________________
ધારણ કરવાથી તે વર્ણની દેવતાને આવિવ થવે તે બીજે. હાલ માત્ર માબાપ ઉપરથી જાતિ ઓળખાય છે. અમુક બ્રાહ્મણ, અમુક ક્ષત્રી, અમુક વૈશ્ય એમ કહેવાનું કારણ હાલ માત્ર તે તે વર્ષના રસ્ત્રીપુરપથી ઉત્પન્ન થયું તે જ રહ્યું છે. પરંતુ ખરી રીતે તો તે જતિનો આવિભૉવ ઉપનયન સંસ્કાર થવાથી થાય છે. માટે તેને બીજો જન્મ ગણે છે.
પિડા સંસ્કાર ચાર બંગના છે. પદના સંસ્કાર મંત્ર રહિત અને ત્રણ વર્ષના વેદ મંત્ર સહિત થાય છે. એ પળસરકારમાં પહેલો સંસ્કાર ગર્ભધાન--સ્ત્રી પર થયા પછી તેને સ્ત્રીધર્મ એટલે રજોદર્શન પ્રાપ્ત થયા પછી કરવામાં આવે છે. આ સંસ્કાર થવાથી સ્ત્રીને પિતાના ઉદરમાં વૃદ્ધ ગર્ભ ધારણ કરવાનો અધિકાર થાય છે.
બીજો પુંસવન સંસ્કાર છે. એ હાલ ગુર્જર પ્રાંતમાં તે નહીં જેવો જ રહેલો છે, એ પુંસવન જે પંચમાસીને નામે હાલ ઓળખાય છે તેજ. આમાં,હમણું ડોશી શાસ્ત્ર પ્રમાણે
* આ ઉપરથી નીચલા લોકની સત્યતા માલમ પડે છે.
जन्मना जायते शूद्रः संस्काराद् द्विज उच्यते। वेदाभ्यासी भवेद्विप्रो ब्रह्मजानाति ब्राह्मणः ॥
જન્મતી વેળા તે સર્વ શુદ્ર જેવાજ સમજવા, સંસ્કાર (જનોઈ આદિ) થયા પછી ડિજ એવી સંજ્ઞાથી ઓળખાય છે, વેદનો અભ્યાસ કર્યાથી વિપ્ર કહેવાય છે અને બ્રહ્મને જાણે અર્થાત્ બ્રહમઝાની થાય ત્યારે જ તે બ્રાહ્મણ પદને પાત્ર ઠરે છે.
પ્ર૦ ક
