________________
(૧૩૪)
ધર્મરત્ન પ્રકરણ હવે તે સતર પ્રકારના લિંગને વિસ્તારથી કહેવા
માટે સતર ગાથાઓ કહે છે –
इत्थीमणत्थभवणं, चलचित्तं नरयवत्तिणी भूयं । जाणतो हियकामी, वसवत्ती होइ न हु तीसे ॥६० ॥
મૂલાથ–સ્ત્રી અનર્થનું સ્થાન છે, તેનું ચિત્ત ચલાયમાન છે, અને તે નરક ગતિના ભાગરૂપ છે. એમ જાણુ હિતની અર્થી પુરૂષ તેને વશ થવું નહીં.
ટીકાથ–સ્ત્રી અનર્થોનું એટલે દેનું ભવન એટલે આશ્રયસ્થાન છે. કહ્યું છે કે-“અસત્ય, સાહસ, માયા, મૂર્ખતા, અતિલોભ, અપવિત્રતા અને નિર્દયતા આટલા સ્ત્રીઓના સ્વાભાવિક દોષો છે.” તથા સ્ત્રીઓનું ચિત્ત ચંચળ હોય છે, એટલે કે તેઓ અન્ય અન્યની ઈચ્છા કરનારી હોય છે. કહ્યું છે કે- “સ્ત્રી પોતાના મનમાં અન્યને ચિંતવે છે, બીજાની સાથે મધુર વાણીથી વાતો કરે છે, દષ્ટિએ કરીને બીજાની સન્મુખ જુએ છે, અને શરીરવડે બીજાની સાથે ક્રીડા કરે છે.” તથા સ્ત્રી નરકના માર્ગ તુલ્ય છે, એ પ્રમાણે જાણતો હિતકામી એટલે પિતાના આત્માનું કલ્યાણ ઈચ્છનાર પુરૂષ તેવી સ્ત્રીને આધીન થતું નથી. પરંતુ તે આ પ્રમાણે વિચાર કરે છે–“સ્ત્રીઓ જાણે કે મત્સ્યસમૂહને પકડવાની જાળ હય, પાશમાં પકડાયેલા પ્રાણીઓનું (પક્ષીએનું જ) દઢ બંધન હોય, મૃગેના સમૂહને પકડવા માટે સર્વ દિશાએમાં પાથરેલી વાગરા હાય તથા ઈચ્છા પ્રમાણે ભ્રમણ કરનારા પક્ષીઓના સમૂહને પૂરવાના પાંજરા હોય તેમ આ સંસારમાં વિવેક હિત મનવાળા પુરૂષના બંધનને માટે જ છે.” ૬૦.
તથા - इंदियचवलतुरंगे, दोग्गइमग्गाणुधाविरे निच्चं । મરિયમવર્સવો, હૃમ સંસાર હૂંફ .
