahevuM ? - 1 eka hajAra yoddhAo sAthe eka vakhate yuddha karI zake te sahasacodha kahevAya che.
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ pramANabhUta AcaraNa kone kahevuM? ( 171) jaM savvahA na sutte, paDisiddhaM neya jIvavahaheU / taM savvaM pi pamANaM, cArittadhaNANa bhaNiyaM ca // 4 // mUlAtha-sUtramAM jeno sarvathA prakAre niSedha karela na hoya tathA je jIvanA vadhanuM kAraNa na hoya te sarva cAritra rUpI dhanavALA sAdhuone pramANabhUta che. te viSe kahyuM che ke TIkAtha-je vastu sarvathA prakAre siddhAMtamAM maithunanI jema niSedhI na hoya. kahyuM che ke -"jinezvare eka mithunane mUkIne bIjI kaI paNa vastune sarvathA niSedha karyo nathI, tathA anujJA paNa ApI nathI. kAraNa ke te mithuna rAga dveSa vinA thaI zakatuM nathI tethI teno sarvathA niSedha che." tathA je AdhAkarmanA grahaNanI jema jIvavadhane hetu na hoya, te sarva jItavyavahAra cAritra rUpI dhanavALAne AgamanI AjJA hovAthI pramANabhUta che. te viSe AgamamAM kahyuM che ke-84 AgamamAM je kahyuM che teja kahe che - avalaMbiUNa kajaM, jaM ki pi samAyaraMti gIyatthA / thevAvarAha bahuguNa, savvesiM taM pamANaM tu // 85 / / mUlAI-gItArtho kAryane AzrIne je kAMI paNa thoDA doSa vALuM ane ghaNA guNavALuM AcaraNa kare che, te sarvane pramANabhUta che. TIkAtha-AgamanA tatvane jANanArA gItArthe kAryane AzrIne saMyamane upakAra karanAra kAMI paNa alpa doSavALuM ane bahune upakAra karanAruM AcaraNa kare che, te sarva cAritrIone pramANe ja che. ahIM tu zabda avadhAraNa-nizcaya arthamAM che. ahIM kevaka mANasa zaMkA kare che ke je A pramANe AcaraNane ja tame pramANa karatA ho te amArA pitA, pitAmaha vigere pUrvajo vividha prakAranA AraMbha ane mithyAtvanI kriyAmAM pravartatA
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ (172 ) dharmaratna prakaraNa. * * * * * * * * * * * * hatA, tethI amAre paNa teja pramANe vartavuM ucita che. Ane uttara Ape che ke-he saumya! ame tane sanmArge laI jaiye chIye temAM tuM unmArge na jA. kAraNa ke ame te saMvignane AcAra sthApana karyo che, paNa sarva pUrva purUSoe je AcaraNa karyuM hoya tenuM sthApana karyuM nathI. mATe tuM A unmatta manuSyanI je pralApa kare che, te agyA che A kAraNathI ja kahe che ke jaM puNa pamAyarUvaM. gurulAghavaciMtavirahiyaM savahaM / suhasIlasaDhAinna, carittiNo taM na sevaMti // 86 // - mUlAI-vaLI je AcaraNa pramAdarUpa hovAthI gurU lAghavanA vicAra rahita hoya ane tethI karIne ja hiMsAtmaka hoya evuM sukha zIlayA zaTha purUSae AcareluM te AcaraNa cAritrie AcaratA nathI. TIkAtha--vaLI je AcaraNa saMyamane bAdha karanAra hovAthI pramAda rUpa haya, ane e ja kAraNathI gurUlAghavanI ciMtA rahita eTale A guNavALuM che ke guNa vinAnuM che? evI AlocanA rahita hoya ane tethI karIne ja yatanA rahita hovAne lIdhe savadha-hiMsAvALuM hoya, AvA prakAranuM ke je sukhazIla eTale A lekanA sukhanI ja AkAMkSAvALA ane zaTha eTale asatyanuM ja AlaMbana karanArA purUSAe AcareluM hoya, tevA AcaraNane zuddha cAritravALA munio sevatA nathI-AcaratA nathI. -- @l-- ene ja ullekha (spaSTatA) batAve che - jaha saDDesu mamattaM, rADhAe asuddhauvahibhattAI / . nidejavasahitUlI-masUrigAINa paribhogo // 87 // mUlAI-jemake zrAvakane viSe mamatA rAkhavI, zarIranI zebhAne mATe azuddha upAdhi ane bhAta pANI vigere prahaNa karavA tathA
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ pramAdAcaraNanuM svarUpa. ( 173 ) kAyamane mATe ApelA upAzraya, taLAi, gAlanusarIyA vigerenA upabhAga karavA ( e sarva pramAdAcaraNa che. ) 61 " TIkA - --yathA ( jemake ) zabda dRSTAMtane mATe lakhyA che. zrAvakAne viSe mamatva-mamakAra eTale A mArA zrAvaka che evA atigADha Agraha rAkhavA. " gAma, kuLa, nagara ke deza vigere kAipaNa ThekANe mamatA karavI nahIM.'' e pramANe Agamane viSe mamatAnA niSedha karyo chatAM paNa keTalAka sAdhue mamatA kare che. tathA rAjjA eTale zarIranI ze|bhAnI icchAthI keTalAka sAdhue azuddha uSi ane bhakatAdika grahaNa kare che. temAM azuddha eTale ugama vigerenA doSavALI upadhi vastra, pAtra vigere ane bhakata eTale bhAta pANI vigere azana, Adi zabdathI upAzraya vigere, A sarvane paNa Agamane viSe niSedha karelA che. kAraNa ke Agamane viSe A pramANe kahyuM che- " piMDa, zayyA, vastra ane cAthu pAtra, e akalpya ( azuddha) heAya teA te icchavAM nahIM-levAM nahIM. paraMtu ka ( zuddha) hAya tA ja te grahaNa karavAM. ahIM rAur zabdanuM grahaNa karyuM che te kadAca puSTAla ane karIne duSkALa athavA mAMdagI vagerenA kAraNe yatanA pUrNAMka azuddha grahaNa karavAmAM paNa deSa nathI ema jaNAvavA mATe karyuM che. te viSe pi MDaniyukitamAM kahyuM che ke-" A AhAranA vidhi sarva padArthone jonArA tIrthaMkarAe je prakAre kahyo che te prakAre dharma ane Avazyaka kriyAnA ceAgAnI hAni na thAya tema karavA. " tathA "kAraNe je doSa sevavA paDe te bhAvathI sebyA nathI ema jANavuM. kema ke AjJAe karIne te pramANe karatAM tenA bhAva tA zuddha ja rahyo che ane tethI karIne te mAkSanA hetu ja che. '' tathA niphelA-patramAM lekha lakhIne caMdra sUrya rahe. tyAM sudhIne mATe ApelI pati-ghara e paNa sAdhune akalpyaja che kemake te letAM anagArapaNuM naSTa thAya che, ane tene bhAMgyA tuTyAne sudhAratAM jIvavadhanA saMbhava che. kahyu che ke--" jIvAnI hiMsA karyA vinA gharanI sAra saMbhALa zI
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ (174) dharmaratna prakaraNa. rIte thaI zake ? tethI tema karanArA sAdhuo asaMyatinA mArgamAM paDe che, " AvI deSavALI vasatine paNa keTalAka sAdhue grahaNa kare che. tathA tulI ( taLAI) ane masUraka (gAlamUsarIyA ) vigereno paNa keTalAka upabhega kare chetemAM tUlI ane masUrakane atha prasiddha che. Adi zabdathI kAMsA ane tAMbAnAM pAtra vigere jANavAM. A sarve yatione grahaNa karavA yogya nathI. kahyuM che ke -"je ajIva padArtha paNa grahaNa karavAthI asaMyama thAya te padArtho grahaNa karavA lAyaka nathI. jemake pustakapacaka, duSya (vastra) paMcaka, tRNapaMcaka ane carmapaMcaka e agrAhya che. temAM gaMDI, kacchapI, muSTi, saMpuTaphalaka ane chedapATI e pAMca prakAranAM pustaka jinezvaree kahyAM che. temAM laMbAI, pahoLAI ane jADAImAM je tulya hoya te gaDI pustaka kahevAya che. 1. cheDe pAtaLuM ane madhyamAM paheluM hoya te ka7pI pustaka jANavuM. 2. je cAra AMgaLa lAMbu ane goLAkAre hoya athavA cAra AMgaLa lAMbuM ane caturasasamarasa hoya te muSTipustaka kahevAya che. 3. je be Adika phalaka jeDavAthI thAya te saMpuTa phalaka (copaDAne AkAre ) kahevAya che. 4. tathA jenAM pAnAM TuMkAM hoya ane uMcAImAM vadhAre hoya te chedapATI pustaka kahevAya che, ema paMDito kahe che. athavA bIjI rIte kahIye te je pustaka lAMbuM ane hasva hoya paNa te je jADAImAM vadhAre hoya ane pahoLAmAM ochuM hoya to tene siddhAMta jANanArAo chedapATI pustaka kahe che. 5. have dUSya paMcaka saMkSepathI be prakAranuM hoya che ema jANavuM. temAM eka apratilekhya ane bIjuM pratilekhya e be bheda jANavA. temAM apratilekhya pAMca duSya A pramANe che-taLAI 1, ozIkuM 2, gaDApadhAna eTale gAlamasUrIyuM 3, AligiNi eTale goThaNIyuM 4 tathA masUra eTale cAkaLo pa. duSpatilekhya pAMca duSya A pramANe che.-5havi, 1, kavi 2, prAvAra, 3, navataka 4 ane daDhagalI pa. temAM pallavi eTale hAthInI 1 jenI paDilehaNa na thaI zake che. 2 jenI paDilehaNa muzkelIthI thaI zake te.
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ pramAdAcaraNanuM svarUpa. (175) pITha uparanuM AstaraNa mUla vigere 1, keyavi eTale rUnuM bhareluM vastra tathA zAla jeTe vigere 2, daDhagAlI eTale dazI sahita paheravAnuM dhotIyuM vigere vastra 3, bAkInA prAvAraka ane navataka e be bheda prasiddha che, temAM prAvAraka eTale mANakI vigere lema sahita vastra. bIjA graMthakAre tene meTe kaMbala tathA parichi evuM paNa kahe che. 4. ane navataka eTale jIrNa vastra. 5. duSTa aSTa karmane mathana karanArA jinezvaree tRNu paMcaka A pramANe kahyuM che--zAla (kalamazAli) 1, vIhi 2, kedarAM 3, rAlaka ( kAMga ) 4 ene araNya eTale zyAmA, vigerenAM tRNa pa. have carmapaMcaka kahe che-aja-bakaro, elaga-gheTe, gAya, bheMza ane haraNa e pAMcanA carma jANavA. athavA bIje prakAre kahe che-cAmaDAnA taLIpAM 1, jeDA 2, vAdharI 3, kozakapaganA aMguThA vigeremAM paherAya tevI khALI 4, ane kattIya eTale cAmaDAnuM vastra 5. tathA pragaTa suvarNa vigere paNa sAdhune grahaNa karavA lAyaka nathI. kAraNake tethI asaMyama thAya che. e vigere zAstramAM niSedha kareluM sarva cAritrIone ka5tuM nathI. tathA jAyaphaLa ane sopArI vigere acitta hoya te paNa te sAdhune agrAhyA che. kAraNake te rAganuM kAraNa che tethI tenuM dAna athavA grahaNa gya nathI." " --Aja - have prastutane samApta karatA kahe che - iccAI asamaMjasa- maNegahA khuddaciThiyaM loe / bahuehi vi AyariyaM, na pamANaM suddhacaraNANaM // 8 // mUlAI-ItyAdika aneka prakAranuM sujanenuM ayogya AcaraNa lokamAM ghaNA manuSyoe AcareluM hoya te paNa te zuddha cAritravaMtane pramANabhUta nathI. TIkAI-ItyAdi eTale evA prakAranuM asamaMjasa eTale
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ (176 ) dharma ratna prakaraNa sapurUSone besavAne paNa ayogya aneka prakAranuM tuccha prANIonuM ceSTita-AcaraNa lekamAM eTale veSadhArI lekemAM ghaNuM janoe AcareluM hoya te paNa te zuddha-kalaMka rahita cAritravALAone pramANa bhUta-AlaMbanane hetu nathI. tevA AcaraNane AgamamAM niSedha karela hevAthI, saMyamane virUddha hevAthI ane kAraNa vinA pravartAveluM hovAthI tenuM apramANapaNuM jANavuM. A pramANe AnuSaMgikane kahIne have prastutanI samApti kare che- vasthAtaMtA, ya suvi mamaduraMta / bhAvajaittaM juttaM, duppasahaMtaM jo caraNaM // 86 // mUlAI--A pramANe gItArthanI parataMtratAe karIne be prakAranA mArgane anusaranAra sAdhune bhAvayatipaNuM kahevuM yukta che. kAraNa ke duprasaha AcArya paryata cAritra kaheluM che. TIkArya-A pramANe eTale upara kahelI nIti pramANe gItA. rthanA parataMtrapaNA thakI eTale Agama jANanAranI AjJAe karIne be prakAranA mArgane anusaranAra eTale tene anusAra vyavahAra karatA sAdhune bhAvayatipaNuM kahevuM yogya che. kAraNa ke duprasaha AcArya paryata cAritra raheze ema AgamamAM saMbhaLAya che. A kahevAno abhiprAya e che je-je AvA prakAranA sadbhAva pUrvaka mArgonusArInI kriyA karavAmAM yatna karanArAone cAritravaMta na mAnIe to temanA vinA bIjA keI dekhAtA nathI, tethI cAritrane viccheda thaye, ane tenA vicchedathI tIrthane paNa viccheda thaye ema keI kahe to te bata, vartamAna ane bhAvi e traNe kALanA padArthanA svabhAvane pratyakSapaNe jenArA bhagavAna zrI mahAvIra svAmInA vacananI sAthe vidhi Ave che. tethI paMDite te vAta aMgIkAra karatA nathI. kAraNa
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvasAnuM khIjA liMga zraddhAnuM svarUpa. ( 177 ) ke vyavahAra bhASyamAM kahyu` che ke - kASThanA mata evA che ke hAlanA samayamAM darzana ane jJAna e be vaDeja tI pravarte che, ane cAritranA tA viccheda thayA che. Ama kahenArane caturgurU prAyazcitta lAge che. hAlanA vakhatamAM dhama nathI, sAmiyaka nathI ane vrata-cAritra paNa nathI, ema je kAi bAle, tene sarva sa Mdhe maLIne zramaNu sa MdhanI aDhAra karavA. " ityAdika AgamanA pramANuthI jIta vyavahAravALA eTale mArgAnusArI kriyAne karanArA sAdhue susAdhueja che ema siddha thayuM. 89. bhAvasAdhunu pahelu liMga kahyu, have khInnu liMga kahe che. saddhA tivvabhilAso, dhamme pavarattaNaM imaM tIse / vihise atittI suddha - desa~gA khaliyaparizuddhI // 60 // mUlA--zraddhA eTale tIvra abhilASa, ane te zraddhAnu dhama ne viSe pravarapaNuM A vidhisevA 16 atRpti ra, zuddha dezanA 3 tathA skhalitanI parizuddha 4. d TIkA --dharmane viSe zreSTha zraddhA, e bIjuM liMga kahyuM che. temAM totra-maneAhara karma nA kSayApazamathI ane samyakajJAnathI utpanna thayelA je abhilASa te zraddhA kahevAya che. paraMtu mALakane ratna grahaNa karavAnA abhilASanI jema kevaLa viSayanA pratibhAsa thAya teTaleAja mAtra nahIM. te zraddhAnu` zruta ane cAritra rUpa dharmane viSe pravarapaNuM eTale pradhAnapaNuM A che ----vidhisevA 1, atRpti 2, zughdhadezanA 3 ane skhalitaparizudhdhi 4 A cAra zradhdhAnA pravarapaNAnAM liMga che. 90. ra
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ (18) dharmaratna prakaraNa. A ja dareka liMganI vyAkhyA karavA mATe prathama vidhi sevAne kahe che, vihisAraM ciya sevai, saddhAlU sattimaM aNuThANaM / davvAidosaniho'vi, pakkhavAyaM vahai tammi / / 61 // mUlAI-zraddhAlu mANasa zakita hoya tyAM sudhI te mukhya vidhi pramANe ja anuSThAna (kiyA) nuM sevana kare che, ane kadAca dravyAdikanA doSathI pIDA pAme te paNa tene viSeja (vidhipUrvaka anuSThAnane viSeja) pakSapAta rAkhe che. TIkAtha-zradhdhALu eTale zradhdhAguNavALo mANasa zakitamAna eTale sAmayukta hoya tyAM sudhI te pratyupekSaNAdika kriyAnuSThAnane vidhipradhAnaja eTale vidhipUrvakaja seve che-kare che. te pramANe na kare te zradhdhALupaNuM naSTa thAya che ane je kadAca zaktimAna na hoya te te zuM kare? te upara kahe che ke-dravya eTale AhArAdika, ane Adi zabda che mATe kSetra, kALa ane bhAva paNa grahaNa karavA. te dravyAdikanA deSathI eTale pratikuLapaNAthI haNAyo chatAM paNa eTale gADha pIDA pAmyo chatAM paNa tene viSeja eTale vidhipUrvaka anuSThAnane viSeja pakSapAtane-bhAvanA pratibaMdhane dhAraNa kare che. harakeI vAkaya avadhAraNa eTale nizcaya sahita thaI zake che tethI tikjhi'ne artha "tene viSeja" e kara. 91. - - ahIM koI zaMkA kare ke-anuSThAna na kare to tene viSe pakSapAta kema saMbhave? te upara kahe cheniruo bhojarasannU, kaM vi avatthaM go asuhamannaM / bhuMjaM na tammi rajai, suhabhoyaNalAlaso dhaNiyaM // 12 //
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvasAdhunA bIjA liMganuM svarUpa (179) mUlAI-nIragI ane bhojananA rasane jANanAro mANasa kaI paNa avasthAne pAmIne kadAca azubha anna khAya to tethI karIne te temAM rAgI thatuM nathI paraMtu zubha bhejananI lAlasAvALe ja atyaMta rahe che. TIkAtha-nagI eTale varAdika roga rahita ane khAMDanA vigere bhejananA rasane-AsvAdane jANanAra purUSa je kadAca dukALa ke dariyAdikathI utpanna thayelI keI paNa avasthAne pAmyA hoya ane tethI karIne azubha eTale aniSTa annanuM bhajana kare te paNa te temAM eTale azubha annamAM lubdha thatuM nathI. evuM saMbhaveja che, kahyuM che ke zubha bhejanavaDe lAlana karAyele purUSa kadAca dukALa ke dAridrayathI parAbhava pAmyo hoya te te bhAkharI, bharaDake, kaMDu, kaMTI,kaDe guvAra, araNinAM pAMdaDAM, kuliMjara vigere tathA jhADanI chAla ane lIlI jhAla vigere paNa bhUkhe marato khAya che. te paNa temAM te vRddhi pAmate nathI. paraMtu zubhajanalAlasa eTale viziSTa AhArane viSe laMpaTa ja atyaMta rahe che. ane "huM A durdazAne oLaMguM, tyArapachI subhikSane pAmIne pharIthI uttama AhAranuM huM bhejana karIza." e mane ratha karyA kare che. 92. A pramANe daSTAMta kahyuM, have tenuM dASTAMtika kahe che - iya suddhacaraNarasio, sevaMto davvo viruddhaM pi / saddhAguNeNa eso, na bhAvacaraNaM aikamai / / 63 // mUlAI-eja pramANe zuddha cAritrane viSe rasika thayela sAdhu kadAca dravyathI virUddhanuM sevana kare, paNa te zraddhA guNa hevAthI bhAva cAritrane oLaMgata nathI.
