________________
(૨૧)
ધર્મરત્ન પ્રકરણ. મૂલાથ–શક્ય અનુષ્ઠાનને વિષે પ્રમાદ કરે નહીં, અને અશકય કાર્યમાં પ્રવૃત્તિ કરે નહીં, તે શક્યારંભ થાય છે. એમ કરવાથી શુદ્ધ ચારિત્રને પામે છે. 1 ટકાથ–શકય એટલે પોતાની શક્તિને ઉચિત એવી સમિતિ, ગુપ્તિ, પ્રત્યુપેક્ષણ, સ્વાધ્યાય અને અધ્યયન વિગેરે ક્રિયાને વિષે પ્રસાદ ન કરે એટલે આળસુ થાય નહીં, અને અશક્ય એટલે જિનક૯૫ તથા માસક્ષપણુદિક અનુષ્ઠાનને વિષે પ્રવૃત્તિને એટલે અંગીકારને નહીં કરતે છતે શક્યારંભવાળે થાય છે. અને તે (સાધુ) આવી રીતે કરવાથી કાળ અને સંઘયણદિકને ઉચિત એવું વિશુદ્ધ એટલે અતિચાર રૂપ કલંક રહિત ચારિત્ર પામે છે–વૃદ્ધિ પમાડે છે કારણ કે સમ્યક પ્રકારને આરંભ ઈષ્ટસિદ્ધિને હેતુ છે. ૧૧૮.
અહીં કેઈ શંકા કરે કે –શું ધર્મ કરનાર કેઈપણ અસત્ આરંભવાળો થાય ? જવાબ-હા. મતિના મેહથી અને માનના અધિકપણથી અસદારંભી થાય છે. તે કેવી રીતે અને કેની જેમ? એ પરને અભિપ્રાય જાણુને કહે છે –
जो गुरुमवमनतो, आरंभइ किर असक्कमवि किंचि। सिवभूइ व न एसो, सम्मारंभो महामोहा ॥ ११६ ॥
મૂલાઈ–જે કઈ સાધુ ગુરૂની અવજ્ઞા કરી અશક્ય એવું પણ કાંઈ અનુષ્ઠાન આરંભે, તે શિવભૂતિની જેમ મહામહને લીધે સદારંભી કહેવાતું નથી.
ટીકાર્ય–જે કઈ મંદ મતિવાળો સાધુ ગુરૂને એટલે ધર્માચાર્યને અવગણના કરતો એટલે આ ગુરૂ હીન આચારવાળા છે એમ અવજ્ઞાથી જેતે છતે અશકય એટલે કાળી અને સંઘયણને અનુચિત એવું પણ જિનકલ્પાદિ અનુષ્ઠાન કરવાનો આરંભ કરે છે. ગાથામાં ગ િશબ્દ છે માટે શકય એવું પણ કાંઈક વિગઈને ત્યાગ વિગેરેકેજે ગુરૂએ નહીં
