________________
( ૧૮૪ )
ધર્મરત્ન પ્રકરણ.
તથા—
अवगयपत्तसरूवो, तयगुग्गहहे उभावबुड्डिकरं । सुत्तभणियं परूवर, वजंतो दूरमुम्मग्गं ॥ ६६ ॥
મૂલા—પાત્રના સ્વરૂપને જાણનાર સાધુ ઉન્માગતા દૂરથી ત્યાગ કરી તે ( પાત્ર )ના ઉપકાર કરનાર એવા ભાવની વૃદ્ધિ કરનારા આગમાક્ત સ્વરૂપની પ્રરૂપણા કરે છે.
ટીકા—પાત્રના એટલે ધર્મ શ્રવણ કરાવવા લાયક પ્રાણીના સ્વરૂપને એટલે આશયને જેણે સારી રીતે જાણ્યે હાય, તે અવગતપાત્રસ્વરૂપ કહેવાય છે. તે આ રીતે—શ્રવણુ કરાવવા લાયક પાત્ર ત્રણ પ્રકારના હાય છે—ખાળ, મધ્યમબુદ્ધિ અને બુધ ( પંડિત ). તેમાં— “ જે માળ પાત્ર હોય તે માત્ર લિંગને–વેષને જ જુએ છે, મધ્યમબુદ્ધિ હાય તે આચરણને વિચારે છે, અને બુધ હાય તે સર્વ પ્રયત્ન કરીને આગમના તત્ત્વની જ પરીક્ષા કરે છે. ” તેઓને દેશના દેવાના વિધિ આ પ્રમાણે છે.—“ માળની પાસે માહ્ય આચરણ-ક્રિયા જેમાં મુખ્ય હાય એવી દેશના આપવી, અને તેના દેખતાં પોતે ( ગુરૂએ ) પણ તેવાજ આચાર અવશ્ય સેવવા. મધ્યમમુધ્ધિની પાસે ઇર્યાસમિતિ વિગેરે ત્રિકેાટિએ કરીને શુધ્ધ તથા આદિ, અંત અને મધ્યના ચાગાવડે હિતકારક એવું સાધુનું સદાચરણ બતાવવું. '' ઇત્યાદિ જેવું પાત્ર હાય તેવી દેશના આપવી. વળી—“મુનીશ્વરાએ કહ્યું છે કે અપાત્રને વિષે જે દેશના આપવી તે પાપ જ છે, ઉન્માર્ગે જ લઇ જનારી છે અને આ સ'સારરૂપી અટવીમાં તેના વિપાક ભયંકર થાય છે. ’ અથવા ત્રણ પ્રકારનું પાત્ર આ રીતે જાણુવું— ઉત્સપ્રિય, અપવાદપ્રિય અને પારિણામિક ઇત્યાદિ પાત્રનું સ્વરૂપ સારી રીતે જાણીને શ્રધ્ધાવત
૧ જેને ઉત્સ`મા` પ્રિય હાય તે. ૨ જેને અપવાદમાઞ પ્રિય હોય તે. ૩ પરિણામે કયા માર્ગ હિતકારક છે એવા વિચાર કરનાર.