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ (180 ) dharmaratna prakaraNa. bhAvArtha--ahIM ja zabda prAkRta bhASAne che tene arthag' eTale "eja pramANe e thAya che. tethI karIne e ja pramANe eTale azubha bhajananA daSTAMte karIne zuddhacaraNa rasika eTale kalaMka rahita saMyamane pALavAmAM utsAhavALe sAdhu dravyathI eTale bAhyAvRttithI virUddhanuM eTale akala evA auSadha ane pacca vigerenuM sevana kare, ane saf zabdathI vaiyAvaccana kare te paNa te zraddhA guNe karIne eTale saMyamanuM ArAdhana karavAmAM tanmaya thayelA pariNAme karIne bhAvacAritranuM ullaMghana karatuM nathI. kahyuM che ke - "zubha bhAvavALAne pAye karIne dravyAdika viddha karI zakatA nathI, e ja rIte bAhA kiyA paNa hoya che. lekamAM paNa A pramANe kahyuM che ke -svAmInI AjJAvaDe cAlatAM subhaTane kAMTe lAge topaNa te strInA kAne rahelA kamaLanA tADananI jema tene AnaMdita kare che. dhIra purUSe manavAMchita kArya zarU karyuM hoya to temAM potAnA dezanI jema paradezamAM paNa tenuM satya-parAkrama calAyamAna thatuM nathI. vaLI dubhikSAdika kALa hoya topaNa dAnazUra janenuM aMtaHkaraNa rU5 rana bhedAtuM nathI. paNa ulaTuM adhika zobhAyamAna thAya che. e ja pramANe mahAnubhAva bhavya cAritravALAne zubha samAcArInA viSayavALe bhAva kadApi badalAta nathI." vaLI kriyA karatAM bhAva maTe che. te viSe kahyuM che ke -kiyA vinAnA bhAva ane bhAva vinAnI kriyA e banne vacce sUrya ane khajavA jeTaluM AMtaruM joyeluM che. vaLI rage karIne pIDA pAmelo ane vRdhdha zarIravALe je sAdhu asamartha hoya ane tethI sarva kiyAe yakta vidhi pramANe karavA kadAca zaktimAna na thAya, topaNa te je potAnA parAkrama, udyoga, dhIraja ane baLane chupAve nahIM ane kapaTanuM AcaraNa mUkI daI yatanAvALo rahe to tene avazya yati gaNave. . -- @-
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ atRptinuM svarUpa. ( 181 ) vidhi sevA kahI. have atRptinu svarUpa kahe che.-- tittiM na caiva viMdai, sadbhAjogeNa nANacaraNesu / veyAvajjatavAmu, gaviniya mAno nayak // 24 // mUlA--jJAna ane cAritramAM zraddhAnA yoge karIne kadApi tRpti naja pAme, ane vaiyAvacca tathA tapa vigeremAM bhAvathI AtmapramANe yatanA kare che. vI chu TIkA--zraddhAnA sabadhe karIne jJAna ane cAritrane viSe ' ATalAthI ja huM kRtArtha thayA chuM evI rIte tRptine eTale saMtASane na ja pAme, " jeTalAthI sayamanA nirvAha thAya teTalu` hu` bhaNyA * '" ema vicArIne jJAna upArjana karavAmAM pramAdI na thAya. paraMtu navA navA jJAnanI saMpatti upArjana karavAmAM utsAhane cheDe nahIM. kahyu che ke--" jema jema atizaya rasanA pracArathI yukta evA apUrva zrutajJAnane viSe muni avagAhe che tema tema navA navA saMveganI zraddhA utpanna thavAthI te AhlAda pAme che. zrutamAM kahyuM che ke niraMtara abhyAsavaDe karIne apUrva jJAnanu grahaNa karavAthI kevaLajJAnanI utpatti thAya che, tethI te jJAna grahaNa karavAmAM ati Adara karavA yukta che. " tathA jenA artha mAhunA kSaya thayA pachI ( kevaLajJAna prApta thayA pachI) jInezvarIe kahelA che, je mahA buddhimAna gautamAdika gaNadharAe sUtrarUpe racela che, je saMvegAdika guNAne vRddhi pamADanArUM che, ane je tIrthaMkara nAmakarmane upArjana karanArU' che, te navA navA jJAnanuM nira'tara vidhipUrNAMka upArjana karavuM. " tathA cAriganA viSayamAM vizudha ati vizuddha saMcamanAM sthAna prApta karavA mATe uttama bhAvapUrva ka sa anuSThAna ( kriyA ) upayAga sahita ja kare che, kAraNa ke pramAda rahita karelI sAdhunI sa` kriyAe uttarAttara sa'camanA ka...DakA upara caDAvIne kevaLajJAnanI prApti karanArI thAya che. te viSe AgamamAM ,
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ (18) dharmaratna prakaraNa * kahyuM che ke--"jinazAzanamAM rahIne duHkhanA kSayane mATe prayujelAkarelA eka eka yugamAM vartatA anata che kevaLI thayA che." tathA vaiyAvRtya ane tapa e bene artha prasiddha che. temAM Adi zabda che tethI pratyapekSaNa ane pramArjana vigere grahaNa karavA. te sarvane viSe yathAvIrya eTale sAmarthya pramANe bhAvathI yatanA kare che. ahIM bhAvArtha e che je-"vaiyAvacca ane tapane viSe paNa tRtine pAme nahIM tathA A pramANe bhAvanA bhAve ke -"bharata, bAhubaLi ane dazArakuLanA putra vasudeva e sarve vaiyAvacathI tarI gayA che mATe yatinI vaiyAvacca karavI. keipaNa vegamAM upayukta thayela sAdhu samaye samaye asaMkhyAtA bhavanA upArjana karelAM karmo khapAve che, ane vaiyAvaccane viSe rahele vadhAre khapAve che." tapanA viSayamAM paNa A pramANe bhAvanA bhAve-"pariNAmanA vazathI prAye karIne anikAcita karmonI sarve prakRtine upakrama-kSaya thAya che, ane tapa karIne te nikAcita karmonI sarva prakRtiene paNa kSaya thAya che." tathA "navA vahANane Azraya karyA chatAM paNa te samudranA pArane pamADe athavA na paNa pamADe, prasiddha mahASadha khAvAthI roganI zAMti thAya athavA na paNa thAya, ane gharamAM prApta thayelI lamI manuSyane sukha Ape athavA na paNa Ape, paraMtu jinezvare kahele tapa te ekAMtapaNe azubhanA samUhane kSaya kare ja che." ityAdi 94. - e - A pramANe atRptinuM svarUpa kahyuM. have zubha dezanAnuM | svarUpa kahevAnI IcchAthI prathama tene adhikArI batAve che. sugurusamIve sammaM, siddhaMtapayANa muNiyatattattho / tayaNumAyo dhano, majjhattho desaNaM kuNai // 65 //
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ zubha dezanAnu svarUpa. ( 183) mUlA -- sadgurUnI samIpe samyak prakAre siddhAMtanAM padAne tattvArtha jANIne dhanya ane madhyastha thayelA sAdhu te gurUnI AjJAthI ja dezanAne kare che. TIkA-sugurUnI eTale sa MvegI gItArtha AcAryanI samIpe samyak eTale pUrvAparanA vicAra sahita siddhAMta padAnA eTale AgamanAM vAkayAnA-padanA artha, vAkayanA artha, mahAvAkayanA artha ane ' aidu paya artha karavAe karIne jeNe tattvArtha --paramA jANyA hAya. kahyuM che ke... A jinazAsanane viSe zrutanA bhAvArtha jANavA mATe padanA, vAkayanA, mahAvAkayanA ane ai pa nA artha e cAra prakAro kahelA che. saMpUrNa evA A cAre karIne zrutanA bhAvAnuM jJAna thAya che. anyathA ane viparyAsa ( viparItapaNuM ) paNa thAya che, ane te viparyAsa avasya aniSTa phaLadAyaka thAya che. '" AvA sAdhu ja dezanA devAnA adhikArI thAya che. mIjAne te doSanA saMbhava rahe che. te viSe AgamamAM kahyuM che ke--" sAvadya ane niravadya vacananA vibhedane je jANatA na hAya, tene khelavuM paNa ceAgya nathI, tA pachI dezanA devI e tA kayAMthI cAgya hAya ? " AvA chatAM paNu gurUnI AjJAthI ja dezanA Ape, paraMtu mukharatA ane asthiratA ( capaLatA ) nA adhikapaNAne lIdhe svata MtrapaNe Ape nahIM. kahyuM che ke-- pAse rahelA AcAya dharmopadeza karatAM chatAM je mUDha sAdhu potAnu` ziSyapaNa' hara karIne AcArya paNa kare che, te ziSya nathI temaja AcArya paNa nathI, paraMtu sarvathA peAtAnA AcArathI bhraSTa thayelA ane sajanAe ni dAyelA te kumArga gAmI ane adharmI che ema jANavA. " tethI gurUnI AjJAthI ja dhanya eTale dharmarUpI dhanane ceAgya ane madhyastha eTale svapakSanA rAga tathA parapakSanA dveSathI rahita ane satya ane kahenArA evA sAdhu dharma kathAne kare che. 95. ', "" 1 pUrvAparanA saMbaMdhavALA a.
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 184 ) dharmaratna prakaraNa. tathA-- avagayapattasarUvo, tayaguggahahe ubhAvabuDDikaraM / suttabhaNiyaM parUvara, vajaMto dUramummaggaM // 66 // mUlA--pAtranA svarUpane jANanAra sAdhu unmAgatA dUrathI tyAga karI te ( pAtra )nA upakAra karanAra evA bhAvanI vRddhi karanArA AgamAkta svarUpanI prarUpaNA kare che. TIkA--pAtranA eTale dharma zravaNa karAvavA lAyaka prANInA svarUpane eTale Azayane jeNe sArI rIte jANye hAya, te avagatapAtrasvarUpa kahevAya che. te A rIte--zravaNu karAvavA lAyaka pAtra traNa prakAranA hAya che--khALa, madhyamabuddhi ane budha ( paMDita ). temAM-- " je mALa pAtra hoya te mAtra liMgane-veSane ja jue che, madhyamabuddhi hAya te AcaraNane vicAre che, ane budha hAya te sarva prayatna karIne AgamanA tattvanI ja parIkSA kare che. " teone dezanA devAnA vidhi A pramANe che.--" mALanI pAse mAhya AcaraNa-kriyA jemAM mukhya hAya evI dezanA ApavI, ane tenA dekhatAM pote ( gurUe ) paNa tevAja AcAra avazya sevavA. madhyamamudhdhinI pAse iryAsamiti vigere trikeATie karIne zudhdha tathA Adi, aMta ane madhyanA cAgAvaDe hitakAraka evuM sAdhunuM sadAcaraNa batAvavuM. '' ityAdi jevuM pAtra hAya tevI dezanA ApavI. vaLI--"munIzvarAe kahyuM che ke apAtrane viSe je dezanA ApavI te pApa ja che, unmArge ja lai janArI che ane A sa'sArarUpI aTavImAM tenA vipAka bhayaMkara thAya che. ' athavA traNa prakAranuM pAtra A rIte jANuvuM-- utsapriya, apavAdapriya ane pAriNAmika ityAdi pAtranuM svarUpa sArI rIte jANIne zradhdhAvata 1 jene utsa`mA` priya hAya te. 2 jene apavAdamAJa priya hoya te. 3 pariNAme kayA mArga hitakAraka che evA vicAra karanAra.
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ zubha dezanA kema ApavI ? (185). sAdhu te pAtranA anugrahane hetu eTale upakAra karanAra je bhAva zubha pariNAma tene vRddhi karanAra ane te paNa sUtrabhaNita-AgamamAM kaheluM hoya teja prarUpe-kahe temAM unmArgane eTale mekSathI viparIta mAgane dUrathI ja tyAga kare. 96. ahIM keI zaMkA kare ke-dezanA eTale dharmopadeza che, ane te samabhAvamAM rahelA sAdhue kaMipaNa vizeSatA vinA ekasarakhI rIte ja ApavI joIe. paraMtu sAmAyikane bAdha karanAra ane vaLI atisaMdhAna jevA pAtrApAtrane vicAra karavAthI zuM phaLa? Ane javAba ApatAM gurU kahe che ke te tema nathI. kAraNa ke tene anugraha karavAmAM pravRtti hevAthI te atisaMdhAna kahI zakAya nahIM. jemake saMnipAtanA vyAdhivALAne dUdha sAkara vigere nahI ApatAM ukALe vigereja ApavuM paDe che. ane AthI karIne ja samAyikane paNa bAdha AvatuM nathI. kemake sarva prANIone viSe anugrahanI budhdhi te ekasarakhI ja che. - - sUtrakAra ja ahIM bIjI yuktithI kahe che - savvaM pi jo dANaM, divaM pattammi dAyagANa hiyaM / hA zAsthagA, jahA ja suyANa II 27 | mUlAtha-jethI karIne (kAraNa ke) sarva paNa dAna pAtrane viSe devAyuM hoya to te tenA dAtArane hitakara thAya che, anyathA anAthane utpanna karanAra thAya che. ane vaLI sarva dAnamAM mRtadAna te pradhAnadAna kaheluM che. TIkAtha-sarva evuM paNa dAna pAtrane viSe eTale yogya pAtrane ApyuM hoya to te dAtArane kalyANakAraka thAya che. ahIM ucita 1 juThANuM, kapaTa, daze.
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 186 ) dharmaratna prakaraNa. pAtrane mATe umAsvAti vAcake A pramANe kahyuM che ke--" je jIvAdika tattvAne jANanAra hAya ane je samabhAvathI sarva kAi jIvAnI rakSAmAM ja udyamavaMta hAya, tevA sAdhu dAtArane ucitapAtra che. '' itarathI eTale parigraha ane Ara bhamAM Asakta evA kupAtrane Apyu hAya te te anane utpanna karanArU' eTale viparIta phaLa ApanArUM thAya che. ane vaLI A zrutadAna eTale dezanArUpI dAna teA sarva prakAranAM dAnAmAM pradhAna mukhya dAna che. *0X-- tethI karIne zuM ? te upara kahe che.-- sunuyaraM ca na deyaM, eyamapattammi nAyatattehiM / rUpa resAvi muTTA, kudarA mintrasamAs || 26 mUlA--tethI karIne tattvanA jANu sAdhuoe A zrutadAna khAsa karIne apAtrane te| ApavuMja nahIM ema karavAthI dezanA paNa zuddha thAya che, anyathA mithyAtvamAM gamanAdika thAya che. TIkA--jJAtatattva eTale AgamanA sadbhAvane jANanArA munioe apAtra eTale saptamInA artha caturthI jevA karavAthI kupAtrane suzrutara eTale atyaMta-khAsa karIne A zrutadAna 2 zabdanA nizcayarUpa arthahAvAthI na taiya eTale na ja Apavu. kahyuM che ke " rAgavAna, deSavAna, mUDha ane kAie buddhAhita bhamAvelA, A cAra jAtanA manuSyA upadezane ayAgya che. paratu je madhyastha hAya teja ceAgya che." tathA--Adhe karIne paNa A upadeza vibhAge karIne eTale sAmAnya prakAre upadeza pAtra joine ApavA. kemake A upadeza jJAnAdvikane vRdhdhi karanAro che, te vinItane madhura vANIvarDa ApavA." kAraNa ke avinItane upadeza ApatAM kaleza utpanna thAya che, tathA mRSA melavuM paDe che. ghaMTAleAlAnyAye karIne phAtarA khAMDavA prayatna na karavA.
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrutadAna kevI rIte ApavuM ? (187) jinezvare prarUpeluM sUga vinItane ApavuM paNa avinItane ApavuM nahIM. A pramANe apArane dUra karI pAtrane ucitapaNAe karIne dezanA ApavI. tema karavAthI te dezanA paNa zuddha kahevAya che. anyathA je te dezanA karAya te zrotAo mithyAtvane pAme, Adi zabdathI temanA atyaMta dveSane lIdhe upadezakane bhakta, pAna ane zAdikane viccheda ane prANanI hAni vigere dezo thAya. tethI karIne ja zretAnA bhAvane anusaranAraja gItArtha vakhANavA lAyaka che. kahyuM che ke-"je gItartha hoya te zrotAnA bhAvane anusarIne ja tene mArge joDe che-dere che. tathA te zrotAne ucita evuM bedhi bIjanuM AdhAna-sthApana paNa kare che. 98. ahIM keI zaMkA kare ke-sUtramAM je kahyuM hoya tenI prarUpaNa kare ema upara kahyuM, te je bIjuM kAMIka sUramAM na kahyuM hoya ane lekamAM vivAdanuM sthAna hoya te je gItArthane pUchavAmAM Ave, to te bAbatamAM gItAne zuM ucita che? te upara kahe che. jaM ca na sutte vihiyaM, na ya paDisiddhaM jaNammi cirarUDhaM / samaivigappiyadosA, taM pi na dUsaMti gIyatthA // 66 // mUlAtha-sUtramAM je vidhAna kareluM na hoya, temaja pratiSedha kareluM paNa na hoya, ane lekamAM cirakALathI cAlyuM AvatuM hoya, tene paNa gItArthe potAnI matithI deSanI kalpanA karIne dUSita karatA nathI. TIkArya-ahIM ja zabdane artha punaH-pharIne evo che. vaLI je artha athavA anuSThAna-kriyA sUtramAM eTale sidhdhAMtamAM cityavaMdana ane Avazyaka vigerenI jema vidhAna kareluM eTale karavApaNe kaheluM na hoya, temaja hiMsAdikanI jema niSedha kareluM paNa na hoya, ane lekamAM cirarUDha-cirakALathI cAlyuM AvatuM hoya arthAta A anuSThAna
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ (188) dharmaratna prakaraNuM. kayArathI zarU thayuM haze ema tenI zarUAtane kALa jaNAtuM na hoya, tene paNa pitAnI matithI deSanI kalpanA karIne gItArtho dUSita karatA nathI, eTale, "A egya nathI." ema bIjAne upadeza detA nathI. te AgamamAM kahelI bAbatane dUSita na kare temAM zuM kahevuM ? kAraNa ke te gItArtho saMsAravRdhithI bhIrU hoya che. te viSe bhagavatIjImAM kahyuM cheke-- "he gautama ! je kaI mANasa arthane, hetune, praznane, vyAkhyAnane ke kAraNane jANyA vinA, joyA vinA, sAMbhaLyA vinA athavA sAbIti vinA ghaNu manuSyanI madhye kahe, jaNAve, prarUpe, dekhADe, nidarzana kare ke sAbIta kare te purUSa arihaMtanI AzAtanAmAM vate che, arihaMtanA prarUpelA dharmanI AzAtanAmAM vate che, kevaLInI AzAtanAmAM varte che, ane kevaLIe prarUpelA dharmanI AzAtanAmAM vate che. arthAta te sarvanI teNe AzAtanA karI ema jANavuM." bIje sthaLe paNa kahyuM che ke--"je kAMI anuSThAnAdika ghaNI khyAtine pAmeluM hoya eTale ke ghaNA kALathI cAlyuM AvatuM hoya, te kadAca keI ThekANe zAstramAM vidhAna kareluM na dekhAya, temaja tene niSedha paNa dekhAto na hoya, te temAM gItAne manapaNuM ja hoya che." vaLI gItArthe pitAnA manamAM A pramANe bhAvanA bhAve che. vicAre che- saMviggA gIyatamA, vihirasiyA puvvasUriNo Asi / tadasiyamAyariyaM, aNaisaI ko nivArei // 100 / / mUlAtha-pUrvanA sUrio saMvima, atyaMta gItArtha ane vidhinA rasika hatA, teoe je dUSita nahIM kareluM ane AcaraNa kareluM kAMi paNa anuSThAnAdika, tene hAlanA vakhatamAM atizaya rahita e keNa nivArI zake ?
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ zubha dezanAnA vidhi. ( 189 ) TIkA--pUrvanA sUrie savigna eTale zIdhrapaNe mekSe javAnA abhilASI hatA, tathA nIyatamAM ahIM " zabdanA eka bhAga kahevAthI AkhA zabda samajavA, jemake bhIma zabda kahevAthI bhImasena. " A nyAye karIne nAta eTale gItA, tene sama pratyaya lAgavAthI nItarthatama eTale atize gItA. arthAt te kALe ghaNA AgamAne sadbhAva hatA tethI teo atya Mta gItA hatA, tathA jene vidhinA rasa lAgyA hAya te vidhirasika kahevAya che. eTale ke te savigna hAvAthI ja vidhine bahu mAnanArA hatA. te pUrvasurioe eTale agAunA muni nAyakAe aSita eTale nahIM niSedha kareluM ane Acarita eTale sarva dhArmika janAe AcareluM evuM je kAMi anuSkAnAdika jovAmAM Ave tene atizayI eTale vizeSa prakAranuM zrutajJAna ke avadhijJAna vigerenA atizaya vinAnA kANu purUSa nivAraNa kare ? pUrva pUrvanA uttama AcAryAMnI AzAtanAthI bhaya pAmatA kAipaNa tenA niSedha kare nahIM. 100. -*(c) vaLI gItAthI A pramANe paNa vicAra kare che.-- - aisAhasameyaM jaM, ussuttaparuvaNA kaDuvivAgA || jAhi vidijjaha, nideso sutabajjhatthe / 101 / / mUlA--utsUtra prarUpaNA kaDavAM phaLane ApanArI che ema jANatA chatAM je sUtra khAdyanA artha mAM nizcaya ApI deche, te ati sAhasa che. TIkA -jAjavalyamAna vALAvALA agnimAM praveza karanAra purUSanA sAhasa karatAM paNa A atyaMta sAhasa che, te e ke--utsUtraprarUpaNA eTale sUtranI apekSA rahita dezanA ka-vipAkavALI eTale dArUNa phaLavALI che evu jANanArAo paNa sUtrabAhya athamAM eTale jinAgamamAM
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 190 ) dharmaratna prakaraNa, nahIM karelA vastuvicAramAM nirdeza eTale nizcaya ApI de che. AnA bhASA e che je 'marIci ekaja sUtra virUdhdha vacana kahevAthI-prarUpavAthI du:khasAgarane pAmyA hatA, ane kATAkATI sAgaropama sudhI saMsAramAM bhaTakayA hatA. utsUtrane khelatA prANI ati cIkaNAM karma bAMdhe che, saMsAra vadhAre che, ane mAyAmRSAvAda kare che-khele che. umAganI dezanA denAra, mArganA yApa karanAra, gUDha hRdayavALA, zAtAnA svabhAvavALA ane pAparUpa zalyavALA prANI tiryaMcanuM AyuSya AMdhe che. unmAnI dezanAe karIne jinendranu' cAritra naSTa thAya che, tevA darzanathI bhraSTa thayelA leAkeAne jovA paNa sArA nathI. " ityAdika AgamanAM vacanA sAMbhaLyA chatAM paNa jenAM citta kadAgraha rUpI grahathI grasAyelAM hAya che teo je anyathA anyathA ( sUtra virUdhdha ) prarUpaNA kare che tathA Acare che, te moTu sAhasa ja che. kAraNa ke e tA anAdi anaMta ane asAra evA sa MsAra rUpI apAra samudranI madhye rahelA ghaNA du:khAnA bhAra aMgIkAra karavA jevu che. 101 ahIM kAi za MkA kare ke--zuM A pramANe AgamanA artha jANyA chatAM kAipaNuM utsUtra prarUpaNA karavAmAM AdaravALe thAya ? ? ke jethI tame A pramANe kaheA che ? tenA javAbamAM kaheche ke--hA, A dara kare che. teja kahe che. dIsaMti ya DhaDhasiNo'ge niyama pattajuttIhiM | vihipaDisehapavattA, cehayakiccesu rUDhesu // 2025 mUlA aneka mahAsAhasikA potAnI matithI prayAga karelI yuktioe karIne cAlatA AvelA caityA saMbadhI kAryomAM vidhi ane pratiSedha karavAmAM pravarte lA jovAmAM Ave che. TIkA--jemAM vakra ane jaDa prANIo ghaNA hAya che evA A duSama kALane viSe aneka eTale vividha prakAranA DhaDhDhA eTale mahAsAhasikA ke jeo A bhayaMkara bhavarUpI pizAcathI paNa bhaya
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ matiprayogathI vidhi-pratiSedha nahi karavA viSe. (11) pAmanArA nathI teo pitAnI matithI praga karelI eTale pitAnI buddhithI kapI kADhelI yukitaoe karIne rUDha eTale pUrva purUSanI paraMparAthI prasiddha evA snAtra ane pratimA karAvavI vigere caitya saMbaMdhI kAryone viSe vidhi pratiSedha karavAmAM pravatelA eTale AgamamAM nahIM kahelI keTalIka kriyAonuM vidhAna karavAmAM tathA AgamamAM niSedha nahIM karelI ane cirakALanA janee AcaraNa karelI chatAM keTalIka kriyAone pratiSedha eTale ke "A avidhi che, A ayukta che, dhArmika janee karavA lAyaka nathI." ema niSedha karavAmAM pravartelA jovAmAM Ave che. arthAt "pUrvanI je rUDhi cAlatI Ave che te avidhi che, ane hamaNunI pravRttija vidhi che." ItyAdika bolanArA aneka sAhasike dekhAya che. 102. ahIM keI zaMkA kare ke-te dharmAthI sarva prayatna karIne tathA prakAre svimatie] pravartatA hoya che, teone gItAtha vakhANe ke nahIM? te upara kahe che - taM puNa visuddhasaddhA, suyasaMvAyaM viNA na saMsati / avahArika vAM, suyApura pahaUMti 202 / mUlAI-te pravRttine zuddha zraddhAvALA (gItArtho) zratanA saMvAdavinA vakhANatA nathI, paraMtu tenI avadhIraNa-upekSA karIne je zrutane anusaratuM hoya tenIja prarUpaNuM kare che. TokAI_tertaonI pravRttine vizuddha eTale Agamane ja bahumAnakaranArI zraddhAvALA(gItArtho) zratanA saMvAdavinA eTale AgamanA vacana vinA prazaMsA karatA nathI. eTale anumati ApatA nathI. paraMtu
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 192 ) dharmaratna prakaraNa. AtA khALakanI (ajJAnI jananI) kIDA che evI buddhithI temanI avadhIraNA karIne eTale madhyasthapaNAthI upekSA karIne zrutAnurUpaneja prarUpe che eTale je pramANe sUtramAM kahyu hAya teja pramANe jijJAsu janAne upadeza Ape che. ahIM AvA abhiprAya che. hAlamAM peAtAne dharmiSTha mAnanArA keTlAka purUSAne dhRtAdikavaDejinabi nA snAtramAM dUSaNa ApI kevaLa gadheAdakavaDeja snAtra karatA karAvatA joine madhyastha dhArmika purUSA "A bAbatamAM zuM karavuM yAgya che ?" ema gurUne prazna kare, tyAre savigna gItA gurU temane A pramANe kahe che.--va mAna kALe va tA mULa AgamAmAM zrAvakAne dravyastava karavAne upadeza ApelA che, para Mtu te dravyastava karavAnA vidhi ApTe nathI. tethI te vidhi pUrva mAM ApelA sa Mbhave che. ane pUne jANanArA zrI umAsvAtivAcake pravacananI unnati karavAnA hetuthI prazamati prakUraNa ane tattvArtha' vigere aneka mahAzAstro racyAM che. temAM--" jinabhavana, jinabiMba, jinapUjA ane jinamatane je purUSa Adare che, te purUSane manuSya, deva ane mekSanAM sukharUpI phaLA hastarUpI pallavamAMja rahelAM che, * ityAdika dvavyastavane kahenArA prakaraNamAM pUjAnA vidhi A pramANe kahelA che.--nirmaLa buddhivALA jee bhAvathI ghI, dUdha, dahIM, vikasvara puSpA, pa, jaLa, dIpa, gaMdhAdaka, sugaMdhi caMdananA rasa ane tAjA zreSTha kesare karIne vItarAga devanI pUjA kare che, te niraMtara A lAkanuM ane svaMgalAkanuM sukha bhAgavIne zIvrapaNe mAkSamAM jAya che. ' vaLI jeo jinezvare kahelA vidhipUrvaka gavya, rahavya, dahIM ane dUdhathI bharelA zreSTha kaLazAvaDe jijJezva rAne snAna karAve che, teo svarganA vimAnanA vaibhavavALA (vimAnavAsI ) thAya che. " A pramANe savignane viSe ziromaNi samAna te zrI umAsvAtivAcake siddhAMtamAM joyA vinA A artha kahele hAyaja nahIM ema sabhave che. tethI karIne ja gAviMdAcArye sanatkumAranI sadhimAM A artha teja pramANe vaNuM byA che, pa nA kartAe 1 ghI. 2 sugaMdhI padArtho.
