Tattvarthadhigam Sutram Part 06

Author(s): Rajshekharsuri, Dharmshekharvijay, Divyashekharvijay
Publisher: Arihant Aradhak Trust

Page 48

શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૬
સૂત્ર-૭ સૂક્ષ્મ, અધિક સૂક્ષ્મ (એમ અનેક) ભેદવાળી પણ ક્રિયાઓ સઘળા કાયાદિના દુષ્ટ આચરણ સમૂહનો સંગ્રહ કરવા માટે ભાષ્યકારે જણાવી છે. પ્રવચનમાં કુશળ પુરુષે તો યુક્તિ અને આગમથી આ ક્રિયાઓનું વ્યાખ્યાન વિશેષથી કરવું. (૬-૬) કર્મબંધમાં ભેદ પડવાનું કારણ– तीव्र-मन्द-ज्ञाता-ऽज्ञातभाव-वीर्या-ऽधिकरणविशेषात्
તકિશોષ: પદ-ળા સૂત્રાર્થ– તીવ્રભાવ, મંદભાવ, જ્ઞાતભાવ, અજ્ઞાતભાવ, વીર્ય અને અધિકરણના ભેદથી પરિણામમાં ભેદ પડવાથી) કર્મબંધમાં ભેદ પડે છે. (૬-૭)
भाष्यं- एषामेकोनचत्वारिंशत्साम्परायिकाश्रवाणां तीव्रभावात् मन्दभावाज्ज्ञातभावादज्ञातभावाद्वीर्यविशेषादधिकरणविशेषाच्च विशेषो भवति लघुर्लघुतरो लघुतमस्तीवस्तीव्रतरस्तीव्रतम इति । तद्विशेषाच्च बन्धविशेषो भवति ॥६-७॥
ભાષ્યાર્થ– સાંપરાયિકના જે ઓગણચાલીશ આઝૂવો કહ્યા તેનાં તીવ્રભાવથી =તીવ્રપરિણામથી), મંદભાવથી( મંદ પરિણામથી), જ્ઞાતભાવથી (=જાણપણાથી), અજ્ઞાતભાવથી(=અજાણપણાથી), વર્ષોલ્લાસથી અને અધિકરણ(=સાધન)ના ભેદથી અલ્પ, અલ્પતર, અલ્પતમ, તીવ્ર, તીવ્રતર, તીવ્રતમરૂપ ભેદ થાય છે અને તે આશ્રવભેદના કારણે બંધમાં ભેદ થાય છે, અર્થાત્ બંધ પણ અલ્પ, અલ્પતર ઇત્યાદિ રૂપે બંધાય છે. (૬-૭).
टीका-प्रक्रमात् सम्बद्धमेव, यथोदिताश्रवभेदेभ्योऽपि तीव्रादिभावभेदादेव च भेद इति सूत्रसमुदायार्थः । अवयवार्थं त्वाह-'एषा'मित्यादिना 'एषा'मित्यनन्तरसूत्रोपन्यस्तानां, सङ्ख्यामाह ‘एकोनचत्वारिंशद्'इत्यत्राव्रतानि पञ्च कषायाश्चत्वारः इन्द्रियाणि पञ्च क्रियाः पञ्चविंशतिरित्येवमेकानचत्वारिंशदिति, स्वशब्देनैवोक्तत्वाद् बहुत्वस्य न पुनर्बहुवचनं