________________
પ૬
સૂત્રોના રહસ્ય (આપની પ્રત્યેના ઊભરાતા ભક્તિ-બહુમાનપૂર્વક હું મારું સ્થાન કે આસન છોડીને આપ કપાળની પાસે મારા અપરાધોની ક્ષમા માંગવા આવ્યો છું. આપ કૃપાળુ કૃપા કરીને મને ક્ષમા માંગવાની આજ્ઞા આપો.)
(ગુરુ ભગવંત કહે : “ખામહ : તારી ભૂલોને તું ખમાવ.)
હું પણ એમ જ ઇચ્છું છું (હું પણ આપની પાસે ક્ષમા માંગવાને ઇચ્છું છું. મને આપની આજ્ઞા પ્રમાણ છે.)
મેં જે કાંઈ આપને અપ્રીતિ થાય તેવું કે વિશેષ અપ્રીતિ થાય તેવું વર્તન (નીચેની બાબતોમાં) કર્યું હોય...(તેની હું ક્ષમા માગું છું.) ભોજન-પાણી વહોરાવવાના વિષયમાં, આપના વિનય અને વૈયાવચ્ચ કરવાની બાબતમાં, સામાન્ય વાતમાં કે વિશેષ વાતચીતમાં, ઊંચા આસને બેસવા વડે કે સમાન આસને બેસવા વડે, આપ કોઈની સાથે વાતચીત કરતા હો ત્યારે વચ્ચે બોલવા દ્વારા કે આપની વાત ઉપર પાછળથી ડહાપણ ડોળવાથી, (અપ્રીતિ કે વિશેષ અપ્રીતિ ઉપજાવી હોય)
વળી, બીજું પણ મારાથી જે કાંઈ આપ કૃપાળુના વિષયમાં નાનું કે મોટું વિનયરહિતપણું (વિનય વિનાનું આચરણ) કરાયું હોય,
જે કાંઈ આપ જાણતા હો, પણ હું જાણતો નહોઉં, તે સર્વે અપરાધોની હું આપની પાસે ક્ષમા યાચું છું. મારું તે સર્વ પાપ મિથ્યા થાઓ, મિથ્યા થાઓ, મિથ્યા થાઓ.
૯ (૯) વિવેચન: જૈન શાસનમાં રત્નત્રયી અને તત્ત્વત્રયીનું ખૂબ જ મહત્ત્વ છે. રત્નત્રયીમાં આવે સમ્યગૂ દર્શન, સમ્યગું જ્ઞાન અને સમ્યગું ચારિત્ર. જ્યારે તત્ત્વત્રયીમાં આવેઃ દેવ, ગુરુ અને ધર્મ - આ ત્રણે તત્ત્વોમાં દેવ અને ધર્મ કરતાં ય અપેક્ષાએ ચડિયાતું તત્ત્વ ‘ગુરુ' છે. કારણ કે આપણને દેવની ઓળખાણ ગુર કરાવે છે. ધર્મની સમજણ પણ ગુરુ જ આપે. નાના નાના પાયાના ધર્મોમાં જોડવાનું શરૂ કરીને છેલ્લે સંસારની અસારતા સમજાવીને સર્વવિરતિ (સાધુ) ધર્મમાં પણ ગુરુ જ જોડે. સાધુ જીવનમાં આપણને જોડીને તેઓ અટકી જતા નથી, પણ સાધુ જીવનના રથના તેઓ સારથિ પણ બને છે. સંયમજીવનમાં આઘાપાછા થનારને ગુરુદેવો સાચા રસ્તે આગળ ધપાવે છે. વર્તમાનકાલીન કનિમિત્તાથી સંદા દૂર રાખીને સંયમજીવનની રક્ષા પણ તેઓ કરે છે. વાચના અને વાત્સલ્ય વડે સંયમજીવનમાં સ્થિર કરવાનું કાર્ય પણ તેઓ કરે છે. બરબાદીથી અટકાવીને જીવનને આબાદ બનાવવાનું કાર્ય આ વિશ્વમાં સાચા અર્થમાં કોઈ કરતું હોય તો તે ગુરુ છે.
ગુરુની આટલી બધી મહત્તા હોવાથી જ ગુરુતત્ત્વવિનિશ્ચય” નામના ગ્રન્થનું મંગલાચરણ કરતા પૂ. મહોપાધ્યાયજી યશોવિજયજી મહારાજાએ ગુરુના જ ગુણગાન