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ trIje bheda deza zuddhinuM svarUpa. (13) ane chUpA(mA)valikAnA kartAe te ja ane anuvAda karyo che, pramANika ane siddhAMtikanA ziremaNi samAna zrI jinedhara nAmanA AcArye sthAnakoSa nAmanA zAstramAM te ja artha vizeSe karIne sthApana karyo che, ane temanA ziSya zrI abhayadevasUrie paNa paMcAzakanI vRttimAM--"devAe paNa kAledadhi ane puSkaravodadhinuM jaLa samIpe chatAM paNa dhodadhi, kSIradadhi ane ikSurasadadhinuM jaLa maMgAvyuM, tethI teoe vRtAdikanuM snAna anAdi rUDha che ema sthApana karyuM che." ema lakheluM che. tethI mUkhe vAcALa purUSe dUSita karyA chatAM paNuM vRtAdikanuM snAna karAvavuM yegyaja che ema ame mAnIye chIye. tathA adhivAsanuM jaLa maMgAvavuM, chatra, rathabhramaNa ane dikapALonI sthApanA e vigere kAryo paNa prabhAvanAnA vizeSa hetu hovAthI pUrva purU e AcarelAM che, temane chamasthAe niSedha kare egya nathI. kemake AgamamAM keIpaNa ThekANe tene niSedha jovAmAM Avato nathI: ahIM keI zaMkA kare kendrAdie A kAryo karyA nathI, te ja A kAryone niSedha jaNAve che. Ane javAba e che je--deva ane manuSyane AcAra sarakho nathI. kAraNa ke devo te mArA prathama utpanna thAya teja vakhate catya pUjAdika kare che. ane manuSyo te yAjajIva sudhI trikAla pUjA kare che. deve ekavAra eka kalyANakamAM pUjA kare che. ane tapasyA to karatA ja nathI, paNa manuSyo te dareka varSe tapasyA pUrvaka sarva tIrthakarenAM kalyANakamAM pUjA kare che. tethI manuSyane manuSyane vyApAra kara e ja kalyANakAraka che. vaLI jinezvaranA mahimAnI vRddhi karavI e ja zreSTha che, paraMtu viddha kare e sAre nathI. kAraNa ke kahyuM che ke -"niraMtara prANavadhAdikamAM pravartato zrAvaka jinapUjA rUpI mekSamArgamAM viddha karanAre thAya, to te aMtarAya karma bAMdhe che, ane tethI karIne te Icchita lAbhane pAmato nathI." A kAraNathI ja traNa vIzInA jinezva 13.
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 194 ) dhama ratna prakaraNa. rAnA paTTa vigere karAvavAmAM paNa gItAe~ dUSaNu ApatA nathI. kAraNu ke teo ghaNAM khi enA aMtarAyathI bhaya pAme che. ane vaLI AgamamAM tenA niSedha paNa dekhAtA nathI. tethI te mauna ja dhAraNa kare che. kAraNa ke gurUnA upadeza A pramANe che. je kArya bahu khyAtine pAmelu` hAya, ane sUtramAM kAI paNa ThekANe te karavAnu kahyu na hAya temaja tenA niSedha paNa jaNAtA na hAya, tevA kArya mAM gItAA JAna ja rahe che. '' tathA--" sUtranA bhaNita eTale vacanane viSe sUtra ja pramANu che, ane sUtra khAAne viSe savigna gItA bahu janAe sevelI je AcaraNA te paNu pramANa ja che. " vaLI haribhadrasUrie paNa traNa prakAranI pratiSThA kahelI che. te viSe temaNe kahyu che ke--tryaktAkhyA, kSegAkhyA ane mahAkhyA e traNa prakAranI pratiSThA che. temAM je kALe je tIrtha kara hAya ( je tIrthaMkaranuM zAsana va tu hAya ) tenI je pratiSThA karavI te pahelI vyaktA pratiSThA che ema sidhdhAMtane jANunArAo kahe che. RSabhasvAmI vagere sarve ( vamAna cAvIzInA ) tIrthaMkarAnI je pratiSThA karavI te khIjI kSegA nAmanI pratiSThA kahevAya che, ane eka sA ne sItera jinAnI sthApanA karavI te trIjI mahA pratiSThA kahevAya che," ahIM kei ema kahe ke-A pratiSThA jUdA jUdA khi ane sthApavAnI che. AvuM tenuM kahevuM yeAgya nathI. kAraNa ke hRSTa padArthImAM kalpanA karavI ayeAgya che. kemake vicArapUrvaka kAryane karanArA vidvAnA duSTa padArthanA tyAga karI aSTanI kalpanA karatA nathI. AvI rIte yuddha zraddhALu ( sAdhu ) zrutane anusAre ja prarUpaNA kare che. 103.
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ cothA bheda khalita zuddhinuM svarUpa. ( 19pa) A rIte trIjuM zraddhAnuM lakSaNa kahyuM. have zraddhAnuM cothuM lakSaNa (khalita parizuddhi) kahe che. aiyAramalakalaMka, pamAyamAIhiM kahavi caraNassa / jaNiyaM pi viyaDaNAe, sohiti muNI vimalasaddhA // 104 // mUlAtha-pramAdAdike karIne koI paNa prakAre cAritrane viSe aticArarUpI kalaMka je maLa utpanna thaye hoya te tene paNa nirmaLa zraddhAvALA munie AlocanAe karIne zuddha kare che. TIkAtha-mULa guNa ane uttara guNanI maryAdAne je atikramaullaMghana karavuM te aticAra kahevAya che. te ja aticAra guNane malina karavAno hetu hovAthI maLarUpa che. ane te maLa cAritrarUpI caMdranA kalaMka je hevAthI kalaMkarUpa che. te aticAra maLakalaMka cAritrane viSe pramAdAdike karIne eTale ke AdikA te prAye karIne cAritrIne saMbhave nahIM tethI pramAda, darpa ane kalapa karIne keI paNa prakAre eTale kAMTAthI vyApta evA mArgamAM yatnapUrvaka cAlatAM chatAM kaTe vAge tenI jema utpanna thAya. apizabdano artha saMbhAvanArUpa hovAthI cAritrIne aticAra the saMbhave che ema jANavuM. ahIM AkuTikA vigere svarUpa A pramANe kahyuM che-"tIvrapaNuthI jANIne karavuM te AkaTikA, dehemadeDathI karavuM te darpa, vikathA vigere karavuM te pramAda ane kAraNe karavuM te kalpa kahevAya che." A upalakSaNathI daza prakAranI pratisevanA paNa samajI levI. te A pramANe-"da 1, pramAda 2, anAga 3, Atura (mAMdagI) 4, Apatti 5, zaMkita 6, sahasAkAra 7, bhaya 8, praASa 9 ane vimarSa 10 (A daza kAraNe pratisevanA-aticAra thAya che) A aticArane AlocanAe karIne nirmaLa zraddhAvALA eTale niSkalaMka dharmanI abhilASAvALA munie zodhe che-kara kare
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 16 ) dharmaratna prakaraNa che. teo ema dhAre che ke-"uttama artha sAdhavAmAM je bhAvazalya rahI jAya to te durlabhAdhine tathA anaMta saMsArane kare che, tevA anarthane zastra, viSa, duSTa vetAla, duSTa yaMtra ke krodha pAmela sarpa e kaI paNa karI zakatA nathI. * 104. have prastuta liMgane samApta karavA pUrvaka bIjA liMgane saMbaMdha karavA kahe che. esA pavarA saddhA, aNubaddhA hoi bhAvasAhussa | eIe sambhAve, panavaNijo havai eso // 105 // mUlAI-A zreSTha zraddhAbhAvasAdhune anubaddha-avicchinna hoya che. ane A zraddhAnA hovAthI te bhAvasAdhu prajJApanIya hoya che ja. TIkAtha-A cAra liMgavALI zreSTha zraddhA-dharmAbhilASA bhAvasAdhune anubaddha eTale avicchinnapaNe hoya che, ane A zraddhAno sadbhAva eTale chatApaNuM hovAthI A bhAvasAdhu prajJApanIya eTale kadAgraharUpI grahathI rahita hoya che ja. 105. ahIM koI zaMkA kare ke-cAritravALAne zuM asagraha (kadAgraha) saMbhave? javAbamAM kahe che ke-hA. mahinA mAhAsyathI saMbhave ja che. matiha paNa zAthI heya ema je tuM kaheto hoya to te upara kahevAya che.- vihiujjamavanayabharyaussaggavavAryatadubhayagayAiM / suttAI bahuvihAI, samae gaMbhIrabhAvAI // 106 // mUlAI--vidhi, ughama, vaNaka, bhaya, utsarga apavAda ane
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ trIjA prajJApanIyapaNu liMganuM svarUpa. ( 197 ) te bannemAM rahelAM ema siddhAMtamAM gaMbhIra bhAvAvALAM ghaNAM prakAranAM sUtreA che. '' TIkA --vidhi, udyama, varNaka, bhaya, utsarga, apavAda ane tadrubhaya ( vidhi ane apavAda banne ) eTalA zabdanA dvaMdva samAsa che. ane te dvaMdva samAsa svapada pradhAna hAvAthI chevaTanA nasa zabda darekanI sAthe joDAya che. te sarve sUtrazabdanAM vizeSaNA che, ane sUtrazabda vizeSya che. tethI karIne tene prayAga A pramANe che-jinasiddhAMtamAM keTalAMka sUtrA vidhigata eTale vidhine dekhADanArAM che. jemake "bhikSAkALa prApta thAya tyAre munie satkrAMti rahita ane mUrchArahita thaine A kramanA ceAgavaDe bhAta pANInI gaveSaNA karavI. " ityAdika piMDagrahaNunA vidhine jaNAvanArAM che. keTalAMka udyamanAM sUtreA che, jemake-" raMganA samUha jatA rahI pILAM paDI gayelAM vRkSAnAM pAMdaDAM jema paDI jAya che tema huM gaitama ! A manuSyanu jIvita kSaNika che, mATe eka samaya paNa pramAda karavA cegya nathI. " ityAdi. tathAjinendranI pratimA karAvavI, tenuM caitya karAvavuM, dhRpa, puSpa ane gAMdha-caMdanavaDe tenI pUjA karavI, AvAM kAryamAM yukta thayelA ane stava tathA stutimAM tatpara thayelA zrAvaka banne kALa caityavaMdana kare. ityAdi kALanuM nirUpaNa karyuM che. te paNa udyamanA ja hetu che, tethI anyakALe paNa caityavaMdana kare tApaNa te adharmane mATe thatuM nathI. keTalAMka sUtra| va kanAM che, te ratAnuvAda kahevAya che. jemake dropadIe pAMca purUSanA kaMThamAM varamALA nAMkhI, tathA jJAtAdhama kathAdika agAne viSe nagarAdikanAM vaNa nA ApyAM che te sarva va ka sUtra kahevAya che. keTalAMka sUtra| bhaya dekhADanArAM heAya che. jemake nArakAdikanAM du:khA dekhADavAM, e vigere, kahyuM che ke-" narakane viSe je mAMsa rUdhirAdikanu varNana karyuM che, te bhaya dekhADavA mATe mAtra prasiddhine lIdhe ja karyuM che, kharI rIte teA teonAM vaikriya zarIra hAvAthI te rUdhirAdika athavA du:khavipAkamAM je pApI jIvAnAM caritrA kahyAM hAtAM nathI. dd
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 198 ) dharmaratna prakaraNuM. che te bhayasUtreA jANavAM. kemake tenA bhayathI prANIo pApakarmAMthI nivRtta thai zake che. keTalAMka utsarga sUtreA che. jemake-" ityAdika A cha jIvanikAyanA pAte daMDa na AraMbhe '' ityAdika cha jIvanikAyanI rakSA batAvanArAM sutrA. keTalAMka apavAdanAM sUtreA che, te prAye karIne cheda graMthamAM kahelAM che. athavA guNAdhika ke samAna guNavALA nipuNa sahAyakAraka na maLe teA pApakarmIne vaI tathA kAmabhAgane viSe AsaktinA tyAga karI ekalA paNa vicare. " ityAdika paNa apavAda sUtra che. tathA jemAM utsarga ane apavAda ekI sAthe kahelA hAya te taHjaya sUtreA kahevAya che. jemake-" A dhyAna na thatu hoya teA samyak prakAre vyAdhi sahana karavA; paraMtu A dhyAna thAya tAvidhipUrvaka tenA pratIkAra karavA pravavuM. " AvI rIte ghaNAM prakAranAM eTale svasamaya, parasamaya, nizcaya, vyavahAra, jJAna ane kriyA vigerevarDa nayanA matane prakAza karanArAM sUtreA samayamAM eTale jinasiddhAMtamAM gaMbhIra bhAvA vALAM eTale sUkSmabuddhithI abhiprAya jANI zakAya tevAM che. 106. tethI karIne prakRtamAM zuM AvyuM ? te kahe cheH-- tesiM visayavibhAgaM, agaMto nANavaraNakammudayA / muAra nIno tatvo, sasimasaLavuM nAs || 207 || jJAnAvaraNa karyuMnA udayathI te sutrAnA viSayanA vibhAga nahI. jANavAthI jIva muMjhAya che--mAhu pAme che, ane tethI karIne sva parane asaddhahu utpanna kareche. mUlA TIkA--te sutrAnA viSayanA vibhAga eTale A sUtranA A viSaya che, ane Ane A viSaya che ema jJAnAvaraNa karmanA udayane lIdhe nahi jANatA jIva-prANI muMjhAya che-mAha pAme che; ane tethI
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ prajJApanIya trIjA liMganuM svarUpa. (19) karIne svaparane eTale pitAne ane potAnA sevaka anyane jamAlinI jema asagraha eTale asadha utpanna kare che. 107 tethI karIne taM puNa saMviggagurU, parahiyakaraNujjayANukaMpAe / . vorhiti suttavihiSA, pannA vicAItA | = | mUlAI-te mUThane A prApanA karavA (samajAvavA) lAyaka che ema jANatA (jANune) parahita karavAmAM udyamavaMta evA saMvijha gurU anukaMpAvaDe sUtramAM kahelA vidhie karIne bodha kare che. TIkArya-te mUdane tathA puna: zabda che tethI jJAnanA athI ane vinayavALA tene eTale ke je te mUDha jJAnane athI ane vinIta heya te tene parahita karavAmAM udyamavaMta eTale paropakAra karavAmAM rasika evA saMvi-gurUo-pUjya AcAryo anukaMpAvaDe eTale A bicAre durgatimAM na jAo evI anugraha buddhithI prerAIne sUtranA vidhi pUrvaka eTale AgamamAM kahelI yuti pUrvaka bedha pamADe che paraMtu je te mUDhane prajJApanIya eTale bedha pamADavAne ucita jANe te ja baMdha kare che, te na hoya te sarvajJa paNa tene baMdha pamADI zake nahIM. 108 tyAra pachI-- so'vi asaggahacAyA, suvisuddhaM desaNaM caritaM ca / ArAhiuM samattho, hoi suhaM ujjubhAvAo || 106 // mUlArtha-te paNa asadhrahane tyAga karI sukhe karIne saralapaNAthI suvizuddha darzana ane cAritranI ArAdhanA karavA samartha thAya che. TIkArya-te paNa prajJApanIya (bAdha pamADavA lAyaka) muni asaragrahane tyAga karI eTale pote kapelA jJAnane mUkI daI jajI
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 200 ) dharma ratna prakaraNa. bhAvathI eTale A va guNathI suvizuddha eTale ati nirmaLa dana samyakatva ane cAritrane = zabda che tethI jJAna ane tapane paNa sukhe karIne ArAdhavA samartha thAya che; ahIM RjIbhAva kahevAthI prajJApanIya suni paNu jo A vathIja AlecanA tathA pratikramaNa kare teA ja tenI zuddhi thAya che eNu jaNAvyu che. te viSe AgamamAM kahyu che keA vaguNavALAnIja zuddhi thAya che, ane zuddha thayelAneja dharma paNa sthira thAya che. ane dhRtathI sIMcAyelA agninI jema te parama nirvANane pAme che. ' 66 109 A pramANe bhAvasAdhunuM trIjuM liMga kahyuM. have cAthu kriyAparatna nAmanuM liMga kahe che, ane te kriyAparatve pramAdIne saMbhavatuM nathI, tethI prathama pramAdane dUra karavAneAja upadeza Ape che. sugai nimittaM caraNaM, taM puNa chakkAyasaMjamo ceva | so pANivuM na tIrarU, viLAvamAyanuttehiM | z. || mUlA --sugatinuM kAraNa cAritra che, ane cha kAya jIvanI je rakSA te ja cAritra vizAdika pramAda vaDe yukta evA manuSyA pALI zakatA nathI. TIkA--sArI gati te sugati eTale siddhi, tenuM nimitta eTale kAraNa cAritra-yatidharma che kahyuM che ke--" jethI karIne anyathA prakAre siddhi pamAtI nathI tethI karIne A ( siddhi ) nA upAya Aja che ke ArbhamAM pravavuM nahIM. :) tathA- vahANa vinAnA buddhimAna purUSo bhujADe karIne paNa kAi paNa rIte pracaMDa samudrane ALa'gI zake che; paraMtu siddhi tA zILa vinA koi paNa prakAre sAdhI zakAtI nathI. ema jANIne tame cittane yatidharmamAM Dha karo. " vaLI cAritra SaTkAyanA saMyama eTale cha kAya jIvanu rakSaNa ja che. ca zabda che tethI cAritramehanIya karmanA kSayApazama e paNa cAritra che ema sUcave che. LI te sayama vithAnika prasAde karIne yukta evA purUSAe pALI zakAtA nathI-vRdhdhi pamADI zakAtA nathI.
