Book Title: Trikalik Atma Vigyan
Author(s): Pannalal Jagjivandas Gandhi, Bansilal Hiralal Kapadia
Publisher: Girishbhai Tarachand Mehta
View full book text
________________
અશકાય છે. જેને પ્રતિમામૂતિ અર્થાત સ્થાપના નિક્ષેપ કહેવાય છે.
અથવા તે પરક્ષેત્રે પરકાળે રહેલ પદાર્થના સમરણ માટે બનાવેલ પ્રતિક તેજ પ્રતિમા સ્થાપના.
જગત આખાને વ્યવહાર પ્રતિક, પ્રતિકૃતિ અને પ્રતિનિધિથી ચાલે છે કારણ કે કોઈપણ પદાર્થની સ્થાપનાના તે ત્રણ પ્રકાર છે (અ) વાજાદિ પ્રતિક, સ્થાપનાચાર્ય વિગેરે અસભૂત અને પુદ્ગલના હોય છે. (બ) ચિત્ર ફેટેગ્રાફ, પ્રતિમા, પ્રતિકૃતિ આદિ પણ પુદ્ગલના હોય છે પરંતુ સદૂભૂત હોય છે એટલે કે અસલ-મૂળ દ્રવ્ય જે આપણા લક્ષમાં છે તેની હુબહુ પ્રતિકૃતિ હોય છે (ક) જ્યારે સંદેશ વાહક, દૂત પ્રતિનિધિ આદિ જીવંત ચેતન હોય છે.
રાજાના સિપાઈનું અપમાન રાજાના અપમાન બરોબર હોય છે કેમકે એમાં રાજાના પ્રતિનિધિની સ્થાપના છે કે એક શેઠન ને કર ઉઘરાણીના પૈસા લેવા ગયો હોય અને તેનું અપમાન થાય તે શેઠને અપમાન બરબર છે.
સર્વ જ્ઞેય પદાથની હબહુ પ્રતિકૃતિ–પ્રતિબિંબ કેવલિ ભગવંતના કેવલજ્ઞાનમાં સ્થાપના નિક્ષેપે રહેલ છે એ કેવલિ ભગવંતે, જ્ઞાની ગુરૂ ભગવંતે, તીર્થકર ભગવંતેની પ્રતિકૃતિ સમ પ્રતિમા બનાવી તેની પૂજા અર્ચના સેવા ભક્તિ દ્વારા, આપણે તેમની પ્રતિમાના આલંબને તેમનાં જેવાં કેવલિ ભગવંત બનવાની સાધના કરવાની હિોય છે, ગુરૂ દ્રોણાચાર્ય પાસેથી જ વિદ્યા મળવાના દ્વાર બંધ થયાં તે દ્વાર ગુરૂદ્રોણાચાર્યની પ્રતિમાથી ઊઘડી ગયા અને પ્રત્યક્ષ જે આપી શકે તે પરોક્ષથી પ્રતિમા દ્વારા એક
