Sutrakrutanga Sutram Part 03

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 513

'समयार्थवोधिनी टीका प्र. थु. अ. १५ आदानीयस्वरूपनिरूपणम्
५०१
दुक्खा) सर्वदु.खात् शरीरमानससम्वन्धिक्लेशात् (विउद्द) त्रुटति पृथग्भवति । यथा नौका स्वानुकूल निर्यामकादिसामग्रीवशात् समुद्रतीरं पाप्य प्रतिकूलवातादि समस्तोपद्रवात् पृथग्भवति विश्रामं च प्राप्नोति तथैव पूर्वोक्तो भावनायोगशुद्धात्मा मुनिरपि संसारान्तरूपं मोक्षं प्राप्तः सन् समस्तशारीरमानसदुःखाद् विमुक्तो : भवति, साधपर्यवसितमन्यावाधमनन्तं सिद्धिसुखमनुभवतीति भावः ||५||
टीका-पूर्वोक्ते जिनोक्तधर्मे जीवितभावनां कुर्वेतः किं भवतीति दर्शयति'भावणाजोगसुद्धा' भावना योगशुद्धात्मा भावनाः सत्संयम संस्काररूपाः, तासां -योगः संयोगः तेन शुद्र:- निर्मलः आत्मा अन्तरात्मा यस्य स तथा त्यक्त· द्वारा स्पष्ट करते हैं-तीर को प्राप्त हुई नौका के समान वह मुनि सम स्त शारीरिक और मानसिक दुःखों से छूट जाता है ।
यह है कि जैसे नौका अनुकूल कर्णधार आदि सामग्री मिलने पर समुद्र के किनारे पहुंच कर प्रतिकूल हवा आदि समस्त उपद्रवों से बच जाती है और विश्राम को प्राप्त होती है, उसी प्रकार भावनायोग से शुद्ध आत्मा वाला मुनि भी संसार के अन्त रूप मोक्ष को प्राप्त होकर समस्त शारीरिक और मानसिक दुःखों से विमुक्त हो जाता है, और सादि अनन्त, अव्याषाध, अनन्त सिद्धिसुखं का अनुभव करता है ॥५॥
.
टीकार्थ - जिन प्रणीत धर्म में जीवित भावना करने वाले को किस फल की प्राप्ति होती है, सो कहते हैं-सुसंयम का संस्कार भावना कहलाता है, उसके संयोग से जिसकी आत्मा निर्मल हो, वह संसार પ્રાપ્ત થયેલ નૌકા જેા તે મુનિ સમસ્ત શારીરિક અને માનસિક દુ.ખાચી 'छूटि लय छे.
pat
તાત્પય" એ છે કે—જેમ નૌકા અનુકૂળ કણુ ધર વિગેરે સામગ્રી .. મળવાથી સમુદ્રને કિનારે પહોંચીને પ્રતિકૂળ હવા વિગેરે સઘળા ઉપદ્રવેાથી • ખેંચી જાય છે. અને વિશ્વામને ચેાગ્ય મને છે, એજ પ્રમાણે ભાવનાચેગથી શુદ્ધ આત્માવાળા મુનિ પણુ સસારના અંતરૂપ મેાક્ષને પ્રાપ્ત કરીને સઘળા શારીરિક અને માનસિક દુ.ખેાથી મુક્ત થઇ જાય છે. અને સાદિ અનન્ત • અવ્યાખાધ અનન્ત સિદ્ધિ સુખના અનુભવ કરે છે. "પા
८
ટીકા જીન પ્રણીત ધર્મોમાં જીવિત ભાવના કરવાવાળાને કયા ફળની પ્રાપ્તિ થાય છે ? એ બતાવે છે.-સુક્ષયમને સ`સ્કાર ભાવના કહેવાય છે. તેના સચેગથી જેઓના આત્મા નિળ હૈાય તે સ'સારના ત્યાગ કરવાવાળા