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ kriyA svapramAda iti caturtha liMganuM svarUpa. ( 201 ) ,, ahIM vikathA eTale virUdhdha kathA, ane Adi zabda che tethI madyArdika jANavA. kahyuM che ke madya, viSaya, kaSAya, nidrA ane pAMcamI vithA e pAMca pramAdA kahelA che, te jIvane saMsAramAM pADe che.'' temAM madirA sAdhune akalpyaja che. madya ane madya jevA anya rasAne sAdhu potAnA AtmAnA yazanI rakSA mATe AtmasAkSIe pIve nahiM. tathA viSayarUpa pramAda paNa vajra vA yAgya che kahyu che ke-" pundgaLAnA pariNAma anitya che ema jANIne maneAjJa viSayeA upara premanA abhiniveza ( Agraha ) karavA nahIM. tathA kaSAyarUpI pramAda paNa karavA lAyaka nathI. kahyuM che ke " AtmAnuM hita kacchanAra purUSe pApane vadhAranArA krodha, mAna, mAyA ane lAbha e cAre dASA vasI nAMkhavA- dUra karavA." tathA nidrApI pramAda paNa ucita hoya teTalA ja karavA. te A rIte-" rAtrinI pahelI pArasIe svAdhyAya karavA, khIjI pArasIe dhyAna dharavuM, trIjImAM nidrAnu sukha levuM ane cAthI pArasIe pAche| svAdhyAya karavA. kathAne viSe paNa AvA upadeza che." AkSepa, vikSepa ane unmArganA niSedha karavAmAM jenI sthApanA samartha che. tathA mAtAnI jema je AAtAjananA zretra ane mananI prasannatAne utpanna karanArI che evI sa MvedanI, nivedanI ane dharmAM e nAmanI kathAe sarvadA karavA lAyaka che. ane srIkathA, bhaktakathA, cArakathA tathA dezakathA dUrathI ja tyAga karavA lAyaka che. '' A pramANe Agamane viSe niSedha karelA vikathAdika pramAdavALA purUSAe sa Myama pALI zakAtA nathI, tethI te pramAda karavA ceAgya nathI. e A gAthAnA bhAvArtha che. 110. ' - === pramAda ja vizeSe karIne ananu kAraNa che ema batAve che- pavvajaM vijaM piva, sAhito hoi jo pamAilo / tasa na siopha sA, joD mayaM ca avacAra | 222 ||
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 202) dharmaratna prakaraNa. mUlArthI--vidyAnI ja jema pravajyAne sAdhanAra je purUSa pramAdavALo thAya che, tene te siddha thatI nathI, paraMtu ulaTa keTe anartha kare che. TIkAtha-vidyAnI ja jema pravajyAne eTale jineMdranI dIkSAne sAdhate je purUSa pramAdavALo thAya che. ahIM "pamAIla" e zabdamAM anup nA arthamAM sAruM, tu mana ane ra e pratyaya lAge che ema jANavuM. tethI ahIM hajI pratyaya lAge che. te pramAdI purUSane A dIkSA vidyAnI jema siddha thatI nathI. eTale phaLadAyaka thatI nathI, ja zabdano bhinnakama hovAthI ja kriyApadanI pachI che ema jANe, ane ulaTA meTA apakArane eTale anarthane kare che. Ane bhAvArtha A pramANe che.--pramAdavALA sAdhaka purUSane jema vidyA phaLadAyaka thatI nathI, ane ulaTe grahAdikanA Aveza rUpa anarthane prApta kare che, tema zItaLa vihArI sAdhune jinadIkSA paNa kevaLa mekSAdikane prApta karatI nathI eTaluM ja nahIM paNa ulaTI dIrdha saMsAramAM bhramaNarUpa anarthane prApta kare che. te viSe kahyuM che ke -"zItaLa vihArathI Avaraya bhagavaMtanI AzAtanA thAya che, ane tethI karIne ghaNuM kalezavALA dIrgha saMsAra prApta thAya che. jethI karIne kahyuM che ke-tIrthakara, pravacana (saMgha) zrata, AcArya gaNadhara ane bIjA maharthika tapasvInI AzAtanA karanAra anaMtasaMsArI thAya che. " A kAraNathI sAdhue pramAdI thavuM. 111 -- bIjI yuktivaDe pramAdano ja niSedha kare che- paDilehaNAiceTThA, chakAyavighAiNI pamattassa / bhaNiyA suyammi tamhA, apamAI suvihiro hoi / / 112 // 1 kaMDa-zItaLa
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ kyiA pramAda iti caturtha liMganuM svarUpa. (3) mUlAtha-pramAdInI paDilehaNadika ciTTAkiyA zAstrane vize chakAyane vighAta karanArI kahI che. tethI sAdhu apramAdI ja hoya che. TakAtha--sidhdhAMtane viSe pramatta sAdhunI paDilehaNa ane Adi zabdathI gamanAdika ceSTA eTale kriyA-vyApAra chakAyane vighAta karanAra kahela che. te A pramANe -"je paDilehaNa karatAM paraspara vAta kare, janapada (deza) nI vAta kare, paccakhANa Ape, pote vAMce, athavA sAMbhaLe, te pRthvIkAya, apakAya, tejaskAya, vAyukAya, vanaspatikAya ane trasakAya e chaye kAyane pahilehaNAmAM pramAdI thayele sAdhu virAdhaka thAya che. tethI suvihita sAdhue sarva vyApAramAM apramAdI thavuM. A vAkya pUrva gAthAmAM paNa joDavuM. te arthamAM teja pramANe kahI gayA chIe. 112. apramAdI ke hoya? te kahe che - rakkhai vaesu khaliyaM, uvautto hoi samiiguttIsu / vajai avajaheDaM, pamAyacariyaM suthiracitto / / 113 // mUlAI-vatane viSe aticArane vaje, samiti ane buddhine viSe upayoga rAkhe. ane sthira cittavALe thaI pApanA heturUpa pramAdanA AcaraNane tyAga kare. TIkAtha-tene viSe khalitanI eTale aticAranI rakSA kare eTale nahI karavAnI buddhithI tene tyAga kare. temAM prANAtipAta viratine viSe trasa ane sthAvara jaMtune saMghaTTa, paritApa ke upadrava na kare. mRSAvAda viratine viSe anAgAdike karIne sUma mRSAvAda ane vacanavaDe bAdara mRSAvAdane bele nahIM. adattAdAnaviratine viSe sUma te jaNAvyA vinA kAyikI vigere na kare, ane bAdara te svAmI
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ (20) : dharmaratna prakaraNa. chava, tIrthakara ane gurUnI anujJA vinA koI paNa grahaNa na kare, tathA khAya paNa nahIM. cothA vratamAM brahmacaryanA daza sthAnakone samyaka prakAre ArAdhe. pAMcamA vratamAM sUkSma te vALa vigere upara mamatA na kare ane bAdara te aneSaNayAdika AhAra vigerene grahaNa na kare. kemake "aneSaNaya grahaNa karavAmAM parigraha lAge che." evuM Aptavacana che, mUchae karIne adhika upakaraNa paNa dhAraNa na kare. rAtri jananI viratine viSe sUma te apacAnA oDakAra AvavA na de, ane bAdara te divase grahaNa kareluM paNa divase nahiM khAdheluM' ityAdika cAra prakAranuM rAtribhejana na kare. A pramANe sarvatratAne viSe aticArano tyAga kare. tathA pravIcAra rUpa samitine viSe ane pravIcAra tathA apravicAra rUpa guptine viSe upayukata eTale upagavALe hoya. kahyuM che ke-"je samitivALo hoya te avazya guptivALo hoya che, ane je guptivALe heya tene samiti heya athavA na paNa heryA ema bhajanA (vika5) che, kAraNa ke kuzaLavacanane bAlatA sAdhu gupti ane samiti banevALa hoya che. Ane viSe upayoga kevI rIte rAkhavo te pravacanamAtR nAmanA adhyayanamAM kahelA vidhithI jANavuM. A samiti ane gupta sarva sAdhuone sarvasva rUpa che. te viSe kahyuM che ke-parama kalyANane icchatA sAdhuoe pravacananI mAtAnA jevI A ATha mAtAo niraMtara nizcayathI mUkavA lAyaka nathI." ghaNuM zuM kahevuM? susthira cittavALA thaIne pApanA heturUpa pramAdAcaraNane tyAga kare. 113. tathA- kAlammi aNUNahiyaM, kiriyaMtaravirahio jahAsuttaM / Ayarai sabakiriyaM, apamAI jo iha carittI // 114 // 1 pravRttirUpa
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ apramAdi-cAritrI jyAre kahevAya ? ' ( ra05) mUlAtha- sarva kiyAne vakhatasara anyUnAdhikapaNe sUtrokata vidhi pramANe bIjI kriyAmAM upayoga rahita Acare te cAritrI ahIM apramAdI kahevAya che. TIkAkALe eTale avasare arthAta je pratyupekSaNadika kriyA je kALa hoya te kALane viSe, vakhata vinA karelI khetI vigere kriyAo paNa ISTa siddhine mATe thatI nathI, tethI sarva kriyA kALe kare e saMbaMdha kara. te kriyA kevI? anyUnAdhika-pramAdane lIdhe nyUna na kare, tathA zUnyapaNane lIdhe athavA pitAnI pratiSThAne arthe adhika paNa na kare. tema karavAthI te sAdhu esano kahevAya che kahyuM che ke je AvazyAdika kiyAne kare nahIM, athavA hINa adhika kare athavA gurUnA kahevAthI kare te sAdhu sane kahelo che." tathA eka kiyAthI je bIjI kriyA te kriyAMtara kahevAya che, teNe karIne rahita eTale ke paDilehaNAdika karatI vakhate svAdhyAya na kare ane svAdhyAya karatI vakhate vastra pAtrAdikanI paDilehaNa ke gamanAdika na kare. eja kAraNa, mATe AgamamAM kahyuM che ke "IdriyonA viSayane tyAga karI pAMca prakArane svAdhyAya kare ane temAM ja tanmaya, tatpara ane upayogI thaI vicare." ahIM keI zaMkA kare ke-je ema che to keTalAeka navakAra maMtrI ane staMtra vigere bolatA bolatA caityanI pradakSiNA kare che, te Agama virUddha hoya ema jaNAya che. kAraNa ke kevaLIne paNa eka vakhate be upaga IcchAtA nathI. "sarva kevaLIne ekI sAthe be upaga hotA nathI." ityAdika AgamamAM kaheluM che. ahIM javAba Ape che ke kevaLIne yugapatu be upaga na hoya e vacana ahIM jJApaka nathI-lAgu paDatuM nathI kemake kevaLIne eka samayanA upaganI apekSA che, ane chamasthane upayoga te aMtarmuhUrtano. che temAM pagale pagale asaMkhyAtA samaye jatA rahe che ane jIvanA viryanuM aciMtyapaNuM tathA zIrghakArIpaNuM che tethI IryAsamitine viSe paNa upaga saMbhave ja che, zaMkA-tyAre zA mATe sUtramAM "Idri
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 206 ) dharmaratna prakaraNa. , ceAnA viSayAnA tyAga karIne ema kahyuM? javAba-tArU kahevu satya che paraMtu tema kahevAnI apekSA judI che te A pramANe bhikSAcaryAdikanI kriyA judI che. ane svAdhyAyanI kriyA paNa judI che tethI svAdhyAyanA upayAga vakhate iryAnA gamananA upayAga sabhavatA nathI. paraMtu pradakSiNAmAM teA mana, vacana ane kAyAe karIne jinezvaranu vadana ja karavAnuM icchayu che, tethI te bannene viSaya judo nathI, eTale temAM be ke traNa upayega paNa virUdhdha nathI. te viSe AgamamAM kahyu che ke--" ekI vakhate bhinna viSayavALI be kriyAnA niSedha che, paraMtu eka viSayavALI kriyAonA niSedha nathI. kAraNu ke mana vacana kAyA e traNe joganI kriyA bhagikasutramAM ( sAthe ) karelI che. tathA tagata kriyA zabda--vaNuM sUga artha ane cAlu viSayamAM satra ekAgratA sthira upayAganu hAvApaNuM chAparAmAMnA nAnAvidha chidromAMthI AvatA sUryAdikanA prakAzanI pere spaSTa susaMgata che. tethI karIne savignanA vyavahAra vaDe madamada gatie karIne pradakSiNA karatI vakhate stutipATha karavAmAM kAMi paNa doSa nathI. ulaTu mana, vacana ane kAyA e traNe cega sahita karelu anuSThAna ArAdhelu thAya che. ati vistArathI saryuM. yathAsUtra eTale sUtramAM. kahyA pramANe. te sUtra A che--gaNudhare je ramyuM, pratyekabuddhe je ravyu, zrutakevalIe je rammu ane sa MpUrNa daza pUrvIe je racyuM te sarva sUtra kahevAya che. ''kAraNake A sarve ne samyagdaSTinA nizcaya che tethI teo satya padArtha nIja prarUpaNA kare che, ane temanA sUtrane anusarIne khIjAe paNa je racyu hAya te pramANaja che, te sivAya bIjI pramANabhUta nathI evI rIte sUtramAM kahyA pramANe je sarve kriyAne Acare te apramAdI cAritrI kahevAya che. 114 paNa
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakayAnuNAnAraMbha nAmanA pAMcamA liMganuM svarUpa. (207) cothuM bhAvasAdhunuM liMga karyuM. have pAMcamuM kahe che - - saMghayaNAdaNurUvaM, AraMbhai sakkamevaNuhANaM / bahulAbhamappaccheyaM, suyasAravisAro sujaI // 115 // mUlArtha-saMghayaNAdikane anurUpa zakya anuSThAna ke je bahu lAbhavALuM ane e95 nukasAnavALuM hoya tene ja mRtanA tatva jANavAmAM paMDita suyati AraMbhe che. TIkAI-vArASabhanArAca vigere saMghayaNa tathA Adi zabda che mATe dravya, kSetra, kALa ane bhAva grahaNa karavA. e sarvane anurUpa eTale ucita ja sarva anuSThAna eTale tapa, pratimA, jinakalpa vigerene Arabhe che, eTale ke je anuSThAna je saMghayaNane AzrI nirvAha karI zakAya teja anuSThAnane AraMbha kare che. kemake je adhika anukAna kare te tenI samApti na thavAthI pratijJAnA bhaMgane saMbhava rahe che. vaLI te kevuM anuSThAna AraMbhe? te kahe che-bahelAvALuM eTale vizeSa prakAranA phaLane ApanArUM ane a5cheda eTale a5 nukazAna karanArUM. ahIM atha zabdano abhAva artha karavAno che tethI karIne saMyamane bAdhA na ja Ave evuM jANavuM. tevA kAryane zrutasAvizArada eTale siddhAtanA tatvane jANanAra e suyati eTale bhAvasAdhu AraMbhe che. 11pa.. evI rIte kema thaI zake ? te kahe che - jaha taM bahuM pasAhai, nivaDai asaMjame daDhaM na jo| jaNiuamaM bahUNaM, visesakiriyaM tahADhavai / / 116 //
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ (28) dharmaratna prakaraNa mUlAI---je prakAre te anuSThAnane bahu sAdhI zake ane jenAthI atyaMta asaMyamamAM paDI na javAya, tathA bIjA ghaNA janene temAM pravartAvI zake te rIte vizeSa kriyA kare che. TIkAtha-je prakAre te adhikRta anuSThAnane pharI pharI sevavAe karIne bahu sAthe athavA je anuSThAnathI asaMyamane viSe eTale sAvadya kriyAne viSe daDha eTale atyaMta na ja paDe. bhAvArtha e che je anucita anuSThAnathI pIDA pAme to pharIthI te karavAmAM te utsAha pAmato nathI, ane tema karatAM kadAca rogano saMbhava thAya ane davA karAve te asaMyama thAya ane davA na karAve te avidhithI mare. lAne saMyamane aMtarAya thAya. eja mATe kahyuM che ke "jenAthI mana azubha ciMtavana na kare, jenAthI IdriyanI hAnina thAya ane jenAthI ye sIdAya nahIM e tapa ja kare jaIe." tathA bIjA ghaNA sAdhamikene te anuSThAna karavAmAM udyamavaMta kare che eTale ke zakaya anuSThAna karavA ghaNA ja Icche che. azakaya anuSThAnamAM IcchA thatI nathI. tathA zabdano artha samuccaya che. tethI A pramANe jeDatathA vaLI vizeSa kriyAne eTale pratimA vahana karavAno abhyAsa vigere adhika anuSThAnane zakti pramANe AraMbhe che. eTale zaktine niSphaLa karato nathI. 116. - 8 @ chete vizeSa kriyA zI rIte kare? te kahe che - '. gurugacchunnaiheDaM, kayatitthapabhAvaNaM nirAsaMso / ajamahAgiricariyaM, sumaraMto kuNai sakiriyaM / / 117 // mUlArtha-Arya mahAgirinuM caritra saMbhArIne AzaMsA rAkhyA vinA tIrthanI prabhAvanA karanArI sayiAne gurU tathA gacchanI unnatine mATe kare.
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcaliMga upara A mahAgirinI kathA. ( 209 ) TIkA--gurU ane gacchanI unnati eTale A gurU athavA gaccha dhanya che ke jenI sahAyathI AvA duSkarakArI sAdhue dekhAya che. e pramANe leAkeAnI zlAghA rUpa vRddhinA hetuvALI tathA tIrthanI prabhAvanA karanArI eTalejinazAsananA sAdhuvAdane utpanna karanArI arthAt "sarva dharmamAM jinadharma zreSTha che, ame paNa teja dharma karIye " e pramANe AdaiyapaNAne sAdhanArI satkriyAne AlAka tathA paraleAkanI AzaMsA rahita kare. kahyu che ke--" A lAkane arthe AcAranuM anuSThAna na karavuM, paralAkane arthe AcArane na pALe, kIrti, varNavAda, zabda ane zlAdhAne arthe AcArane na pALe, arihaMte kahelA hetune cheDIne khIjA phAine arthe AcArane na pALe, " AgamamAM kahelA A mahAgiri AcAryanA caritra-vRttAMtane smaraNa karIne sAdhu sakriyA kare. A mahAgirinI kathA.-- sudharmAM svAmInI AThamI pATe chellA cAda pUrvI bhagavAna sthUlabhadrasUri thayA. tene A mahuAgiri ane suhastI nAme e ziSyA dazapUrvI hatA. te banne paraspara prItivALA bharatakSetramAM vicaratA hatA. ekadA bhagavAna mahAgirie suhustIne gaccha soMpI jinakalpanA vicchedya gayA hatA tApaNu tenI kriyAnA abhyAsa karavA mATe prArabha karyAM, ane tethI te gacchanI nizrAe ja vicaravA lAgyA. temAM gRhasthAe tyAga karAtuM annapAna grahaNa karatA hatA, ane mAkInI jinakalpInI kriyA potAnI zakti pramANe karatA hatA. paraMtu "huM uttama kriyA karUM chuM." evA leza paNa ga karatA na hatA. kSamAvAna ane kriyAne damana karanAra te gacchanI sAthe ja eka gAmathI bIje gAma 14 .
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ (210). dharmaratna prakaraNa. vicaratA hatA. ekadA te banne sUri pATalipura nagaramAM gayA, tyAM suhastasUrie vasubhUti nAmanA zreSThIne upadeza ApI zrAvaka karyo. te zreNI hamezAM potAnA parivArane dharmadezanA ApI pratibaMdha karate hatuM, paraMtu temAM kaI paNa pratibodha pAmyA nahIM, temaja kahyA chatAM paNa koI gurUnI pAse AvyA nahIM. tyAre zreSThIe vicAryuM keguNu gurUnuM vacana ghI ane madhathI sIcelA agninI jema zebhe che, ane guNa rahitanuM vacana neha-tela vinAnA dIvAnI jema zobhatuM nathI. tethI je bhagavAna jAte atra padhArI Amane dharmopadeza Ape te kadAca teo pratibodha pAme kharA. athavA A vAta huM gurUne ja kahuM, ke jethI jJAnanA nidhirUpa teo je ucita haze te jANaze." ema vicArI zreSThIe gurUne vijJapti karI. te sAMbhaLI gurU paNa guNa dekhIne tene ghera padhAryA. tyAM amRtanA rasa jevI manahara temanI dezanA sAMbhaLIne zreSThInA sarva manuSya pratibodha pAmyA. pachI teone sthira karavA mATe hamezAM AcArya mahArAja zreSThIne ghera javA lAgyA. ekadA AcArya zreSThIne ghera beThA hatA, tevAmAM trIjI pirasIne samaye gocarIne mATe bhramaNa karatA Arya mahAgiri mahArAja te ja zerImAM peThA. temane AvatA joI saMbhramathI suhastI sUri ubhA thayA. te joI vismaya pAmelA zreSThIe vicAryuM ke-"A bhikSukanuM zarIra maLarUpI paMkathI kharaDAyeluM che, ane zarIrano eka bhAga jUnA lUgaDAnA kakaDAthI DhAMkelo che, Ane joI A AcAryapadane pAmelA gurU kema ubhA thayA?" ema vicArI teNe gurUne pUchayuM ke-"he pUjya! A Apane paNa gauravanuM sthAnarUpa koNa che?" gurU bolyA-"A mahAtmA amArA gurU che, zrutajJAna rUpI jaLanA samudra che, temaNe zarIrane satkAra sarvathA tyAga karyo che, teo jIvita ane maraNanI AzaMsA rahita che, teo tyAga karavA lAyaka ja anna pAnane grahaNa kare che, ane teo devanA paNa pUjya che ame te temanA caraNanI raja tulya paNa nathI." A pramANe sAMbhaLI
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcamaliMga upara Arya mahAgirinI kathA. (11) vasubhUti zreSThIe bIje divase svajanene kahyuM ke-gaI kAle gurU je tapasvIne joI ubhA thayA hatA, tene tame AvatA dekhAya ke tarata ja tamAre uttama uttama anna pANI tyAga karavA lAyaka karI tene kahevuM ke "he muni! A ame tajI daIye chIye. je tamane rUcatuM hoya te grahaNa kare." je te kaI paNa prakAre kAMI paNa grahaNa karaze to te anna tamane anaMta sukhanA phaLane ApanAra thaze." pachI teoe paNa mahAgirine AvatA joI te ja pramANe karyuM. te joI "ghera ghera AvuM uttamu anna kema tyAga karAya che?" ema vicArI sUrie yutanA upayogathI aneSaNaya jANuM grahaNa na karyuM. bhikSA vinAnuM khAlI pAtra laIne ja upAzrayamAM pAchA AvyA. te joI "Ama kema?" ema suhastInA pUchavAthI temaNe kahyuM ke -"he Arya! tame sarvatra aneSaNaya AhAra karI nAMkhyA che." sahastIe pUchyuM-"he bhagavAna! zI rIte meM aneSaNaya karyo?" teo belyA- "kAle tame ubhA thaI mArUM gaurava karyuM tethI." tyAra pachI A nagaramAM zuddha AhAra maLaze nahIM ema dhArI te bane tyAMthI vihAra karI gaccha sahita dezI nagarImAM gayA. tyAM keTalAka divasa rahI suhastInI rajA laI bhagavAna mahAgiri ekAkI eDakAkSa nagaramAM gayA. tyAM gajAgra parvata upara caDI anazana karI samAdhivaDe kALadharma pAmI devakamAM gayA. zeSa kathAnaka zrIAvazyaka sUtramAMthI jANI levuM. ahIM A kathAne upanayatAtparya e che je--mahAgirie jinakalpanI kriyA viccheda gayelI hatI te paNa yathAzakti tenuM anuSThAna karyuM hatuM. te ja rIte bIjA paNa keI bhAvasAdhue vIryane gopavyA vinA vizeSa kriyAnuM AcaraNa karavuM. A ja arthane skuTa rIte kahe che. sakammi no pamAyai, asakakaje pavittimakuNato / sAmo ghara, vizuddhamANag gva . ? |
