________________
ચોથા ભેદ ખલિત શુદ્ધિનું સ્વરૂપ. ( ૧૯પ) આ રીતે ત્રીજું શ્રદ્ધાનું લક્ષણ કહ્યું. હવે શ્રદ્ધાનું ચોથું લક્ષણ (ખલિત પરિશુદ્ધિ) કહે છે.
अइयारमलकलंक, पमायमाईहिं कहवि चरणस्स । जणियं पि वियडणाए, सोहिति मुणी विमलसद्धा ॥१०४॥
મૂલાથ–પ્રમાદાદિકે કરીને કોઈ પણ પ્રકારે ચારિત્રને વિષે અતિચારરૂપી કલંક જે મળ ઉત્પન્ન થયે હોય તે તેને પણ નિર્મળ શ્રદ્ધાવાળા મુનિએ આલોચનાએ કરીને શુદ્ધ કરે છે.
ટીકાથ–મૂળ ગુણ અને ઉત્તર ગુણની મર્યાદાને જે અતિક્રમઉલ્લંઘન કરવું તે અતિચાર કહેવાય છે. તે જ અતિચાર ગુણને મલિન કરવાનો હેતુ હોવાથી મળરૂપ છે. અને તે મળ ચારિત્રરૂપી ચંદ્રના કલંક જે હેવાથી કલંકરૂપ છે. તે અતિચાર મળકલંક ચારિત્રને વિષે પ્રમાદાદિકે કરીને એટલે કે આદિકા તે પ્રાયે કરીને ચારિત્રીને સંભવે નહીં તેથી પ્રમાદ, દર્પ અને કલપ કરીને કેઈ પણ પ્રકારે એટલે કાંટાથી વ્યાપ્ત એવા માર્ગમાં યત્નપૂર્વક ચાલતાં છતાં કટે વાગે તેની જેમ ઉત્પન્ન થાય. અપિશબ્દનો અર્થ સંભાવનારૂપ હોવાથી ચારિત્રીને અતિચાર થે સંભવે છે એમ જાણવું. અહીં આકુટિકા વિગેરે સ્વરૂપ આ પ્રમાણે કહ્યું છે-“તીવ્રપણુથી જાણીને કરવું તે આકટિકા, દેહેમદેડથી કરવું તે દર્પ, વિકથા વિગેરે કરવું તે પ્રમાદ અને કારણે કરવું તે કલ્પ કહેવાય છે.” આ ઉપલક્ષણથી દશ પ્રકારની પ્રતિસેવના પણ સમજી લેવી. તે આ પ્રમાણે-“દ ૧, પ્રમાદ ૨, અનાગ ૩, આતુર (માંદગી) ૪, આપત્તિ ૫, શંકિત ૬, સહસાકાર ૭, ભય ૮, પ્રÀષ ૯ અને વિમર્ષ ૧૦ (આ દશ કારણે પ્રતિસેવના-અતિચાર થાય છે) આ અતિચારને આલોચનાએ કરીને નિર્મળ શ્રદ્ધાવાળા એટલે નિષ્કલંક ધર્મની અભિલાષાવાળા મુનિએ શોધે છે-કર કરે
