Uday Archana

Author(s): Kantibhai B Shah, Vonochandra R Shah, Kirtida R Joshi
Publisher: Udayratnaji Sankheshwar Tirthyatra Smruti Sangh

Page 25

જ ઃ ઉદય-અર્ચના ઠાકોરના કબજામાં હતી, અને તે લેભી ઠાકર એક ગીનીને કર વસૂલ કરીને યાત્રાળુઓને મૂર્તિનાં દર્શન કરવા દેતે. ખેડાના સંઘને. શંખેશ્વર મુકામે પહોંચવામાં વિલંબ થયે. પૂજારીએ દહેરાસરનાં દ્વાર ખેલવાને ઇનકાર કર્યો. પણ ઉદયરત્નજી તે મનોમન દઢ. પ્રતિજ્ઞા કરી ચૂક્યા હતા કે પાર્શ્વનાથ ભગવંતનાં દર્શન કરીને જ અન્નપાણી લઈશ સંઘમાં સામેલ સૌ શ્રાવકશ્રાવિકાઓ પણ. મહારાજશ્રીની પ્રતિજ્ઞાને અનુસર્યા. સૌ બંધ દ્વાર પાસે ખડાં રહી ગયાં અને શ્રી ઉદયરત્ન સ્તુતિ આરંભી “પાસ શંખેશ્વરા....”
આ સ્તુતિથી પ્રભુના અધિષ્ઠાયક શ્રી નાગરાજ પ્રસન્ન થયા ને દેવળનાં દ્વાર ખૂલી ગયાં. સમગ્ર વાતાવરણ પાર્શ્વનાથના જયધ્વનિથી ગુંજી ઊઠયું અને સકલ સંઘે હર્ષોલ્લાસ સહિત દર્શનપૂજન આદર્યા. આ ચમત્કારિક ઘટનાએ ગામના ઠાકોરનાં બંધ પડળે પણ ઉઘાડ્યાં. પાર્શ્વનાથ ભગવંતની મૂતિ એણે સંઘને સેંપી દીધી અને પરમ પદયે પિતે પ્રભુને અનન્ય ઉપાસક બ .
ઉદયરત્નજીની આ કૃતિ (“શંખેશ્વર પાર્શ્વનાથને છંદી જે હવે પછી આ પુસ્તકમાં છાખે છે.) કે અન્ય કોઈ કૃતિમાં ઉપરના પ્રસંગને નિર્દેશ નથી એટલે એને કેટલે પ્રમાણભૂત માનવે તે પ્રશ્ન છે. પરંતુ સંપ્રદાયમાં ઉદયરત્નજીના આ ચમત્કારિક ભક્તિપ્રભાવને મહિમા દઢપણે અંકાયેલ છે.
પણ ઉદયરતન મહારાજને મહિમા કેવળ આ દંતકથાને કારણે જ નથી, બહુસંખ્ય નાનીમેટી રચનાઓ દ્વારા કેવળ જૈન સાહિત્યપરંપરામાં જ નહીં, પણ સમગ્ર મધ્યકાલીન ગુજરાતી. સાહિત્યમાં કવિ ઉદયરત્નનું પ્રદાન નેંધપાત્ર રહ્યું છે. લાખે જૈનાને મુખે ગવાતાં સ્તવને-સઝા દ્વારા આજે પણ ઉપાધ્યાય ઉદયરત્ન ચિરસ્મરણીય રહ્યા છે. સં.૧૭૪૯ (“જ બુસ્વામી રાસ)થી ૧૭૯ (હરિવંશરાસ અથવા રસરત્નાકરરાસ')નું અર્ધશતક એમની રચનાઓ ઉપલબ્ધ કવનકાળ છે. આ ઉપરાંત સં. ૧૭૪૩માં