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ (21) dharmaratna prakaraNa. mUlAtha-zakya anuSThAnane viSe pramAda kare nahIM, ane azakaya kAryamAM pravRtti kare nahIM, te zakyAraMbha thAya che. ema karavAthI zuddha cAritrane pAme che. 1 TakAtha-zakaya eTale potAnI zaktine ucita evI samiti, gupti, pratyupekSaNa, svAdhyAya ane adhyayana vigere kriyAne viSe prasAda na kare eTale ALasu thAya nahIM, ane azakya eTale jinaka95 tathA mAsakSapaNudika anuSThAnane viSe pravRttine eTale aMgIkArane nahIM karate chate zakyAraMbhavALe thAya che. ane te (sAdhu) AvI rIte karavAthI kALa ane saMghayaNadikane ucita evuM vizuddha eTale aticAra rUpa kalaMka rahita cAritra pAme che-vRddhi pamADe che kAraNa ke samyaka prakArane AraMbha ISTasiddhine hetu che. 118. ahIM keI zaMkA kare ke -zuM dharma karanAra keIpaNa asat AraMbhavALo thAya ? javAba-hA. matinA mehathI ane mAnanA adhikapaNathI asadAraMbhI thAya che. te kevI rIte ane kenI jema? e parane abhiprAya jANune kahe che - jo gurumavamanato, AraMbhai kira asakkamavi kiNci| sivabhUi va na eso, sammAraMbho mahAmohA // 116 // mUlAI-je kaI sAdhu gurUnI avajJA karI azakya evuM paNa kAMI anuSThAna AraMbhe, te zivabhUtinI jema mahAmahane lIdhe sadAraMbhI kahevAtuM nathI. TIkArya-je kaI maMda mativALo sAdhu gurUne eTale dharmAcAryane avagaNanA karato eTale A gurU hIna AcAravALA che ema avajJAthI jete chate azakaya eTale kALI ane saMghayaNane anucita evuM paNa jinakalpAdi anuSThAna karavAno AraMbha kare che. gAthAmAM ga izabda che mATe zakaya evuM paNa kAMIka vigaIne tyAga vigerekeje gurUe nahIM
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ azakayAra bhAdi upara zivabhUtinuM caritra. ( 213 ) karAtuM evuM ja anuSThAna, nahIM ke sa, ema jANavuM. te ma kramati sAdhu zivabhUtinI jema eTale pahelA diga MbaranA jema mahAmeAhane lIdhe samyak AraMbhavALA eTale sannAra bhavALA nathI ja. abhiprAya e che je--akRtajJatA ane ajJAnanA adhikapaNA vinA kAi paNa mANusa parama upakArI gurUnI chAyAnA nAza karavA utsAhI thatA nathI. 119. -- - zivabhUtinI kathA-- ,, vIrapura nAmanA nagaramAM siMhaeNrathanAme rAjA hatA tene sAhasa, baLa ane mAnane dhAraNa karanAra eka zivabhUti nAmanA subhaTapati hatA. te zUravIra hAvAthI rAjAe tene mathurAnA rAjAne pakaDavAMnI AjJA karI. tethI te sAmatA ane maMtrIo sahita cAlyA. pachI pahelu prayANa AvyuM tyAre sarva sAmaMtAdikane sa Mdeha thayA ke" uttara ane dakSiNa ema e mathurA che temAM kai mathurAne grahaNu karavAnA ApaNane Adeza ApyA che ? " jo A sauMha rAjAne pUchyuM teA te avazya krodha pAmaze. tethI have ApaNe zuM karavuM? " A pramANe teo ciMtAtura thayA tyAre tene zivabhUtie kahyuM ke" are ! emAM citA zI che ? ApaNe ekI sAthe banne mathurA lai lezuM. khALakA maLavAna thAya tA tenA kArya mAM kAMi doSa gaNAtA nathI. paraMtu eka tarapha huM ekalA ane khIjI tarapha tame save` ekaThA thAo. emAMthI je durgAhya haze tene hu ekalA grahaNa karIza, ane khIjIne tame sarve thaine grahaNa karajo. " A pramANe sAMbhaLI te sarve temAM saMmata thayA. eTale zivabhUtie gupta rIte jai dakSiNu maLyu. rAnA svAmIne ekadama pakaDI lIdhA, ane khIjAoe uttara mathurAnA svAmIne pakaDayA. pachI rathavIrapura nagaramAM jai rAjAne ekI sAthe eu vadhAmaNI ApI. te sAMbhaLI rAjA atyaMta tuSTamAna thayA, ane *
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 214) dharmaratna prakaraNa. zivabhUtinA meTA sAhasathI prasanna thaIne tene kahyuM ke-"he mahAbaLavAna subhaTa ! manavAMchita varadAna mAga." zivabhUtie kahyuM ke-"he deva! je tame sArI rIte tuSTamAna thayA ho te rAtri divasa nagaramAM huM mArI IcchAthI vicarUM, e varadAna mane Ape." te sAMbhaLI rAjAe tenI mAgaNI aMgIkAra karI, tyAre te zivabhUti nirbhaya thaIne kALa akALa gaNyA vinA nagaramAM vicAravA lAgyo. nagaranA ArakSake paNa tene aTakAvatA nahIM. A rIte vicarate te zivabhUti kevAra pitAne ghera madhya rAtrie Avate ane kehavAra tethI vahelo ke meDe paNa Avato, tethI tenA AvatAM sudhI tenI bhAryA jAgatI ja rahetI hatI. tethI teNe kheda pAmIne ekadA pitAnI sAsune kahyuM ke-"A tamAre putra ghaNI meDI rAte Ave che, ane tyAM sudhI mAre jAgavuM paDe che e bahu dukha che." te sAMbhaLI sAsue vicAra karyo ke-"jo ke rAjA tenA para prasanna thayA che te paNa teNe uddhatapaNe A rIte bhramaNa karavuM gya nathI. tethI putrane mAre zikSA ApavI joIye.' ema vicArI te belI ke-"he vahu ! tuM suI jA Aje huM ja jAgIza." ema kahI gharanAM dvAra baMdha karI te jAgatI sutI, ane vahu suI gaI. pachI madhyarAtre zivabhUtie AvI bAraNuM ughaDAvyuM, teTalAmAM reSa pAmelI tenI mAtAe AvuM vacana kahyuM ke-"he putra! ATalI meDI rAtrie jyAM tuM dvAra ughADAM dekhe tyAM jA. A gharamAM to kaI jAgatuM nathI." mAtAnuM AvuM vacana sAMbhaLI tenA manamAM ekadama mAna AvyuM. tethI te pAcho pharI nagaramAM pharavA lAgyA. tevAmAM keI ThekANe niraMtara khullAMja rahetAM sAdhunA upAzrayanAM dvAra joyAM. temAM bhaya ane saMgane tyAga karanAra (nirbhaya-ni:saMga) tathA kaSAyane jItanArA AyakRSNa nAmanA sUrine madhura svare svAdhyAya karatA joyA. temane joI teNe vicAryuM ke-A muni dhanya che, kRtArtha che tathA mAna, apamAna ane du:khe karIne rahita che.?? ema vicArI
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ azakayAra bhAdi upara zivabhUtinuM caritra. (215) "" ? pRthvItaLa sudhI mastaka namAvIne teNe sUrine namaskAra karyA, ane vinati karI ke he pUjya ! huM saMsAranA bhramaNathI bhaya pAmyA che, mATe Apane zaraNe AvyA che. tethI he prabhu ! kRpA karIne mane A5nI dIkSA ApeA. ' gurU khelyA tu kANu che ? ane zAmATe dIkSA grahaNa kare che ? " teNe javAba ApyA " huM A nagaranA rAjAnA zivabhUti nAme prasiddha nRtya che. '' gurU khelyA-' teA rAjAnI anujJA vinA ame kema pratrajyA ApIye che tyAre te eklyA- tamArI samakSa huM jAte ja dIkSA grahaNa karU chuM. " ema eTalI teNe jAte ja lAca karavA zarU karyA, tyAre anavasthAnA doSanA bhayathI gurUe tene vidhipUrvaka dIkSA ApI. pachI tenA baLavAnapaNAne lIdhe rAjA AnI dIkSA mUkAvaze evI zaMkA thavAthI sarve sAdhue vihAra karI dezAMtaramAM gayA. keTaleka kALe bhakitanA samUhathI bharAyelA rAjAe tene peAtAnA nagaramAM teDAvyA, tyAre te kRSNAcAryanI sAthe rathavIrapura nagaramAM AvyA. tyAM rAjAe darzana karavAnA hetuthI potAnA mahelamAM tene elAvyA, ane suMdara kamala ratna ApI tenuM sanmAna karyuM. pachI te kamala teNe gurUne AvI khatAbyA, tyAre gurUe kahyuM ke- AvA mATeA mUlyanA kamaLa zAmATe lIdhA?" tyAre te elyeA ke--" rAjAnI dAkSiNyatAthI lIdhe che. " pachI te kakhalanA upara mUrchA pAmelA zivabhUtine jANI tenA meADhu utAravA mATe ekadA gurUe tenI gerahAjarImAM tene phADIne sarva sAdhuenAM nisadyAM ( AsanA ) manAvyAM. te jANI zivabhUti manamAM kAMika dveSabhAvane pAmyA. ekadA kAi vakhata gurUe upadhinA vicAra vyAkhyAnamAM calAbyA. temAM jinakalpane ane sthavirakalpane AzrI zrutane anusAre gurU khelyA ke-" jinakalpIne khAra prakAranA upaSi hAya, sthavira kalpIne cAda prakAranA upaSi hAya che, ane sAdhvIone pacIza prakAranA upaSi hoya che. tethI vadhAre upagaraNu hAya tA te Apagrahika kahevAya che, temAM be, traNa, cAra, pAMca, nava, deza, agyAra ane mAra e
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ (216) dharmaratna prakaraNuM. ATha vikapa jinakalpInA upakaraNanA che." te sAMbhaLI zivabhUti bolyo ke -"paraloka sAdhavAmAM baddhakaccha (tatpara) thayelAne Aja uttama kalpa karavo gya che. te mokSanI AkAMkSAvALA sAdhuo te kalpa kema nathI karatA? ane jinezvare nahIM vidhAna karelA vastra pAtrAdikanA saMgrahane kema cheDI detA nathI? je liMga gurUnuM hoya te ja ziSya paNa dhAraNa karavuM yogya che. kAraNa ke lokamAM paNa dareka liMgIo potapotAnA devane tulyaja liMga dhAraNa kare che. te sAMbhaLI gurUe tene javAba Abhya ke- " tIrthakare AcarelI kiyA ApaNI jevA zI rIte karI zake ? zuM hAthInI aMbADIne gadheDA vahana karI zake? pahelA saMghayaNane viSe vartatA mahAsattvavALAo ja te kriyA karI zake che. ApaNe to kevaLa tenI prazaMsA ja karavAnI che. tIrthakaranuM anukaraNa karavA sAmAnya manuSya zaktimAna nathI. zuM khADAmAM pharanAra bhuMDa siMhanI tulyatA pAmI zake ? je kadAca mithyASTi mUDhapurUSa prabhunI udghaTTanA kare to tethI zuM trilokanA prabhune jANanArA purUSe tevuM kare ? prabhunI AjJAmAM vartavuM eja mukhya ArAdhana che keI paNa rAjAnuM cihna pAse rAkhIne rAjAne sevatuM nathI. maharahita mahAvIrasvAmIe pAMca prakArano ka5 kahele che, tene potapotAnI zakti pramANe karavAthI tenI AjJA ArAdhI kahevAya che. temAM pahele sthavirakalpa, bIje parihAravizuddhikalpa, trIje jinakalpa, cotho pratimAkalpa ane pAMcame yathAlaMdakalpa kahelo che. te pAMce kalpanA munie pradhAna ja che, teo eka bIjAnI niMdA karatA nathI, ane eka bIjAne utkarSa joI teo visUcikAne (zveSane) karatA nathI. te viSe kahyuM che ke"kaI be vastra rAkhe, keI traNa rAkhe, keI eka rAkhe ane kaI vastra vinAja nirvAha kare. temAM kaI kaIne dUSita kahe nahIM. kAraNake te sarve jinezvaranI AjJAmAMja varte che. A pAMce ka5mAM je sthavirakalpa che te nitya che. kAraNa ke te sthaviraka95mAM niSpanna thaIne pachI bIjA kAne gya thaI zakAya che, tathA tIrtha paNa sthaviraka95thIja pravarte che. durbaLa saMghayaNavALA vartamAnakALanA
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ zivabhUtinuM caritra. ( 217 ) purUSAne A sthavirakalpaja ucita che, tethI A kalpa pALavAmAMja udyamavata thavu joiye. " A pramANe gurUe vividha prakAranI yuktivadhu tene samajAvye te paNa te gADha abhimAnanA vazathI A pramANe mAlavA lAgyA ke--" jo maDha sattvavALA ane sukhazIliyA tame temAM udyama nathI karatA, te zuM huM paNa zaktimAna chatAM pramAdazILa thakaza ? " A pramANe khelatA tene vRddha munioe ghaNI rIte vAryAM, tApaNu te zivabhUti nagnapaNAne aMgIkAra karI tatkALa tyAMthI nIkaLI gayA. tenI sAthenA snehane lIdhe tenI nAnI haeNna uttarAe pratrajyA lIdhI hatI, teNIe tene nagnapaNe jatA joi vicAyuM ke--" kharekhara mArA bhAIe AvA prakAreja paraleAkane sAdhavAnA upAya joyA haze. '' ema vicArI te paNa nagna thai tenI pAchaLa cAlI. mArgamAM eka vezyAe teNIne joi A tA lajjAkAraka che ema vicArI teNInA upara eka sADI nAMkhI. tene nahIM icchatI uttarAne joi tenA bhAie tene kahyuM ke--" he sutanu ! A eka sADI tane devatAe ApI che. tene tuM na mUka, aMgIkAra karI le. '' A kAraNathI tenI AryAe eka sADI dhAraNa karavA lAgI. A pramANe te mAhAMdhe mhAnuSThAna-ajJAnakaSTa AraMbhyuM. tethI te mithyASTi ane drutinA du:khanA bhAgI thayA. te viSe AgamamAM kahyuM che ke-" meTika zivabhUti ane uttarAe pAtAnI mati kalpanAthI prarUpeluM A 'mithyAdarzana rathavIrapuramAM prathama utpanna thayuM. A zivabhUtie gurUnI avajJA karI ane peAtAnI unnati karavA pravRtti karI tethI ja tenuM mahAmahapaNuM jANavuM. paraMtu gurUnI AjJAe karIne zAsananI unnati karanAra tathA labdhinI khyAtinI apekSA rahita evA kAi sAdhu adhika tapasyA ke AtApanAdika kare te te vIryAcAranu ArAdhana heAvAthI tene jINukArIja thAya che. ****--
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ (218) dharmaratna prakaraNa. kyAnuSThAnanA AraMbha nAmanuM pAMcamuM bhAvasAdhunuM liMga kahyuM. have chaThTha guNarAga nAmanuM liMga kahe che - - jAyai guNesu rAgo, suddhacarittassa niyamao pvro| pariharai to dose, guNagaNamAlinasaMjaNaNe // 12 // mUlAtha-zuddha cAritravALAne guNAne viSe avazya zreSTha rAga thAya che, ane tethI karIne te guNasamUhane malina karanAra dene tyAga kare che. TIkAtha-zuddha cAritravALAne eTale niSkalaMka saMyamavALAne jJAnAdika guNene viSe athavA mUla ane uttara guNene viSe avazya pravara eTale pradhAna-satya roga thAya che. ane tethI eTale guNAnurAga thakI jJAnAdika guNa samUhanI malinatA utpanna karanArA eTale azuddhinA heturUpa dene eTale duSTa vyApArane te bhAvasAdhu dUra kare che. 120. have guNAnurAganuM ja liMga kahe che. - guNalesa pi pasaMsai, guruguNabuddhIe paragayaM eso| dosalaveNa vi niyayaM, guNanivahaM nigguNaM gaNai // 121 // . mUlArtha-A bhAvasAdhu anyamAM rahelA guNanA lezane paNa meTA guNanI buddhithI vakhANe che, ane potAnA guNasamUhane doSanA leze karIne paNa nirguNa gaNe che. TIkArya-A bhAvasAdhu pitAnI uttama prakRtine lIdhe anyamAM rahelA moTA guNa te dUra rahe, paraMtu guNanA lezane paNa moTA
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNAnurAga liMganuM svarUpa. (19) guNanI buddhithI eTale moTA guNarUpa mAnIne tenI prazaMsA kare che, eTale ke tenA dene mUkIne alpa evA paNa guNane ja te jue che. jemake zyAmavarNavALA ane kehI gayelA kUtarAnA zarIramAM "veta dAMtanI zreNi joIne zrIkRSNa vAsudeve tenI prazaMsA karI hatI. vaLI te bhAvasAdhu A pramANe vicAre che ke - "A sarva jIvo anAdikALathI anAdi dee karIne saMyukta che, te lezamAtra paNa guNa prApta kare e moTuM Azcarya che. " tathA dezanA lezavaDe karIne eTale alpa pramAdanI khUlanA vaDe karIne paNa potAnA guNa samUhane eTale zubha kiyAnA samUhane nirguNaasAra gaNe che, eTale mane pramAdIne dhikkAra che, ema te bhAvayati vicAre che. jemake chellA dazapUva zrIvajI svAmIe potAnA kaNa upara sUThane kakaDo mUryo hato, te visarI javAthI teNe potAnA pramAdanI niMdA karI hatI. 121. tathApaali saMpattaguNaM, guNaDDasaMge pamoyamuvvahai / ujjamai bhAvasAraM, gurutaraguNarayaNalAbhatthI // 122 // mUlArtha-prApta thayelA guNanuM pAlana kare che, guNa janane saMga thavAthI pramodane dhAraNa kare che, ane meTA meTA guNa ratnonA lAbhanI vAMchAthI bhAva pUrvaka udyama kare che. TIkArtha-jema mAtA prApta thayelA priya putrane pALe che tema bhAvasAdhu samyak prakAre karmanA kSapazamathI prApta thayelA jJAna ane cArigarUpa guNane pALe che eTale rakSaNa kare che ane vRddhi pamADe che, tathA guNe karIne ADhaya eTale samRddhivALAne saMga thAya tyAre cirakALathI viyAga pAmelA snehI baMdhunA meLApanI jema atyaMta amedane eTale AnaMdane pAme che. te A pramANe-"asatyarUSanA saMga rUpI kAdave karIne je mAruM mana malina thayuM hatuM, te Aja sAdhu purUSanA saMga rUpI jaLavaDe karIne nirmaLa thayuM che. niHsaMga
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ (20) dharmaratna prakaraNa. cittavALA ane guNane dhAraNa karanArA sAdhuone saMga thavAthI meM Aje pUrvanA puSpavRkSanuM nirmaLa phaLa prApta karyuM che." ItyAdika vicArI AnaMda pAme che. tathA guNane viSe rAga hovAthIja gurUtara eTale kSAyikabhAvanA hevAthI atyaMta meTA evA je guNaratna eTale kSAyikabhAvanA jJAna, darzana ane cAritra rUpI ratno, temanA lAbhane arthI eTale abhilASAvALo bhAvasAdhu sadbhAva pUrvaka dhyAna, adhyayana ane tapasyAdika sAdhunA kriyAone viSe atyaMta udyama kare che. kemake udyamavaMtane apUrva karaNa ane kSapakazreNinA keme karIne kevaLa jJAnAdikanI prApta thAya ja che. e suprasiddha ja che. 22 have guNAnurAganuM ja bIje prakAre lakSaNa kahe chesynno tti va sIso tti va, uvagAri tti vANivvo va tti / paDibaMdhassa na heU, niyamA eyassa guNahINo // 123 / / mUlAI--A guNAnurAgIne pitAne svajana, ziSya, upakArI ke samAna gacchavAsI keIpaNa guNahIna heya te te avazya pratibaMdhane hetu thatuM nathI. TIkAtha-svajana eTale pitAno jana, gAthAmAM ti zabda che te svajananA bhedane jaNAvanAra che, ane jA zabdasamuccaya arthamAM che. temAM je hasva thayo che te prAkRta bhASAne lIdhe thaye che. ziSya eTale vinaya, ti ane zA zabdo pUrvanI jema jANavA. upakArI eTale jeNe pahelAM bhakata pAnAdikavaDe upakAra karyo hoya te. ahIM paNa fsa ane vA zabdo prathamanI jema jANavA. tathA eka gacchane vAsI. ahIM paNa vA ane zabda prathamanI jema jANavA. A sarvane madhye dareka dareka prAye karIne pratibaMdhanuM kAraNa saMbhave che. paraMtu A guNarAgI bhAvasAdhune to je te guNahIna eTale nirguNa hoya te
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNAnurAganuM lakSaNa. (21) temane eka paNa nitye pratibaMdhane hetu thatuM nathI. kahyuM che ke"ziSya, svajana ke samAnagacchavAsI e kaI paNa gatimAM laI janArA nathI, paraMtu je temAM jJAna, darzana ane cAritra che teja sugatine mArga che." tathA "je paraloka virUddha kAryane karato hoya tene dUrathI tajavo jAiye. kAraNa ke je potAnA AtmAne Thage che te bIjAnuM zuM sArUM karaze ?" 123. - - cAritrIe tevA svajanAdikane zuM karavuM? te kahe che karuNAvaseNa navaraM, aNusAsai taM pi suddhamaggammi / acaMtAjoggaM puNa, zrarattaduTTho uvehei // 124 // mUlArtha-mAtra karUNane lIdhe te svajanAdikane paNa zuddha mArga mAM lAvavA mATe zikhAmaNa Ape che, paNa je tene atyaMta ayogya jANe to rAgadveSa rahita thai tenI upekSA kare che. TakAtha-karaNa eTale paranuM duHkha nivAravAnI buddhie kahyuM che ke -"paranA hitanI je ciMtA-vicAra te maitrI kahevAya che, paranA duHkhane nAza kare te karUNu, paranuM sukha joi AnaMda pAma te muditA ane paranA daSanI bedarakArI karavI te upekSA kahevAya che." AvI karUNAnA vaza karIne eTale karUNAnA rasikapaNue karIne ja mAtra rAgadveSa rahitapaNe te svajanAdikane paNa zikhAmaNa Ape che. fja zabda che mATe bIjAone paNa zikhAmaNa Ape che. zemAM Ape? zuddha mArgamAM, eTale yathAsthita mokSamArganA viSayamAM. te A pramANe he bhadra! dukhanA sthAna rUpa nArakI, tiryaMca, manuSya ane devagati rUpa vicitra niomAM niraMtara janmAdikane dhAraNa karato tuM zuM haju sudhI nirveda pAmyo nathI ke jethI mahA AdhinA hetu rUpa ane alanA (nAza na pAme tevA moTA pramAdane AzrIne tathA 1 saMsAraparano kaMTALo.
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ (22) dharmaratva prakaraNa dharmane vicAra tajIne tuM aAgya AcaraNamAM tatpara thaye che? purUSa je svarge jatA nathI ane narakAdikamAM jAya che, tenuM kAraNa anArya duSTa e pramAda ja kAraNabhUta che, ema meM nizcaya karyo che. zAzvata mokSasthAna che, ane tene upAya paNa jinezvare kahyo che, tethI satparUe te meLavavA mATe temAM ja udyama karavA yogya che. " ItyAdika vividha vANInI yutivaDe tene saMvega utpanna karI zuddha dharmamAM pravartAve che. paraMtu je te prajJApanIya eTale upadezane lAyaka hoya to ja, paNa je te atyaMta agya eTale aprajJApanIya hoya te rAgadveSa rahita thaI tenI upekSA kare. kemake "nirguNane viSe upekSA karavI." evuM zAstranuM vacana che. 124. have guNAnurAganuM ja phaLa kahe che - uttamaguNANurAyA, kAlAidosano apattA'vi / guNasaMpayA parattha'vi, na dulahA hoi bhanvANaM // 12 // mUlAI-kAlAdikanA daSathI je kadAca (AbhavamAM) guNasaMpatti prApta na thaI te paNa je uttama guNAnurAga haze to parabhavamAM paNa te bhavya jIvone durlabha nahIM thAya. TIkAI-uttama eTale utkRSTa jJAnAdika guNene viSe anurAga eTale atyaMta prIti hovAthI kALa eTale duSamAdika ane AdizabdathI saMghayaNa ane sahAya vigere rUpI doSane lIdhe eTale vinna karanArA hovAthI dUSane lIdhe, prApta thayelI dUra rahe paNa nahi prApta thayelI evI paNa guNasaMpati eTale paripUrNa dharmasAdhananI sAmagrI, kayAM? A bhavane viSe eTaluM adhyAhArathI jANavuM. parabhavane viSe paNa bhavyane eTale mukita gamanane vegya evA prANuone durlabha nahIM thAya 125.
