________________
દારથ
દશરથ
બનાવ્યા. ત્યાર પછી દશરથ કુમારના વિવાહ કરવાના હેતુથી તેઓ આવ્યા છે, એ સમજ, એ સંબંધી વિચાર કરતો હતો તેવામાં વિશ્વામિત્ર સાંભળીને દશરથે વિશ્વામિત્રને તત્કાળ વીનવીને ઋષિ ત્યાં એકાએક પધાર્યા. દશરથે વિશ્વામિત્રનું પાછા બોલાવ્યા અને રામને તેમને સ્વાધીન કર્યા. પૂજન કર્યું, અને આપની ઈચ્છા હોય તે માગે, રામ નીકળ્યા એટલે તેમની સાથે લક્ષમણ પણ હું આપવા તત્પર છું એમ કહ્યું. એ સાંભળી નીકળ્યા. બને કુમારને જોડે લઈ વિશ્વામિત્ર વિશ્વામિત્ર બોલ્યા કે રાજા મારે બીજું કશું જોઈતું ત્યાંથી ચાલતા થયા. | વા રા૦ બા૦ સ. ૧૭–૨૧. નથી. મેં યજ્ઞનો આરંભ કર્યો છે તેમાં મારી વિશ્વામિત્ર ઋષિ રામ અને લક્ષમણને લઈને અને સુબાહુ એ બને, રાક્ષસે સહિત ત્યાં આવી ગયા. તેમના વિરહથી દશરથને બિલકુલ ચેન પડે યામાં વિદન કરે છે. માટે તારા મોટા કુમારને નહિ, પરંતુ નિરુપાય હેવાથી પુત્રનું વિરહદુઃખ મને આપ કે એ રાક્ષસોથી થતો ઉપદ્રવ બંધ થઈ સહન કરતા હતા; તેવામાં મિથિલાથી સીરધ્વજ યજ્ઞની સમાપ્તિ થાય. વિશ્વામિત્રનાં વચન સાંભળીને જનકને દૂત ત્યાં આવ્યું. એણે દશરથને પત્ર આપીને રાજાને પારાવાર શેક અને ભીતિ ઉત્પન્ન થઈ કહ્યું કે વિશ્વામિત્રની સાથે આવેલા આપના બને અને એણે કહ્યું કે હું આપને એક અક્ષૌહિણી રીન્ય કુમાર મિથિલામાં કુશળ છે. હાલમાં વિદેહરાજઆપું; અગર આપ કહે તે હું સ્વતઃ આપની કુમારીને સ્વયંવર થતાં તેમાં શંકરના ધનભંગનું સાથે આવું અને યજ્ઞનું રક્ષણ કરું; પણ મારાથી પણ હતું. રામે એ ધનુને ભંગ કર્યો. તેથી સીતાએ આપને રામ તે અપાતું નથી, કારણ રામ હજુ
એમને વરમાળ આરોપી છે. હવે ત્યાં વિવાહને. કેવળ નાની વયને હાઈ રાક્ષસો સાથે સંગ્રામ સમારંભ થાય છે, તેમાં આપને તેડવા આવ્યું કરતાં એને બિલકુલ આવડતું નથી. મારું પિતાનું છું. માટે આપ ત્યાં પધારે. દૂતની આ અણધારી વય સાઠ સહસ્ત્ર વર્ષનું હોવાથી મેં અનેક સંગ્રામ અને અમૃત જેવી વાણી સાંભળીને દશરથને ઘણે કર્યા છે. માટે આપ કૃપા કરીને મારી પાસેથી જ આનંદ થયો. તે તત્કાળ વસિષ્ઠ પુરોહિત, સઘળી રામની માગણી ન કરવાને સમર્થ છે. વળી હું રાણીઓ અને મંત્રીઓ સહિત મિથિલા જવા ઘણુ કાળ પર્યન્ત સંતતિ રહિત હતો અને મારે નીકળ્યા. મિથિલા પહોંચતાં જ સીરવજ જનકે વૃદ્ધાવસ્થામાં આ પુત્રરત્નો થયાં છે, એ આપને એને સત્કાર કર્યો. એ રાજાએ દશરથના ચારે વિદિત જ છે. તે મારાથી આપને એ પુત્રને કેમ પુત્રના વિવાહ પિતાની પુત્રીઓ સાથે કર્યા (સીરઅપાય ? દશરથની આ વાણી સાંભળી વિશ્વામિત્રને ધ્વજ શબ્દ જુઓ). પિતાના ચારે પુત્ર અને પુત્રકેપ થયા અને બોલ્યા કે રાજા પ્રથમથી આપું વધૂઓને લઈને દશરથ મિથિલાથી નીકળ્યા. રસ્તામાં એવું કહીને હવે ફરી જાઓ છે કે શું ? રઘુવંશના એને પરશુરામ મળ્યા હતા. ત્યાંથી વધીને એ જે જે રાજાને હું ઓળખતે તે બધા સત્યવાદી અયોધ્યા આવ્યા. (પરશુરામ શબ્દ જુઓ.) અયોધ્યા હતા. એમના કુળમાં તું આવો કેવો જ છે? આવ્યા પછી કે કેયીના ભાઈ – ભરતના મામાએ – ભલે તું સુખી થા. કહીને વિશ્વામિત્ર ગુસ્સે થઈને ભરત અને શત્રુનને હું કેકેય દેશ લઈ જવા ધારું જવા લાગ્યા, એટલે દશરથે વસિષ્ઠને પૂછ્યું કે હવે છું, કહેવાથી એણે એમને એની જોડે કે કેય મોકલ્યા. શું કરવું ? વસિષ્ઠ કહ્યું કે વિશ્વામિત્રને સત્વર પાછા દશરથે જોયું કે પોતે ઉત્તરોત્તર વૃદ્ધાવસ્થાને પ્રાપ્ત બોલાવી લાવે. તું રામને આપે તે જ એમને થતો જાય છે. તે હું રામને યૌવરાજ્યાભિષેક કરું. યજ્ઞ નિર્વિ ન થાય એમ સમજીશ નહિ. વિશ્વામિત્ર આમ વિચાર થતાં પિતાના ગુરુ વસિષ્ઠ વગેરેની પિતાના યજ્ઞનું રક્ષણ કરવાને પિતે સમર્થ જ છે. સલાહ લીધી. વસિષ્ઠ રામ પાસે જઈને કહ્યું કે, પરંતુ યજ્ઞ નિમિત્ત રામના ઉપર અનુગ્રહ માત્ર તને કાલે યૌવરાજ્યાભિષેક કરવાનું છે. સબબ આજે
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
