________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद २० ४० ९ उपपातविशेषनिरूपणम्
५७५ मुत्पादाभावात्, एवम्-'अविराहिय संजमाणं' अविराधितसंयमानास्-दीक्षाकालमारभ्यास्वलित चारित्रपरिणामानाम् संज्वलितकपायप्रभावात् प्रमत्तगुणस्थानवशाद्या फिश्चिमायादि दोषसंभवनापि सर्वदा अनासेवितचरणोपघातानाम्, तथा 'विराहियसंजमाण'-विगधित संयमानाम्-विराधिता-सर्वथा छिन्नो नतु प्रायश्चित्ताभ्युपएरया पुनः संहितः संयमो यैस्ते विराधितसंयमा स्तेपाम्, एवम्-'अविरानियसंजमासंजमाण'-अविराधितसंयमासंयमा नाम्-अभ्युपपत्तिकालादारभ्याच्छिन्नदेशविरतिपरिणामानां श्रावकाणां श्रमणोपवासकानाम् तथा 'विराहियसंजमासं नाणं' विराधितसंयमासंयमानाम्-विराधित:-सर्वात्मना खण्डितो न पुनः प्रायश्चित्ताभ्युपगमेन नूतनीकृतः संयमासंयमो यैस्ते विराधितसंयमाऽसंयमास्तेषाम्, एवम्-'असण्णीणं' असंज्ञिनाम्-मनोलब्धिशून्यानाम् अकामनिर्जरायुक्तानाम, एवम् 'ताव का, जो देशविरत हैं उनका भी ऊपरी अवेयकों में उत्पाद होना संभव नहीं है, क्योकि देशविरत श्रावकों का भी अच्युत देवलोक से ऊपर उत्पाद नहीं होता
अविराधित संयम वे कहलाते हैं जिनका चारित्र दीक्षाकाल से लेकर कभी स्खलित न हुआ हो । संज्वलनकषाय के प्रभाव से अथवा प्रमत्त संयत गुणस्थान के प्रभाव से किंचित् माया आदि दोषों की संभावना होने पर भी चारित्र का घात न किया हो।।
विराधित संयम वे हैं जिन्होंने लंयम की सर्वथा-पूर्णतया विराधना कर दी हो और फिर प्रायश्चित्त लेकर उसकी शुद्धि भी न की हो ।
जिन श्रावकों ने देशविरति का अंगीकार करने के समय से कभी विराधित न किया हो, वे अविराधित संयमासंयम कहलाते हैं जिन्होंने अपने संयमासंयम को अर्थात् देशविरति को खण्डित कर दिया हो, वे विराधित संयमामयम कहे जाते हैं, जिन्होंने प्रायश्चित्त लेकर उसे पुनः शुद्ध भी न किया हो। છે, તેમને પણ ઉપરીવેયકોમાં ઉત્પાદ થ સંભવ નથી. કેમકે દેશવિરત શ્રાવકોના પણ અચુત દેવકથી ઉપર ઉત્પાદ નથી થતું.
અવિરાધિત સંયમ એ કહેવાય છે, જેમનું ચારિત્ર દીક્ષાકાળથી લઈ ને ક્યારેય ખલિત ન થયું હોય. સંજવલન કષાયના પ્રભાવથી અથવા પ્રમત્તસંયત ગુરુસ્થાનના પ્રભાવથી કિંચિત્ માયા આદિ દેની સંભાવના હોવા છતાં પણ ચારિત્ર્યને ઘાત ન કર્યો હોય.
વિરાધિત સંયમ તે છે જેઓએ સંયમની સર્વથા-પૂર્ણ વિરાધના કરી દીધી હોય અને પછી પ્રાયશ્ચિત લઈને તેની શુદ્ધિ પણ ન કરી હોય.
જે શ્રાવકોએ દેશવિરતિને અંગીકાર કરવાના સમયથી કયારેય વિરાધિત ન કરેલ હોય. તેઓ અવિધિત સંયમસંયમ કહેવાય છે. જેઓએ પિતાના સંયમને અર્થાત્ દેશવિરતિને ખંડિત ન કરી દિધેલ હોય તેઓ વિરાધિત સંયમસંયમ કહેવાય છે, જેએ.એ પ્રાયશ્ચિત લઈને તેને ફરી શુદ્ધ પણ ન કર્યું હોય.જે મને લબ્ધિથી શૂન્ય છે અને અકામ નિર્જરા કરે છે, તેઓ અસંશી કહેવાય છે. તાપસની મતલબ અહીં બાલતપસ્વયેથી છે જેઓ ખરી પડેલા