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ gurU ArAdhanarUpa sAtamA liMganuM svarUpa. (23) guNAnurAga nAmanuM chaThTha bhAvasAdhunuM liMga karyuM. have guvajJArAdhana rU5 sAtamuM liMga kahe che gurupayasevAnirao, gurupANArAhaNammi tlliccho| .... caraNabharadharaNasatto, hoi jaI nanahA niyamA / 126 // - mUlAI-gurUnA caraNanI sevAmAM tatpara ane gurUnI AjJA pALavAmAM tenI ja IcchAvALo yati cAritrane bhAra dhAraNa karavAmAM samartha thAya che, anyathA avazya thato nathI. TIkArca-ahIM kaI zaMkA kare ke-pUrvanA AcAryoe cAri. gInA cha ja liMge kahyAM che. te viSe kahyuM che ke "mArgAnusArI, zraddhAvALe, prajJApanIya, kriyAmAM tatpara, guNAnurAgI ane zakayAraMbhI e cha liMgavALo bhAva sAdhu hoya che." to A sAtamuM liMga ahIM kema kahyuM? teno javAba e che je- upadezapada zAstramAM liMga kahI rahyA pachI A liMga paNa kahyuM ja che. te A pramANe-" A dhanya bhAva sAdhunAM sarve liMge che, tathA gurUnI AjJAnuM saMpAdana karavuM e paNa ahIM gamaka (bhAvasAdhune jaNAvanAruM) liMga che, " ATalo vistAra basa che. have cAlatI gAthAnI vyAkhyA kare che. - gurUnA caraNanI sevA eTale samyak prakAre ArAdhanA karavI te, mAtra samIpeja rahevuM ema nahIM. kahyuM che ke "gurUnI samIpe vasatA chatAM paNa jeo gurUne anukULa thatA nathI, teo te gurUnA sthAnathI atyaMta dUra rahe che eTale teo kadI gurUnuM pada (sthAna) dhAraNa karI zakatA nathI-pAmavAnAja nathI." te gurUnI sevAmAM nizcaya vaDe karIne rakta haya, kadApi gurUe kaThora vacanavaDe tiraskAra karyo hoya te paNa gurUne tyAga karavA icchatuM nathI, paraMtu kevaLa gurUne viSe bahumAnaja kare che. te A pramANe-azubha AcaraNa rUpI ghAmane nAza karanAra
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmaratna prakaraNa, gurUnA mukharUpI malayAcala parvatamAMthI nIkaLela vacananA rasarUpI caMdanane sparza keI dhanyanI upara ja paDe che." tathA "je gurU mane hamezAM lajajA, dayA, saMyama, brahAcarya ane kalyANabhAgInuM vizedhisthAna (prAyazcitta) e sarvane upadeza ApyA kare che te gurUne huM niraMtara pUchuM chuM." tathA gurUnI AjJAnI ArAdhanAmAM eTale gurUne Adeza saMpAdana karavAmAM tadvisu eTale te ja Adezane pAmavAnI IcchAthI gurUnA AdezanI rAha joto tenI pAse ja rahe che, AvA prakArane yati eTale suvihita sAdhu caraNane bhAra dhAraNa karavAmAM eTale cAritranA bhArane nirvAha karavAmAM zata eTale samartha hoya che, ane anyathA eTale tenA viparIta AcaraNavALe sAdhu nicce samartha hotA nathI. 126 A nizcaya zI rIte jANI zakAya? te upara kahe che. savvaguNamUlabhUtro, bhaNio yArapaDhamasutte jaM / gurukulavAso'vassa, vaseja to tattha caraNatthI // 127 // mUlAI-jethI karIne AcArAMganA pahelA sUtramAM gurUkuLamAM je vasavuM te sarva guNonuM mULarUpa kaheluM che, tethI karIne cAritrInA athae avazya tyAM ja vasavuM. TIkArya-sarve eTale aDhAra hajAra zIlAMga rUpa guNanuM mULa bhUta eTale prathama kAraNa AcArAMga nAmanA pahelA aMgamAM "tu che mArA gharamAlAzaM" e pahelA sUramAM gurUkulavAsa ja eTale gurUnA caraNanI chAyAnuM sevana ja kahyuM che. ahIM bhAvArtha e che je-sudharmA svAmIe jaMbu svAmIne kahyuM ke meM bhagavAnanI samIpe rahetAM vayamANa arthanuM pada sAMbhaLyuM che ema kahevAne bhAvArtha e che je-sarve dharmArthioe gurUnI sevA karavI joIe. A
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ gurUkulavAsanA tyAganA . (25) pramANe tyAM pahelA sUtranuM vyAkhyAna kareluM che. jethI karIne A pramA. che che tethI karIne avazya caraNathIe eTale cAritranA athae tyAM gurUkuLamAM vasavuM joIye. vaLI gurUkuLamAM vasanArane A guNa prApta thAya che-"je kadAca keI sAdhu paDatA pariNAmavALo thayo hoya to paNa tene bIjAe bacAve che. jemake vAMsanI jhADImAM koI vAMsa kapAye hoya te paNa te pathvIpara paDato nathI (bIjA vAMsAne AdhAre adhara rahe che). 1ra7. ahIM keI zaMkA kare ke yatine AhAranI zuddhi ja cAritranI zuddhine mukhya hetu kahelo che. kemake kahyuM che ke "piMDanI zuddhi nahIM karavAthI sAdhu acAritrI thAya che, emAM kAMI paNa saMzaya nathI. ane cAritra naSTa thavAthI lIdhelI pravajyA nirarthaka che. vaLI piMDanI vizuddhi ghaNAnI sAthe vasavAthI ati duSkaraja che, tethI ekAkIpaNe vicarIne paNa te piMDazuddhija karavA lAyaka che. jJAnAdika meLavavAthI zuM phaLa che? mULabhUta cAritraja pAlana karavA yogya che. mULa chate ja bIjA lAbhanI ciMtA karavI zreSTha che. - @ - A pramANe koinA abhiprAyanI zaMkA karI tene javAba Ape che. . eyassa pariccAyA, suddhaMchAi vi na suMdaraM bhaNiyaM / mAru vi parisutuM, ju vatti dhiMti | 20 | - mUlAI_A gurUkuLavAsane tyAga karavAthI (karIne) zuddha piMDAdika grahaNa kare te suMdara kahyo nathI, ane gurUnI AjJAmAM vartanArane AdhAkarmAdika dezavALe AhAra paNa zuddhaja kahyo che.
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ (26) dharmaratna prakaraNa. TIkAtha-A gurUkuLavAsanA parityAgathI eTale sarvathA mUkavA vaDe karIne zuddhoMchAdi eTale zuddha bhikSA, upadhi vigerene AgamajANanArAoe sArA kahyA nathI. teo kahe che ke-"suhukAra jatto, gurukulacAgAiNeha vinneo| sbrssrkkhpicchtth-ghaayTimrijharatu " "zuddha ucha eTale nirdoSa bhikSA, Adizabda che mATe kalaha ane mamatvane tyAga, tene viSe gurUkulanA tyAgAdike karIne, Adi zabda che mATe svArthanI hAnie karIne tathA glAnA dikane tyAga karavAe karIne je yatna-udyama kare te ahIM-jinamatane viSe tApasanA bhakta zabara rAjAe pIMchAne mATe tApasane vinAza karatI vakhate pAdane asparza karavA tulya eTale caraNane saMghaTTo na karavAne Adeza Aye hato tenI tulya jAve." -- cha. - zabara rAjanI kathA ke gAmamAM zabara nAme rAjA tApasane bhakata hatA. ekadA tenA darzanane mATe mastaka upara merapIcchanuM chatra dhAraNa karI te tApasa gurU rAjA pAse AvyA. rAjAe tenuM sanmAna karI suMdara Asana para besADo. te vakhate rAjAnI priyA te chatrane cakacakti ane pacaraMgI aneka caMdranI zreNithI zobhatuM jemAM atyaMta kutuhalathI tenI prArthanA karavA lAgI. te dezamAM mayUraja nahIM hovAthI mayUranAM pIMchAo durlabha hatA, tethI tApasane te ApavAnI IcchA thaI nahIM, ane uThIne pitAnA AzramamAM gayA. tyAra pachI rANIe bhejanane tyAga karI te chatra lAvavA mATe rAjAne uzkeryo tethI rAjAe sevake makalI vAraMvAra te chatranI prArthanA karI, tepaNu gurUe chatra ApyuM nahIM. tyAre duttvaja premarUpI grahathI meha pAmelA rAjAe sevakone Adeza Apyo ke-" na Ape te baLAtkAre khuMcavIne paNa lAve." tyAre sevake belyA ke -"he svAmI! te gurU jIvatA haze
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ gurUkula tyAga upara zabararAjanI kathA. (227) tyAM sudhI Apaze nahIM. ane baLAtkAra karatAM te sAmA ghA mAraze." rAjAe kahyuM-"tame dUra rahI bANevaDe tene cetanA rahita karI te chatra laI Ave. paraMtu tenA zarIramAMthI pAchA bANe kADhe te vakhate tame paravaDe tene sparza karazo nahIM kemake gurUnI AzAtanA karavAthI meTuM pApa lAge che. arthAt garUne vinAza karAvatA ane pAdasparzane niSedha karatA A zabara rAjAne je viveka che teja gurUkuLano tyAga karanAra ane zuddha uMchAdikanI lAlasA rAkhanAra sAdhune paNa jANavo. - tathA karma zabda karIne AdhAkarma kahevAya che, Adi zabda che tethI samagra uddagama utpAdana ane eSaNAnA deze jANavA temAM prathama uddagamanA deze A pramANe che-AdhAkarma 1, ezika 2, pUtikama 3,mizrajAta 4, sthApanA 5, prAbhRtikA 6, prAdukkaraNa 7, krata 8, prAmitya , parivartita 10, abhyAhata 11, ubhinna 12, mAlApa, hata 13 Achidya 14, anusUSa 15, ane adhyavapUraka 16." utpAdanAnA deSa A che-"dhAtrI 1, hRti 2, nimitta 3, AjIva 4, varNabhaga 5, cikitsA 6, krodha 7, mAna 8, mAyA 9 lAbha 10, pUrva saMstava 11, pazcAtsastava 12, vidyA 13, maMtra 14, cUrNa tyAga 15, ane mUlakarma 16 e seLa utpAdanonA deSa che." eSaNAnA doSa A pramANe che-" zaMkita 1, mRkSita 2, nikSipta 3, pihita 4, pa, dAyaka , utmizra 7, apariNata 8, lipta 9 ane chadita 10 e daza eSaNAnA doSa che. A tAlIza dee karIne delavALA paNa AhAradika avadhAraNa athavALA apizabda ne ahiM saMbaMdha karavAthI parizuddhaja che eTale nirdoSa ja che. kene ? gurUnI AjJAmAM vartA nArane eTale gacchamAM rahenArane ema AgamanA tatvane jANanArAo kahe che. 128.
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmaratna prakaraNa. A kAraNathIja gurUnI AjJA pramANe karanAranI vizeSa stuti karatA kahe che. ( 228 ) tA dhano guruprANaM, na subaha nANAiguNagaNanihA (yA ) NaM supasamamaNo sayayaM kayannuyaM mayasi bhAviMto // 126 // " mUlA--tethI karIne suprasannamanavALA ane niraMtara manamAM kRtajJapaNAnI bhAvanA bhAvatA je bhAvasAdhu jJAnAdika guNanA kAraNarUpa gurUAjJAne mUkatA nathI teja dhanya che. TIkA jethI karIne gurUnI AjJA meATA guNane mATe thAya che, tethI karIne te ja dhanya che ke je jJAnAdika guNusamUhanA kAraNarUpa gurUAjJAnA tyAga karatA nathI. kahyuM che ke--" jee jAvajIva gurUkuLavA sane cheDatA nathI tee ja dhanya che, teo ja jJAnanA bhAgI thAya che tathA teja darzana ane cAritramAM atyaMta sthira thAya che. " tathA suThThuM eTale atyaMta prasanna manavALA eTale nirmaLa aMta:karaNavALA arthAt kaThAra zabdathI kahyA chatAM manamAM kepa na kare, aMta:karaNane kaluSita na kare, paraMtu-"mArA gurU mane je keAmaLa athavA kaThora vacanathI zikSA Ape che te mArAja lAbhane mATe che ema vicArIne prayatna pUrvaka temanI zikSAne svIkAre che." kevI rIte ? satata-niraMtara kRtajJatAne eTale karelA upakArane nahI bhulavArUpa kRtajJapaNAne hRdayamAM bhAvatA chatA svIkAre che. te A pramANe "TALanI jema rakhaDatA mane vijJAnanA maMdirarUpa gurUrUpI sUtradhAre devanI jema vAMDhavA cAgya karyo che.'" AvAM prakAraneAja sAdhu dharmarUpI dhanane cAgya hAvAthI dhanya che. 129 -X(c) 1 patthara.
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNavAna gurUja sevavA yogya che. ( 229 ) ahIM kAi zaMkA kare ke zuM game tevA gurU hAya tene guNanI prAptine mATe sevavA ? ke temAM kAMi vizeSa che ? A praznanA javAba Ape che. guNavaM ca imo sutte, jahatthagurusaddabhAyaNaM iTTho / jIyAsaMpayA viddo, ba ulavAyano na mao // 220 || mUlAthe--je gurUguNavAna hoya teja satramAM yathA gurU zabdanuM pAtra icchelA che. paraMtu je guNasa pattithI daridra-rahita hoya te yathAkta phaLane ApanAra mAnyA nathI. TIkA --jja zabdanA avadhAraNu artha hAvAthI guNavAna ja eTale guNunA samUhe alaMkRta karAyelAja A gurU sUtramAM eTale siddhAM tamAM yathArtha eTale artha vALA je gurUzabda tenuM bhAjana eTale AdhAra icchele che. arthAt yathArtha rIte zAstranA ane je kahe te gurU ema gurU zabdanI vyutpatti thAya che. AvA gurUzabda savegIneja lAgu paDe che. tethI je saMvagI haiAya te ja guNavAna hAya, khIjo kAi hAi zake nahIM. tenA mukhya aDhAra guNe! A che.- cha vratanuM dhAraNa, cha kAyanI rakSA 12, tathA akaSya, gRhIbhAjana, pahyuM ke, niSadyA, snAna ane AAlA e cha vastunA tyAga 18, A aDhAra guNA mukhya che. '' A guNNA na heAya teA tenAmAM gurUpaN ja nathI. jemake ta Mtu na heAya tA paTa paNa hAi zakeja nahi, bAkI tA pratirUpa, tejasvI ityAdi ane deza, kuLa, jAti e vigere bIjA gaNi sa'padmAdika vizeSa guNNA je kahelA che te gANu-aniyamita che, jemake paTanI rAtAza vigere guNNA aniyata che. temAM ahIM je pradhAna guNavALA hAya tene ja guNavAna kahyo che, kemake te ja kAryanA sAdhaka che. A mukhya guNA hAya te ja khAkInA guNNA paNa zreSTha kahevAya che. tethI viparIta hAya tA
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 230 ) dharmaratna prakaraNa. zuM thAya ? te kahe che--guNanI sa'pattie karIne eTale sadguNanI vibhUtie karIne daridra eTale rahita hAya teA te gItArthIe gurUkuLavAsanA kahelA phaLane ApanA2 mAnele nathI. mATe nirguNu gurU sevavA nahIM e A gAthAnA tAtparyArtha che. 130 ahIM vinayapUrvaka kAi ziSya prazna kare che ke pramatta guNasthAne rahelA sAdhue ( gurUe ) ne viSe sarva guNNAnI saMpatti te| durlabha che. kemake kAi gurU kAinAthI kAika guNe karIne hIna heAya chatAM bIjA guNe karIne adhika paNa hAya che. evI rIte taratamapaNAe karIne aneka prakAranA gurUe jovAmAM Ave che, ane temanI sAmAcArIe paNa vividha prakAranIja hAya che. te temAM kayA gurUnA amAre Azraya karavA ? ane kAnA na karavA ? ema vicAratAM amArUM mana dolAyamAna thAya che. tethI amAre zuM karavuM ucita che ? A prazna upara gurU javAba Ape cheH mUlaguNasaMpautto, na dosalavajoga imo he / mahurovakkama purA, pavattiyanvo jahuttammi / / 131 // mUlA--jo A gurU mULa guNe karIne sahita hAya tA te DhAkhanA lavanA yogathI tyAga karavA lAyaka nathI. paraMtu suMdara upAyavaDe karIne tene pharIthI yathAkta anuSThAnane viSe pravartAvavA. TIkA -mULa guNu eTale pAMca mahAvratA athavA cha vrata, che kAya vigere aDhAra jANavA. te mULa guNeAvaDe samyak eTale sadbadha pUrNAMka prakarSe karIne eTale udyamanA atizaye karIne yukata eTale sa hita evA gurU dAlavanA yAgathI eTale thADA doSanA sa MbaMdhathI tyAga karavA lAyaka nathI. te viSe AgamamAM kahyuM che ke-" jeo gurUne mAMdA
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ mULa guNayukta pramAdi gurU sevavA yogya. (231) che ema jANIne, vRddha che ema jANIne tathA abhyazratavALA che ema jANIne tenI halanA kare che, teo mithyAtvane pAmI gurUnI AzAtanA kare che. paraMtu keTalAka gurU prakRtithI ja maMda hoya athavA vRddha hoya to paNa teo zrata jJAna sahita hoya che athavA zuddha AcAravALA hoya che ane temane AtmA guNamAM pratiSThita hoya che, tethI temanI hilanA karavAthI te agninI jema bhasmasAta kare che. jemake sarpane vRddha jANI keI tenI AzAtanA kare te te tenA ahitane mATe thAya che, e ja pramANe AcAryanI hIlanA karanAra mUDha jane paNa saMsAra mAgamAM paDe che. ahIM je gurUnA guNathI rahita kahyo che te mULa guNathI rahita jANave. temAM caMDarUdra AcAryanuM daSTAMta jANavuM." ItyAdi AgamanAM vacanane anusarI zuddha mULa guNavALA gurUne sAmAcArIne bheda chatAM paNa tajavA nahIM. kadAca kAMIka pramAdavALA jevAmAM Ave te madhura upAyavaDe eTale priyavacana, aMjalI ane praNAmapUrvaka-" kAraNa vinA parahitamAM pravatelA tamee amane havAsanA pAzamAMthI choDAvyA te sAruM karyuM che, to have uttarottara sanmArgamAM pravartAvavAthI amane A bhayaMkara bhavAraNyamAMthI utAro." ityAdika utsAhanA vacanoe karIne pharIthI temane yakta eTale sanmArganA anuSThAnamAM pravartAvavA. 131 kema Ave upadeza Ape che? te upara kahe che - patto susIsasaddo, eva kuNaMteNa pNthgennaavi| gADhappamAiNo'vi hu, selagasUrissa sIseNaM // 132 // mUlAI-gADha pramAdi thayelA selaga sUrine tenA ziSya paMthake paNa te pramANe karavAthI suziSya zabda prApta karyo hate.
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ (ra3ra). dharmaratna prakaraNa. TIkArya-te pramANe karatA eTale gurUnI anuvRttine karatA paMthaka nAmanA sAdhue paNa, apizabda che tethI tevA prakAranA bIjAe paNa suziSya e zabda eTale vizeSaNa prApta karyo che. kahyuM che ke"kadAca gurU sadAya eTale zithila thAya to paNa tene sArA ziSyo nipuNa ane madhura vacane karIne pharIthI paNa mArgamAM sthApana kare che. ahIM selaga ane paMthakanuM daSTAMta jANavuM. teja vizeSathI kahe che- gADha pramAdI eTale atize zithiLatAvALA selaga sUrine tenA ziSya sthApana karyA hatA. selaga sUrinI kathA. A ja bharatakSetranA seraTha dezamAM dhanade banAvelI suvarNa ane maNinA mahela tathA prAkAravaDezebhatI dvArakA nAmanI manehara nagarI che. temAM harivaMzarUpI AkAzataLamAM caMdra samAna, zatrusamUharUpI mRganuM mathana karanAra ane iMdranI jema vibudhane priya evo kRSNa nAme rAjA hatuM. te ja nagarImAM thAvasthA nAmanI eka sAthe vahI hatI. karmanA vazathI tene putra bALaka hatuM, te ja vakhate tene pati maraNa pAme, tenA zekasamUhathI bharAyelI teNe te bALakanuM nAma pADayuM nahIM, tethI te bALaka samagralakamAM thAvasthAputra eve nAme prasiddha thaye. te putra anukrame kaLAkuzaLa thaI yuvAvasthAne pAmyo, tyAre tenI mAtAe mahenthanI batrIza kanyAo sAthe tene paraNAvyA. teonI sAthe nizcitapaNe gaMdaka devanI jema asamAna sukha bhegavatAM tene ghaNe kALa vyatIta thaye. ekadA te nagarImAM sAdhu samUhathI parivarelA bhagavAna zrIariSTanemi vihAranA anukrame padhAryA. tyAM raivataka parvatanA samIpe naMdana nAmanA manahara vanamAM dee samavasaraNa racyuM. temAM bhagavAna dezanA ApavA beThA. te samAcAra sevaka purUthI jANIne atyaMta mAM
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ pramAdi gurUne pharI sthApana karavA upara selagasUrinI kathA. ( 233 ) kr cita thayelA bharatA pati zrI kRSNa jinezvarane vAMdavA cAlyA. tenI sAthe samudravijaya vigere daza dazArha tathA baLadeva vigere pAMca ma hAvIre cAlyA. temaja sAMma vigere sATha hajAra duAMta kumArI, praznamra vigere sADA traNa karoDa kumAreza, mahAsena vigere chappana hajAra baLavAna yAddhAe ane bIjA paNa zreSThI vigere aneka prakAranA pAra leAkeA paNa cAlyA. rANagAra sajIne ekaja mAge jatA sarva leAkeAne joi thAvaccAputre peAtAnA pratihArane pUchyuM ke A sarva lAka zarIrane zaNagArI zIghrapaNe kayAM jAya che ? ' te elyeA ke-- " zrI neminAthane va'dana karavA jAya che. '' te sAMbhaLI bhakitanA bhArathI bharapUra thayelA thAvacAputra paNa rathapara ArUDha thai rAjAnI sAthe cAlyA, ane trileAkanA nAthane namI ekAgracitte teNe dharmadezanA sAMbhaLI. temAM samagra du:khane utpanna karanAra saMsAranI asAratAne, mahA sukhanA sthAnarUpa meAkSane ane tene meLavavAnA upAyarUpa cAritra dharma ne jANI thAvacAputra sa MvegaragathI bhAvita thayA, tethI teNe jinezvarane kahyuM ke--" he svAmI ! mArI mAtAnI rajA lai huM ApanI pAse pratrajyA grahaNu karIza. '' te sAMbhaLI jinezvare tene kahyuM ke--" yukata ja che. ' tyAre teNe peAtAne ghera jai mAtAnA pagamAM paDI vinaMti karI ke --" he mAtA ! huM pratrajyA grahaNa karU.... " te sAMbhaLI snehamAM mUDha thayelI te paNa rAtI rAtI elI ke-"he vatsa ! pravrajyA anya janAne paNa ati duSkara che, ane tArI jevA sukhI janane tA vizeSa duSkara che. he putra! tArI AzAthI jIvatI mane-tArI mAtAne tuM ni ya thaIne kema taje che ? ane A vinayavALI maMtrIza bhAryAone paNa kema taje che ? dAna ane bhAgamAM paripUrNa joye teTaluM kuLakramathI AveluM A dhana tane pUrvanA sukRtathI prApta thayu che, tA dAnadharma mAM tatpara thai tene bhAgavaTo kara. ane kuLanI paraMparAnI vRddhi karI vRddhAvasthAmAM manavAMchita kArya karaje.'' te sAMbhaLI te khelyuA ke huM mAtA ! jIvita anitya che, tethI tamArU kaheluM 'kAMi ,, ""
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ (234) dharmaratna prakaraNa. paNa ghaTI zakatuM nathI. vaLI manuSya harSita cittavaDe karIne bIjI rIte kArya karavAnuM ciMtave che, ane te vidhinA vazathI judI ja rIte pariName che." ityAdika ukita pratyukitathI putrane nizcayavALa utsAha jANI thAvasthAe icachA vinA paNa tene anumati ApI, ane pachI zrIkRSNa rAjA pAse jaI putranuM samagra vRttAMta kahI teNe dIkSAne mahatsava karavA mATe rAjacinha mAgyA." te sAMbhaLI zrIkRSNa prasanna thaI kahyuM ke -"jene dharmamAM A nizcaya che tene dhanya che, te tame sukhethI rahe, tenI dIkSA mahotsava huM karIza." pachI zrIkRSNa tene ghera jaI tenA putrane pote ja kahyuM ke "he vatsa! tuM sukha bhegava. kemake bhikSAcaryA mahA duHkhadAyaka che." te sAMbhaLI teNe javAba Apyo ke--"he svAmI ! bhayabhIta thayelAne sukha kayAMthI ja hoya? tethI sarva bhayane nAza karanAra dharma ja karo egya che." rAjAe kahyuM-"he vatsa! mArA hAthanI chAyAtaLe rahetAM tane kAMI paNa bhaya nathI. je kadAca hoya te mane kahe. huM jaladI tene nivArIza. te bolyA "he svAmI! je ema hoya te mane prApta thatI vRddhAvasthA tathA mRtyune nivAre ke jethI cittamAM nivRtti rAkhI bhegasukhane huM bhegavuM.' rAjAe kahyuM--"he suMdara ! A banne bAbata jIvalekamAM nivArI zakAya tevI nathI. amArI jevA te dUra rahe, paraMtu IMdra paNa te banene nivArI zakti nathI. kAraNa ke jIvane kamanA vazathI A saMsAramAM jarA ane maraNa vigere thayA ja kare che. tyAre te be ke--"eja kAraNa mATe huM karmone khapAvavA IcchuM chuM." A pramANe tene nizcaya jANIne rAjAe kahyuM- he dhIra! bahu sArUM bahu sAruM, pravrajyA grahaNa kara, ane tArA mAratha pUrNa kara." tyArapachI zrIkRSNa vAsudeve AkhI nagarImAM ghoSaNA karAvI ke saMsAranA bhayathI udvega pAmele ane dhanya e thAvasthA putra mokSanI IcchAthI pravajyA le che, te je bIje paNa kaI pravajyA leze, te tene kRSNa rAjA anumati Ape che, ane pAchaLathI tenA kuTuMbanI.
