Siddhanta Lakshan Tattvaloka

Author(s): Dharmadattasuri
Publisher: Vidya Vilas Yantralaya

Page 27

सिद्धान्तलक्षणतत्वालोकः ।
णायातिरिक्तसम्बन्धावच्छिन्नावच्छेदकतायां साधतावच्छेदकनिष्ठत्वस्य वाच्यतया महानसीयवह्नयभावमादायाव्यतिसम्भव इति वाच्यमुक्तावच्छेदकतानिरूपितत्वस्वनिरूपितावच्छेदकतावत्त्वसम्बन्धावच्छिन्नलाध्यतावच्छेदकवृत्तित्वाभयाभावस्यैव तद्वारणाय वा. च्यत्वादिति चेन्मैवं तत्सम्बन्धावच्छिम्नवृतितायास्तत्सम्वन्धरूपतयावह्निनिष्ठमहानसीयत्वस्य वह्निनिष्ठतत्संयोगरूपत्वे तदवच्छेदकतायाः साध्यतावच्छेदकताघटकसम्बन्धावच्छिनत्वादुक्ततत्परिष्कारेऽपि दो. षसम्भवादेवञ्च साध्यतावच्छेदकतदितरोभयानवच्छिन्नत्वस्य प्र. तियोगिताविशेषणत्वऽवच्छदकताधर्मिकसाध्यतावच्छेदकताघटक. सम्बन्धावच्छिन्नत्वम्वक्ष्यमाणरीत्या परिष्कृतमपि साध्वव नच ता. दात्स्येन जलसाध्यकाव्यतिरनुपदोक्ता तत्र दोष इति वाच्यमुभयानवच्छिन्नत्वनिवेश एव हि तदोषवारणम्यक्तीभविष्यति ॥ अव्याप्तितादवस्थ्यमिति यद्यपि सर्वत्र सद्धताबुभयाभावादिकमादायाव्या तिसम्भवेनाव्याप्स्यभिधानमनुचितं तत्तथापि यथाश्रुते तादात्म्येन तद्रूपसाध्यकसद्धेतावन्याप्त्यभावात्समाधेयम् ॥ केचित्तु घटत्वाव. च्छिन्नाप्रतियोगिकस्ववृत्तिवाच्यत्ववत्तासम्बन्धेन सद्धतौ घटाभावान्याभावस्य प्रतिगिवैयधिकरण्यविरहेणाव्याप्त्यसंभवादव्या. प्यभिधानमेवोचितमित्याहुः नच तादृशावच्छेदकतेत्यादि अयमाशका साध्यतावच्छेदकतात्वावच्छिन्नप्रतियोगिताकपर्याप्त्यनुयोमिलापकरूपावच्छेदेन ताशप्रतियोगितावक्छेदकतात्वावच्छिनामावोविवक्षणीयः तथाच महानसीयवह्मभावप्रतियोगितावच्छेदकतायाःप्रत्येकमव्यासज्यवृत्तित्वेऽपि तादृशावच्छेदकतात्वेन व्यासज्यवृत्सितया तदवच्छिन्नाभावस्यैकत्वावच्छेदेन वह्नित्वे सत्त्वेनाव्याप्तिः महामसीयवह्यभावप्रतियोगितावच्छेदकता त्वावच्छिन्नाभावस्यकत्वा. वच्छेदेन वहिवादी सत्वेऽपि स्वप्रतियोगितावच्छेदकावच्छिन्नपात्यनुयोगितावच्छेदकधविच्छेदेन सत्त्वायागात् महानसीयवह्निमान्धूमादित्यत्र नातिव्याप्तिरिति ॥ * ॥ प्रत्येकमुभयन्नति एतञ्चाव. च्छेदकत्वनिरुक्ती विवेचयिष्यामः तथाचैकत्वावच्छेदेनापि तादृशाभावस्य वह्नित्वादावसत्त्वेनाव्याप्तितादवस्थ्यमितिभावानन्वेवं ताशा. वच्छेदकतात्वावच्छिन्नावच्छेदकताकप्रतियोगिताकभेद एव निवेश्यः व्यासज्यवृत्तिधमावच्छिन्नप्रतियोगिताकभेदस्य केवलात्वयित्वात्क
"Aho Shrutgyanam"