________________
બાળપણ અને અભ્યાસકાળ
૧૩ દઢ આત્મબળ
ઈન્ટરની પરીક્ષા આપવાની હતી. પાંડુરંગ બીમારીમાં પટકાયા હતા. એ સમયે એક બંગાળી સ્વામી બ્રહ્માનંદજીએ કહ્યું કે, જ્યોતિષની દષ્ટિએ તારા ગ્રહો જોતાં તું નાપાસ થઈશ એમ લાગે છે. વળી તારી માંદગી છે તેથી વાંચવાનું અને પરીક્ષા આપવાનું માંડી વાળ. માંદગીને લીધે તે પરીક્ષા ન આપી એમ બધા માનશે પણ નાપાસ થઈશ તો તારી આબરૂ જશે.
પણ પાંડુરંગની તેજસ્વિતા અને આત્મબળ જબ્બર હતાં. રોજનું કામ રોજ કરનાર વિદ્યાર્થીને પરીક્ષાનો ડર તો હોય જ
ક્યાંથી ? વળી એક વાર વાંચતાં જ બધું યાદ રહેતું હતું તેથી વિનયપૂર્વક તેમણે સ્વામીજીને જણાવ્યું કે હું પરીક્ષા આપીશ. અને પાસ પણ થઈશ. તમારે તમારું ટીપણું ફાડી નાખવું પડશે એમ લાગે છે.
અને સાચે જ તેઓ સ્વામીજીના અને સર્વના આશ્ચર્ય વચ્ચે બીજા વર્ગમાં ઉત્તીર્ણ થયા. સ્વામીજીને ખીજવતાં કહેવા લાગ્યા કે હવે ટીપણું ફાડી નાખો ! સ્વામીજી બિચારા શું કરે? પાંડુરંગના દઢ આત્મબળનાં વખાણ કરવા લાગ્યા.
ગોધરામાં અભ્યાસ કરતા હતા ત્યારે એ દરરોજ સાંજે અડધો કલાક વાંસળી વગાડતા. પછી ફરવા જતા. એક દિવસ કંઈક બેચેની જેવું લાગ્યું એટલે વાંસળી વગાડી નહીં. સીધા ફરવા જવા બહાર નીકળ્યા. સામેની મેડી ઉપર બારીમાં એક બહેન બેઠેલાં. એમણે પૂછ્યું: ‘કેમ આજે તમે વાંસળી વગાડી નહીં?'' પોતે એકદમ ચમકી ગયા. સામો સવાલ પૂછ્યોઃ “તમે શા માટે આમ પૂછો છો?'' ““મને તમારી વાંસળી