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ selagamUrinI kathA. ( 235 ) sAra saMbhALa te pAte karaze. AvI ghASaNA sAMbhaLI thAvacAputranA snehe karAne rAjAdikanA eka hajAra putrA dIkSA levA taiyAra thayA. te sarvanA niSkramaNu maheAtsava rAjAe karyo. e rIte thAvaAAputre eka hajAra sahita dIkSA lIdhI. anukrame te caiAda pUrvI thayA, tyAre jinezvare tene teja hajArane parivAra ApyA. tyArapachI ugra tapavALA te pRthvIpara vicaravA lAgyA. 22 ,, ' ekadA te bhagavAna thAvaAAputra vihAra karatA selagapuramAM gayA. tyAM pAMcasA maMtrIo sahita selaga rAjAne teNe upadeza ApI zrAvaka karyAM. tyAMthI vihAra karI te sAgadhI nagarImAM gayA. tyAM paNa sudana nAmanA pradhAna zreSThIne zrAvaka banAvyA. te sudarzana pahelAM zuk nAmanA parivrAjakanA dharma mAM ati bhakitavALA hatA. tene zrAvaka thayA jANI te zuka tyAM AvyA, ane sudarzanane ghera gayA. te vakhate zAsananA malinapaNAnA bhayathI te zreSThI ubheA thayA nahIM, tene praNAma karyA nahIM, tenI sanmukha joyu` nahIM, temaja tene khelAtmyA paNa nahI. tyAre zake vicAyuM ke--jyAM sudhI Ane gurU AnI samakSa parAjaya nahI pAme tyAM sudhI Ane upadeza ApavA niSphaLa che ema vicArI teNe kahyuM ke-- he sudarzana ! tu' pahelAM amArA zAsanamAM hatA ane hamaNAM te' keAnI pAse jUdI jAtanA dharma grahaNa karyA che ? " te sAMbhaLI ubhA thai praNAmapUrvaka mastakapara be hAtha joDI gurUnA nAmanu smaraNu karI suda ne tene kahyuM ke- traNa leAkanA svAmI zrI nemimAthanA ziSya thAvaccAputra nIlAzeAka nAmanA udyAnamAM rahelA che te mArA dharmagurU che. ' hyuke kahyuM " mane tenuM da na karAva, ke jethI hu' paNu tenA ziSya thAuM, athavA tenA parAjaya karI tene ja mArA ziSya karUM." te sAMbhaLI suda ne vicAryuM ke--" A zuka rmAM rahita che, ane dharmanA kAmI che, tethI gurUnA vacanAmRtathI si'cAyelA te avazya edha pAmaze temAM saMdeha nathI. " ema vicArI tene sAthe lai gurU pAse gayA. tyAM zuke gurUne zabdanA chaLathI keTalAka kuTila praznano
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ (236) dharmaratna prakaraNa pUchayA, te A pramANe--"he muni! sarisavayA, mASa tathA kulatthI e tamAre bhakya che ke abhakSya che?" A zabdane eka artha dhAnya ane bIjo artha manaSya vigere thAya che tethI AvA be arthavALA prIne pUchyA. gurUe paNa tene abhiprAya jANuM teja pramANe be arthanI apekSAe tene javAba Ape. te sAMbhaLI A sarvajJa che ema zukanA manamAM pratIti thaI. ahIM tenA praznonA uttare vistAra thavAnA bhayathI kahyA nathI. tethI tene jANavAnI IcchAvALAe jJAtAjI mAMthI jANI levA. pachI gurUnA mukhathI dharmopadeza sAMbhaLI vairAgya pAmelA zuke zuddha pariNAmathI sUrinI samIpe hajAra ziSyo sahita pratrajyA lIdhI. anukrame te cAda pUrI thayA tyAre gurUe tene pUrvane hajAra ziSyone parivAra tene sAMkhyA. te laI zukaSi bhavya prANIone pratibaMdha pamADatA pRthvItaLa upara vicaravA lAgyA. tyArapachI thAvasthA putra sUri zatruMjaya parvata upara jaI be mAsanuM anazana karI ekSapada pAmyA. pachI zukAcArya paNa vihAranA kamathI selakapuramAM AvyA, ane selaga rAjAne dIkSA ApavAne avasara jANI udyAnamAM zuddha bhUmi upara rahyA. tyAM dharmopadeza karatAM selaga rAjA pratibaMdha pAme. tethI teNe potAnA makapha nAmanA putrane rAya seMpI paMthaka vigere pAMcase maMtrIo sahita dIkSA grahaNa karI. pachI AgamamAM kahelA vidhi pramANe zukAcAryanI pAse pAparahita evA teNe agyAra aMgane abhyAsa karyo. tyArapachI gurUe paMthaka vigere pAMcase sAdhuone parivAra tene seMge pachI mahAtmA thakAcArya hajAra sAdhuo sahita zatruMjayanA zikhara para jaI anazana karI zivapada pAmyA. tyAra pachI selaga rAjarSi ayogya bhaktAdikane AhAra karavAthI dAhavarathI pIDA pAmavA lAgyA, ane anukrame vihAra karatA selagapuramAM AvyA. tyAM udyAnamAM zuddha bhUmipara rahelA tene sAMbhaLIne atyaMta harSa pAmele maka rAjA gurUne vAMdavA AvyA. vaMdanA
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ selagaritI kathA. ( 237 ) dika karI gurUnA zarIranI asvasthatA jANI rAjAe vijJApta karI ke--" he pUjya ! mAre ghera mArI yAnazALAmAM Apa padhAro. ke jethI tyAM pathya evA AhAra ane auSadike karIne ApanA dharma zarIranI rakSA mATe huM kriyA-upAya karAvuM. gurU tenu vacana aMgIkAra karI tenI yAnazALAmAM padhAryA. eTale teNe vidvAna vaidyonA kahevAthI snigdha madhura AhAre karIne tenI uttama ciki sA Ara'bhI. vaidyonI kuzaLatAthI ane pathya AhAra tathA aiSadhAdikathI thADA divasamAM ja rAjarSi rAga rahita ane khaLavAna thayA. paratu snigdha ane uSNAdika AhAra tathA pAne karIne atyaMta nRddhi pAmelAM teNe sukhazIliyA thavAthI sthAnAMtare vihAranI icchA na karI. tene ghaNI rIte kahyA chatAM paNa te pramAdathI virAma na pAmyA tyAre pathaka sivAya bIjA sarva sAdhuoe ekaThA maLI vicAra karyo ke--" kharekhara karmo ghaNAM cIkaNAM, kuTila ane vajra jevA sAravALAM heAya che te jJAnanI samRddhivALAne paNa mArga mAMthI unmArge lai jAya che. A gurUe prathama meAkSanI icchAthI rAjya lakSmIne tyAga karI pratrajyA aMgIkAra karI hatI, te hamaNAM ati pramAdane lIdhe peAtAnuM prayAjana visarI gayA che. ApaNane avasare sUtra ApatA nathI, puchatAM chatAM paNa artha kahetA nathI, ane AvazyakAdika kriyAne mUkI nidrAne ja bahu mAne che. ApaNane dharma pamADI cAritra ApavAthI e ApaNA meATA upakArI che, tethI tene cheDavA ke aMgIkAra karavA emAM zu karavu ceAgya che ? te ApaNe spaSTa rIte samajI zakatA nathI athavA kAraNa vinA ApaNe ahIM nityavAsa karavA cAgya nathI, tethI A paMthaka munine gurUnI vai yAvaccamAM rAkhI gurUnI AjJA lai ApaNe sarve udyata vihArI thaiye ane jyAM sudhI gurU peAtAnA AtmAne jANe tyAM sudhI kALa nigamana paNa karIye. " A pramANe vicAra karI paMthaka sAdhune gurU pAse sthApana karI gurUnI sa Mmati lai sarva sAdhuoe sukhethI anyatra vihAra karyo. pathaka muni paNu gurUnI vaiyAvacca akhaMDa rIte bhikata ane bahumAna sahita karavA lAgyuM ane potAnI kriyA paNa saMpUrNa karavA lAgyA.
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 238) dharma ratna prakaraNa ekadA kArtika mAsIe selakasUri sinagdha ane madhura bhejanane AhAra karI tathA madirAnuM adhika pAna karI sarva zarIrane DhAMkI sUI gayA hatA. te vakhate paMthaka sAdhue Avazyaka (pratikamaNI karI vinaya ane nayamAM nipuNa hovAthI khAmaNAne nimite mastakavaDe garanA caraNane sparza karyo. te sparzathI jAgIne kepa pAmelA rAjarSi belyA ke-"atyAre A ko nirlajaja mArA pagane sparza karo mArI nidrAmAM vinna kare che?" A pramANe gurUne kepa pAmelA joI saMvegI paMthaka muni bolyA ke-"he pUjya! mAsInA khAmaNAne mATe meM Apane duHkhI karyA che. te A eka mAre aparAdha kSamA kare. have pharI A pramANe nahIM karuM. kAraNa ke jagatamAM uttama puruSe kSamAzIlaja hoya che." A pramANe paMthakanI madhura vANuM sAMbhaLatAM ja sUryodaya thatAM aMdhakAranI jema sUrinuM ajJAna dUra nAsI gayuM. tethI cirakALa sudhI potAnA AtmAnI niMdA karI saMyamamAM udyamavaMta thaI sUri cittanA zuddha pariNAmathI paMthakane vAraMvAra khamAvavA lAgyA. pachI bIje divase rAjAnI rajA laI sUri tathA paMthaka selakapuramAMthI nIkaLI ugra vihAre vicaravA lAgyA. te vRttAMta jANe bIjA sarva maMtrI munie paNa gurU pAse AvyA. pachI cirakALa sudhI vidhi pUrvaka pRthvI para vihAra karI te sarve siddhAcaLa upara gayA, tyAM thAva cAputranI jema anazana karI sarva karmane kSaya karI kevaLajJAnane prApta karI te sarve siddhi pada pAmyA. A kathAne sAra e che je-mULa guNe jenA zuddha heya evA gurUne gItArthoe mUkavA nahIM, ane susAdhu paMthakanI jema gurUne samyak prakAre anusaravA. Iti selaka rAjarSi kathA.
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 239 ) gurUnA bahumAna karavAthI upajatA guNA. e pramANe karavAthI sAdhune je guNa thAya che te kahe che. evaM gurubamANo, kayannuyA salagacchaguNabuDDI | avasthA parihAro, huti guNA evamAIyA / / 133 / / mUlAdha--ema karavAthI gurUnuM mahumAna, kRtajJapaNuM, samagra gacchamAM guNanI vRddhi ane anavasthA dASanA nAza e vigere guNe thAya che. TIkA"--A pramANe gurUne nahIM kheDatA tathA sanmArgomAM udyama karAvatA munie gurUnuM bahumAna karyuM. kahevAya che. te A pramANe-gurU e prakAranA che-sAmAnya gurU 1 ane paramagurU 2. temAM je vartamAna kALe je AcAryAdika gurU che te ana Mtara sAmAnya gurU kahevAyache, ane anaMtara gurUnI pahelAnA, tenI pahelAnA, tenI pahe lAnA ityAdika vicArIye te sudharmAM svAmI sudhI aneka prakAranA je para para gurU che te paNa sAmAnya gurU kahevAya che, tathA je bhagavAna tIrthaMkara che te parama gurU kahevAya che. tethI karIne anaMtara gurUnu ahumAna karavAthI te gurUne jeNe sthApana karyAM che tenuM bahumAna kareluM kahevAya che, ane tenA bahumAne karIne teno pUrvanA gurUnuM bahumAna karyuM' kahevAya che, e rIte pUrva gurUne gaNatAM chevaTa gaNadharane viSe ahumAna karyuM kahevAya che. ane tethI karIne gaNudharane pUjavA lAyaka bhagavAna parama gurU zrItIrthaMkarane viSe paNa bahumAna karyuM. kahevAya che. eja kAraNa mATe parama gurUe ( tIrtha kare) kahyuM che ke--" je gurUnu' bahumAna kare che,, te mArUM bahumAna kare che, ane je mArU ahumAna kare che te gurUnu bahumAna kare che. '' A pramANe aneka prakA ranA gurUnuM bahumAna karelu' kahevAya che. tathA kRtajJatA ArAyelI kahe. vAya che. A kRtajJatA rUpI purUSanA guNu lAkamAM paNa pradhAna kahevAya che. kahyuM che ke--" A pRthvI e purUSane dhAraNa karo. athavA
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ (24) dharmaratna prakaraNa. be purUe A pRthvI dhAraNa karI che. te e ke paranA upakAra karavAmAM jenI mati rahelI che, tathA je karelA upakArane visarI ja nathI." temaja lokottara je ekavIza guNe kahyA che, temAM paNa A guNa guNa ja che. tathA gurUne nahIM mUkanArAe samagra gacchanA guNenI vRddhi karI kahevAya che. kemake gurU AjJAmAM vatatA gacchanA jJAnAdika guNene vadhAre ja che. je kadAca te ziSyane bhaNAvyA, gaNAvyA ane bhAta pANIthI poSaNa kya, ane pachI pAMkha AvelA haMsanI jema teo sarva dizAmAM pharavA lAge to teone khaluka jevA jANa mAtra temane zikhavatA nathI eTaluM ja nahIM paNa temane kAlikAcAryanI jema tyAga karI de che. tathA gurUne nahIM mUkanAra sAdhue anavasthA eTale maryAdAnI hAni, teno parihAra-nAza karyo kahevAya che. (maryAdA pALI kahevAya che) abhiprAya e che je-je sAdhu apaSavALA eka gurUne cheDI de che, te sAdhune bIjA gurUo rAkhatA nathI. kemake tevA sUkSma doSa keIthI dUra thaI zaktA nathI. kadAca bIjA gurUe tene rAkhyo te te ja sthira thaIne raheze nahIM. tethI te chevaTa ekalo ja raheze. have tene svecchAcArI ane sukhI joI bIjA bIjA sAdhu paNa tevuM ja aMgIkAra karaze. AvA prakAranI je anavasthA-amaryAdA te gurUnI sevA karanAre tyAga karI kahevAya che. e vigere bIjA paNa gurU, glAna, bALa ane vRddhAdikane vinaya, vaiyAvacca karavI vigere ane sUtrArtha AgamanuM smaraNa vigere ghaNu guNe thAya che. 133 te pramANe na karavAthI zuM thAya? te kahe che - iharA vuttaguNANaM, vivajatro taha ya attaukkariso / appacco laNANaM, bohivighAyAiNo dosA // 134 //
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ gurUnuM bahumAna nahiM karavAthI thatAM . (ra) mUlAI-anyathA kahelA guNene abhAva, pitAno utkarSa lakane avizvAsa ane badhine vighAta vigere doSa thAya che. TIkAI-ItarathI eTale je gurUne tyAga kare te kahelA guNene eTale upara gaNavelA gurU bahumAna vigere guNene viparyaya eTale abhAva athavA viparIta eTale abahumAna ane akRtajJatAdika deze thAya che. tathA A karSa eTale pitAmAM uttamapaNane abhimAna ke je anarthanI paraMparAnuM kAraNa che te gurUkuLane vAsa tajanArAne prApta thAya che. tathA sAdhu upara lekene avizvAsa thAya che eTale ke A sAdhuo paraspara bhinna che, ane eka bIjAnI kriyAne dUSita kahe che, te teomAM satyavAdI keNa? ane asatyavAdI koNa che? te jaNAtuM nathI, e rIte avizvAsa thAya che. avizvAsa thavAthI ze deSa? te kahe che-bedhine vivAta eTale te avizvAsIone parabhavamAM jinadharmanI prAptino abhAva thAya che, ane tenA nimittabhUta sAdhune paNa bedhinI prApti thatI nathI. Adi zabda che mATe samakitanI sanmukha thayelA tathA cAritranI sanmukha thayelAnA bhAvane nAza thAya che. gurUne tyAga karanArane A sarve de tha ya che. 134. ahIM koI zaMkA kare ke-pahelAM kriyAne viSe apramAda rUpa cAritranuM liMga kahyuM hatuM, ane hamaNAM te ema kaho cho ke gurU pramAdavALA hoya to paNa te cAritravALA ja che tethI tene choDavA nahIM, te pUrvAparane vidha kema na AvyA? gurU javAba Ape che ke-kharI vAta che. paraMtu cAritranuM liMga je apramAda kahyo che te tenA avinAbhAvipaNAe karIne kahyuM che. jema agninuM liMga dhumADe che te tene avinAbhAvI che tethI kadAca koI ThekANe Idhana baLI gayA hoya te dhumADA vinAne paNa agni jevAmAM Ave che. tevI ja rIte kaI ThekANe pramAdIne paNa cAritra hoI zake che.
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 242 ) dharmaratna prakaraNa. te viSe ja kahe che.-- bakusakusIlA titthaM, dosalavA tesu niyamasaMbhaviNo / jar3a tehiM vajaNijo, avaNijo to natthi // 135 // mUlA --makusa ane kuzILa e tI kahevAya che, teomAM doSanA leze| avazya sabhave che. jo tevA deASalavAthI yati varjavA ceAgya hAya tA na va vA yAgya kAI paNa nahi thAya. sarve vavA ceAgya ja thaze. TIkA--A jinazAsanamAM sAdhue pAMca prakAranA che-pulAka 1, akuza 2, kuzILa 3, nitra tha 4 ane snAtaka 5, temAM ni tha ane snAtaka niyame karIne apramAdIja hAya che. paraMtu te kadAcita ja hAya che, kemake teo zreNipara ArUDha thatAM ane kevaLajJAnanI utpatti vakhate ja hAya che, tethI teo tIrtha nA pravAhanu kAraNa nathI. tathA pulAka paNa kAi vakhataja eTale pulAka nAmanI labdhi prApta thAya tyAreja sa'bhave che. A vAtane manamAM rAkhI kahe che keakuza ane kuzILa e tIrtha che. temAM akuza zarIra ane upakaraNanI vibhUSA karanArA hAya che. kahyuM che ke--< upakaraNa ane dehane sApha rAkhanArA, nira tara Rddhi, yaza ane traNe gAravane Azrita thayelA, ghaNA samaLa cAritrIovALA sAdhuonA parivAravALA ane cheda prAyazcittane yAgya evA sAdhuone bakuza kahyA che." tathA je aticAra sahita jJAnAdika guNavALA hAya te kuzILa kahyA che. te viSe kahyuM che ke- AsevanA kuzILa ane kaSAya kuzILa e e prakAranA kuzILa heAya che. vaLI te bannenA pAMca pAMca prakAra che-jJAna, darzana, cAritra, tapa, ane yathAsUkSma. temAM jJAnAdikavaDe je AjIvikA kare te jJAnAdika kuzILa jANavA, ane A tapasvI che ema prazaMsA sAMbhaLI je khuzI thAya te yathAsUkSma kuzILa kahevAya che.'" A makuza ane kuzILa e e prakAranA
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ bakula kuzalAdi svarUpa. (243) sAdhuo ja sarva tIrthakaronA tIrthane pravartAvanArA saMbhave che. kemake bIjA vikalavALA sAdhuone sava dAkALe abhAva hoya che. tethI te bakuza ane kuzaLa sAdhuone viSe doSala eTale sUkSma de avazya saMbhave che. kAraNa ke temane aMtamuhUrtanA pramANavALA pramatta ane apramatta e be guNasthAnaka hoya che. tethI jyAre teo pramatta guNasthAnake vartatA hoya tyAre teo pramAdI chatAM cAritravAna ja che, kemake jyAM sudhI sAtamAM prAyazcittane lAyaka aparAdha karyo hoya tyAM sudhI te cAritrIja hoya che, tyArapachI te cAritra rahita thAya che. kahyuM che ke"jyAM sudhI cheda prAyazcitta Ave tyAM sudhI eke vratane teNe oLaMgyuM -bhAMgyuM nathI ema jANavuM, ane jeNe eka paNa vrata oLaMgyuM hoya teNe pAMce vrata oLaMgyAM che ema jANavuM. tene mULa prAyazcitta che." AthI karIne ja keTalAka pAsatkAdikanuM paNa cAritra IccheluM che. kahyuM che ke-"je amyusthita thayelA pAsasthAdikane mULa vigere prAyazcitto kahelAM che te ja cAritra rahita che. bIjA cAritra rahita nathI." A pramANe bakuza ane kuzaLane viSe avazya sUkama deze saMbhave che. tethI je te sAdhu varjavA gyA hoya te nahIM vajevA gya keIja nahIM rahe-sarva vajevA gya thaze, ane tethI karIne tIrthane paNa abhAva prApta thaze. 135. A upadezanuM phaLa kahe che - iya bhAviyaparamatthA, majjhatthA niyaguruM na muMcaMti / savvaguNasaMpogaM, appANaMmi vi apecchatA // 136 // mUlAI-A pramANe paramArthane jANanArA madhyasthI potAnA gurUne mUkatA nathI, kAraNa ke teo potAne viSe paNa sarvaguNanI sAmagrI jotA nathI.
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 244) dharmaratna prakaraNa. TIkAtha-A pramANe eTale pUrve kahelA prakAre jeoe paramArtha eTale yathAvasthita pakSa bhAvyo che eTale manamAM pariNamAvyA che evA madhyastha eTale kadAgrahathI dUSita nahIM thayelA sAdhuo pitAnA gurUne eTale potAnA dharmAcAryane mUkatA nathI-tyAga karatA nathI. kemake teo potAne viSe paNa sarva guNanA saMpragane eTale sAmagrIne jetA nathI, ahIM bhAvArtha e che je-madhyastha buddhimAna sAdhu A pramANe vicAra kare che ke-" je pramANe AgamamAM kahyuM che te pramANe karavuM duSkara che, ane yathAkata vAdane viSe rahelA eTale zAstramAM kahyA pramANe ja karavuM evuM mAnanArA sIdAya che. mATe zakti pramANe cAritranI zuddhi karavI eja niyata mArga che." A mArA gurU paNa utsarga tathA apavAda mArgane jANe che, zakti pramANe kriyA kare che, zaddha mArgane upadeza Ape che, saddabhAvanI tulanA kare che, utkRSTa kaSTa karanAranI stuti kare che, ane jJAnIone sahAya kare che, mATe pUjAnuM sthAna che. kahyuM che ke-"hAlamAM kALanA deSane lIdhe zarIra tuccha che, cheluM saMghayaNa che ane uttama vIrya nathI, te paNa munIdro dharmane mATe udyama karI rahyA che, te vidvAnene pUjavA lAyaka kema na hoya?" tethI A atyaMta upakArI gurUnI huM AdarathI sevA karuM. AgamamAM kahyuM che ke-"jema yajJa karanAra vividha prakAranI Ahuti ane maMtranA padethI abhiSeka karelA agnine name che, tema manuSya anaMta jJAna pAmyA chatAM paNa AcAryane sevavA joIe. jenI pAse huM dharmanA pado zIkhyo chuMtenI pAse mAre mana, vacana ane kAyAvaDe niraMtara vinaya kara joIye, mastakavaDe satkAra karavo joIye ane be hAtha joDavA joIye." A pramANe AgamanA bahumAnathI pitAnA gurUne samyaka prakAre ArAdhe che. 136.
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ gurUnI avagaNanA karanAra te pApa zramaNa. (245) vaLI gurUno tyAga karanAra sAdhu avazaya gurUnI avajJA kare che, ane tethI karIne te anarthane pAme che, te AgamanuM smaraNa karAvavA pUrvaka dekhADe che. eyaM avamanaMto, vutto suttami pAvasamaNo tti / mahamohabaMdhagovi ya, khisaMto apaDitappaMto // 137 // mUlAI-A gurUnI avagaNanA karanArane sUtramAM pApabhramaNa kahyo che. tathA gurUnI khIMsA karanAra ane anAdara karanAra sAdhu mahamehane paNa bAMdhe che. TIkA-A gurUnI avagaNanA karanAra eTale halanA karanAra sAdhu sUtramAM eTale siddhAMtamAM pApazramaNa eTale kutsita sAdhu kaho che. te sUtra A pramANe che-"je AcArya ane upAdhyAye sUga ane vinaya zIkhavyA che, temanI ja khIMsA hIlanA karanAra bALa-mUkha pApazramaNa kahevAya che. AcArya ane upAdhyAyanI je samyak prakAre sevA na kare, pUjA na kare, ane stabdha thaIne rahe te pApazramaNa kahevAya che." tathA gurUnI khIMsA-niMdA karato ane temanI vaiyAvRtyAdika karavAmAM anAdara karatA sAdhu mahAmahano baMdhaka paNa thAya che eTale atyaM mithyAtvane upArjana karanAra paNa thAya che. api zabda bIja sUtrane sUcave che. te bIjuM sUtra AvazyakamAM mehanIyanAM trIza sthAnakomAM kahevuM che ke-"je maMdabuddhi AcArya ane upAdhyAyanI khIMsA kare che tathA jJAnI evA temanI samyak prakAre sevA karatA nathI, te mahAmohane bAMdhe che. 137. ahIM keI prazna kare ke-gurUnI zakti na hoya ane ziSya tene karatAM adhika tapa kare che te yogya che ke ayogya che? kemake tema karavAthI gurUnI laghutA prApta thAya che. Ano javAba e che je-gurUnI
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ (ra46) dhama ratna prakaraNa samIpe rahIne adhika tapa kare to te gurUnA jamairavanuM kAraNa chevAthI yogya ja che. kemake ziSya sadAcArI hoya te gurUno yaza vadhe ja che, jemAM putra sAre hoya to pitAne yaza vadheja che. paraMtasvisesN pi jayaMto, tesimavana vivajae samma / to daMsaNasohIo, suddhaM caraNaM lahA sAhU // 138 / / mUlAI-vizeSa prakAre paNa yatanA karato bhAvasAdhu te gurUnI avajJAne samya prakAre vaje che, ane tethI karIne darzananI zuddhine lIdhe te bhAva sAdhu zuddha cAritrane pAme che. - TIkAtha-savizeSa eTale atyaMta zebhana, apazabda che mATe samAna paNuM, zuM mArAthI paNa A adhika kare che ? evI bhAvanAe karIne yatanA karate eTale sadanuSThAnamAM udyama karatA zuddha pariNAmavALo bhAva sAdhu te gurUjanenI avajJAne eTale alpatthAna vigere na karavuM tene vaje che eTale avajJA karatuM nathI, ane tethI karIne darzanazuddhine lIdhe te bhAvamuni zuddha eTale kalaMka rahita cAritrane pAme che. ahIM A bhAvArtha che-jJAna ane cAritranuM kAraNa samakti che. te viSe AgamamAM kahyuM che ke-"dazana rahitane jJAna hatuM nathI, jJAna vinA cAritraguNa hotA nathI, guNa vinA mokSa nathI, ane mekSa rahitane nirvANa sukha nathI." ane te samakita gurUnuM bahumAna karanArane ja hoya che. tethI duSkara kiyA karanAre paNa temanI avajJA karavI nahi. paNa tenI AjJAmAM ja rahevuM kahyuM che. ke-"gurUnI AjJAmAM nahIM rahelA sAdhu je kadAca chaThTha, aThThama, cAra upavAsa, pAMca upavAsa, paMdara upavAsa ke mAsanA upavAsa karatA hoya to paNa anaMta sa sArI thAya che." 138. - A --
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvasAdhunA liMgAnI samApti tathA kuLadarzIna. ( 247) have sAdhanA liMganI samApti tathA tenA phaLane kahe che, iya sattalakkhaNadharo, hoi carittI ta ya niyameNa / kallANa paraMparalAbhajoga lahai sivasokkhaM / / 139 / / mUlA--A pramANe sAta lakSaNane dhAraNa karanAra cAritrI hAya che, ane teja avazya kalyANanI paraMparAnA lAbhanA saMbaMdhathI zivasukhane meLave che. TIkA - --A pramANe pUrve dekhADelA sAta lakSaNAne dhAraNa kara nAra cAritrI-bhAvasAdhu thAya che. ane teja avazya uttama deva ane manuSyapaNArUpa kalyANanI paraMparAnI prAptinA yAgathI-sa MbaMdhathI ziva sukhane eTale meAkSanA sukhane meLave che. 139 ~~~~ zrAvaka ane sAdhunA saMbaMdhathI e prakAranuM dharmaratna kahyuM. have kANu ane kevA manuSya A karI zake ? te kahe che-- duvihaMpi dhammarayaNaM, taraha naro ghettumavigalaM so u / jasse gavI saguNarayaNa-saMpayA sutthiyA asthi / / 140 // mUlA--jene ekavIzaguNa rUpI ratnanI sapatti susthira che, te ja manuSya A banne prakAranA dha ratnane saMpUrNa meLavI zake che. TIkA--e prakAranuM paNu, api zabda che mATe eka prakAranu ja nahIM ema jANavuM, A dharatna sapUrNa rIte, te ja nara eTale jAtinA nirdeza hAvAthI naranI jAtivALA jatu, mAtra purUSaja nahIM,
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ (ra48) dharmaratna prakaraNa grahaNa karavAne tarasa eTale dhAtunA aneka artha hovAthI zaktimAna thAya che. ahIM tu zabdane nizcaya artha che. te nara ke? te kahe cheje manuSyane ekavIza guNa rUpI ratnanI saMpatti vigere pratipAdana karelI vizeSaNenI vibhUti susthita eTale kubedhAdithI dUSita nahIM thavAthI upadrava rahita sthira hoya che. ahIM keI zaMkA kare ke-prathama ekavIza guNanI saMpattivALe dharmaratnane che ema kahyuM ja hatuM, te ahIM pharIthI kema kahyuM? javAba-kharUM che. paraMtu prathama mAtra - gyatAja kahI hatI, jemake bAlyAvasthAmAM vartate rAjaputra rAjyane yegya che ema kahevAya che. hamaNA te tene karavAnI zakti paNa kahevAya che, jema yuvAna thayelA rAjaputra ATaluM rAjya calAvavAne zaktimAna che ema kahevAya che. 140 - - A pramANe hovAthI vizeSa karIne pUrvAcAryonI lAdhA kare che - tA suSTu imaM bhaNiyaM, puvAyariehiM parahiyaraehiM / igavIsaguNovezro, jogo sai dhammarayaNassa // 141 // mUlAtha-tethI karIne ekavIza guNee yukta e manuSya sadA dharmaratnane gyA che, ema paranA hitamAM Asakata thayelA pUvacAryoe sAruM kahyuM che. TIkAtha--jethI karIne A guNAe karIne yukta mANasa dharma karavA zaktimAna che tethI karIne anya janane upakAra karavAmAM tatpara thayelA pUrvanA AcAryoe A sArUM kahyuM che. zuM te? ke-ekavIza guNee karIne sahita evo prANI hamezAM dharmaratnane yegya che. 141 - -
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ graMthakartA mahAtmAne graMtha racavAne hetu (ra49) have cAlatA prakaraNanA arthano anuvAda karavA pUrvaka upasaMhAranI be gAthAo kahe che... dhammarayaNocciyANaM, desacarittINa taha carittINaM / liMgAI jAI samae, bhaNiyAI muNiyatattehiM // 142 // tesi imo bhAvattho, niyamaivibhavANusArao bhnniyo| saparANuggahaheuM, samAso saMtisUrIhiM // 143 // mUlAtha-dharmaratnane ucita evA dezavirati ane sarvavirativALAnAM je liMge tatvajJAnIoe siddhAMtamAM kahyAM che. tene A bhAvArtha zAMtisUrIe svaparanA anugrahanA hetuthI potAnI matinA vaibhavane anusare saMkSepathI kahyo che. TIkAI-upara kahyA pramANe dharmaratnane yogya evA dezacAritrI eTale dezavirativALA ane cAritrI eTale sarvavirativALAnAM je liMge samayamAM eTale siddhAMtamAM munitatoe eTale siddhAntanA sabhAvane jANanArAoe kahyAM che, temane A-upara kahelo bhAvArtha -tAtparyArthI potAnI matinA vibhavane anusAre eTale pitAnI buddhisaMpadAne anusAre kahyo che eTale ke siddhAMtarUpI samudrane pAra pAmave azakaya che tethI jeTaluM meM jANyuM che teTaluM ja kahyuM che. zA mATe ATalo prayAsa karavo paDayo ? te upara kahe che ke-pitAno ane parane anugraha eTale je upakAra, te ja je kahevAnuM kAraNa che te svapara anugrahanA kAraNathI. te anugraha paNa AgamathIja thaI zake tema che ema je kaI zaMkA kare te kahe che ke-nahIM. kemake AgamamAM keIka artha kayAMIka kahyo che, ane keIka artha kayAMIka kahyo che tethI tene alapa AyuSyavALA ane a5 buddhivALA A yuganA manuSya jANavAne samartha nathI; ema vicArI saMkSepathI eTale nAnA graMtha
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ (250) dharmaratna prakaraNa. karIne ahIM kahelo che. keNe zAMtipradhAna eTale madhyastha ane svastha cittavALA sUrioe eTale AcAryoe arthAta zAMtisUrI nAmanA AcArya kahyo che. 142-143 have ziSyo AnA atha thAya tene mATe A zAstrArthanA jJAnanuM phaLa batAve che - jo paribhAvaha eyaM, samma siddhatagambhajuttIhi / so muttimaggalaggo, kuggahagattesu na hu paDai // 144 // mUlAI je Ane samyaka prakAre siddhAMtane anusaratI yuktivaDe vicAre che, te muktimArgamAM pravRtta thaIne kapraha rUpI khADAmAM paDato nathI. TIkArya-je kaI laghukamI A pUrve kahelA dharmaliMganA rahasyane samyapha eTale madhyasthapaNue karIne siddhAMtagarbha eTale AgamanA sAravALI yutithI sArI rIte vicAre che, te prANu mukti mArgamAM eTale mokSanagaranA mArgamAM lagna eTale javA pravRtta thaIne kugraharUpI eTale A duSamakALamAM thanArA matinA meharUpI khADAemAM eTale gatine vighAta karavAnuM kAraNarUpa hovAthI tathA anathane utpanna karanAra hovAthI kugatirUpa khADAmAM nathI ja paDatA. ahIM hazabdane nizcaya artha che. tethI karIne ja sukhe karIne sanmAna ge jAya che. 14
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ anatara, para Mpara phaLadarzIna. ( 251 ) A prakaraNanA ane vicAra karavAnuM anatara phaLa kahyuM. have para para phaLa batAveche.-- iya dhammarayaNapagaraNa - maNudiyahaM je mammi bhArveti / te galiyakalilaMkA, nevvANasuhAI pAveMti / 145 / / mUlA-A pramANe dharmaratna prakaraNane humezAM jeA peAtAnA manamAM vicAre che, teo pASaSaka rahita thai meAkSanAM sukhA pAme che. TIkA -- zabda prAkRta bhASAmAM vRtti ne badale vaparAya che. A pramANe hamaNAM kahelA dharatnane pratipAdana karanAra prakaraNanezAstrane pratidina eTale haMmezAM, upalakSaNathI dareka sa MdhyAe. tathA dareka prahare je kAi Asanna muktigAmI manamAM bhAve che eTale viveka pUrvaka vicAre che, teo jIbha, zubhatara adhyavasAyane bhajanArA, galita eTale dUra thayA che kalilapaka eTale pApamaLanA samUha jenAthI evA chatA nirvAMNunAM sukhAne pAme che. te sukhA kevAM hAya che ? te kahe che. 8 avyAbAdha evA meAkSane pAmelA siddhonA jIvAne je sukha che, te sukha manuSyAne ke devAne paNa nathI. jema keAi eka vanavAsI bhinna ghaNA prakAranA nagaranA guNNAne jANatA chatAM paNa te vanamAM ( khIjA sidghonI pAse) upamA ApI zakAya tevI vastu nahIM hAvAne lIdhe kahI zakatA nathI. e ja pramANe siddhonu sukha anupama che. tenI upamA che ja nahIM. teA paNa kAMika vizeSe karIne tenu sAdazya kahu chu', te tame sAMbhaLeA. te A pramANe-- kAi purUSa veNu, vINA ane mRda MgAkinA nAda sahita manehara ane vakhANavA lAyaka kAmakathAnA saMgIte karIne tanmaya thaye| hAya, bhIMta vigere upara cItarelA netrane AnaMdadAyaka ane vilAsavALAM aneka citravicitra rUpo joine AnaMda pAmyA hAya, caMdana, agarU
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 5ra ) dharmaratna prakaraNa ane karparAdikanA dhUpathI dhupita thaIne mane hara puTavAsAdika sugaMdhane atyaMta suMghI spRhA-IcchA rahita thayA hoya, vividha prakAranA SaDurasavALA ane IcchAthI paNa vadhAre AhAra karI, zreSTha sugaMdhi zItaLa jaLanuM pAna karI tathA uttama svAdavALA tAMbUla vigerene AsvAda karI tRpta thayo hoya, tathA kamaLa rUnI taLAIvALA mane hara paryakamAM rahelA ane akasmAta meghanI garjanA sAMbhaLI atyaMta bhaya pAmelI ISTa bhAryAthI gADha AliMgana karAyela athavA ratikrIDA karIne bhAryAne AliMgana karI sukhe sutA hoya, A purUSa sarva idrinA viSayanI prAptithI ane sarva bAdhAnI nivRttithI utpanna thayelA je zreSTha sukhane potAnA aMtarAtmAvaDe vede che anubhave che, tenAthI paNa muktajIne anaMtagaNuM sukha che ema paMDito kahe che. A rIte AgamanA arthane vicAra karanArAne saMveganA adhikapaNathI kALa, saMghayaNa, tathAbhavyatva vigere sAmagrInA vazathI paraMparAe mokSanI prApti thAya che. 145.
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazasti. ( 2pa3) atha prazastiH / gaMbhIra arthavALuM A prakaraNa mahAmRtarUpI sAgaramAMthI sajajanone upakAra karavA mATe AdarapUrvaka meM udhayuM che. vaLI vivaraNa ( TIkA ) vinA A prakaraNa jaDa mativALAo jANI zakaze nahIM ema dhArIne sugama ane nAnI A vRtti paNa meM racI che. asatyanI zaMkA karanAra loka A yuganA AcAryoe kahelA vacana upara pratIti rAkhatA nathI tethI temanI pratItine mATe siddhAMtanAM ghaNuM sUtro A graMthamAM meLavyAM che. tethI A mAre mATe aparAdha AgamanAM tattvane jANanArAoe kSamA karo. kAraNake pitAe ekaThuM karI rakSaNa karI rAkheluM dhana dAnanA ativyasanavALA putro khace ja che. A prakaraNamAM siddhAMta virUddha athavA vyAkaraNanA niyama virUddha kAMI paNa lakhAyuM hoya to te nirmaLa jJAnavALAoe zodhavuM. kAraNa ke ati gahana vanamAM bhramaNa karatA maMdadaSTivALA ane ekalA paDelA kayA mANasane mati meha na thAya? A zAstra racatAM meM je kAMI puNya upArjana karyuM hoya teNe karIne huM puNya pApathI mukata thAuM. sarva zAstranA arthane kahenArA ane vartamAna tIrthanA nAyaka mahAtmA zrI vardhamAna svAmIne namaskAra thAo. ja eka mAmA bha >>
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ IF000000000000000001 -- || - -- :009 -06 -- - AtmAnanda prakAza. jena komamAM ati phelAvA sAthe prakhyAti pAmeluM A mAsika A sabhA taraphathI covIza varSa thayA pratimAse pragaTa karavAmAM Ave che. temAM AvatA dhArmika, vyavahArika ane naitika saMbaMdhi uttama lekhothI ApaNI kAmamAM prasiddha thatAM mAsikamAM te prathama paMkita dharAve che. dara varSe tenA grAhakene vAMcanane bahoLo lAbha ApavA sAthe, varSa pUrNa thatAM pahelAM navIna dravyAnuga vigerenA viSayathI bharapUra eka uttama graMtha suMdara bAInDIMgathI alaMkRta karI dara varSe bheTa [ ApavAmAM Ave che. ekaja paddhatie AvI bheTane lAbha dara varSe A mAsikaja Ape che. hAlamAM tenuM bAvIzamuM varSa cAle che. dareka mAsika ane peparavALAe sakhta meMghavArInA sababe lavAjama vadhAyuM chatAM amoe samAjane udAratAthI vAMcavAne lAbha ApavA tenuM teja lavAjama rAkhyuM che ane bheTanI buka paNa suMdara dara varSe ApavAne kama cAlu rAkhyo che; tethI grAhakonI saMkhyA vadhatI jAya che, vaLI gurUbhakti nimitte nIkaLatA A mAsikanI laghu vaya chatAM grAhakenI heLI saMkhyA teja tenI uttamatAno purAvo che. vArSika mUlya rUA. 1-0-0 posTeja cAra AnA rAkhavAmAM Avela che. tenA pramANamAM lAbha vizeSa che. naphe jJAna khAtAmAM vaparAya che, jethI dareka jaina baMdhuoe tenA grAhaka thaI avazya lAbha levA cukavuM nahiM. == = -00== = LICHICCUISICIC
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ A sabhA taraphathI prasiddha thayelAM gujarAtI bhASAnAM pustakA, 5-8-0 1 zrI jaina tattvAda ( zAstrI ) 2 navatattvane su Mdara Adha 0-10-0 x3 devasIrAi pratikramaNa 4 jIvavicAra vRtti x5 ajJAna timira bhAskara 2-8-0 6. jaina dharma viSayika praznottara 7 jainatattvasAra mULa tathA bhASAMtara 8 daMDaka vicAra vRtti mULa. avasUri 9 nayamAdaka 8-8-0 0-12-0 10 haMsavitAda ( zAstrI ) 0-12-0 x11 vividha pUjAsaMgraha 12 kumAra vihAra zataka. mULa. avasUri ane bhASAMtara sAthe (zAstrI) 1-8-0 13 jaina tattvasAra bhASAMtara 0-2 0-4-0 14 prakaraNa saMgraha 15 navvANuM prakArI pUjA a sahita 0-3-0 0-6-0 4-2-2 0-6-0 -7-0 08-0 16 AtmavallabhastavanAvalI 0-6-0 - 17 meAkSapada seApAna x18 dharmabindu graMtha, mULa TIkA ane bhASAMtara sAthe 2-8-0 19 praznottara puSpamALA 0-14-0 ( zAstrI ) x20 dhyAnavicAra (gujarAtI) 0-3-0 21 zrAvaka kalpatarU 22 AtmapramAdha graMtha ( zAstrI ) x23 AtmAnnati 24 prakaraNapuSpamALA prathama puSpa 25 jakhusvAmI caritra 26 jaina graMtha gAiDa ( gujarAtI ) 27 tapArata mahAdiSa bhAga 1-2 tamAma tapa vidhi sAthe 0-12-0 x28 vividha pUjAsaMgraha (bI. AvRtti ) x A nIzAnIvALA graMthA sIlI mAM nathI. 9-26 2-8-0 0-100 -7-0 0--2-0 1-0-0 1-0-0 1-4-0 -4-0 29 samyaktva stava x30 zrI zrAddhaguNa vivaraNa 2-0-0 31 caMpakamALA caritra -8-0
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ 432 kumArapALacaritra(hiMdI) nathI 33 zrI samyakrUtva kAmudI,, 1-0-0 34 prakaraNa puSpamALA khIjuM ratna 35 anuye gaddAra sutra 36 adhyAtmamata parIkSA 37 gurUguNa chatrIzI -5-0 38 zrI zatruMjaya tIrthadhAma stavanAvalI 439 zrI AtmakAnti prakAza 0-4-0 40 jJAnAmRta kAvyakuMja (jJAnasAra aSTaka gadya, padya, anuvAda sahita ) 0-12-0 41 zrI deva bhaktimALA prakaraNa 42 zrI upadeza sAtikA 43 sakhAdha sittarI 44 guNamALA (paMcaparameSThinA 108 guNanu vana aneka kathAo sahita ) 45 sumukhanRpAdi kathA. 46 zrI temanAtha caritra. 47 zrI supArzvanAtha caritra -7-0 0-6-0 -4-0 -7-0 1-0-0 1-00 1-0-0 1-8-0 1-0-0 2-0-0 bhASAMtara bhA. 1 lA.2-0-0 1 48 Ada-srIratA. 49 zrI supArzvanAtha caritra bhAga 2 jo 50 dAnapradIpa bhASAMtara 51 zrI navapadajI pUjA a sAhata 1-0-0 2-8-0 3-0-0 1-4-0 2-8-0 para zrI kAvya sudhAkara 53. AcArApadeza bhASAMtara 0-8-0 54 dharmaratna prakaraNa bhASAMtara =>> x A nIzAnIvALA gra MtheA sIlIkamAM nathI. 1-0-0 55 zrI kumArapALa pratimAdha chapAya che. 56 zrIdhama bIndu bhASAMtara AvRti bIjI 57 zrI paMcapratikramaNa a sahita chapAyelA jaina aitihAsika graMthA. ( zrImAn pravR kujI zrI kAntivijayajI graMthamALA. ) 1 - vijJapti triveNI xra kRpA rasakoSa 1-0-0 1-0-0 x3 zatrujayati,dvAra prabaMdha 1-0-0 x4 prAcIna jaina lekha sa Mgraha bhAga 1 lA padraupadI svayaMvara nATaka - prAcIna lekha sa Mgraha bhAga - rA 3-8-0 ,, "" , 1-0-0 -4-0
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArI lAibrerI kema thaI zake ? = (A sabhAnA lAiphamembarathavAthI) gacA daza varSamAM lAIpha membarene amArA taraphathI prasiddha thayelA graMtha bheTa maLatAM teo eka sArI lAIbrerI karI zakyA che.A lAbha koi paNa jaina zrImAne ke saMsthAe bhulavAnuM nathI. rIporTa ane sUcipatra magAvI khAtrI karo. lakha:zrI jaina AtmAnada sabhA. : bhAvanagara. (kAThIyAvADa)